ebook img

Cornelii Taciti libri qui supersunt. Tomus I: Ab excessu divi Augusti (Annales) PDF

496 Pages·1994·6.857 MB·Latin
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview Cornelii Taciti libri qui supersunt. Tomus I: Ab excessu divi Augusti (Annales)

P. CORNELl! TACIT! LIBRI QVI SVPERSVNT TOM. I AB EXCESSV DIVI AVGVSTI EDIDIT HENRICVS HEVENER EDITIO CORRECTIOR STVTGARDIAE ET LIPSIAE IN AEDIBVS B.G. TEVBNERI MCMXCIV Die Deutsche Bibliothek-CIP-Einheitsaufnahme Tacitus, Cornelius: [Libri qui supersunt] P. Cornelii Taciti libri qui supersunt.-[Ausg. Stuttgart]. Stutgardiae ; Lipsiae : Teubner. (Bibliotheca scriptorum Graecorum et Romanorum Teubneriana) NE: Tacitus, Cornelius: [Sammlung] [Ausg. Stuttgart] T. 1. Ab excessu divi Augusti I ed. Henricus Heubner.-Ed. corr.-1994 ISBN 3-519-11833-5 ISBN 978-3-598-71833-5 NE: Heubner, Heinz [Hrsg.] Das Werk einschlieBlich aller seiner Teile ist urheberrechtlich geschtitzt. Jede Verwertung auBerhalb der engen Grenzen des Urheberrechtsgesetzes ist ohne Zustimmung des Verlages unzuHissig und stratbar. Das gilt besonders fiir Vervielfa!tigungen, Dbersetzungen, Mikro verfilmungen und die Einspeicherung und Verarbeitung in elektronischen Systemen. ©B. G. Teubner Stuttgart 1983, 1994 Printed in Germany Gesamtherstellung: Passavia Druckerei GmbH Passau PRAEFATIO Ad Taciti Annalium verba constituenda duo maxime codi ces nobis praesto sunt, Laurentiani LXVIII 1 et 2, quorum alter libros I-VI, alter XI-XVI et Hist ori arum quae exstant continet1• Atque codex Laurentianus LXVIII 1 sive Mediceus I membraneus et medio fere nono saeculo litteris Carolinis conscriptus est, sed ita, ut in primo codice formae litte rarum Merovingicarum hie illic cognoscantur. Foliorum est CXXXVIII; paginae litteris completae ad librum Annalium tertium extremum vicenorum quaternorum, inde vice norum quinorum sunt versuum. Cum altero libro eum ali quamdiu conglutinatum fuisse eo apparet, quod quaternio nes binis sunt numeris signati; quorum recentioribus nume ros libri alterius esse exceptos nemo fere neget. Hie fuit codex eiusdem bibliothecae 47,36, quo epistulae Plinii Se cundi memoriae sunt servatae. Codex autem Mediceus I, antequam repertus et Romam asportatus est, in monasterio fuit Corveiensi. Fluxisse exi stimatur, ut codex Hersfeldensis, praeclarus conservator operum Taciti minorum, ab omnium scriptorum Taciti ex emplari, quod saeculo nono in monasterio Fuldensi creditur 1 Codices Graeci et Latini photographice depicti duce Sea tone de Vries VII 1 et 2, praefatus est H. Rostagni, Lugduni Bata vorum apud A. W. Sijthoff 1902. IV PRAEFATIO fuisse. Eo enim tempore Rudolphum, monachum Fulden sem, notitiam et prioris partis Annalium et Germaniae ha buisse annalibus eius Fuldensibus declaratur. Hanc Taciti memoriam a Turonibus ex Gallia ortam esse neque refelli neque, ut alia eiusmodi, probari potest. At affirmari licet codicem ilium Corveiensem ex libro litteris iam minusculis confecto esse descriptum2• Corveiensi e monasterio codex furto subductus per com plurium manus ad Franciscum de Soderinis delatus, petenti Ioanni de Medicis, qui paulo post papa electus Leo X appellatus est, concessus, ab hoc Philippo Beroaldo minori, ut mandaretur typis, commissus est. Cuius studio prior An nalium pars typis descripta anno MDXV Kalendis Martiis Romae in lucem prodiit, plus quadraginta annis interposi tis, ex quo posterior pars typis divulgari est coepta. Codex ipse Florentiam postea deportatus nunc in bibliotheca ser vatur Laurentiana. Sed Laurentianus LXVIII 2 sive Mediceus II codex est membraneus, qui inter annos p. Chr. n. 1038 et 1058 in monasterio Casinensi litteris Beneventanis scriptus3 ante tria Apulei opera maiora continet Annalium libros XI-XVI (a folio P usque ad 47r), deinde Historiarum libros I-V (a folio 48r usque ad 103v). Quaternionis autem octavi folia tertium et sextum perierunt, quod quando acciderit, igno tum est; tamen id, quod his paginis continebatur (Hist.I 69-75,2; 86,2 - II 2,2), aliis libris inde antea descriptis servatum est. Ceterum Historiae non propria distinguuntur inscriptione, sed post librum Ab excessu D. Augusti sextum 2 De hyparchetypo huius codicis cf. R.P. Oliver, The First Medicean MS of Tacitus and the Titulature of Ancient Books, TAPhA 82, 1951, 232sqq. 3 E. A. Lowe, The Beneventan Script, A History of the South Italian Minuscule, Oxford 1914, 71 - CQ 14, 1920, 150sq. - Casinensia 1, 1929, 257 sqq. K. T. Heilig, WSt 53, 1935,95 sqq. PRAEFATIO v decimum numeri librorum a XVII ad XXI continuantur. Historiarum autem inscriptionem restituit Vertranius Mau rus anno 15694• Atque codice Mediceo II, quantum potest demonstrari, primus usus est Paulinus Venetus, episcopus Puteolanus (t 1344), qui codicem etiam post annum 1331 in monaste rio Casinensi inspexisse videtur. Deinde codex, ut quibus dam quidem videtur, ab Joanne Boccaccio (i.e. Giovanni Boccaccio, t 1375) e bibliotheca monasterii surreptus est, sed dubium videtur, num umquam Boccaccii fuerit. Contra Nicolai de Nicolis (i.e. Niccolo de'Niccoli, 1363-1437) nescio quo tempore est factus, qui cum ceteris eum libris conventui Florentino S. Marci legavit. Inde in bibliothecam Laurentianam transportatus est, ubi Curtius Pichena anno 1599 demum, cum Iibras Taciti editurus esset, eum et dili genter cum aliis libris contulit et ad rem propositam suo usus iudicio adhibuit. Codicem autem Mediceum prognatum esse a codice un ciali iis apparet erroribus, qui ex litteris uncialibus maiuscu lis falso lectis oriri solent. Sed, cum praeterea occurrant etiam errores, qui intellegi non possint nisi ex litteris minus culis permutatis, verba constat codicis Medicei non ex ipso codice unciali capitali antiquitatis posterioris descripta, sed ratione difficiliore tradita esse. Qua in re Brunholzl (126sqq.; cf. adn. 9) etiam intervallum Beneventanum di gnosci posse putat. Tamen, cum liber minime esset vulgaris, verisimile non est, eum saepenumero esse transcriptum. Itaque Zelzer5 censuit inter codicem Mediceum II et anti quum codicem capitalem et, ut sibi videretur, iam men dosum non plures intercessisse codices, sed unum tempori bus incertis litteris minusculis confectum. Praeterea id pro 4 T. Simar, Musee beige 11, 1907, 239. 5 M. Zelzer, Zur Frage der Vorlage des Tacitus-Codex Medi ceus 68,2, WSt (NF) 7, 1973, 185 sqq. VI PRAEFATIO certo habuit, verba Taciti, quae continerentur Mediceo II, non e Germania in Italiam pervenisse, sed propria niti me moria in meridiana parte Italiae servata. Qua in re iterum neglectum est, quod repperit Quentin6, qui e foliis in tertio libro Historiarum permutatis collegit codicem quendam fu isse parentem, qui tantus esset, quantus Mediceus I e Ger mania importatus. Qua de causa adhuc sub iudice lis est. Reliqui codices7, quibus posterior pars Annalium et Hi storiarum libri, qui quidem servati sint, continentur, sae culo quinto decimo e codice Mediceo fluxerunt. Digeri autem possunt in tres familias, quae iis distinguuntur locis, ubi verba Taciti desinunt. Atque producti sunt usque ad illud Flavianus in Pannonia, quod legitur Hist. V 26,3, ut Mediceus ipse: 1. Laurentianus 68,5 (B) 2. Holkhamicus 359 (Hoi) 3. Laurentianus 63,24 (L24) 4. Caesaraugustensis (i.e. urbis Zaragozae) (Z) 9439 5. Vaticanus Latinus 1958 (V58) 6. Bodleianus Auct. F. 2,24 (S.C. 27 605) (B05) 7. Guelferbytanus Gudianus 118 (G) 8. Matritensis 8401 (E) 9. Harleianus 2764 (H) 10. Malatestianus Caesenas II 13,5 (Mal) 11. Parmensis 8 61 (Prm) 12. Jesu Collegii Oxoniensis 109 (J) 13. Bodleianus Lat. class. d. 16 (S.C. 34472) (B72) 6 H. Quentin, Essais de critique textuelle, Paris 1926, 176 sq. 7 Ad Mediceum II et codices ex eo descriptos quae pertinent, ea F. Romer in libro, quem de Annalium libris quinto decimo et sexto decimo conscripsit (WSt Beiheft 6, Wien 1976, XI sqq.), diligentissime perscrutatus est. PRAEFATIO VII -ex his codices 5-13 Genuani vel Genuenses nuncupantur8- 14. Yalensis I (Y01) 15. Yalensis II (Y02) 16. Urbinas Latinus 412 (U) 17. Yalensis III (Y03); usque ad illud potiorem, quod legitur Hist. V23,2: 18. Vaticanus Latinus 1863 (V63) 19. Neapolitanus IV. C. 23 (N23) 20. Venetus 381 (Yen) 21. Parisinus Regius 6118 (P) 22. Vindobonensis 49 (Yin) 23. Leidensis BPL 16 B (L) 24. Neapolitanus IV. C. 22 (N22) 25. Budensis 9 (C); usque ad illud evenerant, quod legitur Hist. V13,3: 26. Vaticanus Latinus 1864 (V64) 27. Laurentianus 68,4 (A) (quo in codice verba manu primi librarii scripta Hist. II 69, reliqua libro Historiarum secundo confecto desinunt) 28. Vaticanus Latinus 2965 (V65) 8 Codicibus Genuanis propriam verborum memoriam serva tam esse iudicavit R. Hanslik in praefatione commentationum, quas scripserunt I. Schinzel (Hist. II, WSt Beiheft 3, Wien 1971, XIIIsqq.) et H. Weiskopf (Ann. XI-XII, WSt Beiheft 4, Wien 1973, VIII sqq.). Sed cf. quae scripserunt R. W. Ulery jr., The Contribution of the 'Genoese' Recentiores to the Establishment of a Text of Tacitus, Annals 11-16, Diss. Yale 1971; H. Heubner, Gnomon 45, 1973,499; 46, 1974, 813 sqq. VIII PRAEFATIO 29. Londiniensis BL Add. 8904 (Or) (ex Oratorio J esu) 30. Neapolitanus IV. C. 21 (N21) 31. Ottobonianus 17 48 (048) 32. Ottobonianus 1422 (022) 33. Hauniensis (i.e. urbis K0bnhavn) Gl.kgl. S.496 fol (K). Qui omnes nihil nobis prosunt, nisi quod errores quidam codicis, unde sunt transcripti, librariorum coniectura cor recti sunt. Ob earn rem hi mihi respiciendi et nominandi sunt visi: Vaticanus Latinus 1958 (V58), codex miscellaneus anno 1449 Genuae scriptus, cuius pars Tacitea ab Ioanne Andrea de Buxis (i.e. Giovanni Andrea de'Bussi, 1417-1475), eo, qui postea a Sixto IV primus praefectus novae bibliothecae Vaticanae est factus, descripta esse vi detur et a Puteolano ut fundamentum editionis anni 1476 adhibita est; Guelferbytanus Gudianus 118 (G), paulo ante annum 1461 Ferrarae scriptus et Petri Candidi Decembrii (i.e. Pier Candido Decembrio, 1399-1477), familiaris etiam Agrico lae, factus; Laurentianus 68,5 (B), inter annos 1450 et 1460 Flo rentiae scriptus; Yalensis I (Y01), ante annum 1470 Mediolani, ut vide tur, Matthia Corvino auctore scriptus et anno 1518 Beati Rhenani (i.e. Bilde von Rheinau, 1485-1547) factus et ab eo ut fundamentum editionis anni 1533 adhibitus. In eo codice quae hie illic sunt correcta, utrum librarii sint an Rhenani, adhuc parum liquet. His libris manu scriptis accedit editio princeps, quae cum annis 1472 et 1473 Venetiis a Vindelino de Spira curata sit, etiam Spirensis (Spir) appellatur, a libro quodam eius ducta PRAEFATIO IX classis, quam faciunt codices, quos supra numeris a 18 ad 22 notavimus. His rebus expositis restat, ut quam paucissimis dispute mus de codice Leidensi BPL16B (L)9, de quo novissimis annis tot fuerunt disceptationes atque controversiae. Nam eum esse codicem Agricolae, qui num exstitisset, multi du bitaverant, C. W. Mendell cognovit; eo servari memoriam verborum propriam neque a codice Mediceo ductam et ipse et E. Koestermann iudicavit; eius lectiones Koestermann in Annalium et Historiarum editionibus Teubnerianis ex anno 1960 propositis, quod e ratione codicum aequi essent iuris atque codicis Medicei, omnibus locis attulit, multis etiam nimis propere praetulit10. Qui quomodo codex ortus esset, 9 Codices Graeci et Latini photographice depicti duce Scatone de Vries et post eum G. I. Lieftinck XX. Praefatus est C. W. Men dell. Addenda ad praefationes adiecit E. Hulshoff Pol. Lugduni Batavorum apud A.W. Sijthoff 1966 C.W. Mendell, AJPh 72, 1951, 337sqq.; 75, 1954, 250sqq. E. Koestermann, Philologus 104, 1960, 92sqq.;-(Continua Annalium explicatio), vol. 3, Hei delberg 1967, 20sqq. H. Heubner, (Recensio Historiarum ab E. Koestermann anno 1961 editarum) Gnomon 34, 1962, 159sqq. H.J. Erasmus, Mnemosyne 15, 1962, 384sqq. R.H. Martin, CQ NS 14, 1964, 109sqq. F.R.D. Goodyear, CQ NS 15, 1965, 299sqq.;-20, 1970, 365 sqq. K. Wellesley, RhM 110, 1967, 210sqq.; - AJPh 89, 1968, 302sqq. St. Borzsak, RE Suppl. XI, 1968, 506sqq. W.Allen jr., TAPhA 101, 1970, 1 sqq. F. Brunhi:ilzl, Zum Problem der Casinenser Klassikeriiberlieferung (Abh. d. Marburger Gel. Ges. 1971, 3) Miinchen 1971, 126sqq. A. See!, Studii Clasice 14, 1972, 95sqq. R.P. Oliver, Illinois Classical Studies 1, 1976, 190sqq. F. Ri:imer-H. Heubner, WSt (NF) 12, 1978, 159sqq. 10 In praefatione quidem editionis Annalium, quam anno 1965 in lucem emisit, Koestermann hanc sententiam immutavit, cum ita fere scripsit (p. XX-XXII), Leidensem quoque a Mediceo pendere, sed ita, ut Jectionibus ab alio fonte derivatis ditatus esset. X PRAEFATIO interea maximam partem perspectum esse puto. Existima mus enim Rodolphum Agricolam (i.e. Roelof Huysman vel Huusman, 1444-1485), cum inter annos 1474 et 1479 co dicem Ferrarae scriberet11, ante oculos habuisse librum unum vel prope unum classis codicum secundae, sed verba eius sua ipsius coniectura multis locis mutavisse atque etiam emendasse. Codex igitur Leidensis antiquus est testis studii verba Taciti e libris traditis constituendi, non, id quod er rore quodam decepti Mendell, Koestermann aliique value runt, testis verborum Taciti a Mediceo seiunctus. Qua in re praetereundum non est exemplar Stutgar dianum (Stuttg) editionis Spirensis, quod servatur Stutgar diae in bibliotheca publica Virtembergensi (Wiirttembergi sche Landesbibliothek Inc. 2° 15218), manibus complu rium correctum (Stuttrf). Quod fuit Theoderici Plinii (i.e. Dietrich von Plieningen sive Pleningen sive Plenningen, 1450 fere- 1520)12, familiaris atque discipuli Agricolae et qui cum eo Ferrarae versaretur. Hoc in libro alia a Plienin gen, alia ab Agricola ipso correcta sunt. Id etiam inde appa ret, quod post extrema Taciti verba in folio 177r additum est: Rhodolphus agricola recognovit. Sed, etiam si plura quam exspectares a Plieningen correcta essent, tamen id ex assensione magistri ab eo esse factum putandum est. Item Plieningen, si eius esset subscriptio, ex auctoritate Agrico lae se codicem recognovisse confessus esset. Agricola igitur eo potius consilio editionem principem emendavisse et co dicem Leidensem scripsisse videtur, ut exemplar in usum privatum elaboraret, quam ut ipse editionem praepararet, nam nullum ei cum typographis illius aetatis commercium Sed Romer (adn. 134; cf. adn. nostram 7) lectiones Leidenses anno 1960 ab eo receptas perpaucis exceptis in Taciti verbis esse retentas statuit. 11 Seel (cf. adn. 9) 103. 12 ADB 26 (1888) 297sq.

See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.