MARGOT SCHOLTE, ARD SPRINKHUIZEN, MARTIN ZUITHOF D De generalist e g e n e r a l i s t De sociale professional aan de basis www.bsl.nl isbn 978 90 313 9982 6 nur 741 De generalist De generalist De sociale professional aan de basis Portretten en conceptuele verkenningen Margot Scholte Ard Sprinkhuizen Martin Zuithof Houten 2012 (cid:2)2012BohnStafleuvanLoghum,onderdeelvanSpringerMedia Allerechtenvoorbehouden.Nietsuitdezeuitgavemagwordenverveelvoudigd,opgeslagen ineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenigevormofopenige wijze,hetzijelektronisch,mechanisch,doorfotokopiee¨nofopnamen,hetzijopenigeandere manier,zondervoorafgaandeschriftelijketoestemmingvandeuitgever. Voorzoverhetmakenvankopiee¨nuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel16b AuteurswetjohetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluitvan23 augustus1985,Stb.471enartikel17Auteurswet,dientmendedaarvoorwettelijkverschul- digdevergoedingentevoldoenaandeStichtingReprorecht(Postbus3060,2130KB Hoofddorp).Voorhetovernemenvan(een)gedeelte(n)uitdezeuitgaveinbloemlezingen, readersenanderecompilatiewerken(artikel16Auteurswet)dientmenzichtotdeuitgeverte wenden. Samensteller(s)enuitgeverzijnzichvolledigbewustvanhuntaakeenbetrouwbareuitgave teverzorgen.Nietteminkunnenzijgeenaansprakelijkheidaanvaardenvoordrukfoutenen andereonjuisthedendieeventueelindezeuitgavevoorkomen. ISBN9789031399826 NUR741 Ontwerpomslag:StudioBassa,Culemborg Ontwerpbinnenwerk:StudioBassa,Culemborg Automatischeopmaak:PrePressMediaGroep,Zeist Fotografie:ClaudiaKamergorodski Redactieentekstportretten:MartinZuithof Dezepublicatieismedetotstandgekomenmetfinancieringvan hetJ.W.Rengelinkfonds Dezepublicatieverschijntinhetkadervanhetprogramma SociaalWerkindeWijk(www.sociaalwerkindewijk.nl) Sociaal Werk in de Wijk Eerstedruk2012 BohnStafleuvanLoghum HetSpoor2 Postbus246 3990GAHouten www.bsl.nl Inhoud Voorwoord 11 De nieuwe professional 11 deel 1 algemene hoofdstukken 1 Inleiding: De generalist in de steigers 15 1.1 De generalist: van alle markten thuis 16 1.2 Sociaal werk in de wijk: programmaen speer- punten 17 1.3 De generalist in negentien portretten 17 1.4 Verkenning, portretten, reflectiesen handreiking 18 2 Sociaal werk: de maatschappelijkeopdracht verschuift 20 2.1 Een noodzakelijkekoerswijziging 20 2.2 Een veranderendecontext,andere vragen en andereori¨entatie 24 2.3 De veranderende praktijk 27 3 Passende professionaliteit: degeneralistals nieuwrolmodel 32 3.1 Generalisten en specialisten: eenconceptueel model 34 3.2 Vakmanschap 42 4 Ee´n voorallen, allen voore´e´n:samenwerking en socialeteams 44 4.1 Een model voor goedesamenwerking 44 4.2 Samenwerken in depraktijk 46 4.3 De generalist als e´e´nprofessional ofalsteam 49 4.4 Samenwerken in dewijken op andereniveaus 51 6 Degeneralist 5 De generalist in de praktijk 55 5.1 De generalist in negentien portretten 55 5.2 Karakteristieken 57 deel 2 portretten en intermezzo’s 6 GezinscoachSaleha el Haddioui: ‘‘Ik kan ook dingenvan je leren’’ 63 6.1 Vertrouwen winnen 64 6.2 Generalist enspecialist 65 6.3 Competenties 67 6.4 Randvoorwaarden enprofessioneel netwerk 68 7 Maatschappelijk werkerMarcel Bakker: ‘‘Ik heb vrijheid nodig’’ 71 7.1 Generalist 73 7.2 Plattelandssetting 74 7.3 Kwaliteiten generalist 75 7.4 Goede samenwerking enrandvoorwaarden 77 8 Maatschappelijk werker Hester Bats: ‘‘Eris veel weerstand tegenoutreachend werken’’ 80 8.1 Outreachend werken 82 8.2 Wijkmaatschappelijkwerk 83 8.3 Generalistisch 84 8.4 Nieuwe stappen 85 9 Esther vanderLinden: ‘‘Ik wil helpen hun krachtte vinden’’ 88 9.1 Talentgestuurd 90 9.2 Vraaggestuurd 91 9.3 Dilemma’s 94 10 Intermezzo -Watwerkt echt?Evidence based in de praktijk 96 11 Wijkcoach Chris Roos: ‘‘Ik weet het ook allemaal niet’’ 99 11.1 Voorbeeld-sociaalwerker 100 11.2 De generalist 101 11.3 Bescheiden 103 Inhoud 7 11.4 Professioneleruimte, randvoorwaarden 106 12 ThuisbegeleiderFlorian Mulder: ‘‘Achteroverzitten is de kunst’’ 107 12.1 Kracht zoeken 109 12.2 De generalist 110 12.3 Samenwerking en randvoorwaarden 113 13 Maatschappelijk werkerKim Groot Kormelink: ‘‘Ik wil een sociaal makelaar zijn’’ 115 13.1 Talenten 116 13.2 Bewoners voorbewoners 118 13.3 Eropaf 118 13.4 Generalist of specialist 119 13.5 Bezuinigingen 121 14 BewonersadviseurMaud Goedkoop: ‘‘Leermensen dromen van de zee’’ 122 14.1 Kansrijkin de wijk 123 14.2 Aanpakkwetsbare huishoudens 123 14.3 Generalistenrol 125 14.4 Zelfredzamerworden 127 15 Intermezzo- Zelf doen ofanderen inscha- kelen? 129 16 Schoolmaatschappelijk werkerCobie Moret: ‘‘Mijnbelangisaltijdhetbelangvanhetkind’’ 133 16.1 Signalering 134 16.2 Generalist 135 16.3 Dilemma’s enprofessionele ruimte 137 16.4 Ondersteuning 138 17 Maatschappelijk werkerHenkVegter: ‘‘Neem de professional serieus’’ 141 17.1 Klantgericht werken 142 17.2 Muren 143 17.3 Competenties 144 17.4 Professioneleruimte en dilemma’s 146 8 Degeneralist 18 Maatschappelijk werkerLindavan Kreel: ‘‘Soms moetjein defrontlinie staan’’ 149 18.1 Generalist enspecialist 150 18.2 Belangenbehartiging 151 18.3 Ruimte binnendeinstelling 155 19 OpbouwwerkerWil Vugts: ‘‘Ik nam alles aan om contact te maken’’ 157 19.1 ‘Ervaringsleerder’ 158 19.2 Bredeinzet 159 19.3 Individueelen collectief 160 19.4 Generalistischwerken 162 19.5 Onmisbare schakel 162 20 Intermezzo - Opbouwwerkofhulpverlener: over eennieuwebalans 165 21 Outreachend maatschappelijk werker Daphne Lobe´: ‘‘Als ik eruitga,loopthetspaak’’ 168 21.1 Presentiemethodiek 170 21.2 Generalist 171 21.3 Professioneleruimte, samenwerking en dilemma’s 172 22 Ouderenadviseur Piet Roest: ‘‘Compassie geeft actie’’ 176 22.1 Loopbaan 177 22.2 Generalist 178 22.3 Competenties 179 22.4 Voorwaarden, samenwerking en vernieuwing 181 23 Maatschappelijk werkerMarleen Simons: ‘‘Samenwerken is belangrijk, alleenkun je niks’’ 184 23.1 Bijzonderesociale zorg 185 23.2 Buurt, bemoeizorg ensamenwerking 186 23.3 Koorddansen 189 23.4 Schipperen 190 Inhoud 9 24 Jeen Bijma: ‘‘Opbouwwerkers leggen nieuwe verbin- dingen’’ 193 24.1 Nieuw Wijkhuis 195 24.2 Antillianen, een moeilijkegroep 196 24.3 Generalist 198 24.4 Weerstanden 200 25 Intermezzo - Burgerkracht enbemoeizorg. Actieve distantieen de waarde van kleine stappen 201 26 Maatschappelijk werkerMariskaAlfrink: ‘‘Uiteindelijk moetdecli¨ent het doen’’ 205 26.1 Generalistischer 207 26.2 Competenties 208 26.3 Randvoorwaarden 212 27 SjefZwackhalen, jeugd-en jongerenwerker: ‘‘Dekunst is jezelf weg te cijferen’’ 214 27.1 Eigen ontwikkeling 216 27.2 Generalist 217 27.3 Coachen enloslaten 218 27.4 Vrijheid ensamenwerking 220 28 Maatschappelijk werkerSylvievan der Heijden: ‘‘Methodisch doe ik niet veel bijzonders’’ 222 28.1 ‘Nieuwedingen’ 223 28.2 ‘Licht en gericht’ 224 28.3 De generalist 226 28.4 Competenties 226 28.5 Professioneleruimte 227 deel 3 afsluiting 29 Handreiking: degeneralist, beroepsvorming en de maatschappelijke opdracht 233 29.1 De maakbaresamenleving revisited 233 29.2 Overdeurgentie van beroepsvorming 235 29.3 Ingredie¨ntenvoor nieuwe praktijken van sociaalwerk 240 10 Degeneralist Bijlage: viergrondvormenvan sociaal werk 243 1 Achterde voordeur werken 243 2 Werkenvanuit presentie in de wijk 247 3 Werkenvanuit accommodaties 249 4 Werkenindespreekkamer(centraal kantoor of wijklocatie) 251 Literatuur 256