Chamelea gallina L., 1758

15 Pages·2013·0.45 MB·Turkish

by  ö. ö.

8(1): 27-41 (2014) DOI: 10.3153/jfscom.2014004
J F S
ournal of isheries ciences.com

E-ISSN 1307-234X
© 2014 www.fisheriessciences.com
ORIGINAL ARTICLE/ORİJİNAL ÇALIŞMA
FULL PAPER TAM MAKALE
BATI MARMARA’DA KUM MİDYESİ (Chamelea
gallina L., 1758) VE KUM ŞIRLANI (Donax
trunculus L., 1758) POPULASYONLARININ
BÜYÜME ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ
Serhat Çolakoğlu1∗, Adnan Tokaç2
1 İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, Çanakkale, Türkiye
2 Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, İzmir, Türkiye

Received: 25.01.2013 / Accepted: 23.03.2013 / Published online: 28.12.2013
Öz: Araştırmada, Marmara Denizi’nin batısında doğal stokların bulunduğu alanlardan örneklenen
beyaz kum midyesi (Chamelea gallina) ve kum şırlanının (Donax trunculus) büyüme özellikle-
ri tahmin edilmiştir. Numuneler, ticari avcılığa kapalı bölgelerden 24 ay süre ile aylık olarak
dreç yardımıyla toplanmıştır. C. gallina populasyonunda bireylerin, boy dağılımı 7-39 mm,
ağırlığı 0.3-21.05 g olarak belirlenmiş, D. trunculus’un ise boyu 11.5-42 mm ve ağırlığı 0.26-
17.22 g arasında değişmiştir. Her iki türün de negatif allometrik büyüme gösterdiği tespit edil-
miştir. C. gallina bireylerinin ortalama et verimi %19.10; D. trunculus’un ise %19.45 olarak
belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Chamelea gallina, Donax trunculus, Büyüme, Et verimi, Batı Marmara
Abstract: Properties Growth of Populations The Striped Venus
(Chamelea gallina L., 1758) and The Wedge Clam
(Donax trunculus L., 1758) in The West Marmara Sea
In this study, of individuals the striped venus (Chamelea gallina) and the wedge clam (Donax
trunculus) sampled from the natural stock in west of the Marmara Sea were estimated proper-
ties growth. Samples were collected for a period of 24 consecutive months in zones off com-
mercial fishing by dredging. The distribution length of individuals in populations C. gallina
and D. trunculus were 7-39 mm and 11.5-42 between, weight 0.3-21.05 g and 0.26 -17.22 g
between, respectively. Both species showed negative allometric growth. The average meat yi-
eld of C. gallina and D. trunculus were about %19.10 and %19.45, respectively.
Keywords: Chamelea gallina, Donax trunculus, Growth, Meat yield, West Marmara

∗Bu makale “Çanakkale Boğazı İle Batı Marmara’da Kum Midyesi (Chamelea gallina, L. 1758) ve Kum Şırlanının (Donax
trunculus, L. 1758) Stok Tahmini” adlı doktora tezinin bir kısmından oluşmaktadır.

∗ Correspondence to: Serhat ÇOLAKOĞLU, Çanakkale Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü Hayvan Sağlığı,
Yetiştiriciliği ve Su Ürünleri Şube Müdürlüğü Çanakkale – TÜRKİYE
Tel: [phone]- 3157 Fax: [phone]
E-mail: [email protected]
27
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)
Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

Giriş
araştırmalarının yapılmasını zorunlu hale getir-
Çift kabuklu yumuşakça türleri arasında eko-
miştir. Yapılan bu araştırma ile Marmara Deni-
nomik değeri yüksek olan C. gallina ve D. trun-
zi’ndeki C. gallina ve D. trunculus türlerinin bü-
culus, genel olarak intertidal veya sığ subtidal
yüme özellikleri ortaya konularak stokların du-
bölgelerde (Ansell vd., 1983), dip yapısı kumsal
rumu hakkında bilgi edinilmeye çalışılmıştır.
olan alanlarda dağılım göstermektedirler (Maze
ve Laborda, 1988; Oray, 1989). Dünya genelinde,
Materyal ve Metot
Atlantik Okyanusu (Ansell vd., 1983; Fischer
vd., 1987), Adriyatik Denizi, Karadeniz, Akdeniz Araştırma materyali Marmara Denizi’nde bu-
(Bayed ve Guillou, 1985) ve Marmara Denizi lunan çift kabuklu yumuşakçalardan C. gallina ve
(Deval, 2009) kıyılarında geniş yayılım göster- D. trunculus türleridir. Türlerin örneklemeleri
dikleri bildirilmektedir. Marmara Denizi’nin batısında belirlenen doğal
stokların bulunduğu 8 istasyondan gerçekleşti-
Ülkemizde, son yıllarda C. gallina’nın ticari
rilmiş (Şekil.1), örnekler infra-littoral bölgeden
avcılığı Karadeniz’den yapılmakta olup, D. trun-
(0–10 m) Mayıs 2006 ile Nisan 2008 tarihleri
culus’un ise ticari avcılığı yapılmamaktadır. Her
arasında 24 ay süre ile aylık olarak, dreç yardı-
iki türün Marmara Denizi’nde yoğun stoklara sa-
mıyla temin edilmiştir. Temin edilen örneklerin
hip olduğu bildirilmektedir (Çolakoğlu, 2011).
bireysel uzunlukları 0.01 mm hassasiyetli dijital
Bununla beraber, bu bölgede C. gallina’nın ticari
kumpas ile ölçülmüş, ağırlıklar ise 0.01 gr’lık
avcılığı 1998 yılında Tarım ve Köyişleri Bakan-
hassas terazide tartılarak kaydedilmiştir. Araştır-
lığı’nın su ürünleri avcılığını düzenleyen 32/1 no-
ma süresince ölçüm ve tartımlardan elde edilen
lu sirküleri ile yasaklanmıştır. D. trunculus’un
veriler kullanılarak örneklerin % boy ve ağırlık
yasaklılığı ise, 2002 yılında 35/1 nolu sirküleri ile
frekans dağılımları çıkarılmış, ortalama ± SH
belirlenerek yürürlüğe konulmuştur. Halen de-
(Standart Hata), minimum ve maksimum boy ve
vam eden avcılık yasağı nedeniyle bu alandaki
ağırlık değerleri belirlenmiştir.
stokların durumunun bilinmesi ve gelecekteki

değerlendirme düzeyleri, populasyon tahmini

Şekil.1. Araştırma Sahaları (1: Gelibolu (40o26' N - 026o42'E), 2: Bolayıraltı (40o30' N - 026o51' E), 3:
Şarköy (40o36' N - 027o05' E), 4: Çardak (40o24' N - 026o44' E), 5: Şevketiye (40o24' N - 026o53' E), 6:
Kemer (40o26' N - 027o10' E), 7: Karabiga (40o22' N - 027o20' E), 8: Denizkent (40o19' N - 027o33' E).
Figure 1. Sampling locations
28
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

bunda en fazla frekansa sahip olduğu belirlenmiş-
Boy - ağırlık ilişkisi, Ricker’in (1975) ekspo-
tir (Şekil 2). C. gallina bireylerinin yükseklik ve
nansiyel regrasyon (üssel ilişki modeli) formülü
(TW = a L b) kullanılarak hesaplanırken, her iki en dağılımlarında en yoğun frekans gruplarını sı-
rasıyla, 15-30 mm (17 mm) ve 8-18 mm (10
tarafın logaritması alınarak doğrusal hale getiril-
mm), D. trunculus türü için ise 14-22 mm (16
miştir. C. gallina ve D. trunculus’un büyüme
mm) ve 8-12 mm (9 mm) arasındaki boy grupla-
şeklinin belirlenmesi için boy ve ağırlık değerleri
rının oluşturdukları tespit edilmiştir (Şekil 3).
regrasyon analizine tabi tutulmuş ve en küçük ka-
reler yöntemine göre a ve b değerleri hesaplan- Çalışmada, C. gallina ve D. trunculus bireyle-
mıştır. Boy-yükseklik ve boy-en ilişkileri, Arneri rine ait boy–ağırlık ilişkileri incelenmiş ve bulgu-
et al., (1997)’nin bildirdiği H(W)= a+bL doğru- lar Tablo 2’de verilmiştir. Tablo 2’ye göre C.
sal ilişkisinden faydalanılarak hesaplanmıştır. gallina’nın boy–ağırlık ilişkisi, TW=
Yaş et verimi ise, Freeman’ın (1974) bildirdiği Et 0.3539L2.8908 (r=0.98; N=2462), D. trunculus’un
Verimi = Yaş Et Ağırlığı / Toplam Ağırlık x 100 ise TW= 0.153L2.7373 (r= 0.95; N=3428) olarak
formülüne göre hesaplanmıştır.
hesaplanmıştır. Her iki tür için b değeri 3’ten kü-
çük olduğu için büyüme negatif allometrik (b=
Bulgular ve Tartışma
2.89; b= 2.74) olduğu tespit edilmiştir. C. gallina
Araştırma periyodu boyunca örnekleme istas- ve D. trunculus’un boy ve yükseklik ile en ve
yonlarından elde edilen C. gallina ve D. truncu- ağırlık bulguları arasında logaritmik bir ilişki ol-
lus bireylerine ait boy, genişlik, kalınlık ve ağır- duğu belirlenmiştir (Tablo 2; Şekil 4 ve Şekil 5).
lık dağılımları Tablo 1’de verilmiştir. C. gallina
Araştırma sahalarından avlanan C. gallina ve
bireylerinin (N= 3325) boyu, 7-39 mm, ağırlığı
D. trunculus bireylerine ait boy–yükseklik ve
0.3-21.05 g; D. trunculus’un (N=4624) ise, boyu
boy–en ilişkileri incelenmiş ve aralarında doğru-
11.5-42 mm ve ağırlığı 0.26-17.22 g arasında de-
sal bir ilişki olduğu belirlenmiştir (Tablo 3; Şekil
ğişmiştir.
6).
C. gallina ve D. trunculus populasyonlarında
Her iki türe ait bireylerin ağırlığı, et ağırlığı
bireylerin boy dağılımlarının, yoğun olarak sıra-
ve et verimi dağılımları Tablo 4’de verilmiştir. C.
sıyla, 17-33 mm ve 20-38 mm arasında değiştiği,
gallina bireylerinin (N= 1655) ağırlığı 1.19-17.76
19 mm ve 26 mm boy gruplarının ise en fazla
g, et ağırlığı 0.09-2.53 g, et verimi %0.78-85.60;
frekansa sahip olduğu belirlenmiştir. Ağırlık -
D. trunculus’un (N=3374) ise ağırlığı 0.26-8.92
frekans dağılımlarında ise bireyler yoğun olarak
g, et ağırlığı 0.02-1.89 g, et verimi %4.28-53.45
2-10 g (C. gallina) ve 2-6 g (D. trunculus) ara-
arasında değişmiştir.
sında değişmiş, her iki türünde 3 g ağırlık gru-

Tablo 1. C. gallina ve D. trunculus türlerine ait boy ve ağırlık değerleri
Table 1. Distribution of lenght and weight of C. gallina and D. trunculus
Tür Özellik Boy Yükseklik En Ağırlık
(mm) (mm) (mm) (g)
Ort±Std. Hata 23.9±0.01 21.8±0.01 12.3±0.01 4.85±0.06
C. gallina (Min-Max) (7–39) (8–36) (4–30.5) (0.3–21.05)
N 3325 3215 3214 3257
Ort±Std. Hata 28.7±0.01 17.1±0.002 9.5±0.001 3.04±0.02
D. trunculus (Min-Max) (11.5–42) (7.5–38.5) (1.8–22) (0.26–17.22)
N 4624 4610 4610 4801

29
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)
Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

C. gallina (N= 3325)
8
7
6
)
% 5
s (
n 4
a
k
Fre 3
2
1
0
7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39
Boy (mm)

(a)

C. gallina (N= 3257)
25
20
)
%
s ( 15
n
a
k
e 10
Fr
5
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
Ağırlık (g)

(b)

D. trunculus (N= 4624)
6
5
) 4
%
(
s
n 3
a
k
e
r
F 2
1
0
13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41
Boy (mm)

(c)
30
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

D. trunculus (N= 4801)
40
35
30
)
% 25
(
s
n 20
a
k
re 15
F
10
5
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Ağırlık (g)

(d)
Şekil 2. C. gallina ve D. trunculus bireylerinin boy–frekans (a,c) ve ağırlık – frekans (b, d) dağılımları
Figure 2. Lenght - frequency (a,c) and weight - frequency (b,d) distribution of individuals C. gallina and D.
trunculus

(a)

C. gallina (N= 3214)
16
14
12
%) 10
ns ( 8
a
k
e
Fr 6
4
2
0
4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 27 31
En (mm)

(b)

31
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)
Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

D. trunculus (N= 4610)
18
16
14
12
)
%
s ( 10
n
a
k 8
e
r
F 6
4
2
0
7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 32 37 39
Yükseklik (mm)

(c)

D. trunculus (N= 4610)
30
25
20
)
%
(
s
n 15
a
k
e
r
F
10
5
0
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21
En (mm)

(d)
Şekil 3. C. gallina ve D. trunculus bireylerinin yükseklik–frekans (a,c) ve en–frekans dağılımları (b,d)
Figure 3. Height- frequency (a,c) and width- frequency (b,d) distribution of individuals C. gallina and D.
trunculus

Tablo 2. Türlere ait boy–ağırlık, yükseklik–ağırlık ve en–ağırlık ilişki parametreleri
Table 2. Parameters of lenght– weight, height- weight and width-weight relationships of species
Chamelea gallina N Denklem a b r Büyüme
Boy – Ağırlık 2462 TW= aLb 0.3539 2.8908 0.98 Negatif Allometrik
Yükseklik – Ağırlık 2587 TW= aHb 0.4888 2.7973 0.97 Negatif Allometrik
En - Ağırlık 2561 TW= aWb 2.6892 2.4167 0.94 Negatif Allometrik
Donax trunculus N Denklem a b r Büyüme
Boy – Ağırlık 3428 TW= aLb 0.153 2.7373 0.95 Negatif Allometrik
Yükseklik – Ağırlık 3432 TW= aHb 0.6675 2.6849 0.93 Negatif Allometrik
En - Ağırlık 3413 TW= aWb 3.1267 2.3046 0.86 Negatif Allometrik
L: Boy; H: Yükseklik; W: En; TW: Ağırlık
32
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

20 TW = 0,3539L2,8908
18 r= 0,98
16 N=2462
14
)
g
k ( 12
ğırlı 10
A
8
6
4
2
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Boy (mm)

(a)
20
TW = 0,4888H2,7973
18
r = 0,97
16
N=2587
14
)
k (g 12
Ağırlı 180
6
4
2
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Yükseklik (mm)
(b)

20
18 TW = 2,6892W2,4167
16 r = 0,94
14 N=2561
)
g 12
k (
Ağırlı 180
6
4
2
0
0 5 10 15 20 25
En (mm)

(c)
Şekil 4. C. gallina türüne ait boy-ağırlık (a), yükseklik-ağırlık (b) ve en-ağırlık (c) ilişkileri
Figure 4. Lenght– weight (a), height- weight (b) and width-weight (c) relationships of C. gallina

33
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)
Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

9
TW = 0,153L2,7373
8
r = 0,95
7
N= 3428
6
)
g
k ( 5
ğırlı 4
A
3
2
1
0
0 10 20 30 40 50
Boy (mm)

(a)
10
TW = 0,6675H2,6849
8 r = 0,93
N= 3432
)
g
( 6
k
rlı
ı
ğ 4
A
2
0
0 5 10 15 20 25 30
Yükseklik (mm)

(b)
10
TW= 3,1267W2,3046
8 r= 0,86
N= 3413
)
(g 6
k
rlı
ı
Ağ 4
2
0
0 3 6 9 12 15
En (mm)

(c)
Şekil 5. D. trunculus türüne ait boy-ağırlık (a), yükseklik-ağırlık (b) ve en-ağırlık (c) ilişkileri
Figure 5. Lenght– weight (a), height- weight (b) and width-weight (c) relationships of D. trunculus
Tablo 3. Türlere ait boy–yükseklik ve boy–en ilişki parametreleri
34
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)

Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

Table 3. Parameters of lenght–height and lenght –width relationships of species
Chamelea gallina N Denklem a b r
Boy – Yükseklik 2616 H= a+bL -0.0711 0.9495 0.99
Boy – En 2607 W= a+bL -0.1418 0.5746 0.96
Donax trunculus N Denklem a b r
Boy – Yükseklik 3452 H= a+bL 0.0962 0.556 0.95
Boy – En 3400 W= a+bL 0.0425 0.316 0.91
L: Boy; H: Yükseklik; W: En

40
H = 0,9495L - 0,0711
35 r= 0,99
N= 2616
30
m)
m 25
k (
kli 20
ükse 15
Y
10
5
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Boy (mm)

(a)
2,5
W= 0,5746L - 0,1418
r= 0,96
2
N= 2607
m) 1,5
c
n (
E 1
0,5
0
0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4
Boy (cm)
(b)
35
Journal of FisheriesSciences.com Çolakoğlu ve Tokaç, 8(1): 27-41 (2014)
Journal abbreviation: J FisheriesSciences.com

30
H = 0,556L + 0,0962
25 r= 0,95
N= 3452
)
m 20
m
k (
kli 15
e
s
k
ü 10
Y
5
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40 45
Boy (mm)

(c)
1,6
1,4 W= 0,316L + 0,0425
r= 0,91
1,2
N= 3400
1
m)
n (c 0,8
E
0,6
0,4
0,2
0
0 1 2 3 4 5
Boy (cm)

(d)
Şekil 6. C. gallina ve D. trunculus bireylerinin boy–yükseklik (a, c) ve boy–en ilişkileri (b, d)
Figure 6. Lenght–height and lenght –width relationships of individuals C. gallina and D. trunculus

Tablo 4. C. gallina ve D. trunculus türlerine ait birey ağırlığı, et ağırlığı ve et verimi değerleri
Table 4. Values of meat yield and meat weight, individual weight of C. gallina and D. trunculus
Tür Özellik Ağırlık Et Ağırlığı Et Verimi
(g) (g) (%)
Ort±Std. Hata 5.51±0.08 0.66±0.01 19.10±0.43
C. gallina (Min-Max) (1.19-17.76) (0.09–2.53) (0.78–85.60)
N 1655 1655 1655
Ort±Std. Hata 2.91±0.02 0.56±0 19.45±0.08
D. trunculus (Min-Max) (0.26-8.92) (0.02–1.89) (4.28–53.45)
N 3374 3374 3374

36