Cornelii Taciti libri qui supersunt. Tomus I, pars II: Ab excessu divi Augusti libri XI–XVI (Annales) PDF
Preview Cornelii Taciti libri qui supersunt. Tomus I, pars II: Ab excessu divi Augusti libri XI–XVI (Annales)
! o3 I Έρ. LEIPZIG 4r AKADEMIE DER WISSENSCHAFTEN DER DDR ZENTRALINSTITUT FÜR ALTE GESCHICHTE UND ARCHÄOLOGIE B I B L I O T H E CA SCRIPTORVM GRAECORVM ET ROMANORVM T E V B N E R I A NA S UIPZKI BSB B.G. TEUBNER VERLAGSGESELLSCHAFT 1986 CORNELII TACITI LIBRI QVI SVPERSVNT EDIDERVNT STEPHANUS BORZSÁK ET KENNETH WELLESLEY TOMVSI Pars Secunda AB EXCESSY DIVI AVGYSTI LIBRI XI-XVI EDIDIT KENNETH WELLESLEY m UIFZK3 BSB B.G. TEUBNER VER LAG S.GESELLSCHAFT 1986 Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana ISSN 0233-1160 Redaktor: Günther Christian Hansen Redaktor dieses Bandes: Günther Christian Hansen ISBN 3-322-00270-5 © BSB B. G. Teubner Verlagsgesellschaft, Leipzig, 1986 1. Auflage VLN 294/375/9/86 · LSV 0886 Lektor: Dr. phil. Elisabeth Schuhmann Printed in the German Democratic Republic Gesomtherstelhrog : INTERDRUCK Graphischer Großbetrieb Leipzig, Betrieb der ausgezeichneten Qualitätsarbeit, III/18/97 Bestell-Nr. 666 306 1 04500 LIBER VNDECIMVS *** nam Valerium Asiaticum, bis consulem, fuisse quondam adulterum a PtCtlr 47 eius credidit ; pariterque hortis inhians, quos ille a Lucullo coeptos insigni magnificentia extollebat, Suillium accusandis utrisque immittit. ad- iungitur Sosibius Britannici educator, qui per speciem beniuolentiae 5 moneret Claudium cauere uim atque opes principibus intensas : praeci- 2 puum auctorem Asiaticum interficiendi C. Caesaris non extimuisse in contione populi Romani fateri gloriamque facinoris ultro petere ; clarum ex eo in Yrbe, didita per prouincias fama parare iter ad Germánicos exercitus, quando genitus Viennae midtisque et ualidis propinquitatibus io subnixus turbare gentiles nationes promptum haberet. at Claudius nihil 3 ultra scrutatus citis cum militibus tamquam opprimendo bello Crispinum praetorii praefectum misit, a quo repertus est apud Baias uinclisque inditis in Vrbem raptus. Ñeque data senatus copia: intra cubiculum auditur, Messalina coram 2 15 et Suillio corruptionem militum, quos pecunia et stupro et omni flagitio obstrictos arguebat, exin adulterium Poppaeae ac postremum mollitiam corporis obiectante. ad quod uicto silentio prorupit reus et 'interroga,' inquit 'Suilli, filios tuos: uirum esse me fatebuntur'. ingressusque defensionem, commoto maiorem in modum Claudio, Messalinae quoque 20 lacrimas exciuit. quibus abluendis cubiculo egrediens monet Yitellium, 2 ne elabi reum sineret ; ipsa ad perniciem Poppaeae festinat, subditis qui terrore carceris ad uoluntariam mortem propellerent, adeo ignaro Caesare, ut paucos post dies epulantem apud se maritum eius Scipionem per- De praenomine Cornelii Taciti uide H. B. Mattingly, Rivista storica dell'anti- chità 2 (1972) 169-185 et R. P. Oliver, AJP 98 (1977) 64-70; inscriptio Mylasae reperta (OGIS 487), cuius lectio dubia erat, non iam reperiri potest 2 coeptosMIa emptoslb || 3 extollebat Ω excolebatV (corr.\ 2) || S caue- 58 sa re la caueri Mlb cauere rei Anquetil 1841, 24—25 || 6 C. Caesaris Rup. dub., coll. 11, 29,1 caesaris Ω | extimuisse Ω extimuisse se Bezz. 1844, 26 || 6.7 in con- tione la contionem Mlb contione Lips. Baehrens 1912, 369 || 8 didita MY 1H 58 dedita lab edita L || 10 turbare Mia et turbare lb | haberet IaBHol habe- re ML24Z II 12 misit Ω mittit L4. Il 15 Suillio Mia suillius lb | et omni flagi- 2 tio scripsi in omni flagitio Ω in omne flagitium Rhen, omni flagitio Rup. 1809, 2, 27 II 16 Poppaeae ω poppe M | ac Mlb ad la | postremum Ω postremo Woe. 1868, 119 || 17 obiectante Mia obiectare lb | uicto Mia indicto Ib || 21 subditis lab subditos M 1 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM CORNELIVS TACITVS a. p. Chr. 47 contaretuT, cur sine uxore discubuisset, atque ille functam fato respon- deret. 3 Sed consultanti super absolutione Asiatici flens Vitellius, commemorata uetustate amicitiae utque Antoniam principis matrem pariter obser- uauissent, dein percursis Asiatici in rem publicam officiis recentique 5 aduersus Britanniam militia, quaeque alia conciliandae misericordiae uidebantur, liberum mortis arbitrium ei permisit; et secuta sunt Claudii 2 uerba in eandem clementiam. hortantibus dehinc quibusdam inediam et lenem exitum, remitiere beneficium Asiaticus ait; et usurpatis quibus insueuerat exercitationibus, lauto corpore, hilare epulatus, cum se 10 honestius calliditate Tiberii uel ímpetu C. Caesaris periturum dixisset, quam quod fraude muliebri et impudico Vitellii ore caderet, uenas exsoluit, uiso tamen ante rogo iussoque transferri partem in aliam, ne opacitas arborum uapore ignis minueretur: tantum illi securitatis nouissime fuit. 15 4 Vocantur post haec patres, pergitque Suillius addere reos équités Romanos inlustres, quibus Petra cognomentum. at causa necis ex eo, quod domum suam Mnesteris et Poppaeae congressibus praebuissent. 2 uerum nocturnae quietis species alteri obiecta, tamquam uidisset Clau- dium spicea corona euinctum spicis retro conuersis, eaque imagine 20 grauitatem annonae dixisset. quidam pampineam coronam albentibus foliis uisam atque ita interpretatum tradidere, uergente autumno mor- tem principis ostendi. illud haud ambigitur, qualicumque insomnio ipsi 3 fratrique perniciem adlatam. sestertium quindecies et insignia praeturae Crispino decreta, adiecit Yitellius sestertium decies Sosibio, quod Britan- 25 nicum praeceptis, Claudium consiliis iuuaret. rogatus sententiam et Scipio 'cum idem' inquit 'de admissis Poppaeae sentiam quod omnes, 1 responderet Ω (quod def. Petersen 1829, 21 Walther Furneaux) respondere Acid, respondent Heins, respondit L (Em.) respondet Ritt. 1864 || 3 consul- 24 tanti Ω consultante Η (Em. Anquetil 1838, 27) consultantius Yin consultanti- bus Kiess. H 4 utque MIaL Z ut quia Β ut qui B2Hol || 5 rem publicam Mia 24 república Ib (cf. Brut. αρ. Cie. Fam. 10, 23, 4; 11,19, 2) || 7 ei Ω eius Ritt. 18631, 264 — 265 propter anacol. (u. 3 antecedit consultanti) || 11 calliditate Tiberii Mia tiberii calliditate Ib || 12 Vitellii MIaL Z uitelli Β Hol || 16 nouissime Mlab 24 (quod ut elegantius def. Walther cum, Kiess.) nouissimae Y B YinL || 17 at Ω 58 72 alia Yin ac Rych. Uri. 1848, 637 erat Em. alteri Paley | ex eo Mlb ora. la || 18 Mnesteris Lips, nesteris M uesteris Ib ualerii IaHol; cf. Oliver 1976, 221 — 222; F. Römer et H. Heubner 170sqq. || 21 grauitatem Mia [cf. 6,13,1) carita- tem lb I dixisset Ω (quod def. Eri. 1939, 24 coli. 6, 22, 3 et Tibullo 1, 6, 55) prae- dixisset uel significari dixisset Rhen, portendi dixisset Com. 225 coll. 12, 64,1; II 78, 2 H 22 interpretatum Ω interpretatam V (Sir. 1867, 5 Woe. 1868,146-147) 65 interpretatum eum Ritt. 18631, 265 || 25 ViteÜius ω uitelliumMU | Sosibio M IaL solibio lb || 27 Poppaeae sentiam la (Put.) poppe assen | essentiam M 24 poppaeae assentiam Ib Poppaeae ad se noxis sentiam Jacob 1838, 23 2 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM AB EXCESSV DIVI AVGVSTI XI 2-7 putate me idem dicere quod omnes', eleganti temperamento inter coniuga- a. p. Chr. 47 lem amorem et senatoriam necessitatem. Continuus inde et saeuus accusandis reis Suillius, multique audaciae 5 eius aemuli; nam cuncta legum et magistratuum munia in se trahens 5 princeps materiam praedandi patefecerat. nec quicquam publicae mercis 2 tam uenale fuit quam aduocatorum perfidia, adeo ut Samius, insignis eques Romanus, quadringentis nummorum milibus Suillio datis et cognita praeuaricatione ferro in domo eius incubuerit. igitur incipiente 3 C. Silio consule designato, cuius de potentia et exitio in'tempore memo- io rabo, consurgunt patres legemque Cinciam flagitant, qua cauetur anti- quitus, ne quis ob causam orandam pecuniam donumue accipiat. Deinde obstrepentibus iis, quibus ea contumelia parabatur, discors 6 Suillio Silius acriter incubuit, ueterum oratorum esempla referens, qui famam et posteros praemia eloquentiae cogitauissent. pulcherrimam 15 alioquin et bonarum artium principem sordidis ministeriis foedari; ne fidem quidem integram manere, ubi magnitudo quaestuum spectetur. quodsi in nullius mercedem negotia fiant, pauciora fore : nunc inimicitias 2 accusationes, odia et iniurias foueri, ut quo modo uis morborum pretia medentibus, sic fori tabes pecuniam aduocatis ferat. meminissent 20 C. Asinii, M. Messalae ac recentiorum Arruntii et Aesernini : ad summa prouectos incorrupta uita et facundia, talia dicente consule designato, 3 consentientibus aliis, parabatur sententia, qua lege repetundarum tene- rentur, cum Suillius et Cossutianus et ceteri, qui non iudicium, quippe in manifestos, sed poenam statui uidebant, circumsistunt Caesarem, 25 ante acta deprecantes. Et postquam adnuit, ita agere incipiunt: quem ilium tanta superbia 7 esse, ut aeternitatem famae spe praesumat? usui et rebus subsidium praeparari, ne quis inopia aduocatorum potentibus obnoxius sit. neque tamen eloquentiam gratuito contingere : omitti curas familiares, ut quis 30 se alienis negotiis intendat. multos militia, quosdam esercendo agros tolerare uitam : nihil a quoquam expeti, nisi cuius fructus ante prouiderit. 3 inde Mlb deinde la || 9 potentia et exitio la potentia exitio M potentiae exitio Ib II 10 Cinciam UPVinN2 (Vict. Lips.) ciciam M titiamlaHol cin- 2 thiam lb (Cintiam Cujacius) || 12 iis la si his M his lb illis Ritt. 18631, 265 || 14 et MVjgB in lab (at 12, 44, 3 clara inter accolas fama) | pulcherrimam 05 Nipp, pulcherrima Ο || 17 negotia fiant Bezz. 1844, 26 negotiant M negotian- turV Ib negotia tueantur la (quod def. Walther 1819, 10 — 11) negotia eant 58 J. F. Gron. n. sint J. Gron. n. agantur Heins, η. curentur Em. n. tractentur Anquetil 1838, 28 n. cédant Ritt. η. ineantur Heinisch 1859 η. sinant Sir. 1867, 6 II 20 M. Messalae Heins, messalae Ω || 21 prouectos Mlb prouecto- rum la II 22 tenerentur Ω rei tenerentur Sir. 1867, 6 || 26 ita agere Weiss, tace- re M Y agere M2Ib tacensla dicere L | illum MT Ib ullum la || 27 rebus Ω S8 01 reis Jacob 1838, 23 — 24 || 28 praeparari la praeparare Mlb || 31 cuius Mlb eius V 2Ia I prouiderit Mlb praeuideret la J8 3 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM CORNELIVS TACITVS 2 a. p. Ohr. 47 facile Asinium et Messalam, inter Antonium et Augustum bellorum praemiis refertos, aut ditium familiarum heredes Aeserninos et Arruntios magnum animum induisse. prompta sibi exempla, quantis mercedibus 3 P. Clodius aut C. Curio contionari soliti sint. se modicos senatores, qui quieta re publica nulla nisi pacis emolumenta peterent. cogitaret plebem : 5 4 qua toga enitesceret? sublatis studiorum pretiis etiam studia peritura, ut minila decora haec, ita haud frustra dicta princeps ratus, capiendis pecuniis posuit modum usque ad dena sestertia, quem egressi repetun- darum tenerentur. 8 Sub idem tempus Mithridates, quem imperitasse Armeniis et iussis io C. Caesaris uinctum memoraui, monente Claudio in regnum remeauit, fisus Pharasmanis opibus. is rex Hiberis idemque Mithridatis frater nuntiabat discordare Parthos summaque imperii ambigua, minora sine cura haberi. 2 Nam Gotarzes inter pleraque saeua necem fratri Artabano coniugique 10 ac filio eius properauerat, unde metus in ceteros, et acciuere Vardanen. 3 ille, ut erat magnis ausis promptus, biduo tria milia stadiorum inuadit ignarumque et extemtum Gotarzen proturbat; neque cunctatur quin próximas praefecturas corripiat, solis Seleucensibus dominationem eius abnuentibus. in quos, ut patris sui quoque detectores, ira magis quam ex 20 usu praesenti accensus, implicatur obsidione urbis ualidae et munimentis 4 obiecti amnis muroque et commeatibus firmatae. interim Gotarzes Daharum Hyrcanorumque opibus auetus bellum renouât, coactusque Vardanes omittere Seleuciam Bactrianos apud campos castra contulit. 9 Tunc, distractis Orientis uiribus et quonam inclinarent incertis, casus 20 Mithridati datus est occupandi Armeniam, ui militis Romani ad ex- cidenda castellorum ardua, 'simul Hibero exercitu campos persultante. nec enim restitere Armenii, fuso qui proelium ausus erat Demonacte 4 sint Mia sunt Ib || 4-5 qui quieta re Bezz. 1840, 30 Halm, 1846,17 (cf. Dial. 36, 2) qui et a re M lab quieta re Pich, qui a re Anquetil 1817,13; 1838, 28 || 6 qua Ω quae Pich. || 8 pecuniis posuit modum la pecuniis modum Mlb | sestertia Ω sestertia statuii hmg | quemMIb quae la Hoi || 10 —11 Armeniis et iussis C. Caesaris Koest. (A. iussuque C. Caesaris Uri. 1848, 637) armeniis (lac. ca. 8 litt.) M (in lac. et ad praesentiam M2) armeniis et ad praesentiam (uel prae- sentia) caesaris lab A. et ad praescriptum C. Rup. 1809, 2, 28 || 11 uinctum Mlb uictum V382 Y01 T02 uectum la (Anquetil 1817,13; 1838, 29) inuictus Hoi || 12 Pharasmanis la faras magnis M pharas magnis lb || 13 nuntiabat MIaB1L24. Ζ nuntiauitBHol || 15 Gotarzes inter susp. Doed.1841 inter gotarzes Mlb inter go- tarzis la | saeua Halm saeua qui Ω || 16 ac Mia atque lb | properauerat Mur. properaberat M praeparaberat uel praeparauerat Μ2 ω | metus Acid. Uri. 1848, 637 metus eius Ω | Vardanen LV65 bardanen Mlb bardanem la || 17 tria Ω sed ualde dubiurn (duo Kritz; mallem omittere) || 18 proturbat Mlb perturbât la || 20 sui quoque Ω quoque sui Uri. 1848, 637 suique Wurm 1854, 92 || 23 Daha- rum la de harum uel deharum Mlb || 27 Hibero Ω Hiberorum Ritt. 18631, 266 || 28 restitere Y582GH2Ib resistere Mia 4 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM AB EXCESSV DIVI AVGVSTI XI 7-11 2 praefecto. paululum cunctationis attulit rex min oris Armeniae Cotys, a. p.Chr. 47 uersis illuc quibusdam procerum; dein litteris Caesaris coercitus, et cuncta in Mithridaten fluxere, atrociorem quam novo regno conduceret. at Parthi imperatores cum pugnam pararent, foedus repente iaciunt 3 δ cognitis popularium insidüs, quas Gotarzes fratri patefecit; congressique primo cunctanter, dein complexi dextras apud altaría deum pepigere fraudem inimicorum ulcisci atque ipsi inter se concedere, potiorque 4 Vardanes uisus retinendo regno; at Gotarzes, ne quid aemulationis exsisteret, penitus in Hyrcaniam abiit. regressoque Vardane deditur 10 Seleucia séptimo post defectionem anno, non sine dedecore Parthorum, quos una ciuitas tarn diu eluserat. Exim ualidissimas praefecturas inuasit : et recuperare Armeniam 10 auebat, ni a Vibio Marso, Syriae legato, bellum minitante cohibitus foret, atque interim Gotarzes paenitentia concessi regni et uocante nobilitate, is cui in pace durius seruitium est, contrahit copias, et huic contra itum ad 2 amnem Erinden; in cuius transgressu multum certato peruicit Vardanes, prosperisque proeliis medias nationes subegit ad flumen Sinden, quod Dahas Ariosque disterminat. ibi modus rebus secundis positus: nam Parthi, quamquam uictores, longinquam militiam aspernabantur. igitur 3 20 exstructis monimentis, quibus opes suas testabatur nec cuiquam ante Arsacidarum tributa Ulis de gentibus parta, regreditur ingens gloria atque eo ferocior et subiectis intolerantior; qui dolo ante composito incautum uenationique intentum interfecere, primam intra iuuentam, sed claritudine paucos inter senum regum, si perinde amorem inter 25 populares quam metum apud hostes quaesiuisset. nece Yardanis turbatae 4 Parthorum res inter ambiguos, quis in regnum acciperetur. multi ad Gotarzen inclinabant, quidam ad Meherdaten prolem Phrahatis, obsidio nobis datum, dein praeualuit Gotarzes; potitusque regia per saeuitiam ac luxum adegit Parthos mittere ad principerà Romanum occultas preces, 3o quis permitti Meherdaten patrium ad fastigium orabant. Isdem consulibus ludi saeculares octingentesimo post Romam con-11 ditam anno, quarto et sexagesimo, quam Augustus ediderat, spectati sunt, utriusque principis rationes praetermitto, satis narratas libris, 3 atrociorem lab quam atrociorem M || 4 iaciunt Mlab iciunt V582L faciunt Lips. Halm Wolff 1915, 783 || 9 Vardane Ω Vardani Lips. [| 12 inuasit Ia (Pich.) inuisit Mlb || 13 auebat B2Hol (Lips. Heins.) habebatlb habeat M parabatla (Wurm 1854, 93) in animo habebat L instabat Anquetil 1817,13; 1838, 29 || 14 uocante Mlb reuocante Ia || 20 monimentis VsgBos monumentis Ia muni- mentis Mlb || 21 parta T012 parata Ο || 33 interfecere Mia interfecerunt lb || 24 senum la se uni Mlb ( ? se um M) H 25 apud Mia inter lb || 26 regnum Lips. regno Ω || 27 Phrahatis ω prahatis M || 28 potitusque regia IaB2Hol positus- que regiam M positisque regia Β positisque regiam L24Z potitusque rerum L || 30 permitti Ω remitti Hart. 1905, 245 Wolff 1915, 783 || 31.32 conditam anno Ritt. 18631, 267 conditam Ω 5 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM COBNELIVS TACITVS a. p. Chr. 47 quibus res imperatoria Domitiani composui. nam is quoque edidit ludos saeculares, hisque intentius adfui sacerdotio quindecimuixali praeditus ac tunc praetor, quod non iactantia refero, sed quia collegio quindecim- uirum antiquitus ea cura, et magistratus potissimum exsequebantur 2 officia caerimoniarum. sedente Claudio circensibus ludís, cum pueri 5 nobiles equis ludicrum Troiae inirent interque eos Britannicus imperatore genitus et L. Domitius adoptione mox in imperium et cognomentum Neronis adscitus, fauor plebis acrior in Domitium loco praesagii acceptus 3 est. uulgabaturque adfuisse infantiae eius dracones in modum custodum, fabulosa et externis miraculis adsimilata ; nam ipse, haudquaquam sui io detrectator, unam omnino anguem in cubiculo uisam narrare solitus est. 12 Verum inclinati opopuli supererai ex memoria Germanici, cuius illa reliqua suboles uirilis; et matri Agrippinae miseratio augebatur ob saeuitiam Messalinae, quae semper infesta et tunc commotior, quo minus strueret crimina et accusatores, nouo et furori proximo amore distineba- io 2 tur. nam in C. Silium, iuuentutis Romanae pulcherrimum, ita exarserat, ut Iuniam Silanam, nobilem feminam, matrimonio eius exturbaret uacuoque adultero poteretur. neque Silius flagitii aut periculi nescius erat ; sed certo, si abnueret, exitio et nonnulla fallendi spe, simul magnis 3 praemiis, operire futura et praesentibus frui pro solacio habebat. illa non 20 furtim, sed multo comitatu uentitare domum, egressibus adhaerescere, largiri opes honores ; postremo, uelut translata iam fortuna, serai liberti paratus principis apud adulterimi visebantur. 13 At Claudius, matrimonii sui ignaras et munia censoria usurpane, theatralem populi lasciuiam seueris edictis increpuit, quod in Publium 25 Pomponium consularem (is carmina scaenae dabat) inque feminas 2 inlustres probra iecerat. et lege lata saeuitiam creditoram coercuit, ne in mortem parentum pecunias filiis familiarum faenori darent; fontesque aquarum Simbrainis collibus deductos Vrbi intulit ; ac nouas litterarum formas addidit uulgauitque : comperit quoque Graecam litteraturam non so simul coeptam absolutamque. 14 Primi per figuras animalium Aegyptii sensus mentis effingebant — ea antiquissima monimenta memoriae humanae impressa saxis cernuntur —, et litterarum semet inuentores perhibent; inde Phoenicas, quia mari praepollebant, intulisse Graeciae gloriamque adeptos, tamquam rep- 35 2 pererint, quae acceperant. quippe fama est Cadmum classe Phoenicum 2 hisque Mlb iisque la | adfui la affuit Mlb || 8 fauor M ' (fabor M) la fa- uore Ib I acrior in la acriori Mlb | Domitium Mia domitius Ib || 11 detrecta- tor scripsi detractor Mlab || 13 suboles M soboles ω || 17 Iuniam Mlb iuliam IaHol II 18 poteretur M potiretur ω ]| 20 operire Nipp. 1877, 360 operiri Ω op- peririH2 {Ber.) || 23 adulterum M2 rnq la alterumMIb || 28 mortem Ρ morte Ω | pecunias Mía pecuniam Ib || 29 Simbruinis Rhen. coll. 14, 22,2 sub imbruinis uel sim. Ω II 30 comperit Ib comperto Mía || 32 ea Lips, et Ω 6 Brought to you by | New York University Bobst Library Technical Services Authenticated Download Date | 12/8/16 8:05 AM
The list of books you might like
