CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY ve MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ ... PDF
Preview CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY ve MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ ...
T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY ve MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ VÜCÛDİ’L-İNSÂNİYYE Adlı Eseri YOUNIS AHMED ADAM YAHYA 130101033 TEZ DANIŞMANI Prof. Dr. MUSTAFA ÇİÇEKLER İSTANBUL 2015 T.C. FATİH SULTAN MEHMET VAKIF ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY ve MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ VÜCÛDİ’L-İNSÂNİYYE Adlı Eseri YOUNIS AHMED ADAM YAHYA 130101033 Enstitü Anabilim Dalı : Türk Dili ve Edebiyatı Enstitü Bilim Dalı : Eski Türk Edebiyatı Bu tez 11/ 06/2015 tarihinde aşağıdaki jüri tarafından Oybirliği /Oyçokluğu ile kabul edilmiştir. Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER Prof. Dr. Fatih ANDI Prof. Dr. Fahameddin BAŞAR Jüri Başkanı Jüri Üyesi Jüri Üyesi BEYAN Bu tezin yazılmasında bilimsel ahlâk kurallarına uyulduğunu, başkalarının eserlerinden yararlanılması durumunda bilimsel normlara uygun olarak atıfta bulunulduğunu, kullanılan verilerde herhangi bir tahrifat yapılmadığını, tezin herhangi bir kısmının bu üniversite veya başka bir üniversitedeki başka bir tez çalışması olarak sunulmadığını beyan ederim. Younis Ahmed Adam Yahya 24.08.2015 Ulusal Tez Merkezi | Tez Form Yazdir T.C YÜKSEKÖĞRETİM KURULU ULUSAL TEZ MERKEZİ TEZ VERİ GİRİŞİ VE YAYIMLAMA İZİN FORMU Referans No 10085464 Yazar Adı / Soyadı YOUNIS AHMED ADAM YAHYA Uyruğu / T.C.Kimlik No SUDAN / 99703354404 Telefon 5534321799 E-Posta [email protected] Tezin Dili Türkçe Tezin Özgün Adı CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY ve MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ VÜCÛDİ'L-İNSÂNİYYE Adlı Eseri Tezin Tercümesi Cabbârzâde Muhammed Ârif Bey and his works with the title of Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi'l-İnsâniyye. Konu Türk Dili ve Edebiyatı = Turkish Language and Literature Üniversite Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Enstitü / Hastane Sosyal Bilimler Enstitüsü Bölüm Türk Edebiyatı Bölümü Anabilim Dalı Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Bilim Dalı Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı Tez Türü Yüksek Lisans Yılı 2015 Sayfa 104 Tez Danışmanları PROF. DR. MUSTAFA ÇİÇEKLER 38215817588 Dizin Terimleri Önerilen Dizin Terimleri Cabbârzâde Muhammed Ârif Bey, Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi'l-İnsâniyye, Tasavvuf, Ysusf Sünbül Sinan. Kısıtlama Yok Yukarıda bilgileri kayıtlı olan tezimin, bilimsel araştırma hizmetine sunulması amacı ile Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanında arşivlenmesine ve internet üzerinden tam metin erişime açılmasına izin veriyorum. 24.08.2015 İmza:................................. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezFormYazdir.jsp?sira=0 1/1 ÖZET Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemi olarak adlandıralan 1828-1920 yılları arasında Üsküdar’da yaşayan Cebbârzâde Muhammed Ârif Bey, bu devirde hem tasavvufî birikime son derece hâkim olmuş hem de ilmî derinliği ve üretkenliğiyle çok sayıda eser kaleme almış bir mutasavvıftır. Bu tezin konusunu bu büyük mutasavvıfın Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l- İnsâniyye adlı eserinin Osmanlı Türkçesinden günümüz Türkçesine aktırılması ve Cebbârzâde’nin diğer eserleri üzerinde yapılan çalışmaların incelenmesi oluşturmaktadır. Bu çalışmada Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l-İnsâniyye adlı eserle ilgili diğer çalışmalar detaylı bir şekilde incelenmiş; bu eserin, içerdiği tasavvufî düşünceler bakımından konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu tezde incelenen eser Yusuf Sünbül Sinan Efendi’nin şiirinin şerhi olması dolayısıyla hem Yusuf Sünbül Sinan Efendi’nin bu şiirine hem de hayatına değinilmiştir. Çalışmanın sonunda Ârif Bey’in kütüphanelerde ulaşılan diğer eserlerinin de tanıtımları yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Cabbârzâde Mehmed Ârif Bey, Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l-İnsâniyye, Tasavvuf, Ysusf Sünbül Sinan. iii ABSTRACT Cebbarzade Mehmed Arif Bey who lived in Uskudar between 1828 and 1920 which considered as the last period of Ottoman Empire, is a sufist who had been both deepened in sufism and writer of a number of books. The present work involves the transcription of one of his works with the title of Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l-İnsâniyye and analysis of other works on Cebbarzade’s books. In this work, other works on Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l- İnsâniyye were examined in detail and the place of this work has been determined regarding to its sufist thought. Since the analayzed work is an explanation of a poem of Yusuf Sünbül Sinan Efendi in this research paper, his life and his poem were both mentioned. In the end of this work, Arif Bey’s other books found in libraries have been introduced. Keywords: Cabbârzâde Mehmed Ârif Bey, Mifhâhu Hazâin-i Rahmâniyye Fî Memleket-i Vücûdi’l-İnsâniyye, Sufisim, Ysusf Sünbül Sinan. iv ÖNSÖZ Medeniyetlerin serüvenine baktığımız zaman, gerek dil açısından birbirlerinden istifade etmeleri gerekse kültürlerarası ilişkilerle çeşitli irtibatlar kurarak asırlar boyunca ilerlemekte olduklarını görmekteyiz. Özellikle İslâm Medeniyetine yönelirsek, kültürlerarası bu ilişkilerin edebiyat ve tasavvuf kollarıyla birlikte asr-ı saadetten Emirler dönemine, Emirler döneminden Krallar ve Sultanlar dönemine dek artarak devam ettiği görülecektir. İslâm medeniyetinde tasavvuf ve edebiyat birbirini sürekli olarak etkilemiş ve çoğu zaman iç içe geçerek kopmaz bir bağ oluşturmuştur. Bu kopmaz bağların en önemli unsurlarından birisi de metin şerhi alanıdır. Bu alanda 19. yüzyılda öne çıkan en büyük şârih ve şairlerden biri de tezimizin konusunu oluşturan Cebbârzâde Mehmed Ârif Bey’dir. Çalışmanın birinci bölümünü oluşturan 19. yy. Osmanlı toplumundaki siyasî- sosyal, kültürel ve tasavvufî durum, Ârif Bey’in yaşadığı dönem ekseninde ana hatlarıyla ele alınmıştır. İkinci bölümünde, Ârif Bey’in hayatı, edebî şahsiyeti, tasavvufî kimliği ve eserlerinin tanıtımı önceki çalışmalar bağlamında incelenmiştir. Üçüncü bölümünde ise Cebbârzâde Muhammed Ârif Bey’in Miftâhu Hazâin- i Rahmâniyye fî Memleketi Vücûdi’l-İnsâniyye adlı eserinin metni günümüz alfabesine aktarılarak eserin ana konusunu teşkil eden Sünbül Efendi’nin hayatı ve ilahisi hakkında bilgi verilmiş. v Son olarak da şair ve şârih Cebbarzâde’nin şerh üslubu ve düşüncesi detaylı olarak incelenmiştir. Bu çalışma boyunca maddî ve manevî yardımlarını esirgemeyen bütün hocalarıma, özellikle böyle önemli bir şahsiyet ve eserleri hakkında bir çalışma yapmamı tavsiye eden, tezin yazımı süresince bilgi ve tecrübesiyle yol göstericimolan çok kıymetli tez danışmanım Prof. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER’e ve dualarıyla sürekli destekte bulunan aileme can ü gönülden şükranlarımı sunuyorum. vi İÇİNDEKİLER GİRİŞ .......................................................................................................1 BİRİNCİ BÖLÜM 1. 19. YÜZYILIN SİYASÎ-SOSYAL ve KÜLTÜREL DURUMUN ANA HATLARI............................................................................4 1.1. XIX. Asırda Başlıca Tasavvufî Durum ve Hâdiseler...................................9 1.2. İstanbul’da Bulunan Tarîkatlar...................................................................10 1.3. İstanbul Dışında Bulunan Tarîkatlar..........................................................10 1.4. Halvetiyye Tarîkatı.....................................................................................13 1.5. Şabâniyye-Bekriyye...................................................................................13 İKİNCİ BÖLÜM 2.CEBBARZÂDE MUHAMMED ÂRİF BEY..........................................15 2.1. Hayatı.....................................................................................................15 2.1.1. Üsküdar’da bir Çapanoğlu.....................................................................16 2.2. Tasavvufî Kimliği.....................................................................................16 2.3 Edebi Şahsiyeti..........................................................................................17 2.4 Eserleri.......................................................................................................19 vii ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 3. MİFTÂHU HAZÂİNİ RAHMÂNİYYE fî MEMLEKETİ VÜCÛDİ’L-İNSÂNİYYE........................................................................................27 3.1. Sünbül Sinan Efendi..................................................................................28 3.2. Eserleri......................................................................................................29 3.3. Eser Hakkında Genel Çizgiler..................................................................30 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 4. METİN....................................................................................................43 SONUÇ......................................................................................................102 KAYNAKÇA ....................................................................................103 EKLER TIPKIBASIM................................................................................................ viii
Description:The list of books you might like
