Table Of Content

□ GOGOGOCO GO CO GO CO> GO> CO CO) GO> □ O BIBLIOTEKA WSPÓŁCZESNYCH FILOZOFÓW C C O O C C O O C C O O C C O Emmanuel O C C O O C LEYINAS C O O C C O O * C G O O C C O O Całość i nieskończoność C C O O C C Esej o zewnętrzności O O C C O O C C O O C G O O C C O O C C O O C G O O C C O O C G O O C G O O C C WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN O □ CO O® CO CO GO CO CO CO COCO GO CO □ BIBLIOTEKA WSPÓŁCZESNYCH FILOZOFÓW Czy pojedyncze byty pokładają swoją prawdę w Całości, w której znika ich zewnętrzność? Czy też, przeciwnie, najwyższe wydarzenie Bytu rozgrywa się w pełnym blasku tej ze wnętrzności? - oto do czego sprowadza się pytanie, które postawiliśmy na początku. Książka zawiera zatem obronę subiektywności, ale tej nie będziemy ujmować w jej czysto egoistycznym sprzeciwie wobec całości, ani w jej lęku przed śmiercią, lecz jako podmiotowość ugruntowaną w idei nieskończoności. Odróżnimy ideę nieskończoności od idei całości, stwierdzając filozoficzny prymat tej pierwszej. Opowiemy, w jaki sposób nieskończoność wydarza się w relacji Toż-Samego z Innym i w jaki sposób niezbywalny moment partyku larny i osobowy niejako magnetyzuje pole, w którym urzeczywistnia się to wydarzenie. (z Przedmowy) WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN BIBLIOTEKA WSPÓŁCZESNYCH FILOZOFÓW BIBLIOTEKA WSPÓŁCZESNYCH FILOZOFÓW EMMANUEL LEVINAS CAŁOŚĆ I NIESKOŃCZONOŚĆ ESEJ O ZEWNĘTRZNOŚCI Przełożyła MAŁGORZATA KOWALSKA Wstępem poprzedziła BARBARA SKARGA Przekład przejrzał JACEK MIGASIŃSKI 2002 WYDAWNICTWO NAUKOWE PWN Dane o oryginale Emmanuel Levinas, Totalite et Infini. Essai sur l’exteriorite Copyright © Kluwer Academic Publishers B. V. 4“’ edition, 4'h impression 1993 First edition Martinus Nijhoff Publishers 1961 Komitet Redakcyjny Marek J. Siemek - Przewodniczący Jacek Hołówka, Edmund Mokrzycki, Jan Woleński Redaktor Maria Szymaniak Redaktor techniczny Teresa Skrzypkowska Copyright © for the Polish edition by Wydawnictwo Naukowe PWN SA Warszawa 1998 ISBN 83-01-12598-5 Wydawnictwo Naukowe PWN SA 00-251 Warszawa, ul. Miodowa 10 tel.: (022) 695-43-21 faks: (022) 826-71-63 e-mail:[email protected] http://www.pwn.com.pl SPIS TREŚCI Wstęp (Barbara Skarga).......................................................................... IX Od tłumacza (Małgorzata Kowalska) ......................................................XXXI CAŁOŚĆ I NIESKOŃCZONOŚĆ ESEJ O ZEWNĘTRZNOŚCI Przedmowa ................................................................................................. 3 Część pierwsza TO SAMO I INNE Rozdział I. Metafizyka i transcendencja ............................................. 18 1. Pragnienie niewidzialnego .......................................................... 18 2. Rozerwanie, całości ....................................................................... 21 3. Transcendencja nie jest negatywnością .................................... 28 4. Metafizyka poprzedza ontologię ................................................ 30 5. Transcendencja jako idea Nieskończoności ............................. 38 Rozdział II. Separacja i (roz)mowa....................................................... 44 1. Ateizm, czyli wola ....................................................................... 44 2. Prawda............................................................................................. 54 3. (Roz)mowa .................................................................................... 59 4. Retoryka i niesprawiedliwość .................................................... 68 5. (Roz)mowa i etyka ....................................................................... 70 6. Metafizyka i człowieczeństwo .................................................... 77 7. Twarzą w twarz jako relacja nieredukowalna.......................... 80 Rozdział III. Prawda i sprawiedliwość ................................................. 83 1. Wolność zakwestionowana.......................................................... 83 VI Spis treści 2. Inwestytura wolności, czyli krytyka .......................................... 86 3. Prawda zakłada sprawiedliwość ................................................ 93 Rozdział IV. Separacja i absolut .......................................................... 110 Część druga WEWNĘTRZNOŚĆ I EKONOMIA Rozdział I. Separacja jako życie .......................................................... 116 1. Intencjonalność i relacja społeczna .......................................... 116 2. Życie jako rozkoszowanie się. Pojęcie spełnienia................... 118 3. Rozkoszowanie się i niezależność ............................................. 123 4. Potrzeba i cielesność .................................................................... 125 5. Doznawanie jako „sobość” Ja ................................................... 128 6. Rozkoszujące się Ja nie jest ani biologiczne, ani socjologiczne 131 Rozdział II. Rozkoszowanie się i przedstawianie................................ 133 1. Przedstawianie i konstytucja ....................................................... 135 2. Używanie życia i pokarm .......................................................... 141 3. Żywioł i rzeczy; narzędzia.......................................................... 145 4. Zmysłowość .................................................................................... 151 5. Mityczny format żywiołu............................................................. 159 Rozdział III. Ja i zależność .................................................................... 162 1. Radość i jej jutro .......................................................................... 162 2. Umiłowanie życia.......................................................................... 164 3. Rozkoszowanie się i separacja.................................................... 167 Rozdział IV. Domostwo .......................................................................... 173 1. Zamieszkiwanie ............................................................................. 173 2. Zamieszkiwanie i kobiecość ....................................................... 176 3. Dom i posiadanie .......................................................................... 178 4. Posiadanie i praca ....................................................................... 181 5. Praca, ciało, świadomość ............................................................. 188 6. Wolność przedstawiania i dar .................................................... 195 Rozdział V. Świat zjawisk i ekspresja ................................................ 204 1. Separacja jest ekonomią ............................................................. 204 2. Dzieło i ekspresja.......................................................................... 206 3. Zjawisko i byt ............................................................................. 210 Spis treści VII Część trzecia TWARZ I ZEWNĘTRZNOŚĆ Rozdział I. Twarz i zmysłowość .......................................................... 218 Rozdział II. Twarz i etyka .................................................................... 227 1. Twarz i nieskończoność ............................................................. 227 2. Twarz i etyka ................................................................................. 232 3. Twarz i rozum ............................................................................. 237 4. (Roz)mowa ustanawia znaczenie................................................ 241 5. Mowa i obiektywność ................................................................. 247 6. Inny i Inni ....................................................................................... 252 7. Asymetria relacji międzyosobowej ............................................. 255 8. Wola i rozum ................................................................................. 257 Rozdział III. Relacja etyczna i czas .................................................... 262 1. Pluralizm i subiektywność .......................................................... 262 2. Wymiana, relacja historyczna i twarz....................................... 270 3. Wola i śmierć ................................................................................. 279 4. Wola i czas: cierpliwość ............................................................. 285 5. Prawda woli.................................................................................... 290 Część czwarta POZA TWARZĄ Rozdział I. Dwuznaczność miłości ....................................................... 306 Rozdział II. Fenomenologia Erosa ....................................................... 307 Rozdział III. Płodzenie .......................................................................... 323 Rozdział IV. Podmiotowość Erosa ....................................................... 326 Rozdział V. Transcendencja i płodzenie ............................................. 331 Rozdział VI. Synostwo i braterstwo .................................................... 335 Rozdział VII. Nieskończoność czasu .................................................... 338 Część piąta KONKLUZJE 1. Od takiego samego do Toż-Samego ............................................. 346 2. Byt jest zewnętrznością .................................................................... 347 3. Skończoność i nieskończoność ....................................................... 350 VIII Spis treści 4. Stworzenie .......................................................................................... 351 5. Zewnętrzność i mowa ....................................................................... 353 6. Ekspresja i obraz ............................................................................ 357 7. Przeciwko filozofii Neutralnego ...................................................... 358 8. Subiektywność .................................................................................... 360 9. Utrzymanie podmiotowości - Rzeczywistość życia wewnętrznego i rzeczywistość państwa - Sens podmiotowości ......................... 361 10. Ponad Bytem .................................................................................... 363 11. Wolność usprawiedliwiona ............................................................. 363 12. Bycie jako dobroć - Ja - Pluralizm - Pokój ................................ 367 Skorowidz osób ....................................................................................... 373 Skorowidz pojęć ....................................................................................... 375