Community Reinforcent Approch: Klinische procedures voor de behandeling van alcohol- en drukgsverslaving: Klinische procedures voor de behandeling van alcohol- en drugverslaving

123 Pages·2013·0.584 MB·Dutch

by  H.G. Roozen, R.J. Meyers, J.E. Smith (auth.)

KLINISCHE PROCEDURES
VOOR DE BEHANDELING VAN
ALCOHOL- EN DRUGVERSLAVING
COMMUNITY
REINFORCEMENT
APPROACH
PROF. DR. H.G. ROOZEN / PROF.DR. R.J. MEYERS / PROF. DR. J.E. SMITH
Community Reinforcement Approach:
Klinische procedures voor de behandeling van alcohol- en
drugverslaving
Community
Reinforcement
Approach:
Klinische procedures voor de
behandeling van alcohol- en
drugverslaving
H.G. Roozen
R.J. Meyers
J.E. Smith
© 2013 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveel-
voudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of open-
baar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, me-
chanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere manier,
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op
grond van artikel 16b Auteurswet jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb.
351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en
artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde
vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060,
2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze
uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel
16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden.
Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een
betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aanspra-
kelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die
eventueel in deze uitgave voorkomen.
ISBN 978 90 313 9755 6
NUR 772
Ontwerp omslag: Houdbaar, Deventer
Ontwerp en opmaak binnenwerk: Pre Press Media Groep, Zeist
Bohn Stafleu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten
www.bsl.nl
Inhoud
Voorwoord/preface 9
Inleiding 11
Literatuur 16
CRA-procedure 1: Overzicht, Tevreden heidslijst (TvL) en Behandeldoel(en) 17
Inleiding 17
Taken en doelen voor CRA-procedure 1 17
Materialen 18
Ia Overzicht CRA: kennismaken en doelstelling 18
Ib Overzicht CRA: typering van procedures 20
Ic Overzicht CRA: positieve verwachtingen 20
Id Overzicht CRA: duur van de behandeling 20
Ie Overzicht CRA: identificeren van bekrachtigers 21
IIa Tevredenheidslijst (TvL): introductie 21
IIb TvL: bespreken van scores 22
IIIa Huiswerkopdracht en afsluiten: doelen stellen 23
IIIb Huiswerkopdracht en afsluiten: behandelplan 23
Bijlages 26
CRA-procedure 2: Behandeldoel(en) en Functieanalyse 33
Inleiding 33
Taken en doelen voor CRA-procedure 2 34
Materialen 34
I Evaluatie van het huiswerk 34
IIa Functieanalyse (F.A.): introductie 35
IIb/e F.A.: assessment 35
IIf F.A.: samenvatting en vervolgstappen 36
III Afsluiten en huiswerkopdracht 37
Bijlages 39
CRA-procedure 3: Behandeldoel(en) en Communicatievaardigheden 45
Inleiding 45
Taken en doelen voor CRA-procedure 3 45
Materialen 46
I Evaluatie van het huiswerk 46
IIa Communicatievaardigheden: introductie 46
IIb Communicatievaardigheden: demonstratie 48
IIc Communicatievaardigheden: rollenspel 49
IId Communicatievaardigheden: omgekeerd rollenspel 49
III Afsluiten en huiswerkopdracht 50
Bijlages 52
CRA-procedure 4: Behandeldoel(en) en Probleemoplossen 55
Inleiding 55
Taken en doelen voor CRA-procedure 4 55
Materialen 55
I Evaluatie van het huiswerk 56
IIa Probleemoplossende vaardigheden: introductie 56
IIb Probleemoplossende vaardigheden: oefening 58
III Afsluiten en huiswerkopdracht 58
Bijlages 61
CRA-procedure 5: Behandeldoel(en) en Sociaal netwerk 63
Inleiding 63
Taken en doelen voor CRA-procedure 5 63
Materialen 64
I Evaluatie van het huiswerk 64
IIa Sociaal netwerk: introductie 64
IIb Sociaal netwerk: assessment 65
IIc Sociaal netwerk: selecteren en strategie vaststellen 65
III Afsluiten en huiswerkopdracht 67
Bijlages 69
CRA-procedure 6: Behandeldoel(en) en Sobriety sampling 71
Inleiding 71
Taken en doelen voor CRA-procedure 6 71
Materialen 72
I Evaluatie van het huiswerk 72
IIa Sobriety sampling: introductie 72
IIb Sobriety sampling: onderhandelen en overeenstemming bereiken 73
IIc Sobriety sampling: interventies (incl. back-upplan) opstellen 74
III Afsluiten en huiswerkopdracht 74
Bijlage 77
CRA-procedure 7: Behandeldoel(en) en Middelen weigeren 79
Inleiding 79
Taken en doelen voor CRA-procedure 7 79
Materialen 80
I Evaluatie van het huiswerk 80
IIa Middelen weigeren: (sociale) hoogrisicosituaties bespreken 80
IIb Middelen weigeren: sociale steun organiseren 81
IIc Middelen weigeren: introductie assertiviteitsoefening 81
IId Middelen weigeren: assertiviteitsoefening 82
III Afsluiten en huiswerkopdracht 83
Bijlages 85
CRA-procedure 8: Behandeldoel(en) en Plezierige activiteiten 87
Inleiding 87
Taken en doelen voor CRA-procedure 8 87
Materialen 88
I Evaluatie van het huiswerk 88
IIa Plezierige activiteiten: introductie 89
IIb Plezierige activiteiten: assessment 89
IIc Plezierige activiteiten: systematisch aanmoedigen 90
III Afsluiten en huiswerkopdracht 91
Bijlage 93
CRA-procedure 9: Behandeldoel(en) en Terugvalmanagement 95
Inleiding 95
Taken en doelen voor CRA-procedure 9 96
Materialen 96
I Evaluatie van het huiswerk 96
IIa Terugvalmanagement: introductie van F.A. terugval, beschrijving en samenvatting 97
IIb Terugvalmanagement: gedragsketen 98
IIc Terugvalmanagement: vroegtijdig waarschuwing systeem 99
III Afsluiten en huiswerkopdracht 101
Bijlages 103
CRA-procedure 10: Behandeldoel(en) en Medicatie 105
Inleiding 105
Taken en doelen voor CRA-procedure 10 105
Materialen 106
I Evaluatie van het huiswerk 106
IIa Medicatie: introductie 107
IIb Medicatie: onderhandelen en overeenstemming bereiken 108
IIc Medicatie: monitoringssysteem opzetten 108
IId Medicatie: toediening oefenen 109
III Afsluiten en huiswerkopdracht 110
Bijlage 112
CRA-procedure 11: Behandeldoel(en) en Relatietherapie 113
Inleiding 113
Taken en doelen voor CRA-procedure 11 113
Materialen 114
I Evaluatie van het huiswerk 114
IIa Relatietherapie: introductie 114
IIb Relatietherapie: Relatie-Tevredenheidslijst (R-TvL) introduceren 115
IIc Relatietherapie: R-TvL scores bespreken 116
IId Relatietherapie: behandeldoel selecteren 116
IIe Relatietherapie: verzoek doen en onderhandelen 118
IIf Registratieformulier Om dagelijks aardig te zijn 118
III Afsluiten en huiswerkopdracht 119
Bijlages 121
Voorwoord/preface
If you had a life-threatening illness, what kind of treatment would you
want to have? Most likely you would prefer a treatment with strong and
consistent scientific evidence of efficacy across multiple clinical trials
conducted with varied populations. Ideally it would have well-under-
stood theoretical foundations to let you know not only that it is effec-
tive, but also why and how it works. It would be convenient if the treat-
ment were pleasant to undergo, could be delivered on an outpatient
basis not requiring hospitalization, and if it were relatively brief and
inexpensive. The treatment should be low-risk, with little likelihood of
adverse side-effects. And it could be comforting if the treatment were
one that you did not have to undergo alone, but rather in which loved
ones were close at hand.
That is a reasonably good description of the community reinforcement
approach (CRA) in treating addictions. There is a large and strongly
positive clinical trial literature with CRA showing benefit across nati-
ons, men and women, younger and older populations, and a variety of
alcohol/drug problems. CRA was developed on the solid foundation of
operant psychology, with strong emphasis on positive reinforcement. It
can be delivered effectively within a relatively short span of weeks on an
outpatient basis. There are no documented adverse side-effects, nor has
CRA been found to have harmful outcomes. And in normal practice,
CRA includes the person’s loved ones to create a sustainable support
system for sobriety.
How pleasing it is to see the work that we have done in developing CRA
now benefitting other nations as well! Though clinical trials began ap-
pearing in the 1970s, it took decades for CRA to be recognized as a
practical, learnable, and effective treatment approach. There are many
geographic areas in which CRA is still unavailable as an option for tho-
se seeking treatment, but now there are also nations where CRA has
entered mainstream treatment delivery systems.
I am delighted that this volume now makes CRA therapist guidelines
available in The Netherlands. The Dutch have long been early adopters
and innovators, and your nation is also one of the first places where
motivational interviewing (MI) took root. CRA and MI are naturally
compatible. Well before MI appeared, Nathan Azrin’s group began CRA
with an “inconvenience review checklist” asking clients to voice the
adverse consequences of drinking in their lives and for their families. It
was a natural motivational segue into CRA, and one that is consistent
with how we now understand and practice MI.
10 Community Reinforcement Approach
Like MI, CRA is also quite enjoyable to practice, and not only because it
works. When Bob Meyers introduced me to CRA in the 1980s, it made
perfect sense to me. Overcoming addiction is not merely a matter of
quitting something. Otherwise the advice to simply “Stop it!” might
suffice. CRA is all about helping people to build a sober lifestyle that is
just too good to give up. Stopping substance use commonly leaves a
huge vacuum in the person’s life, particularly for those who have be-
come more behaviorally dependent on the drug. CRA systematically fills
that vacuum with natural positive reinforcement at home in the commu-
nity where the person lives. Therapist and client join in the common
desire for a fun, rewarding, meaningful life free of drug dependence.
For a clinician, what could be more rewarding than that?
William R. Miller, Ph.D.
Emeritus Distinguished Professor of Psychology and Psychiatry
The University of New Mexico, USA
Inleiding
De Community Reinforcement Approach (CRA) is een van oorsprong
Amerikaans gedragstherapeutisch behandelprogramma gebaseerd op
de operante leerprincipes van B.F. Skinner (Skinner, 1938). Alcohol- en/of
druggebruik worden beschouwd als gedrag dat onder invloed staat van
bekrachtiging. De CRA-behandeling richt zich op het ontwikkelen van
een nieuwe leefstijl die meer beloning geeft dan middelengebruik.
Dit CRA-procedureboek bevat een beknopte inhoudelijke uitwerking
van de Community Reinforcement Approach (CRA) om deze toe te kun-
nen passen in de klinische praktijk. Het doel van deze praktische uit-
eenzetting is CRA beschikbaar en toegankelijk maken in de Neder-
landstalige klinische praktijk. CRA wordt in toenemende mate gezien
als een pakket aan interventies en technieken, maar heeft ook een dui-
delijk herkenbare behandelfilosofie. Ondanks dat het CRA-procedure-
boek uitgewerkte en geprotocolleerde interventies bevat, blijven een
flexibele therapeutische inschatting van welke procedure in te zetten en
een juiste timing cruciaal. Het vereist oefening en feedback op de ge-
hanteerde werkwijze om het behandelproces te optimaliseren.
Het boek beschrijft verschillende CRA-procedures. De weergegeven
procedures zijn gedetailleerde uitwerkingen van hoofdstukken afkom-
stig uit het CRA-handboek1, dat als naslagwerk onontbeerlijk is. Het
CRA-procedureboek is daarom ook geen vervanging van het CRA-hand-
boek, CRA-trainingen, CRA-werkbegeleiding en CRA-certificering. Al
deze aspecten zijn noodzakelijk om professionals zodanig toe te rus-
ten, dat ze CRA voor hun patiënten2 optimaal kunnen toepassen, met
als doel de behandelresultaten te verbeteren.
Ondanks het raadplegen van vakliteratuur en bevindingen vanuit we-
tenschappelijk onderzoek behandelt dit CRA-procedureboek niet de
wetenschappelijkheid van CRA die de evidentie onderbouwt. Er zijn
inmiddels tal van overzichtstudies beschikbaar die dat aspect bespre-
ken (zie bijvoorbeeld Meyers, Roozen, & Smith, 2011). In ieder geval wordt
duidelijk uit dergelijke studies dat telkens dezelfde behandelmethodie-
ken naar voren komen en dat CRA steeds bij de interventies hoort die
bewezen effectief zijn (Finney & Monahan, 1996; Holder et al., 1991; Miller
et al., 2003; Van Gageldonk et al., 2006). In een overzicht geven Miller et al.
1 Meyers R.J. & Smith J.E. (2008). Handboek voor de behandeling van alcoholverslaving: de Communi-
ty Reinforcement Approach. Nederlandse bewerking door Greeven, P.J.G., De Fuentes-Meril-
las, L., & Roozen, H.G.
2 Waar patiënt staat kan ook cliënt gelezen worden.
H.G. Roozen et al., Community Reinforcement Approach, DOI 10.1007/978-90-313-9756-3_1, © Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 2013