cok degıskenlı analız yontemlerı-doc. dr. ayla ozhan dedeoglu

77 Pages·2010·3.41 MB·Turkish

1
Çok Değişkenli Analiz
Yöntemleri
Doç.Dr. Ayla ÖZHAN DEDEOĞLU
Ege Üniversitesi ĠĠBF
Simpson Paradoksu
Erkek adayların %44’ü kabul edilirken, kadınların
sadece 33%’ü kabul edilmiştir.
Bu ayırımcılık anlamına gelir mi?
Erkek Kadın Toplam
Kabul 35 20 55
Sütun yüzdesi 44% 33%
Satır yüzdesi 64% 36% 100%
Red 45 40 85
Sütun yüzdesi 56% 67%
Satır yüzdesi 53% 47% 100%
Toplam 80 60 140
Kaynak; Balemi, Andrew, “Statistics in Market Research”
2
Simpson Paradoksu
Mühendislik Erkek Kadın Toplam
Cinsiyet ve programa kabul
Kabul 30 10 40
arasında ilişki yoktur.
Sütun yüzdesi 50% 50%
Satır yüzdesi 75% 25% 100%
Neden?
Red 30 10 40
Kadınlar dil bölümlerine
Sütun yüzdesi 50% 50%
daha fazla başvurmaktadır Satır yüzdesi 75% 25% 100%
Toplam 60 20 80
ama programa kabul
zordur
Filoloji Erkek Kadın Toplam
Erkekler mühendislik Kabul 5 10 15
Sütun yüzdesi 25% 25%
bölümlerine daha fazla
Satır yüzdesi 33% 67% 100%
başvurmaktadır ve bu
Red 15 30 45
bölümlerin kabul oranı Sütun yüzdesi 75% 75%
daha yüksektir. Satır yüzdesi 33% 67% 100%
Toplam 20 40 60
Kaynak; Balemi, Andrew, “Statistics in Market Research”
3
Simpson Paradoksu
Ġki değişkenli (bivariate) analiz
(çapraz tablo ya da korelasyon) yanlış
yönlendirebilmektedir.
Yeni bir değişken eklendiğinde verileri
daha iyi anlamak mümkün
Ġlk yorumlar tersine bile dönebilir.
4
Araştırmalarda genelde çok sayıda
ilişkili değişkenler söz konusu
Genelde araştırmacılar frekans analizleri
ve çapraz tablo ile yetinmektedirler.
Ancak bu analizler yanlış yönlendirebilir.
“Numbers don’t lie, you can lie with
numbers”
5
Çok Değişkenli Analizler ve
Varsayımları
Çok sayıda bağımsız ve bağımlı değişken
arasında eş anlı analizi yapılır.
Varsayımlar
• Veriler çok değişkenli normal dağılıma uyar.
• Tüm gruplar için kovaryans matrisleri eşittir.
• Bağımsız değişkenler arasında anlamlı doğrusal
ilişki yoktur.
• Bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki
doğrusaldır.
• Değişken birim değerleri birbirinden bağımsızdır
6
Ölçekler
Ö
l
Dört düzey
ç
1. Ġsimsel (Nominal) ölçek: Kategorik. örn. cinsiyet
e
0=kadın, 1=erkek
ğ
2. Sıralı (Ordinal) ölçek : Sıralama (en küçük=1 en
i
büyük=10)
n
3. Aralıklı (Interval) ölçek : Sürekli. örn. sıcaklık
derecesi, yaş grupları
g
4. Oransal (Ratio) ölçek : 0 noktası olur. (yükseklik,
ü
yaş)
c
Not: 1 & 2= Metrik olmayan veri
ü
3 & 4 = Metrik veri
7
Ölçekler ve Analizler Arasındaki İlişki
Ölçekler, verilerin istatistiksel olarak
işlenmesine temel oluşturur.
Temel değişkenin ölçeğine göre test seçilir.
Metrik veriler için parametrik testler
Metrik olmayanlar için nonparametrik testler
NOT: Nominal ve ordinal değişkenler için
ortalama ve std.sapma hesaplanmaz
Parametrik testler yapılamaz.
8
Tek değişkenli Analizler
(Metrik ölçekler)
Tek örneklem
T test
Ġki ya da daha fazla örneklem
Bağımsız
• Ġki gruplu t-testi
• One-way ANOVA
Ġlişkili
• Ġlişkili örneklem t testi
9
Tek değişkenli Analizler
(Metrik olmayan ölçekler)
Tek örneklem Ġki ya da daha fazla
örneklem
Frekans
Ki-kare Bağımsız
K-S • Ki-kare
• Mann-Whitney
Runs
• Median
Binomial
• K-S
Ġlişkili
• Sign
• Wilcoxon
• McNemar
• Ki-kare
10