Çağdas Avrupa Felsefesi

305 Pages·1997·6.31 MB·Turkish

by  J. M. Bochenski

J. M. BOCHENSK1
ÇAĞDAŞ AVRUPA FELSEFESİ
Kabala Yayınevi
Joseph M. Bochenski, 30.8.1902'de Czuszow'da, Polonya'da doğdu. 1920-26 yıl-
lannda Posan Oniversitesi'nde ekonomi okudu. 1927'de Dominikenler'e katıldı.'
1931 'de felsefe doktoru oldu. 1931-34‘te Angelicum'da, Roma'da, teolojiyle ilgilen*
di. Burada 1934 yılında teoloji doktoru oldu. 1934-35 yıllarında doçent, 1935-40
yıllarında Angelicum'da mantık profesörlüğü yaptı. 1945 yılında Freiburg (İsviçre)
Oniversitesi'nde profesör olarak çalıştı. 1950-52'de Felsefe Fakültesi dekanlığı yap­
tı. 1955-56 yıllarında İndiana’daki Notredam Oniversitesi'nde fahri profesörlük
yaptı-
J. M. BOCHENSKI
ÇAĞDAŞ AVRUPA FELSEFESİ
Çeviren:
Serdar Rifaı Kırkoğlu
Kabala Yayınevi
KABALCI YAYINEVİ 102
Felsefe Dizisi 29
Çağdaş Avrupa Felsefesi
J. M. Bochenski
Özgün Adı: Europäische Philosophie der Gegenwan
Çeviren:
Serdar Rifat Kırkoğlu
© A. Francke Verlag, Tübingen & Basel, 1947, 1951, 1994
Bu kitabın yayım hakları
Kabalcı Yayınevi'ne aittir.
Türkçe Birinci Basım:
Yazko, 1983 İstanbul
Türkçe İkinci Basım:
© Kabalcı Yayınevi, İstanbul 1997
ISBN 975 - 7942 - 91 - X
Yayın Yönetmeni: Vedat Çorlu
Dizgi: Beyhan Ajans
Baskı: Yaylacık Matbaası
KABALCI YAYINEVİ
Himaye-i Etfal Sok. No’ 8-B
Cağaloğlu 34410 İSTANBUL
Tel: [phone] FaX: [phone]
KÜTÜPHANE BİLGİ KAPTI
Cataloging-in-Publication Data (CİP)
Bochenski, J. M.:
Çağdaş Avrupa Felsefesi
Türkçeye çeviren Serdar Rifat Kırkoğlu
' ISBN 975- 7942 - 91 -X
<Europâiscbe Philosophie der Gegentvart>
1. Felsefe-felsefe tarihi. 2. Avrupa Felsefesi-taribi.
I. Başlık. II. Bochenski, J. M.
Bosun Yılı: 1997
Kabala Yayınevi, İstanbul
İÇİNDEKİLER
Yeni Basım İçin Sunuş.............................................................. 11
J. M. Bochenski Üzerine........................................................... 13
Önsöz .......................................................................................... 15
Yöntem ve Sunuş........................................................... 21
I. ÇAĞDAŞ FELSEFENİN KÖKENLERİ.................................... 23
1. XIX. YÜZYIL.................................................................... 23
a. Modem Felsefenin Özniteliği ve Gelişimi 23
b. Kant.............................................................................. 26
c. Romantizm ................................................................. 27
d. Başlıca Akımlar........................................................... 28
e. İkincil Akımlar............................................................. 30
2. BUNALIM.......................................................................... 33
a. Değişiklikler................................................................. 33
b. Newton fiziğinin bunalımı........................................ 34
c. Bilimin Eleştirisi......................................................... 37
d. Matematiğin ve Matematiksel Mantığın Bunalımı.. 38
e. Fenomenolojik Yöntem............................................ 40
f. Dirimci Usdışıcılık...................................................... 41
ğ Gerçekçi Metafızik'in Yeniden doğuşu................... 43
h. Kurgulamaya Dönüş-Çoğulculuk............................ 45
3. XX. YÜZYILIN BAŞLANGICI......................................... 47
a. Özellikler...................................................................... 47
b. Deneyciler................................................................... 47
c. İdealizm...................................................................... 50
d. Yeni Akımlar............................................................... 52
4. ÇAĞDAŞ FELSEFENİN BÜYÜK AKLMLARI............... 54
a. Okullar......................................................................... 54
b. Etkiler........................................................................... 56
c. Dizgelerin Görece Önemleri................................... 58
d. Genel Öznitelikler...................................................... 60
e. Dışsal Öznitelikler...................................................... 62
VI ÇAĞDAŞ AVRUPA FELSEFESİ
II. MADDE FELSEFESİ................................................................ 65
5. BERTRAND RUSSELL..................................................... 67
a. İngiliz Yeni-Gerçekçiliği........................................... 67
b. Yeni-Gerçekçiliğin Temel İlkeleri........................... 68
c. Bertrand Russell, Kişiliği ve Gelişimi..................... 69
d. Felsefe Anlayışı.......................................................... 71
e. Çoğulculuk ve Gerçekçilik....................................... 72
f. Rulıbilim....................................................................... 74
g. Ahlâk ve Din............................................................... 75
6. YENİ-OLGUCULUK ..................................................;..... 77
a. Kökenleri ve Başlıca Temsilcileri............................ 77
b. Temel Özellikleri ve Gelişimi .............................. 79
c tudwig Wittgenstein ............................................ 80
d. Mantık ve Deneyim................................................... 81
e. önermenin Anlamı.................................................... 82
f. Protokol Önermeleri .................................................. 84
g. Reichenbach................................................................ 85
h. Çözümleyici felsefe.................................................... 86
7. DİYALEKTİK MADDECİLİK.......................................... 87
a. Öznitelikler.................................................................. 87
b. Kökenleri ve Kurucuları........................................... 88
c. Rusya'daki Gelişimi.................................................... 89
d. Maddecilik..............................................................„... 91
e. Diyalektik Evrim: Tekçilik ve Belirlenimcilik 92
f. Ruhbilim....................................................................... 94
g. Bilgi Kuramı................................................................ 95
h. Değerler, Eleştirel Sonuçlar........................ 96
III. İDE FELSEFESİ....................................................................... 99
8. BENEDETTO CROCE................................................... 101
a. İtalyan Felsefesi ve Croce'nin Konumu............... 101
b. Yaşamı, YapıU ve Özellikleri................................. 102
c. Temel Savlar................................................................103
d. Estetik Bireşim.......................................................... 105
e. Mantıksal Bireşim..................................................... 106
f. Kılgısal Bireşim........................................................ 107
g. Tarih ve Felsefe..........................................................109
9. LEON BRUNSCHVICG ..................................................111
a. Tarihsel Önceller ve Özellikler........................... 111
İÇİNDEKİLER VII
b. İdealizm...................................................................... 112
c. Yargı Kipliği.............................................................. 113
d. Tin Yaşamının Aşamalan........................................ 115
e. Tin Dini...................................................................... 116
10. YENİ-KANTÇILIK......................................................... 118
a. Yeni-Kancçı Okullar................................................ 118
b. Düşünürler................................................................ 119
c. Ortak Temel Öğretiler............................................ 120
d. Marbouıg Okulu...................................................... 122
e. Bade Okulu............................................................... 124
f. Bruno Bauch ............................................................ 126
Eleştirel Sonuçlar........................................................... 127
IV. VAŞAM FELSEFESİ.............................................................. 129
11 HENRİ BERGSON ..................................................... 131
a. Kökenleri ye Özellikleri.......................................... 131
b. Süre ve bezgi............................................................. 132
c. Bilgi Kuramı ve Ruhbilim....................................... 135
d. Yaşam ve Evrim....................................................... 136
e. Metafizik..................................................................... 138
f. Ethik........................................................................... 140
g. Din Felsefesi.............................................................. 141
12. BERGSONCULUK VE PRAGMACILIK...................... 143
a. Pragmacthk................................................................. 143
b. James.......................................................................... 144
c. İngiliz Pragmacılığı.................................................. 146
d. Dewey ..„................................................................... 148
e. Diyalektik Okul........................................................ 149
f. Bergsonculıık.......................... 150
13. TARİHSELCİLİK VE ALMAN YAŞAM FELSEFESİ 152
a. Özrûtelikler-Tarilıselcilik......................................... 152
b. Wilhelm Diltlıey ...................................................... 153
c. Dilıhey'ın Ardılları....................................... 154
d. Alman Yaşam Felsefesi........................................... 156
Eleştirel Açıklamalar..................................................... 157
V ÖZ FELSEFESİ....................................................................... 159
14.. EDMUND HUSSERL .................................. I6l
a. Düşüncesinin Gelişimi ve Önemi...................... 16i
vni ÇAĞDAŞ AVRUPA FELSEFESİ
b. Adcılığın Eleştirisi..................................................... 163
c. İmlem Öğretisi...............................:......................... 164
d. Fenomenolojik Yöntem.......................................... 1Ö5
e. İndirgeme: Ayraç Araşma Alma ..................... 167
f. Yönelmişlik4dealizm.............................................. 168
15. MAX SCHELER ...........................................................-171
a. Kişilik-Etkiler^'Gelişim............................................. 171
b. Bilgi Kuramı.............................................................. 173
c. Değerler................................................................. 174
d. Kişi ve Topluluk....................................................... 177
e. İnsan ve Tanrı.......................................................... 179
f. Sevgi........................................................................... 181
Eleştirel Sonuçlar........................................................... 183
VI 'AROLUŞ FELSEFESİ............................................................ 185
16. VAROLUŞSAL FELSEFENİN
ĞENEL ÖZNİTELİKLERİ.............................................. 185
a. Varoluş Felsefesinin Ne Olmadığı..........................185
b. Temsilcileri................................................................ 186
c. Kökenleri...................................................................,■ 187
d. Ortak Özellikler....................................................... 189
17. MARTİN HEIDEGGER ............................................... 192
a. Kaynaklar-Özellikler........................................... 192
b. Sorun ve Yöntem ..................................................... 193
c. Dünyamn-İçinde-Olmak......................................... 195
d. Bııradalık ve Kaygı.................................................. 196
e. "Onlar" ve Ölüm-İçin-Varlık.................................. 198
f. Vicdan ve Kararlılık................................................. 199
g. Zamansallık ve Tarih.............................................. 200
it. Aşkınlık ve Hiçlik ................................................... 202
■f&. JEAN-PAIJL SARTRE .................................................. 204
a. Yapıu ve Özellikleri............................................... 204
b. Kendinde-Şey............................................................ 206
c. Kendisi-İçin-Şey .............................................. 207
d. Bilinç ve Özgürlük................................................... 208
e. Başkası-İçin Varlık................................................... 210
f. Olanak, Değer ve Tanrı ............................................211
g. Bilgi Kuramı.............................................................. 212
19. GABRIEL MARCEL ............................................... 214
İÇİNDEKİLER IX
a. Gelişimi ve Özellikleri................................ 214
b. Temel Fikirler..........................................................,. 215
20, KARL JASPERS................................................. 218
a. Ayırıcı Özellikler ve Etkiler.................................... 218
b. Varlığın Araştırılması.................................................219
c. Dünyada Yöneliş..................................................... 221
d. Varoluş....................................................................... 223
e. İletişim........................................................................ 225
f. Durum ve Tarihsellik ............................................. 226
g. Özgürlük ve Yanılgı..................................................228
h. Aşkınlık.........................................................................229
j. Şifrelerin Okunması ve Başansızlık..................... 230
Eleştirel Açıklamalar..................................................... 232
VII. VARLIK FELSEFESİ ...................... 237
21. METAFİZİK..................................................................... 237
a. Metafizik Kavramı.................................................... 237
b. Düşünürler............................... ,................ 239
c. Etki............................................................................... 241
d. Özellikler.................................................................... 242
e. Fransız Tin Felsefesi-Lavalle.................................. 244
f. Samuel Alexander.................................................... 246
g. Paul Haberlin............................................................ 247
/22. NICOLAI HARTMANN ............................................... 250 -
a. Özellikler.................................................................... 250
b. Metafizik ve Varlıkbilim............................................251
c. Veri Olarak Gerçek Varlık...................................... 254
d. Varlığın Boyutları ve Biçimleri.............................. 256
e. Tinsel Varlık.............................................................. 259
f. Eıhik-İstenç Özgürlüğü .................................. 262
23. .ALFRED NORTH WHITEHEAD................................ 265
a. Özellikler ve Gelişim............................................... 265
b. Felsefe........................................................................ 267
c. Maddeciliğin Eleştirisi.............................................. 269
d. Organik Mekanikçilik Kuramı............................... 270
e. Bilgi Kuramı.............................................................. 272
f. Ruhbilim..................................................................... 273
g. Metafizik ............................................................ 274
h. Tanrı........................................................................... 275