Table Of Content

Ruth A. Wallace / Alison Wolf Çağdaş Sosyoloji Kuramları Klasik Geleneğin Genişletilmesi Çeviri: M. Rami Ayas / Leyla Elburuz Ruth A. Wallace: Washington DC’de George Washington Üniversitesi sosyoloji bölümünde otuz yıldır çalışıyor. Kuramlar tarihi, cinsiyet çalışmaları ve din sosyolojisi konularında araştırmalar yayımlayan Wallace, Sosyal Düşüncenin Gelişimi üzerine dersler vermektedir. Kadının toplumdaki rolü konusundaki araştırmalara katkısıyla Amerikan Sosyoloji Derneği’nin verdiği Jessie Bernard ödülünü almıştır. Eserlerinden bazıları: They Call Her Pastor: A New Role for Catholic Women. NY: State University of New York Press (1992), They Call Him Pastor: MarriedMen in Chargeof CatholicParishes. Paulist Press (2003). Alison Wolf: Neuchatel ve Oxford üniversitelerinde eğitim gören Wolf, King’s College London’da Kamu Yönetimi yüksek lisans programını yönetiyor. Üniversiteler, eğitim ve beceri yönetimi, tıp işgücü olmak üzere farklı disiplinler akademik ilgi sahasının içerisinde. OECD, Yeni Zelanda, Fransa ve Güney Afrika Milli Eğitim Bakanlıklarına danışmanlık yapan Wolf, İngiliz yazılı basınında sıkça yer alıyor ve BBC Radio 4’de ekonomik analizlerini paylaşmaya devam ediyor. Eserlerinden bazıları: Does Education Matter?: Myths About Education and Economic Growth, Penguin (2002). Improving skills at work (Evans, K. ile birlikte), Routledge (2010). © Yayın Hakları, Pearson Prentice Hall’dan alınmıştır. © Tüm hakları Doğu Batı Yayınları’na aittir. Özgün Metin Contemporary Sociological Theory - Expanding Classical Tradition İngilizceden Çevirenler M. Rami Ayas Leyla Elburuz Yayına Hazırlayanlar Taşkın Takış Mirze Mehmet Zorbay Harun Ak Kapak Tasarımı Aziz Tuna Dizgi Ahmet Hayta Baskı Cantekin Matbaacılık Baskı: 2002 Baskı: Punto, 2004 Baskı: Doğu Batı Yayınları Mart 2012 Doğu Batı Yayınları Yüksel Cad. 36/4 Kızılay-Ankara Tel: 0 312 425 68 64-425 68 65 e-mail: ISBN: 978-975-8717-80-4 Doğu Batı Yayınları-76 Sosyoloji-18 Kapak Resmi: Toshiki Hirano, Kyoto Modern Sanat Müzesi. Yeni Baskıya Geçerken Teşekkürler Çağdaş Sosyoloji Kuramları’nm 2004’de yayımlamasından bu yana yaklaşık sekiz yıl geçti. Son yıllarda, bu alanda daha başka önemli çalışmaların, yayımların olmasına rağmen, aranıp sorulan bir kitap oldu. Demek ki, ihtiyaç ve ilgi arttı ve karşılaştırmalı okumaların yararı daha çok anlaşıldı, diyebilir miyiz? Bu kitabın bir serüveni var. Şimdi onu bütünüyle anlatmak çok yer tutar. Çevirinin ustası Dr. Leyla Elburuz’u saygı ve sevgi ile anmaya ve kendisine sağlıklı uzun ömür dilemeğe öncelik vererek, başka güzel bir karşılaşmayı kısaca anlatmak istiyorum. Sosyoloji Derneği ve Adnan Menderes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nün 1-2-3 Ekim 2009’da Üniversite’nin Didim Yerleşkesi’nde yapılan VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi’ne dâvet edildim. O sırada, Sosyoloji Bölümü Başkanı olan Profesör Gülsen Demir’le İnönü Üniversitesi’nde Sosyoloji Bölümü’nün kuruluş yılla‐ rından güzel anılarımız var ve Sosyoloji Derneği Başkanı Profesör Birs en Gökçe ile DTCF’de aynı hocaların öğrencisiyiz. Bu çağırmadan ötürü sevgili meslektaşlarıma şimdi de teşekkür ediyorum. Kongre günlerinde, Muğla Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Profesör Muammer Tuna 1980’li yıllarda (İnönü Üniversitesi’nden Ankara Üniversitesi’ne dönüşümden sonra) Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Sosyoloji Bölümü’nde benim öğrencim olduğunu hatırlattı; Çağdaş Sosyoloji Kuramları’nm İngilizce özgün baskısını da, Amerika 14 Yeni Baskıya Geçerken Teşekkürler Birleşik Devletleri’nde yüksek lisans ve doktora çalışmaları yıllarında okumuş ve beğenmiş olduğunu söyledi. Teşekkür ettim; öyleyse, lütf en bir de kendisinin elindeki İngilizce metinle bu çeviriyi karşılaştırıp gözden geçirmesini istedim. Kabul etti ve sözünü yerine getirdi. Kendisine burada da teşekkür ediyorum. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyoloji Bölümü’nde o yıl henüz doçent olarak görevde bulunan Profesör Ümit Tatlıcan’la da kongre günlerinde tanıştım. Bazı kavram tartışmaları yaptık. Özellikle sosyol oji kuramları alanında verimli çalışmalarıyla insanı imrendiren mesl ektaşıma teşekkürlerimi yineliyorum. İzmir Kitap Fuarı’nda tanıştığım Taşkın Takış, ilgisi ve içtenliği ile kitabın Doğu Batı Yayınları arasında yer almasını önerdi. Bu satırları yazan, Profesör Tuna’nın düzeltmelerini göz önünde tutarak onu yeniden gözden geçirdi. Bir şey, daha mükemmel olabiliyor ama “en” mükemmel olduğunu söylemek güç. Umarım, öğrencilere ve ilgi duy anlara yararlı olur. Onun, öğrencileri ilgilendirdiği kadar yayıncıları da ilgilendirmesi gerek. O, toplumbilimi alanında Türkçeye çevrilip yayımlanacak kitaplar bakımından da bir kılavuz. Türkçenin felsefe ve bilim dili olarak gelişmesinde, dergi ve kitap yayıncılığı ile önemli hizmet veren, sağduyulu entelektüel genç arkad aşım Taşkın Takış Bey’e ve yayınevinin titiz, çalışkan insanlarına şimdiden teşekkür ederim. Yeniden yazılmış metinle elimdeki kitabı karşılaştırarak basım öncesi çalışma benim için de kolay olmadı. Aysel Ayas, Suna Olgaç ve Settar Demirci’nin yardımları olmasa, iş biraz daha uzayacaktı. Bu üç yakınıma da yardımlarından dolayı teşekkür ediyorum. İnsanlarımıza yararlı olması dileği ile. Mehmet Rami Ayas İLKİN Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nin Sosyoloji Bölümü ile diğer üniversitelerimizin edebiyat, fen- edebiyat fakülteler inde yer alan sosyoloji bölümlerinde zorunlu bir ders olarak okutul an “Çağdaş Sosyoloji Kuramlar ı”nın lisans üstü öğrenimde insan bilimleriyle ilgili ders programlarında da öğretim konusu olduğu bilinmektedir. Bu bilim dalının değişik yaş ve meslekten insanları bilg ilendirme bağlamında ve özellikle üniversitelerde bir ders konusu olarak önem taşıdığına şüphe yoktur. Ne var ki, Türkçe’de çağdaş sosyoloji kuramlarını derli toplu bir şekilde içeren ancak üç- 1 dört kitaptan söz edileb”ilir. Ruth A. WalIace ile Alison WoIf’un Con-temporary Sociological Theory’sinin 1980 tarihli ilk baskısının Türkçesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü lisans üstü derslerinde bu satırları yazanca —belirtilen eserlerin yanı sıra— oku-tulmuşsa da, kitap olarak piyasaya arz edilmemiştir. 1 Bunlardan biri Margaret Poloma, Contemporary Sociological Theory (1979)’den Hayriye Erbaş’ın çevirdiği ve Gündoğan yayınları arasında çıkm ış olan Çağdaş Sosyoloji Kuramları’dır (1993). İkincisi, Sezgin Kızılçe-lik’in klasik kuramcıları da içine alan Sosyoloji Teorileridir (Konya, 1992; 2. baskı Yunus Emre yayınları, 1994). Üçüncüsü, bir toplumsal bilimciler topluluğunca Türkçeye kazandırılmış olup, toplumsal bilimci Mete Tunçay ile Aydın Uğur’un yayıma hazırladıktan Tom Bottomore- Robert Nisbet’in Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi (Verso Yayıncılık, 1990, Ayraç, 1997)’dir. Bir dördüncü kitap olarak anılabilecek olan da —bir kısım çağdaş kuramla ilgili bilgi verilmektedir— Alan Swingewood’dan Osman Akınhay’ın çevirdiği Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi (Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1998)’dir. Elinizdeki kitabın 1980 baskısının piyasaya arz edilmemiş çeviri-sindeki, “Çeviri İçin Birkaç Söz” yazısında, Türkçe’de sosyoloji kuramları ile ilgili çalışma ve yayınlar ana hatlarıyla belirtilmeye çalışılmıştır. [Bu yazı, bu kitabın sonuna eklendi]. Şimdi, Washington Üniversitesi’nden “Emeritus” Sosyoloji Prof esörü Ruth A. Wallace ile Londra Üniversitesi’nden Prof. Alison Wolf’un bu eserinin geliştirilmiş, 2000 yılına dek güncelleştirilmiş ve yine Prentice Hall yayınları arasında yer alan beşinci basımının (1999) çevirisi Türkiye’de okuyucusuna kavuşmaktadır. Yazarlarının da belirttiği üzere, kuramların her birinin “Çağdaş Toplumbilimi Kuramı”nın bir parçası olarak toplumsal gerçekliğin bütün yönlerine değilse bile bazı yönlerine ışık tutması bakımından, Contemporary Sociological Theory’nin Türkçesi, üniversitelerimizdek i ders adı olan Çağdaş Sosyoloji Kuramları başlığı ile yayınlanmak‐ tadır. Çevirinin büyük başarısı, bu işe tereddüt etmeden girişmiş olan “engin gönüllü”, değerli meslektaşım Dr. Leyla Elburuz’a aittir; bu satırları yazanın olabildiğince titiz emeği ise, ona yardımcı olabilmek için harcanmış sayılabilir. Kitabın İngilizce aslında görülen birtakım baskı yanlışları 2 düzeltilmekle birlikte , bu Türkçe baskısının yanlışsız olduğu ileri sürülemez. Ömrümüzün önemli bir kesimini verdiğimiz toplumbilimi alanında ülkemizin insanlarına yararlı olabilirsek ne mutlu. 2 Sözgelişi, Peter Wince (p. 4, 449). Peter Winch; Auguste Comte (17891 857) (p. 19), Auguste Comte (1798-1857); Francis Fukayama (p. 3949 5), Francis Fukuyama olarak düzeltilmiştir. Kitabın İngilizce 1980 baskısının Türkçesi’ni bilgisayarda yazmay ı üstlenerek lisans üstü öğrenim için yararlı bir hizmet gerçekleştirm iş bulunan öğrencim M. Süheyl Ünal’ı burada anmadan, ona teş ekkürlerimi yinelemeden geçemeyeceğim. Bu kitabın da yazılıp bask ıya hazırlanmasından ötürü Leyla Arsan’a, onun titiz ve sabırlı öğr encisi Nilgün Celep Fide’ye, düzeltme ve dizin çalışmalarında yard ımları için Aysel Ayas’a içten teşekkürlerimi ifade etmek isterim. M. R. A. ÖNSÖZ Bu kitap toplumbilimi kuramını bugün uygulanmakta olduğu şekliyle tartışmakta ve çözümlemektedir; çalışmaları toplumsal kuramı en çok etkileyen yazarlar ile, toplumbilimcilerin hâlâ geçerli olan yaklaş ımları ve çözümlemeleri üzerinde odaklanmaktadır. Çağdaş toplumbilimi (contemporary sociology), hemen her nokt ada klasiklerin, özellikle Marx, Durkheim, Weber, Simmel ve Mead’ in çalışmaları üzerine kurulmuştur ve bu