De geïntegreerde benadering in Afghanistan

470 Pages·2016·4.13 MB·Dutch

De geïntegreerde benadering in Afghanistan:

tussen ambitie en praktijk

De interdepartementale samenwerking in
Nederland en het Verenigd Koninkrijk
© 2016 L.J. Hazelbag
Graphic design: Merel de Hart, Multimedia NLDA
Printed by: Bureau Repro, NLDA, Breda
ISBN: 9789088920684
De geïntegreerde benadering in Afghanistan: tussen ambitie en praktijk.
De interdepartementale samenwerking in Nederland en het Verenigd Koninkrijk
The Integrated Approach in Afghanistan: Between Ambition And Practise.
The interdepartmental cooperation in the Netherlands and the United Kingdom
Proefschrift
ter verkrijging van de graad van doctor aan de
Erasmus Universiteit Rotterdam
op gezag van de
rector magnificus
Prof.dr. H.A.P. Pols
en volgens besluit van het College voor Promoties.
De openbare verdediging zal plaatsvinden op
donderdag 1 december 2016 om 09.30 uur
Leendert Johan Hazelbag
geboren te Alkmaar
Promotiecommissie:
Promotor: prof.dr. E.H. Klijn
Overige leden: prof.dr. J.F.M. Koppenjan
prof.dr. J. Colijn
prof.mr.dr. P.A.L. Ducheine
Copromotor: prof.dr. F.P.B. Osinga
5
Inhoudsopgave
7
Inhoudsopgave
Voorwoord 12
Deel 1 14
1 Inleiding 18
1.1 Aanleiding, vraagstelling en doelstelling 20
1.2 Relevantie 22
1.3 Enkele opmerkingen vooraf 23
1.4 Opzet van de rapportage 25
2 Op zoek naar samenhang 28
2.1 Denken over veiligheid 29
2.1.1 Ruimte voor andere benaderingen 31
2.1.2 Aandacht voor human security 33
2.1.3 Verandering van missie in de jaren ‘90 35
2.1.4 9/11 en daarna 39
2.2 Geïntegreerde benadering 41
2.2.1 Staatvorming als antwoord op falende staten 42
2.2.2 Ontwikkelingshulp als politiek instrument 43
2.2.3 Verandering van missie 46
2.2.4 The Comprehensive Approach 49
2.3 Samenvatting 57
3 Theorie 60
3.1 Van bestuur, via management naar governance 61
3.2 Verticale coördinatie 64
3.2.1 Structuur van de ministeries: principaal-agent verhoudingen 64
3.2.2 Politieke context 66
3.2.3 Departementalisme, bureaupolitiek en silomentaliteit 69
3.2.4 Verticale coördinatie van interdepartementale samenwerking 74
3.3 Wicked problems : nieuwe eisen aan coördinatie 75
3.4 Horizontale coördinatie 78
3.4.1 Onzekerheid door complexiteit 78
3.4.2 Vertrouwen: smeermiddel in de samenwerking 82
3.4.3 Coördinatie van de samenwerking 84
3.4.4 Coördinatiestrategieën 85
3.5 Theoretisch raamwerk 89
3.5.1 Uitkomsten van de samenwerking: performance 89
3.5.2 Van theorie naar onderzoek 90
3.5.3 Analysekader 94
8
Inhoudsopgave
4 Onderzoeksopzet en verantwoording 96
4.1 Onderzoeksopzet 98
4.1.1 Onderzoekseenheid 98
4.1.2 Onderzoeksstrategie 101
4.2 Betrouwbaarheid 104
4.2.1 Betrouwbaarheid en interne validiteit 104
4.2.2 Externe validiteit en generaliseerbaarheid 105
4.3 Van concept naar rapportage 106
5 Institutionele context van de Nederlandse geïntegreerde benadering 110
5.1 Buitenlands beleid 111
5.2 Politieke context 113
5.2.1 Politiek systeem en politieke cultuur in Nederland 113
5.2.2 De minister en de ministerraad 115
5.2.3 Van theorie naar praktijk 116
5.2.4 Invloed politieke heterogeniteit op de samenwerking 118
5.3 Organisatorische arrangementen 121
5.3.1 Fora 122
5.3.2 Contacten 125
5.3.3 Budgetten 128
5.4 Afhankelijkheid van middelen 131
5.4.1 Harde cijfers? 131
5.4.2 Geen veiligheid zonder ontwikkeling? Afhankelijkheid overgewaardeerd? 134
5.5 Sub-conclusie 137
6 De geïntegreerde aanpak in Nederland 138
6.1 De Nederlandse missie in Uruzgan 140
6.1.1 Ronde 1, Nederland gaat naar Uruzgan 141
6.1.2 Ronde 2, de eerste verlenging 144
6.2 De geïntegreerde benadering in Nederland 146
6.2.1 De samenhangende aanpak in Nederland: Defence, Development and Diplomacy 146
6.2.2 3D-benadering; percepties over het concept 153
6.3 Afghanistan: percepties over probleem, oplossing en doelstelling 160
6.3.1 Problemen in Afghanistan. 160
6.3.2 Oplossing voor deze problemen 164
6.3.3 Percepties over de doelstelling van de missie. 166
6.4 Sub-conclusie; de invloed van perceptieverschillen op de samenwerking 169
9
Inhoudsopgave
7 Nederland in Uruzgan 172
7.1 Aansturing van de samenwerking 173
7.1.1 Arena’s van samenwerking en aansturing 174
7.1.2 Buitenlandse Zaken als coördinerend ministerie 176
7.1.3 Strategisch leiderschap 184
7.2 Vertrouwen tussen de departementen 189
7.2.1 Interpretatie van indicatoren 189
7.2.2 Vertrouwen binnen de interdepartementale samenwerking 191
7.3 Procesperformance 194
7.3.1 Kwaliteit van de samenwerking: procesperformance 195
7.3.2 Van concept naar uitvoering: doorpakken 201
7.4 Inhoudelijke performance 205
7.4.1 Inhoudelijke performance 205
7.5 Sub-conclusie 213
8 Institutionele context van de Britse geïntegreerde benadering 216
8.1 Buitenlands beleid 218
8.2 Politieke context 220
8.2.1 Politieke context in historisch perspectief 220
8.3 Organisatorische arrangementen 229
8.3.1 Fora 230
8.3.2 Contacten 234
8.3.3 Budgetten 237
8.4 Afhankelijkheid van middelen 243
8.4.1 Afhankelijkheid van middelen 243
8.4.2 Afhankelijkheid van werkzaamheden 245
8.4.3 Afhankelijkheid als drijfveer voor de samenwerking? 246
8.5 Sub-conclusie 246
9 De geïntegreerde aanpak in het VK 250
9.1 De Britse missie in Helmand 251
9.1.1 Ronde 1, het VK gaat naar Helmand 252
9.1.2 Ronde 2, herziening van het Joint Plan for Helmand is noodzakelijk 255
9.1.3 Ronde 3, de VS-surge in Zuid-Afghanistan 257
9.2 De geïntegreerde benadering in het Verenigd Koninkrijk 258
9.2.1 Samenhangende aanpak in het VK: de Comprehensive Approach
9.2.2 Comprehensive Approach, percepties over het concept 263
10
Inhoudsopgave
9.3 Percepties 270
9.3.1 Afghanistan, percepties over de aard van het probleem 270
9.3.2 Helmand, de doelstelling van de missie 271
9.3.3 Oplossing en aanpak 274
9.3.4 Belangrijke veranderingen na the Helmand Road Map 277
9.4 Sub-conclusie 279
10 Het VK in Helmand 282
10.1 Aansturing van de samenwerking 283
10.1.1 Arena’s van aansturing 284
10.1.2 Strategische aansturing 286
10.1.3 Aansturing op (hoog-) ambtelijk niveau 295
10.1.4 Beschouwing 302
10.2 Vertrouwen 303
10.2.1 Interdepartementaal vertrouwen op individueel niveau 304
10.2.2 Interdepartementaal vertrouwen op departementaal niveau 306
10.2.3 Interdepartementaal vertrouwen: departementaal versus individueel 310
10.3 Procesperformance 312
10.3.1 Procesperformance, kwaliteit van de interdepartementale samenwerking 312
10.3.2 Redenen voor samenwerking: mindset en consultatie 317
10.3.3 Getraptheid van invloed op de samenhang 320
10.4 Inhoudelijke performance 322
10.4.1 Inhoudelijke performance 323
10.4.2 Departementalisme versus samenhang; hoe comprehensive is de Britse missie? 325
10.4.3 Inhoudelijke performance: resumé 330
10.5 Sub-conclusie 331
Deel 3 335
11 Nederland en het VK vergeleken 336
11. 1 Resultaten survey 338
11.1.1 Testen 338
11.1.2 Modellering 340
11.2 Vergelijking 342
11.2.1 Geïntegreerde benadering 343
11.2.2 Samenwerking 345
11.2.3 Aansturing en horizontale coördinatie 349
11.2.4 Uitkomsten van de samenwerking:
procesperformance en inhoudelijke performance 352
11.2.5 Nederland en het VK: een drive voor veranderingen? 354
11.3 Sub-conclusie 356