Das Kapital - 1. Cilt (Türkçe 2011 Baskısı-Yordam) PDF
Preview Das Kapital - 1. Cilt (Türkçe 2011 Baskısı-Yordam)
Eserin orijinal adı: Das Kapital. Band I Kritik der politischen Ökonomie Kapital Cilt: I’in ana metninin çevirisi Mehmet Selik’e, ki- Kapital tabın sonunda ek olarak yer alan “Dolaysız Üretim Sürecinin Sonuçları” ile “Sözlükçe”nin çevirisi ise Nail Satlıgan’a aittir. Ekonomi Politiğin Eleştirisi Eserin tamamında Nail Satlıgan’ın kavram tercihleri uygulan- mış, metin iki ayrı editör tarafından gözden geçirilmiştir. Kav- I. Cilt ram tercihlerinin sorumluluğu Nail Satlıgan’a ait olmak üzere, Erkin Özalp Almancasıyla, Oktar Türel ise İngilizcesiyle kar- Sermayenin Üretim Süreci şılaştırarak metni baştan aşağı gözden geçirmişlerdir. Çeşitli çeviri sorunlarının çözümünde ve kavramların Türkçeleştirilme- sinde Sungur Savran ile E. Ahmet Tonak’ın da görüşlerinden Karl Marx yararlanılmıştır. Yaygın uluslararası uygulamaya uygun olarak, Kapital’in I. Almancadan Çevirenler cildinin özgün Almanca metni için, Marx’ın yakın çalışma arka- Mehmet Selik ve Nail Satlıgan daşı ve Marksizmin ortak kurucusu Friedrich Engels tarafından yayına hazırlanan 1890 tarihli 4. Almanca basımı (Karl Marx ve Friedrich Engels, Werke, C. XIII, Berlin [Demokratik Almanya], Dietz Verlag, 1968) esas alındı. Karşılaştırma için kullandığımız İngilizce çeviriler Samuel Moore ve Edward Aveling (London, Lawrence and Wishart (Moscow, Progress Publishers), 1974) ile Ben Fowkes’a (London, Penguin Books, 1976) aittir. Yordam Kitap: 130 • Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi Cilt: 1 • Karl Marx ISBN-978-9944-122-58-0 • Çeviri: Mehmet Selik - Nail Satlıgan Kavram Editörü: Nail Satlıgan • Editör: Oktar Türel • Yayın Koordinatörü: Hayri Erdoğan Kapak ve İç Tasarım: Savaş Çekiç • Uygulama: Gönül Göner © Yordam Kitap, 2010 • Birinci Basım: Nisan 2011 Kapital Yordam Kitap Basın ve Yayın Tic. Ltd. Şti. Ekonomi Politiğin Eleştirisi Çatalçeşme Sokağı Gendaş Han No: 19 Kat:3 Cağaloğlu 34110 İstanbul T: 0212 528 19 10 F: 0212 528 19 09 W: www. yordamkitap. com 1. Cilt E: info@yordamkitap. com Sermayenin Üretim Süreci Baskı: Pasifik Ofset Baha İş Merkezi Haramidere - İstanbul Tel: 0212 412 17 77 İÇİNDEKİLER Yordam Kitap’ın Notu ................................................... 13 Almanca Birinci Basıma Önsöz ........................................ 17 Almanca İkinci Basıma Sonsöz . ........................................ 22 Fransızca Basıma Önsöz ve Sonsöz . ................................... 30 Üçüncü Basım İçin . ..................................................... 32 İngilizce Basıma Önsöz . ................................................ 35 Almanca Dördüncü Basıma Önsöz. .................................... 39 BİRİNCİ KISIM META VE PARA. ...................................................... 47 Bölüm 1: Meta ............................................................ 49 1. Metanın İki Unsuru: Kullanım Değeri ve Değer (Değerin Özü, Büyüklüğü) . .......................................... 49 2. Metalarda Cisimleşmiş Emeğin İki Yönlü Niteliği. ................... 55 3. Değer Biçimi veya Mübadele Değeri . ................................ 60 A. Basit, tek başına veya rastlantısal değer biçimi . ......................... 61 1) Değer ifadesinin iki kutbu: Göreli değer biçimi ve eş değer biçimi . .......... 61 2) Göreli değer biçimi .................................................. 62 3) Eş değer biçimi . ..................................................... 67 4) Bir bütün olarak basit değer biçimi . .................................... 71 B. Toplam veya genişlemiş değer biçimi . .................................. 73 1) Genişlemiş göreli değer biçimi . ........................................ 74 2) Özel eş değer biçimi . ................................................. 74 3) Toplam veya genişlemiş değer biçiminin kusurları ....................... 75 C. Genel değer biçimi .................................................... 76 1) Değer biçiminin değişmiş karakteri .................................... 76 2. Göreli değer biçimi ile eş değer biçiminin birbirine bağlı olarak gelişmesi .... 78 3. Genel değer biçiminden para biçimine geçiş ............................. 79 D. Para biçimi . .......................................................... 80 4. Metanın Fetiş Karakteri ve Bunun Sırrı . ............................. 81 Bölüm 2: Mübadele Süreci . ............................................ 93 Bölüm 3: Para veya Meta Dolaşımı . .................................. 102 1. Değerlerin Ölçüsü .................................................. 102 2. Dolaşım Aracı . ...................................................... 111 a. Metaların başkalaşması. .......................................... 111 b. Paranın el değiştirmesi . ........................................... 120 c. Sikke. Değer simgesi .............................................. 129 3. Para ................................................................. 133 a. Gömüleme ...................................................... 133 b. Ödeme aracı . .................................................... 137 c. Dünya parası . ................................................... 144 İKİNCİ KISIM DÖRDÜNCÜ KISIM PARANIN SERMAYEYE DÖNÜŞÜMÜ ................... 149 GÖRELİ ARTIK DEĞERİN ÜRETİMİ ..................... 303 Bölüm 4: Paranın Sermayeye Dönüşümü . ........................... 151 Bölüm 10: Göreli Artık Değer Kavramı . ............................. 305 1. Sermayenin Genel Formülü ......................................... 151 Bölüm 11: El Birliği . .................................................... 314 2. Sermayenin Genel Formülündeki Çelişkiler . ....................... 159 Bölüm 12: İş Bölümü ve Manifaktür ................................. 327 3. Emek Gücünün Satın Alınması ve Satılması . ....................... 169 1. Manifaktürü Doğuran İki Kaynak. .................................. 327 2. Parça-İşçi ve Onun Aleti . ........................................... 330 ÜÇÜNCÜ KISIM 3. Manifaktürün İki Temel Biçimi - Heterojen Manifaktür ve Organik MUTLAK ARTIK DEĞERİN ÜRETİMİ . .................. 179 Manifaktür . ......................................................... 332 Bölüm 5: Emek Süreci ve Değerlenme Süreci ...................... 181 4. Manifaktür İçinde İş Bölümü ve Toplum İçinde İş Bölümü ......... 340 1. Emek Süreci . ........................................................ 181 5. Manifaktürün Kapitalist Karakteri .................................. 347 2. Değerlenme Süreci .................................................. 189 Bölüm 13: Makineler ve Büyük Sanayi .............................. 357 Bölüm 6: Değişmez Sermaye ve Değişir Sermaye .................. 201 1. Makinelerin Gelişmesi . ............................................. 357 Bölüm 7: Artık Değer Oranı . .......................................... 212 2. Makineden Ürüne Aktarılan Değer . ................................ 371 1. Emek Gücünün Sömürülme Derecesi .............................. 212 3. Makineye Dayanan Üretim Sisteminin İşçi Üzerindeki İlk Etkileri . 378 a. Ek emek güçlerine sermaye tarafından el konulması. 2. Ürün Değerinin, Ürünün Orantılı Kısımlarıyla Gösterilmesi . ...... 219 Kadınların ve çocukların çalıştırılması . ............................... 378 3. Senior’ün “Son Saat”i . .............................................. 222 b. İş gününün uzatılması ............................................... 386 4. Artık Ürün .......................................................... 227 c. Çalışmanın yoğunlaşması ........................................... 392 Bölüm 8: İş Günü . ...................................................... 228 4. Fabrika . ............................................................. 400 1. İş Gününün Sınırları . ............................................... 228 5. İşçi ile Makine Arasındaki Mücadele ............................... 408 2. Artık Emeğe Duyulan Aşırı Açlık, Sanayici ve Boyar . .............. 232 6. Makinelerin İşsiz Bıraktığı İşçilerle İlgili Telafi Teorisi ............... 418 3. Sömürünün Yasayla Sınırlandırılmadığı İngiliz Sanayi Kolları . ..... 239 7. Makineye Dayanan Fabrika Sisteminin Gelişmesiyle İşçilerin 4. Gündüz ve Gece Çalışması. Vardiya Sistemi . ....................... 251 İtilmesi ve Çekilmesi. Pamuklu Sanayisinin Bunalımları ........... 426 8. Büyük Sanayinin Manifaktürde, Zanaatlarda ve 5. Normal Bir İş Günü Sağlama Mücadelesi. 14. Yüzyılın Ortasından 17. Yüzyılın Sonuna Kadar İş Gününü Uzatmak Amacıyla Ev Sanayisinde Neden Olduğu Köklü Değişiklikler ................ 439 a. El işçiliğine ve iş bölümüne dayanan el birliğinin Çıkarılan Zorlayıcı Yasalar . ........................................... 258 ortadan kaldırılması . ................................................. 439 6. Normal İş Günü İçin Mücadele. Çalışma Süresinin Zorlayıcı Yasalarla Sınırlanması. 1833-1864 Döneminin b. Fabrika sisteminin manifaktür ve ev sanayisi üzerindeki etkisi . ........... 440 İngiliz Fabrika Yasaları .............................................. 270 c. Modern manifaktür . ................................................ 442 7. Normal İş Günü İçin Mücadele. İngiliz Fabrika Yasalarının d. Modern ev sanayisi . ................................................ 445 e. Modern manifaktür ve ev sanayisinden büyük sanayiye geçiş. Başka Ülkelere Etkisi ................................................ 289 Fabrika Yasalarının bu işletme biçimlerine uygulanmasıyla söz Bölüm 9: Artık Değer Oranı ve Kütlesi . ............................. 294 konusu devrimin hız kazanması ........................................ 449 9. Fabrika Mevzuatı. (Sağlık ve Eğitim ile İlgili Hükümler.) İngiltere’de Bunların Genelleştirilmesi .............................. 459 10. Büyük Sanayi ve Tarım . ............................................. 480 2. Birikim ve Ona Eşlik Eden Yoğunlaşma İlerlerken BEŞİNCİ KISIM Sermayenin Değişir Kısmının Göreli Azalması . .................... 601 MUTLAK VE GÖRELİ ARTIK DEĞERİN ÜRETİMİ. .... 483 3. Bir Göreli Artık Nüfusun Gittikçe Artan Ölçüde Üretimi Bölüm 14: Mutlak ve Göreli Artık Değer . ........................... 485 ya da Yedek Sanayi Ordusu ......................................... 608 Bölüm 15: Emek Gücü Fiyatında ve 4. Göreli Artık Nüfusun Farklı Varoluş Biçimleri. Artık Değerde Büyüklük Değişmeleri . .............................. 495 Kapitalist Birikimin Genel Yasası . ................................... 619 I. İş Gününün Uzunluğu ve Emek Yoğunluğu Değişmez 5. Kapitalist Birikimin Genel Yasasının Örneklerle Gösterilmesi . ..... 626 (Veri), Emeğin Üretkenliği Değişir .................................. 496 a. 1846–1866 yılları arasında İngiltere . ................................. 626 II. İş Günü Değişmez, Emeğin Üretkenliği Değişmez, b. Britanya sınai işçi sınıfının düşük ücret alan katmanları . ................ 632 Emek Yoğunluğu Değişir . ........................................... 500 c. Göçebe nüfus . ...................................................... 640 III. Emeğin Üretkenliği ve Yoğunluğu Değişmez, d. Bunalımların işçi sınıfının en iyi ücret alan kesimi üzerindeki etkisi . ...... 644 İş Günü Değişir . .................................................... 501 e. Britanya tarım proletaryası . ......................................... 648 IV. Emeğin Harcanma Süresinde, Üretkenliğinde ve Yoğunluğunda 1) Bedfordshire .................................................... 661 Eş Zamanlı Değişiklikler . ........................................... 502 2) Berkshire . ...................................................... 661 Bölüm 16: Artık Değer Oranı İçin Çeşitli Formüller . .............. 506 3) Buckinghamshire . .............................................. 662 4) Cambridgeshire ................................................ 662 5) Essex . .......................................................... 663 ALTINCI KISIM 6) Herefordshire ................................................... 663 ÜCRET. ................................................................... 511 7) Huntingdonshire. ............................................... 663 Bölüm 17: Emek Gücü Değerinin 8) Lincolnshire .................................................... 664 ya da Fiyatının Ücrete Dönüşmesi ................................... 513 910) )K Nenotr. t.h.a.m..p.t.o.n..sh..ir.e. .......................................................................................... 666655 Bölüm 18: Zamana Göre Ücret. ....................................... 521 11) Wiltshire. ...................................................... 665 Bölüm 19: Parça Başına Ücret ......................................... 529 12) Worcestershire ................................................. 666 f. İrlanda. ........................................................... 671 Bölüm 20: Ülkeler Arasındaki Ücret Farkları . ...................... 537 Bölüm 24: “İlk Birikim”. ................................................ 686 1. İlk Birikimin Sırrı. ................................................... 686 YEDİNCİ KISIM 2. Kır Nüfusunun Topraktan Yoksun Bırakılması. ...................... 689 SERMAYENİN BİRİKİM SÜRECİ ........................... 543 3. 15. Yüzyılın Sonundan İtibaren Mülksüzleştirilenlere Bölüm 21: Basit Yeniden Üretim . ..................................... 547 Karşı Çıkarılan Kanlı Mevzuat. Bölüm 22: Artık Değerin Sermayeye Dönüşmesi . .................. 560 Ücretlerin Düşürülmesine Yönelik Yasalar. .......................... 704 1. Boyutları Gittikçe Büyüyen Kapitalist Üretim Süreci. 4. Kapitalist Çiftçinin Doğuşu. ......................................... 711 Meta Üretimine Özgü Mülkiyet Yasalarının Kapitalist 5. Tarım Devriminin Sanayi Üzerindeki Etkisi. Mülk Edinme Yasaları Haline Gelişi ................................. 560 Sanayi Sermayesi İçin İç Pazarın Yaratılması. ........................ 713 2. Boyutları Gittikçe Büyüyen Yeniden Üretimin Ekonomi Politik Tarafından Yanlış Anlaşılması ................................ 569 6. Sanayici Kapitalistin Doğuşu. ....................................... 717 3. Artık Değerin Sermaye ve Gelir Olarak Ayrılması. Kaçınma Teorisi . .... 572 7. Kapitalist Birikimin Tarihsel Eğilimi. ................................ 727 4. Birikimin Miktarını, Artık Değerin Sermaye ve Gelire Oransal Bölüm 25: Modern Sömürgeleştirme Teorisi ........................ 731 Bölünüşünden Bağımsız Olarak Belirleyen Koşullar: Emek Gücünün Sömürülme Derecesi - Emeğin Üretkenliği EK - Kullanılan Sermaye ile Tüketilen Sermaye Arasındaki Farkın Büyümesi - Yatırılmış Sermayenin Büyüklüğü ...................... 579 6. Bölüm: Dolaysız Üretim Sürecinin Sonuçları ...................... 741 5. “Emek Fonu” ....................................................... 588 SÖZLÜKÇE . ............................................................... 861 Bölüm 23: Kapitalist Birikimin Genel Yasası . ....................... 592 1. Sermayenin Bileşimi Aynı Kalırken, DİZİN ....................................................................... 865 Birikimle Birlikte Emek Gücü Talebinin Artması . ................... 592 Yordam Kitap’ın Notu Elinizde tuttuğunuz kitap, Karl Marx’ın ve Marksizmin temel yapıtı Kapital: Ekonomi Politiğin Eleştirisi’nin tamamını, Almanca aslından çev- rilmiş olarak Türkçeye kazandırma, böylece Türkçe Marksist edebiyatın en büyük eksiğini nihayet giderme yolunda son ciddi girişimin ilk basama- ğını oluşturuyor. Kapital’i Almanca aslından Türkçeye çevirip yayınlamaya ilk başlayan Hikmet Kıvılcımlı’dır. 1937 yılında başlayan bu girişimi Kıvılcımlı, her ay bir fasikülü yayınlanarak dört yıla yayılacak bir tasarı olarak planlamıştı. İlk 7 fasikül 1937 yılı içinde yayınlandı; ancak bu ilk girişim, Kıvılcımlı’nın “Donanma davası” yüzünden tutuklanmasıyla yarım kaldı. Kapital’i özgün dilinden Türkçeye çevirme konusunda ikinci ve Yordam Kitap’ınkinden önce gelen son girişim Mehmet Selik’e ve Sol Yayınları’na aittir. Bu yayın, 1966-67 yıllarında Kapital’in I. cildinin 5 kitap hâlinde ya- yınlanışıyla başladı; 1970’te III. cildin ilk yarısının yayınlanmasıyla devam etti ve bu noktada kesildi. Böylece Kıvılcımlı’nın I. cildin birinci bölümüy- le sınırlı kalan ilk girişiminden otuz yıl kadar sonra Kapital’in aşağı yukarı yarısı Türkçeye kazandırılmış oluyordu. Selik Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ve Türkiye İşçi Par- tisi üyesi seçkin bir bilim insanıydı. (Kendisi, akademik hayattan ayrılışı- nın ardından 2005’te hayata veda etti.) Bu kitap, onların, Kapital’i özgün dilinden Türkçeye kazandırma girişimlerini sürdürme ve sona erdirme çabası olarak yorumlandığında asıl anlamına kavuşacaktır. Kapital’in Türkçeleştirilmesi konusunda son ve her üç cildi kapsaya- rak tamamlanmış girişimin onuru Alaattin Bilgi’ye aittir. Sol Yayınları ara- sında, 1975-78 yılları arasına yayılarak yayınlanan bu üç cilt, Türkiye’yi Kapital’in tamamlanmış bir çevirisinin bulunmayışı ayıbından kurtardığı için, Marx’a ve Marksizme önem veren herkesin minnet duygularını hak eden bir emeği içerir. Ancak çevirinin Almancadan değil, İngilizceden yapılmış olması, bu alandaki boşluğun bütünüyle doldurulmamış olması anlamına gelmekteydi. Yordam Kitap’ın bu Kapital basımı, Mehmet Selik’in çevirmiş olduğu bölümlerin (I. cildin tamamı ile III. cildin ilk yarısı) gözden geçirilmiş olarak yeniden basılmasından, ayrıca daha önce Almancadan çevrilme- miş olan bölümlerin (II. cildin tamamı ile III. cildin ikinci yarısı) Nail Satlıgan tarafından çevrilmesinden oluşuyor. Elinizdeki I. cilt bu yoldaki ilk adımdır. * * * 2008 yılında İran’da Kapital’in I. cildinin yeni bir Farsça çevirisi yayın- landı (çev. Hasan Mortazavi, Tahran, Agâh Yayınları). Bu cildin sonunda, Kapital’de geçen terimlerin dört dildeki (Almanca, Farsça, Fransızca, İn- gilizce) karşılıklarını veren bir kavramlar “sözlükçe”si yer alıyor. Biz, bu sözlükçeyi, Farsça karşılıkların yerine Türkçelerini koyarak elinizdeki ki- tabın sonuna aldık. Bilindiği gibi Marx’ın Kapital üzerindeki çalışmaları ve hazırlıkları on yıllarca sürmüş, o arada yapıtının nihai versiyonuyla ilgili “planlar”ı bir- çok kez değişmiştir. Marx’ın ömrü Kapital’in yalnızca I. cildini basıma ha- zırlamaya yettiği (I. cildin ilk basımının tarihi 1867, Marx’ın ölüm tarihi 1883’tür) için II. ve III. ciltler Engels tarafından yayınlanmıştır. Dolayısıyla Marx’tan geriye, Engels’in yayına hazırladığı bu iki cilde kısmen alınan ya SUNU da hiç alınmayan çok geniş bir müsvedde defterleri yığını kalmıştır. Bun- Proletaryanın yürekli, vefalı, yüce gönüllü ların içinde bir tanesinin Marx’ın ekonomi politik eleştirisinin mantığı ve “mimari”si açısından özel bir önem taşıdığı, bugün hemen bütün Marx örnek savaşçısı, unutulmaz dostum uzmanları tarafından kabul ediliyor. Söz konusu olan, Marx’ın başlangıç- WILHELM WOLFF’e. ta Kapital’in I. cildine 6. bölüm olarak koymayı düşündüğü, ancak cilde dâhil etmekten daha sonra vazgeçtiği “Dolaysız Üretim Sürecinin Sonuç- 21 Haziran 1809’da Tarnau’da doğdu ları” başlıklı el yazmasıdır. İlk kez 1933’te Sovyetler Birliği’nde Almanca ve Rusça olarak basılan bu metne, 1976’daki Penguin Books basımından 9 Mayıs 1864’te Manchester’da sürgünde öldü. başlayarak kimi Kapital basımlarında I. cildin eki olarak yer verilmekte. Daha önce Türkçede, İngilizceden yapılmış bir çevirisinin yayınlanmış ol- duğu “Sonuçlar”ı biz, ilk kez Almancasından çevirerek elinizdeki kitabın sonuna ekledik. Kapital’in Almanca aslından Türkçeye tam çevirisini yayınlamaya baş- larken Hikmet Kıvılcımlı’dan Alaattin Bilgi’ye kadar, bu uğurda çevirmen ve yayıncı olarak emeği geçmiş herkese gönül borcumuzu dile getirmeyi görev biliyoruz. Bu basımın sevincine ortak olamayan Mehmet Selik’i saygıyla anar- ken, kitabın aslına sadık, güzel bir çeviriyle ve olabildiğince az kusur- la çıkması için büyük bir sabır ve özenle emeklerini ortaya koyan Nail Satlıgan’a, Oktar Türel’e, Erkin Özalp’e ve ihtiyaç duyduğumuz her du- rumda yardımlarını esirgemeyen Sungur Savran ile E. Ahmet Tonak’a yü- rekten teşekkürler. Önsözler 17 Almanca Birinci Basıma Önsöz Kamuoyuna birinci cildini sunmakta oldu ğum bu eser, 1859 yılında yayınlanan Ekonomi Politiğin Eleştirisi ne Katkı (Zur Kritik der Politischen Ökonomie) adlı eserimin devamını oluşturur. Başlangıcı ile devamı ara- sındaki uzun fasıla, uzun yıllar süren, çalışmamı tekrar ve tekrar kesen bir hastalık yüzünden ol muştur. Sözü geçen Ekonomi Politiğin Eleştirisi ne Katkı ad lı eserin içeriği, bu cildin Birinci Bölümünde özetlen miştir. Bu, yalnızca bağlam ve bütün- lük kaygılarıyla yapılmamıştır. Konunun sunumu iyileştirilmiştir. Ele alınan meseleler imkân verdiği ölçüde, daha önce sadece dokunulmuş olan noktalar burada daha da geliştirilmiş, buna karşılık o eserde etraflı olarak ince lenmiş şeylere burada sadece dokunulmuştur. Değer ve para teorisinin tarihi hakkındaki bölümler, bu kez, doğal olarak, tamamen dışarıda bırakılmıştır. Bununla beraber, daha önceki eserin okuyucusu, Birinci Bölümün dipnotlarında bu teorinin tarihi ile ilgili yeni kaynaklar bul acaktır. Her başlangıcın zor olması, bütün bilimler için geçerlidir. Bu yüzden Birinci Bölümün, özellikle de metanın analizini içeren kesimin anlaşıl- ması en büyük güçlüğü yaratacaktır. Özellikle değerin özünün ve değe- rin büyüklüğünün analizi ile ilgili yerlerde söylediklerimi mümkün ol- duğu ölçüde, ortalama okuyucunun sevi yesine indirdim.1 Tam gelişmiş 1 Ferdinand Lassalle’nin Schulze-Delitzsch’e karşı kaleme aldığı eserin, benim bu konular üzerindeki açıklamalarımın “entelektüel özünü” verdiğini sandığı kısmında bile önem- li yanlışlar olduğuna bakılırsa, bu daha gerekli oluyor. Ferdinand Lassalle’nin iktisat üzerine olan yazı ve eserlerinin genel kuramsal önermelerinin, örneğin sermayenin tarihî karakteri, üretim ilişkileri ve koşulları ile üretim biçimi arasındaki ilinti vb. üze- rine olan önermelerin hepsini, benim koyduğum terminolojiye varıncaya kadar, isim ve kaynak belirtmeksizin, hemen hemen kelimesi kelimesine, benim yazı ve eserlerimden alıp kendi malı imiş gibi kullanması, herhalde, propaganda amacı ile yapılmış bir şey olsa gerek. Benimle hiçbir ilgisi olmadığı için, onun bu önermeleri nasıl kullandığı ve uyguladığı konusunda, tabii ki, hiçbir şey söylemiyorum. 18 Kapital Önsözler 19 hali “para biçimi” olan “değer biçimi”, son derece kolay ve basittir. Ne var Modern sıkıntıların yanı sıra, eski, köhnemiş üretim tarzlarının bitkisel ki, insan aklı iki bin yıldan fazla zamandan beri boş yere bunun temeline yaşamlarını sürdürmelerinin mirası olan bir dizi sıkıntı, doğurdukları inmeye çalışmıştır; oysa çok daha ka rışık ve karmaşık biçimlerin anali- çağ dışı toplumsal ve siyasi ilişkilerle birlikte bizi eziyor. Yalnız yaşayan- zinde, en azından, ba şarıya çok yaklaşılmıştır. Niçin? Çünkü, gelişmiş lar değil, ölü ler de canımıza okuyor. Le mort saisit le vif!† beden, beden hücrelerinden daha kolay incelenir. Ayrıca iktisadi biçim- Almanya’da ve kıta Avrupa’sının batısındaki başka yerlerde sosyal lerin analizinde mikroskoptan ve kimyasal ayıraçlardan yararlanılamaz. istatistikler, İngiltere’dekilere oranla, acınacak durumdadır. Fakat yine Bu ikisinin yerini, soyutlama gücünün alması gerekir. Ama, burjuva top- de, arkala rındaki şahmeran başını şöyle bir görmemizi sağlayacak ka- lumu için emek ürününün meta biçimi ya da metanın değer biçimi, ikti- dar perdeyi aralıyorlar. Bizim hükümetlerimiz ve par lamentolarımız da, sadi bütünün hücre biçimidir. Bunun analizi, eğitimsiz olanlara, sadece İngiltere’de olduğu gibi, iktisadi durum ve koşullar üzerinde araştır- kılı kırk yarmak gibi görünür. Burada gerçekten de kılı kırk yarmak söz ma yapacak soruşturma ko misyonları görevlendirse; bu komisyonlara konusu; ama yalnızca, mikroskobik anatomide de olduğu gibi. gerçeğin araştırılıp bulunması için İngiltere’dekilere benzer yetki ler ve Bundan dolayı, değer biçimi üzerine olan kesimleri saymazsak, bu güçler verilse; bu görev için, İngiltere’deki fabrika denetçileri, “public kitabın zor anlaşılmasından yakınılamaz. Burada, şüphesiz, yeni bir şey- health” (halk sağlığı) raporlarını hazırlayan sağlık görevlileri, kadınların ler öğrenmek, yani aynı zamanda bizzat düşünmek isteyen bir okuyu- ve çocukların sömürülmesi, barınma ve beslenme koşulları vb. konular cuyu düşünüyorum. hakkında çalışan araştırma komisyonlarının üyeleri kadar alanlarında Fizikçi, doğa süreçlerini ya en belgin biçimleriyle ve bozucu etkile- yetkin, tarafsız ve kimseyi kayırmayan kişiler bulunabilse, içinde bulun- re en az maruz kalmış olarak göründükleri yerlerde gözlemler ya da, duğumuz durumu görüp dehşe te düşerdik. Perseus, peşlerinden gittiği mümkün olduğunda, sürecin saf hâliyle işlemesini sağlayan koşullar devler kendisini görmesinler diye, sisten yapılma bir takke kullanırmış. altında deneyler yapar. Benim bu eserde inceleyeceğim şey, kapitalist Bizse, devin varlığını inkâr edebilmek için, sisten takke yi kendi gözleri- üretim tarzı ve onunla uyuşan üretim ve dolaşım ilişkileridir. Bunların miziin ve kulaklarımızın altına kadar indiriyoruz. bugüne kadarki klasik yurdu İngiltere’dir. Teorimi geliştirirken başlıca Bu konuda kendimizi aldatmamalıyız. 18. yüzyılda ki Amerikan Ba- örnek olarak İngiltere’den yararlan mamın sebebi budur. Ama Alman ğımsızlık Savaşı, nasıl Avrupalı orta sı nıf için uyanış çanını çaldı ise 19. okuyucu, İngiliz sanayi ve tarım işçilerinin durumları karşısında ikiyüz- yüzyılın Amerikan İç Savaşı da Avrupa işçi sınıfı için aynı şeyi yaptı. lüce omuz silkecek ya da Almanya’da işler hiç de o kadar kötü gitmiyor İngilte re’de değişme ve dönüşüm süreci elle tutulacak kadar açıktır. diye kendisini iyimser bir havaya bırakacaksa, ona şöyle seslenmeliyim: Bunun, belli bir yükseliş noktasından sonra, kıta Avrupa’sını da etki- De te fabula narratur!† lemesi zorunludur. Orada bu dönü şüm, bizzat işçi sınıfının kendi ge- Aslına bakılırsa, konu, kapitalist üretimin yasaların dan doğan top- lişme derecesine göre, daha vahşi ya da daha insani biçimler alacaktır. lumsal karşıtlıkların şu ya da bu derecede gelişmiş olması değildir. Bu- Demek ki daha yüksek saikler bir yana, kendi öz çıkarları, şu anda rada biza tihi bu yasaların kendileri, yani katı bir zorunlulukla işleyen ve egemen olan sınıflara, işçi sınıfının gelişmesini köstekleyen ve yasal kendilerini ortaya koyan bu eğilimler söz konusudur. Sanayi bakımın- olarak denetlenebilecek olan bütün engellerin kaldırılmasını emredi- dan daha gelişmiş olan ülke, daha az gelişmiş olanına, yalnızca kendi yor. İşte benim bu ciltte İngiliz fabrika mevzuatının tarihine, içeriğine geleceğinin imgesini gösterir. ve sonuçlarına bu derece geniş yer ayırmamın, diğerleri yanında, bir Fakat bunu bir yana bırakalım. Bizde kapitalist üretimin tam ve iyice sebebi de budur. Bir ulus, diğerlerinden öğrenmelidir ve öğrenebilir. yerleştiği yer lerde, örneğin gerçek fabrikalarda, içinde bulunulan koşul- Bir toplum kendi hare ketinin doğa yasasını keşfetmek işinde doğru lar İngiltere’de olduğundan çok daha kötüdür; çün kü, fabrikalarla ilgili yola gir miş olsa bile –ki bu eserin nihai amacı, mo dern toplumun eko- yasaların bizde benzerleri yoktur. Diğer bütün alanlarda, kıta Avrupa’sı- nomik hareket yasasını ortaya çıkar maktır– bu toplum, ne doğal ge- nın batısındaki bütün öteki yerlerde olduğu gibi, sırf kap italist üretimin lişim aşamalarının üzerinden atlayabilir ne de onları resmi kararlarla gelişmesinin değil, fakat bu gelişmenin eksikliğinin de acısını çekiyoruz. † “Hikâye seni anlatıyor!” –çev. † Ölü, diriyi sımsıkı tutar! –çev.
The list of books you might like
