Dastani-Əhməd Hərami

120 Pages·2007·0.22 MB·Turkish

ÄÀÑÒÀÍÈ-ßÙÌßÄ
ÙßÐÀÌÈ
____________ “ØßÐÃ-ÃßÐÁ”
ÁÀÊÛ-2004
Áó êèòàá “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè” (Áàêû, Ýÿíúëèê, 1978)
íÿøðè ÿñàñûíäà òÿêðàð íÿøðÿ ùàçûðëàíìûøäûð
Òÿðòèá åäÿíè, þí ñþçöí âÿ
ëöüÿòèí ìöÿëëèôè: ßëéàð Ñÿôÿðëè
894.3611 - dc 21
AZE
Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè. Áàêû, “Øÿðã-Ãÿðá”, 2004,
120 ñÿù.
XIII ÿñð Àçÿðáàéúàí ïîåçèéàñûíûí ÿí ýþçÿë íöìóíÿëÿðè
ñûðàñûíà äàõèë îëàí “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè” äîüìà äèëèìèçäÿ
ãÿëÿìÿ àëûíìûø èëê ìÿñíÿâè êèìè ãèéìÿòëèäèð. Äàñòàí þç ãèäàñûíû
õàëã ÿäÿáèééàòûíäàí àëìûøäûð âÿ õàëã éàðàäûúûëûüûíà ìÿõñóñ
õîøáÿõò ñîíëóãëà áèòèð.
Ìöÿëëèôè áÿëëè îëìàéàí áó ÿñÿð ÿðóç âÿçíèíäÿ, ñàäÿ âÿ
àéäûí äèëäÿ éàçûëìûøäûð, ëàêèí áó âÿçí øåðè òàì þçöíÿ òàáå åäÿ
áèëìÿìèø, Àçÿðáàéúàí øåðèíèí ìèëëè áÿäèè-ïîåòèê ÿñàñûíû äÿéèø-
äèðìÿìèøäèð. Îíà ýþðÿ ùåúà âÿçíëè øåèð êèìè äÿ îõóíóð.
____________
ISBN 9952-418-16-4
© “ØßÐÃ-ÃßÐÁ”, 2004
Àçÿðáàéúàí Ðåñïóáëèêàñûíûí
Ïðåçèäåíòè
ÈËÙÀÌ ßËÈÉÅÂÈÍ
“Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ ëàòûí ãðàôèêàñû
èëÿ êöòëÿâè íÿøðëÿðèí ùÿéàòà
êå÷èðèëìÿñè ùàããûíäà”
12 éàíâàð 2004-úö èë òàðèõëè
ñÿðÿíúàìû èëÿ íÿøð îëóíóð âÿ þëêÿ
êèòàáõàíàëàðûíà ùÿäèééÿ åäèëèð
ÞÍ ÑÞÇ
Àíà äèëèíäÿ éàçûëìûø øåðèìèçèí èëêèí íöìóíÿëÿðè áèçÿ
ãÿäÿð òàì øÿêèëäÿ ýÿëèá ÷àòìàìûøäûð. Ùÿñÿíîüëóíóí èêè
ãÿçÿëè, ßëèíèí “Ãèññåéè-Éóñèô”è ÕÛÛÛ ÿñð ÿäÿáèééàòûìûç
ùàããûíäà ìöÿééÿí òÿñÿââöð îéàòñà äà, áó ñèéàùûíû áèòìèø
ùåñàá åòìÿê îëìàç.
ÕÛÛÛ ÿñð ïîåçèéàìûçûí ýþçÿë, ìöêÿììÿë àáèäÿëÿðèí-
äÿí áèðè äÿ “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè” ïîåìàñûäûð. Áó
ÿñÿð äîüìà äèëèìèçäÿ éàçûëìûø èëê ïîåìà íöìóíÿñè êèìè
ñÿúèééÿâèäèð. Áó äà òÿáèèäèð êè, ãÿäèì âÿ çÿíýèí ÿäÿáè-
ìÿäÿíè òÿúðöáÿéÿ, þçöíÿìÿõñóñ áÿäèè-ïîåòèê ÿíÿíÿëÿðÿ
ìàëèê îëìàéàí áèð õàëã ÕÛÛÛ ÿñðäÿ àíà äèëèíäÿ áåëÿ áèð ýþ-
çÿë ñÿíÿò àáèäÿñè éàðàäà áèëìÿçäè. Ùàáåëÿ áó ïîåìà ýþñ-
òÿðèð êè, äîüìà äèëäÿ áÿäèè ÿñÿðëÿð éàðàòìàã ÿíÿíÿñè
ãÿäèì äþâðëÿðäÿí áàøëàìûøäûð. Èíúÿ çþâã, ýþçÿë ôèêèð áÿù-
ðÿñè îëàí äàñòàíûí îðòàéà ÷ûõàðûëìàñû ÷îõ äà óçàã äåéèëäèð.
1928-úè èëäÿ òöðê àëèìè Òÿëÿò Îíàé îíóí áèð ÿëéàçìàñûíû
àøêàðà ÷ûõàðûá ýåíèø þí ñþç, ëöüÿò âÿ øÿðùëÿðëÿ íÿøð åòäèðèð.
Ùÿì äÿ òÿñäèã åäèð êè, ÿñÿð Àçÿðáàéúàí äèëèíäÿ éàçûë-
ìûøäûð. Àçÿðáàéúàí àëèìëÿðèíäÿí Ù.Àðàñëû, É.Ñåéèäîâ,
Ô_._Ç_å_éí_à_ëî_â_,_ Ò_.Ù__àúûéåâ, Ñ.ßëèçàäÿ, Ê.Âÿëèéåâ âÿ áàøãàëà-
ðûíûí ãÿäèì àáèäÿíèí èäåéà-áÿäèè êåéôèééÿòëÿðè, äèë-öñëóá
4
õöñóñèééÿòëÿðè áàðÿñèíäÿ èðÿëè ñöðäöéö ìöëàùèçÿëÿð äÿ
äèããÿòÿëàéèãäèð.
“Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè” àíàäèëëè ïîåçèéàìûçûí èë-
êèí òÿøÿêêöë òàðèõèíè, îíóí èäåéà-ìþâçó ìÿíáÿëÿðèíè, ñÿ-
íÿòêàðëûã èñòèãàìÿòèíè, ìèëëè áÿäèè-ïîåòèê õöñóñèééÿòëÿðèíè
àðàøäûðìàã áàõûìûíäàí äà ñîí äÿðÿúÿ äÿéÿðëè áèð ÿñÿðäèð.
ßñÿð 1632 ìèñðàäàí èáàðÿòäèð. Ïîåìà êëàññèê ìÿñíÿâèëÿð
êèìè ÿíÿíÿâè áàøëûãëàðëà áàøëàéûð. Ëàêèí ÿëéàçìàñû áàøäàí
âÿ ñîíäàí ÷àòûøìàç îëäóüóíäàí áóðàäà ðÿñìè áàøëûãëàðûí
ùàìûñûíû ýþðìöðöê. Îíà ýþðÿ äÿ ïîåìà ìöÿëëèôèíè ìöÿé-
éÿíëÿøäèðìÿê äÿ ìöìêöí äåéèëäèð. Îðòà ÿñð ìÿíáÿëÿðèí-
äÿ äÿ îíóí áàðÿñèíäÿ ìöÿééÿí ãåéä âÿ èøàðÿéÿ ðàñò ýÿë-
ìÿäèê. Ëàêèí ïîåìà òÿñäèã åäèð êè, äàñòàíû éàçàí øàèð þç
ðóùóíà ýþðÿ õàëãà éàõûí áèð ñÿíÿòêàð îëìóø, íàüûë÷û, ãèñ-
ñÿõàí êèìè òàíûíìûøäûð. Øàèð ÿùâàëàòà êå÷ìÿçäÿí ãàáàã
èëêèí ìèñðà âÿ áåéòëÿðäÿ äèíè-ôÿëñÿôè âÿ áÿäèè äóéüóëàðûíû
àéäûíëàøäûðûð, éåíè ÿñÿð éàðàòìàüû øÿðÿô èøè ñàéûð. Ìÿíà
äÿíèçëÿðèíè ñåéð åäèá, òöêö òöêäÿí ñå÷ÿí øåèðñåâÿðëÿðè
äöðð, ýþâùÿð êèìè èøûã ñà÷àí áÿäèè ñþçäÿí çþâã àëìàüà ÷à-
üûðûð, àüûë-ùèêìÿò øöàñû èëÿ îíëàðûí ãÿëáèíè èøûãëàíäûðûð:
Áó äàñòàíû áó ýöí áöíéàä åäÿëèì,
Ùÿãèí ãöäðÿòëÿðèí áèç éàä åäÿëèì.
Ýÿëèí, åé ìÿíè áÿùðèí ñåéð åäÿíëÿð,
Áó äÿðéà ýþâùÿðèíäÿí õåéð åäÿíëÿð.
____________
Ìÿàíèäÿ ãûëû èêè áè÷ÿíëÿð,
Äèëèíäÿí äàèìà ýþâùÿð ñà÷àíëàð.
5
Ïîåìàäà ùàäèñÿëÿð àëòû ìÿúëèñäÿ âåðèëèð. ÕÛÂ ÿñðäÿ
éàðàíàí Éóñèô Ìÿääàùûí “Âÿðãà âÿ Ýöëøà”ñû, Õ ÿñð
øàèðè Øÿìñèí “Éóñèô âÿ Çöëåéõà”ñû äà ìÿúëèñëÿð øÿêëèíäÿ
ãóðóëóá. Áèðèíúè ÿñÿðäÿ äÿ àëòû ìÿúëèñ âàðäûð. Áó äà òÿñäèã
åäèð êè, ÿùâàëàòû ìÿúëèñëÿðÿ áþëöá âåðìÿê ùÿìèí äþâð åïèê
øåðè ö÷öí ÿíÿíÿéÿ ÷åâðèëìèøäè, ùÿì äÿ áóíóí ÿñàñ ñÿáÿ-
áè, íàüûë âÿ äàñòàíëàðû õàëã è÷ÿðèñèíäÿ éàéìàã, “äèíëÿéèúè”
éûüìàã àðçóñóíäàí èðÿëè ýÿëèðäè:
Ùÿð ìÿúëèñèí àõûðûíäà äà äèíëÿéèúèëÿðÿ ìöðàúèÿò îëóíóð:
Ýÿëèí áàðû, áó ýöí ñþùáÿò ãûëàëûì,
Ìÿàíè êàíûíûí äöððöí áóëàëûì...
Ýÿëÿëèì áó ö÷öíúö ìÿúëèñÿ áèç,
Õÿáÿðèìäÿí åøèäèí ÷öí õÿáÿð ñèç.
ßñÿð èäåéà-ôÿëñÿôè ìÿçìóíó, ìöíäÿðèúÿñè, ìÿôêóðÿ-
ñè, äèë âÿ öñëóáóíà ýþðÿ õàëã ðóùóíó èôàäÿ åäèð, õàëãûí
öðÿéèíäÿí õÿáÿð âåðèð, íàüûë âÿ äàñòàí ÿíÿíÿëÿðè èëÿ éà-
õûíäàí ñÿñëÿøèð. Áó ýöí åëÿ øèôàùè ÿäÿáèééàò íöìóíÿëÿðè
âàð êè, “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè”íè õàòûðëàäûð.
ßñÿð þç ãóðóëóøóíà ýþðÿ êëàññèê ïîåìàëàðäàí áèð ãÿ-
äÿð ôÿðãëÿíèð. Ìöÿëëèô, äàñòàí-ìÿñíÿâè ÿíÿíÿñèíäÿíñÿ,
íàüûëâàðû öñëóáà ñàäèã ãàëàðàã ùàäèñÿíè áèðáàøà áàøëàéûð,
õàëã äàñòàíëàðûíäàí, êëàññèê ïîåìàëàðäàí ôÿðãëè îëàðàã
ã_ÿ_ù_ð_ÿì__àí_ë_àð_ûí_ _ÿ_ñèë-íÿúàáÿòè áàðÿñèíäÿ ìÿëóìàò âåðìÿéÿ
åùòèéàú äóéìóð. Øàèðèí Íèçàìè ìþâçóëàðûíûí äÿáäÿ îëäó-
6
üó áèð çàìàíäà îðèæèíàë áèð ÿùâàëàòû èøëÿìÿñè äÿ òÿãäèðÿëà-
éèãäèð. Ùÿì äÿ áó úÿùÿò ñÿíÿòêàðûí äöíéàýþðöøö, áÿäèè
çþâãö, áàüëû îëäóüó ïîåòèê ÿíÿíÿëÿðëÿ èçàù îëóíà áèëÿð.
Ùèññ îëóíóð êè, î, Íèçàìèíèí – äàùè øàèðèí ùóìàíèñò èäåéà-
ëàðûíäàí äà èëùàì àëìûøäûð.
Áöòöí áóíëàðëà éàíàøû, Íèçàìè ïîåìàëàðûíäà îëàí
åïèê ÿçÿìÿò, èúòèìàè äöøöíúÿ âÿ ìöøàùèäÿëÿð, èíñàí ïñè-
õîëîýèéàñûíû îíóí äàõèëè-ìÿíÿâè àëÿìèéëÿ âÿùäÿòäÿ
àëìàã “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè”äÿ ëàçûìè áÿäèè éöêñÿê-
ëèéÿ ãàëõà áèëìèð. Ëàêèí øàèðèí áÿäèè äöøöíúÿñè, ìöùàêè-
ìÿñè, ìÿíòèãè, ÿñÿðäÿêè êîíôëèêò âÿ îíóí ùÿëëè, ñöæåò õÿòòè
âÿ ñóðÿòëÿðèí ñÿúèééÿñè èëÿ áàüëû îëàí àìèëëÿð áèçè äöøöí-
äöðìÿéÿ áèëìèð. Ùàáåëÿ áöòöí áóíëàð øàèðèí éàøàäûüû ìö-
ùèò âÿ ýåð÷ÿêëèêëÿ éàõûíäàí áàüëûäûð.
Íèçàìè çÿìàíÿñèíèí îáðàçûíû, áÿäèè-åïèê ïàíîðàìàñû-
íû éàðàäûðäû. Òàðèõè-ÿôñàíÿâè ùàäèñÿëÿð áàðÿñèíäÿ äåéèë, èí-
ñàí ùàããûíäà äàñòàí éàçìàüû ãàðøûñûíà ìÿãñÿä ãîéìóøäó,
åïèê ñÿíÿòèí èñòèãàìÿòèíè äÿ îíà éþíÿëòìèøäè. Íèçàìèíèí
ÿäÿáèééàòà ýÿòèðäèéè áó éåíèëèê äóéüóñó ñîíðàêû ÿñðëÿð
ïîåçèéàñûíà äà òÿñèðñèç ãàëìàìûøäûð. “Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿ-
ðàìè”äÿ äÿ ñÿíÿòêàðûí ãàðøûñûíäà èêè ñóðÿò – ßùìÿäÙÿðàìè
âÿ Ýöëÿíäàì ñóðÿòëÿðè, îíëàðûí áÿäèè îáðàçëàðûíû éàðàòìàã
ìÿãñÿäè äóðóðäó. Øàèð ãÿùðÿìàíëàðûíûí ñèìàñûíäà þç
äþâðöíÿ ìÿõñóñ õöñóñèééÿòëÿðè ÿêñ åòäèðèðäè. Ìÿùäóä
ÿ_ë_à_ãÿ_ _âÿ_ _ì_ö_í_àñ_èá_ÿòëÿðè ãÿëÿìÿ àëñà äà, èúòèìàè-òàðèõè ìö-
ùèòè äåéèë, ãÿùðÿìàíëàðûí õàðàêòåðëÿðèíè äàùà ÷îõ þí ïëàí-
7
äà âåðèðäè. Øàèðèí åñòåòèê âÿ èúòèìàè èäåàëû äà, ïîåìàíûí
ìöíäÿðèúÿñè äÿ áóíóíëà øÿðòëÿíèð. ßñÿðäÿ ÿââÿëäÿí àõûðà
ãÿäÿð Ýöëÿíäàìûí òàëåéè, áàøûíà ýÿëÿí ìàúÿðà âÿ ÿùâà-
ëàòëàðûí òÿñâèðè áÿäèè òÿäãèãàò îáéåêòèíÿ ÷åâðèëèð.
Êëàññèê àøèãàíÿ ìÿñíÿâèëÿðäÿ ÿñÿðèí àäû, ãîøà ãÿùðÿ-
ìàíëàðûí àäûíû äàøûéûðäû, äèäàêòèê-åïèê äàñòàíëàðäà èñÿ áàø
ãÿùðÿìàíûí àäûíà áèð “íàìÿ” ñþçö ÿëàâÿ îëóíóð, áÿçÿí
äÿ ìöúÿððÿä áèð ìÿôùóìëà âåðèëèðäè. Áó ãÿùðÿìàíëàðûí äà
ùàìûñû, äåìÿê îëàð êè, ìöñáÿò ãÿùðÿìàíëàðäûð. “Äàñòàíè-
ßùìÿä Ùÿðàìè”äÿ èñÿ ìÿíôè ñóðÿò, øÿð ãöââÿñè äàùà ãà-
áàðûãäûð, ïîåìàíûí àäû äà îíóí àäûíäàí àëûíûá, “íàìÿ”
ÿâÿçèíÿ èñÿ “äàñòàí” êÿëìÿñè èøëÿíìèøäèð êè, áó äà òÿáèè
èäè. “Íàìÿ” ñþçöíö øàèð èøëÿäÿ áèëìÿçäè, ÷öíêè ìÿíôè
ãÿùðÿìàíûí àäûíà “íàìÿ” ñþçö ãîøìàã ÿñÿðèí ðóùó èëÿ
áèð àðàéà ñûüìûðäû, “íàìÿ” éàëíûç èäåàë ãÿùðÿìàíëàðà àèä-
äèð. Ïîåìàäà ÿñàñÿí ùÿéàòûí ìÿíôèëèêëÿðè âÿ èíñàí òÿáèÿ-
òèíäÿ îëàí ïèñ ñèôÿòëÿð òÿíãèä îëóíóð.
“Äàñòàíè-ßùìÿä Ùÿðàìè”äÿ ÷îõøàõÿëè, ãîë-áóäàãëû
ùàäèñÿëÿð îëìàñà äà, ìàðàãëû ãÿùðÿìàíëàðëà ãàðøûëàøûðûã.
Äàñòàíûí ùÿð ìèñðà âÿ áåéòèíäÿ øÿðÿ, çöëìÿ, ÿäàëÿòñèçëè-
éÿ, ðÿçàëÿòÿ ãàðøû êÿñêèí íèôðÿò, ëÿéàãÿòëè èíñàíà èñÿ éöê-
ñÿê ìÿùÿááÿò âÿ ãàéüû, ùÿññàñ ìöíàñèáÿò âàðäûð. Èíñàíà
ìöíàñèáÿò áó ùèññ èëÿ áàüëûäûð, ùÿìèí áàõûìäàí ãèéìÿò-
ëÿíäèðèëèð, ãÿùðÿìàíëàðûí ýþçÿë, éàõóä ÷èðêèí îëìàñû äà
_ýö_ç_ý_ö_ä_ÿí_ _à_ø_ê_àð_à ÷ûõûð. Êîíêðåò áèð ìöíàñèáÿòäÿ –
ßùìÿä Ùÿðàìèíèí Ýöëÿíäàìà ìöíàñèáÿòèíäÿ îíóí õà-
8
ðàêòåðè àéäûíëàøûð. Åéíè çàìàíäà ßùìÿä Ùÿðàìè çÿìàíÿ
âÿ ìöùèòäÿí òÿúðèä îëóíìóð, îíóí äàâðàíûøûíäà, äàõèëè
àëÿìèíäÿ, ÿëàãÿ âÿ ìöíàñèáÿòëÿðèíäÿ äþâðöí ÿêñ-òÿñèðèíè
ýþðöðöê.
Áó äàñòàíäà “Ùÿðàìè” ñþçö ìÿíôè ìÿíà äàøûéûð. Úÿ-
ëàëèëÿð ùÿðÿêàòû äþâðöíäÿí ôÿðãëè îëàðàã ùÿðàìèéÿ, äÿëèéÿ
äÿðèí áèð íèôðÿò äÿ þçöíö ýþñòÿðèð. ×öíêè, ßùìÿä Ùÿðàìè
âÿ îíóí ÿëàëòûëàðû ìÿçëóì êöòëÿëÿðèí òÿðÿôèíäÿ äóðóá åëèí,
îáàíûí ñÿàäÿòè íàìèíÿ ÷àðïûøàí Êîðîüëó äÿëèëÿðèíäÿí
ÿñàñëû øÿêèëäÿ ôÿðãëÿíèðëÿð. Îíëàðû àíúàã îüóðëóã, ãóëäóð-
ëóã äöøöíäöðöð. Ùÿðàìèëÿðè Áàüäàäà ýÿòèðèá ÷ûõàðàí äà áó
ãöââÿäèð.
Àçÿðáàéúàíûí éàçûëû âÿ øèôàùè ÿäÿáèééàòûíäà õåéèðëÿ
øÿðèí ìöáàðèçÿñèíè òÿñâèð åäÿí ÿñÿðëÿð ÷îõäóð. Îíëàðäà
ãàðà ãöââÿëÿð íÿúèá, ýþçÿë èíñàíëàðûí éîëóíó êÿñèð, éàðà-
ìàç ÿìÿëëÿðè èëÿ ñå÷èëèðëÿð. Íèçàìèíèí “Éåääè ýþçÿë”èí-
äÿêè éåääè íàüûëûí ùàìûñûíäà áÿäèè äöøöíúÿíèí òÿäãèãàò
îáéåêòè èêè ãöââÿíèí ìöáàðèçÿñèíäÿí èáàðÿòäèð. “Äàñòàíè-
ßùìÿä Ùÿðàìè”äÿ äÿ ßùìÿä Ùÿðàìè õÿáèñëèéè, ðèéàêàð-
ëûüû, çàëèìëèéè òÿìñèë åäèðñÿ, Ýöëÿíäàì ýþçÿëëèê âÿ ìÿðä-
ëèê ðÿìçèäèð. ßùìÿä Ùÿðàìè îüðó, éîëêÿñÿí, ìÿøùóð áèð
ùÿðàìèäèð. Êðûìäàí ÷ûõûá Áàüäàä øÿùÿðèíÿ éîëà äöøöð,
ñóëòàíûí õÿçèíÿñèíè éàðàðêÿí äîããóç éîëäàøûíû èòèðèð âÿ þçö
äÿ àüûð éàðàëàíûð. Ýöëÿíäàìäàí èíòèãàì àëìàã åøãè èëÿ
_àë_î_âë_à_íû_á_ é_à_í_ûð_. _Î, ùèéëÿ âÿ òÿäáèðëÿ Ýöëÿíäàìëà åâëÿíèð.
Ëàêèí áó èçäèâàú îíóí êèí-êöäóðÿòèíè ñîéóòìóð, ôöðñÿò
9
äöøÿí êèìè, ùÿòòà þç ãàäûíûíäàí áåëÿ èíòèãàì àëìàã èñòÿ-
éèð. Àììà àõûðäà úÿçàñûíà ÷àòûð.
Øàèð áÿäèè ìÿíòèãè èëÿ èíàíäûðûð êè, ßùìÿä Ùÿðàìè úÿ-
çàñûíû òÿñàäöôÿí àëìûð. Î, ïèñ èøëÿðèíèí ãóðáàíû îëóð. Ïîå-
ìàäà ßùìÿä Ùÿðàìè èëÿ áàüëû ùàäèñÿëÿð òÿáèè àõàðûíäàí
÷ûõàðûëìûð, ìÿíôè ãÿùðÿìàí êå÷èëìÿç éîëëàäàí êå÷èðèëìèð,
ÿêñèíÿ, ùÿð øåé òÿáèè âÿ èíàíäûðûúû ýþðöíöð.
Ïîåìàäà ßùìÿä Ùÿðàìèíèí è÷ öçö, îíóí ìÿíÿâè úÿ-
ùÿòäÿí ñàô, èøûãëû èíñàíëàðëà ãàðøûëàøäûüû ñÿùíÿëÿðäÿ äàùà
äà àéäûíëàøûð. Ýöëÿíäàìû Êðûìà àïàðàðêÿí îíó éîëäà àüûð
úÿçà èëÿ þëäöðìÿê ôèêðèíÿ äöøöð. Äîüìà àðâàäûíû òîíãàë-
äà éàíäûðìàã ö÷öí îäóí òîïëàìàüà ýåäÿðêÿí áó éåðëÿð-
äÿí êå÷ÿí Õîúà Ðöñòÿì Ýöëÿíäàìû õèëàñ åäÿ áèëèð. Øàèð
Ýöëÿíäàìû þëöìäÿí ãóðòàðàí Õîúà Ðöñòÿìè ìåùðèáàí,
ñÿìèìè, õåéèðõàù âÿ ãàéüûêåø áèð èíñàí êèìè òÿãäèð åäèá
áÿéÿíèð, îíó ìöàñèðëÿðèíÿ íöìóíÿ ýþñòÿðèð. Áåëÿëèêëÿ äÿ,
áó ãÿíàÿòÿ ýÿëèð êè, ùÿéàòäà øÿð éîëóíó òóòàí øÿðÿ, éàõøû-
ëûã éîëóíó òóòàí èñÿ éàõøûëûüà ÷àòûð. Èíñàí ÿõëàãè-ìÿíÿâè
ýþçÿëëèéè, õîø ÿìÿëëÿðè èëÿ óúàëûð, ñÿàäÿòÿ éåòèð, øÿðÿ, ôèòíÿ-
ôÿñàäà éóâàðëàíìàã èñÿ îíó áÿäáÿõòëèéÿ àïàðûá ÷ûõàðûð.
Äîüìà ÿäÿáèééàòûìûçà ìÿõñóñ åïèê ÿíÿíÿëÿðäÿí áè-
ðè, ùÿì äÿ ÿí ýþçÿëè ãàäûíà éöêñÿê ìöíàñèáÿòèí áÿäèè èôà-
äÿñèäèð. Õàëã éàðàäûúûëûüûíäà, êëàññèê ïîåçèéàäà áó çÿðèô,
öëâè ìÿõëóã ùÿéàòûí áÿçÿéè âÿ ñÿàäÿò ìÿíáÿéèäèð, äöíéà
_þç_ è_ø_ûü_ûí_û_ î_í_ó_í _úà_ìàëûíäàí àëûð, ñàô åøãè, àüëû, êàìàëû ãÿù-
ðÿìàíëàðûí ãÿëáèíè èøûãëàíäûðûð, çàëûì øàùëàðû äÿéèøäèðèð.
10