KİTAP TASARIMI Trioart Reklam Ajansı - www.trioart.com.tr BASKI Ebat Ofset - www.ebatofset.com Bu yayının tüm hakları saklıdır; tamamı ya da bir bölümü yayımcının yazılı izni olmaksızın, aynen ya da işlenerek yeniden basılamaz, fotokopi dahil elektronik veya mekanik herhangi bir yolla çoğaltılamaz, kaydedilemez, yayılamaz, herhangi bir ortamda yayınlanamaz, iletilemez veya diğer kullanımlara konu edilemez. Copyright © İpekyolu Kalkınma Ajansı Ağustos, 2015 TRC1 GAZİANTEP-ADIYAMAN-KİLİS BÖLGE PLANI 2014-2023 www.ika.org.tr İÇİNDEKİLER TABLOLAR DİZİNİ III ŞEKİLLER DİZİNİ IV HARİTALAR DİZİNİ V KISALTMALAR VI SUNUŞ VII YÖNETİCİ ÖZETİ 1 BÖLGENİN GENEL YAPISI VE EĞİLİMLER 5 1. GENEL BİLGİLER 7 1.1. Bölgenin Tarihi 8 1.2. Bölgenin Coğrafi ve İklim Yapısı 9 2. SOSYAL VE DEMOGRAFİK YAPI 11 2.1. Nüfus 1 3 2.2. Göç Hareketleri 15 2.3. İşgücü, İstihdam ve İşsizlik 16 2.4. Eğitim 19 2.5. Sağlık 2 1 2.6. Sosyal Yaşam 22 2.7. Yaşam Kalitesi 23 3. İKTİSADİ YAPI 25 3.1. Milli Gelir ve Vergi 27 3.2. Sanayi ve Ticaret 3 0 3.2.1. Sanayi 30 3.2.2. Ticaret 36 3.3. Rekabetçilik ve Kümelenme 3 9 3.3.1. Ar-Ge ve Yenilikçilik 39 3.3.2. Rekabetçilik 40 3.3.3. Kümelenme 44 3.3.4. Yatırım Ortamı 4 5 3.4. Tarım ve Kırsal Kalkınma 46 3.4.1. Genel Arazi Dağılımı ve Sulama 46 3.4.2. Bitkisel Üretim 47 3.4.3. Hayvansal Üretim 50 3.5. Turizm 51 3.6. Lojistik 53 4. ÇEVRE VE ALTYAPI 57 4.1. Doğal Kaynaklar 59 4.2. Ulaşım 61 4.2.1. Karayolu 61 4.2.2. Demiryolu 62 4.2.3. Havayolu 63 4.3. Alt Yapı Hizmetleri 64 I 4.4. Enerji 65 4.5. Kentleşme 66 4.6 Risk Durumu 69 5. GZFT ANALİZLERİ 71 5.1. Sosyal Yapı 73 5.2. Ekonomik Yapı 75 5.3. Yaşam Kalitesi 79 6. PLANLAMA YAKLAŞIMI 81 6.1. Katılımcılık 83 6.2. Şeffaflık 85 6.3. Sürdürülebilirlik 85 6.4. Eşitlik ve Sosyal İçerme 86 7. BÖLGE PLANI TANIMI VE PLANIN HAZIRLANMA SÜRECİ 87 7.1. Bölge Planı 89 7.2. Bölge Planı Hazırlama Süreci ve Yöntemi 89 7.2.1. Planlama Alanı ve Yöntemi 90 7.2.2. Plan Hazırlama Süreci 91 8. BÖLGE VİZYONU 93 8.1. Bölgesel Amaç, Hedef ve Stratejiler 95 8.1.1. Gelişme Ekseni 1: Yaşam Kalitesinin Artırılması 97 8.1.2. Gelişme Ekseni 2: Beşeri ve Sosyal Sermayenin Geliştirilmesi 103 8.1.3. Gelişme Ekseni 3: Sürdürülebilir Kırsal Kalkınmanın Sağlanması 107 8.1.4. Gelişme Ekseni 4: Rekabetçilik ve Yenilikçilik Kapasitesinin Artırılması 114 8.2. TRC1 Bölgesi 2014-2023 Yılı Bölgesel Gelişme Senaryosu 119 8.2.1. Ulusal ve Bölgesel Düzeyde Genel Durum 120 8.2.2. Komşu Bölgelerle Gerçekleştirilecek İşbirlikleri 121 8.2.3. TRC1 Bölgesi Yerleşimlerin Kademelenmesi 129 8.2.4. 2023 Yılı İçin Bölge Hedefleri 144 8.2.5. 2023 Yılı İçin Mekânsal Gelişme Senaryosu 145 8.2.6. Nüfus Projeksiyonu 146 8.2.7. İlçelere Yönelik Müdahale Biçimleri 157 9. FİNANSMAN 167 10. PERFORMANS GÖSTERGELERİ 177 11. KOORDİNASYON, İZLEME VE DEĞERLENDİRME 183 12. KAYNAKLAR 187 13. EKLER 193 EK 1. Stratejilerin Üst Dokümanlarla İlişkileri 195 EK 2. Bölge Planının Dayandığı Üst Plan, Politika ve Belgeler 210 EK 3. İlçelerin Mevcut Durumu 217 EK 4. Bölge Planlama Çalışmalarına Katkı Sağlayan Paydaşlar 270 II TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Demografik Göstergeler 13 Tablo 2: TRC1 Bölge İllerinin En Fazla Göç Aldığı ve Verdiği İller (%) 15 Tablo 3: TRC1 Bölgesi’nde Bulunan Suriye Sığınma Kamplarına İlişkin Bilgiler 16 Tablo 4: Eğitim Göstergeleri 20 Tablo 5: Yükseköğretim Göstergeleri 20 Tablo 6: Sağlık Göstergeleri 21 Tablo 7: Yüz Bin Kişi Başına Düşen Sağlık Personeli Sayısı 21 Tablo 8: TRC1 Bölge İllerinin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması 22 Tablo 9: Sosyal ve Kültürel Sermayeye İlişkin Bazı Göstergeler 22 Tablo 10: TRC1 Bölgesi Yaşam Kalitesi Sıralaması 23 Tablo 11: Cinsiyet Eşitsizliği Endeks Sıralaması 24 Tablo 12: Cari Fiyatlarla Bölgesel GSKD (İktisadi Faaliyet Kollarına Göre-Milyon TL) 28 Tablo 13: Gaziantep’te Üretilen Bazı Ürünlerin Türkiye’den Aldığı Pay (%) 35 Tablo 14: Adıyaman’da Üretilen Bazı Ürünlerin Türkiye’den Aldığı Pay (%) 35 Tablo 15: Kilis’te Üretilen Bazı Ürünlerin Türkiye’den Aldığı Pay (%) 35 Tablo 16: TRC1 Sanayi Ürün Deseni 36 Tablo 17: Dış Ticaret Değişim Oranları 37 Tablo 18: TRC1 Bölgesi İllerinin İhracatında Başlıca Ülkeler 37 Tablo 19: TRC1 Bölgesi İllerinin İthalatında Başlıca Ülkeler 37 Tablo 20: TRC1 Bölgesi Değişim Payı Analizi Özet Tablosu 42 Tablo 21: TRC1 Bölgesi Yoğunlaşma Katsayısı (LQ) Analizi Özet Tablosu 42 Tablo 22: TRC1 Bölgesi Potansiyel Kümelerin İllere Göre Dağılımı 44 Tablo 23: TRC1 Bölgesi Tarımsal İhracat Verileri ($) 46 Tablo 24: TRC1 Bölgesi Tarım Alanlarının Dağılımı (dekar) 46 Tablo 25: Türkiye ve TRC1 Bölgesi Tarımsal Sulama Durumu 47 Tablo 26: Düzey 2 Bölgelerine Göre Bitkisel Üretim Değeri 48 Tablo 27: TRC1 İlleri Hayvan Cinsine Göre Süt Üretimi (ton) 50 Tablo 28: TRC1 İlleri Hayvan Cinsine Göre Et Üretimi 50 Tablo 29: Turizm Yatırımı, Turizm İşletmesi & Belediye İşletme Belgeli Tesis, Oda ve Yatak Sayıları 51 Tablo 30: Turizm Tesislerine Geliş ve Geceleme Sayıları (Turizm ve Belediye Belgeli Tesisler) 52 Tablo 31: Turizm Tesisleri Ortalama Kalış Süresi ve Doluluk Oranları, 2012 52 Tablo 32: GAP Bölgesi ile GAP’ın En Çok Yük Aldığı 10 İl Arasındaki Yük Hareketleri 55 Tablo 33: GAP Bölgesi ile GAP’ın En Çok Yük Gönderdiği 10 İl Arasındaki Yük Hareketleri 55 Tablo 34: Gaziantep Havalimanı Yük Trafiği (Bagaj+Kargo+Posta) (Ton) 55 Tablo 35: Adıyaman Havalimanı Yük Trafiği (Bagaj+Kargo+Posta) (Ton), 2008-2014 55 Tablo 36: TRC1 Bölgesi Yıllık PM10 ve SO2 Ortalamaları 60 Tablo 37: Türkiye ve AB Kükürt dioksit ve Partikül Madde için Uygulanan Sınır Değerleri 60 Tablo 38: TRC1 Bölgesi Yol Ağı Durumu ve Uzunlukları (km) 62 Tablo 39: TRC1 Bölgesi Demiryolu Ana Hat Uzunlukları (km) 62 Tablo 40: TRC1 Bölgesi Havalimanları İstatistikleri 63 Tablo 41: Atık Arıtma İstatistikleri 64 Tablo 42: TRC1 Bölgesi Kanalizasyon Şebekesi ile Hizmet Verilen Belediye Nüfusu 64 Tablo 43: TRC1 Bölgesi Atık Su Arıtma Tesisleri ve Hizmet Verilen Nüfus Oranı 64 Tablo 44: Temin Edilen Günlük Su Miktarı 65 Tablo 45: TRC1 Bölgesi 2023 Yılı Hedefleri 144 Tablo 46: TRC1 Bölgesi Nüfus Projeksiyonu 146 Tablo 47: Potansiyel Finansman Kaynakları 170 Tablo 48. Performans Göstergeleri 179 III ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1:TRC1 Bölgesi ve Türkiye Nüfusunun Tarihsel Gelişimi (1955-2013) ve 2023 Projeksiyonu 14 Şekil 2: TRC1 Bölgesi Yaş ve Cinsiyete Göre Nüfus Piramidi 14 Şekil 3: TRC1 Bölgesinin Göç Durumu 15 Şekil 4: İl Bazında İşgücü, İstihdam ve İşsizlik Verileri 16 Şekil 5: TRC1 Bölgesi Eğitim Durumlarına Göre İşgücüne Katılım Oranları 16 Şekil 6: TRC1 Bölgesi İşgücüne Dâhil Olmama Nedenleri 17 Şekil 7: İstihdam Oranlarının Cinsiyete ve Yıllara Göre Değişim 17 Şekil 8: TRC1 Bölgesi Sektörel İstihdam Payları (%) 18 Şekil 9: TRC1 Bölgesi Kurumsal Olmayan Nüfusun Yıllara Göre İşsizlik Oranları 18 Şekil 10: Yaş Gruplarına Göre İşsizlik Oranları 19 Şekil 11: TRC1 Bölgesi Eğitim Durumu ve Cinsiyete Göre İşsizlik Oranları 19 Şekil 12: Okullaşma Oranları 21 Şekil 13: Cari Fiyatlarla Kişi Başına Düşen Gayri Safi Katma Değer 28 Şekil 14: Kişi Başına Düşen Kurumlar Vergisi ve Gelir Vergisi (TL) 27 Şekil 15: Toplam Mevduatın Yıllara Göre Değişimi (Bin TL) 29 Şekil 16: Yıllara Göre Toplam Nakdi Krediler (Bin TL) 29 Şekil 17: TRC1 Bölgesi 2013 Yılı Nakdi Kredilerin Sektörlere Göre Dağılımı 30 Şekil 18: TRC1 Bölgesi imalat sanayinde faaliyet gösteren firmaların istihdam rakamlarına göre dağılımı 31 Şekil 19: TRC1 Bölgesi Organize Sanayi Bölgelerindeki Firmaların Sektörel Dağılımı 34 Şekil 20: TRC1 Bölgesi En Çok İhraç Edilen İlk Beş Fasılın Toplam İhracattan Aldığı Pay 37 Şekil 21: TRC1 Bölgesi En Çok İthal Edilen İlk Beş Fasılın Toplam İhracattan Aldığı Pay 37 Şekil 22: TRC1 Bölgesi Patent, Faydalı Model, Endüstriyel Tasarım ve Marka Başvuru Sayıları 39 Şekil 23: Nesnel ve Öznel Ölçütlerle Gaziantep 45 Şekil 24: TRC1 Bölgesi Antep Fıstığı Üretim Rakamları 47 Şekil 25: TRC1 Bölgesi İllerinde Zeytin Üretimi (ton) 49 Şekil 26: Türkiye’de Organik Tarımsal Üretim Miktarı 49 Şekil 27: Gaziantep Serbest Bölgesi 56 Şekil 28: TRC1 Bölgesi Orman Alanı (ha) 60 Şekil 29: İbrahimli Kentsel Gelişme Alanının Doğusundaki Yerleşme Yapısı 66 Şekil 30: Temel Planlama İlkeleri Katılımcılık 83 Şekil 31: Planlama Süreci Nasıl Kurgulandı? 84 Şekil 32: Katılımcılık Spektrumu 84 Şekil 33: Plan İlişkileri 89 Şekil 34: Plan Hiyerarşisi 90 Şekil 35: Planlama Alanı 90 Şekil 36. Planlama Süreci 92 Şekil 37: TRC1 Bölgesi 2013 Yılı Yerleşimlerin Kademelenmesi 130 Şekil 38: TRC1 Bölgesi 2023 Yılı Yerleşimlerin Kademelenmesi 131 Şekil 39: Yerleşimlerin Gelişmişlik Kademeleri Değişimi 146 Şekil 40: İlçelere Yönelik Müdahale Biçimleri 157 IV HARİTALAR DİZİNİ Harita 1: Düzey 2 İstatistiki Bölge Birimleri 7 Harita 2: TRC1 Bölgesi’nin Türkiye ve Dünya’daki Konumu 7 Harita 3: TRC1 Bölgesi (Gaziantep-Kilis-Adıyaman) 8 Harita 4: TRC1 Bölgesine Gelen Göç 15 Harita 5: TRC1 Bölgesinden Giden Göç 15 Harita 6: 2013 Yılı Tekstil ve Tekstil Ürünleri Sektörü Nakdi Kredilerinin İllere Göre Dağılımı 30 Harita 7: TRC1 Bölgesi OSB’lerin Durumu 31 Harita 8: TRC1 Bölgesi Faal OSB Varlık Durumu ve Doluluk Oranları 32 Harita 9: TRC1 Bölgesi KSS’lerin Durumu 33 Harita 10: TRC1 Bölgesi KSS Varlık Durumu ve Doluluk Oranları 33 Harita 11: TRC1 Bölgesi İllerinin İhracatında Başlıca Ülkeler 38 Harita 12: TRC1 Bölgesi İllerinin İthalatında Başlıca Ülkeler 38 Harita 13: TRC1 Bölgesi Rekabetçi Sektörler 41 Harita 14. TRC1 Bölgesi Potansiyel Kümeler 43 Harita 15: TRC1 Bölgesi İlçeleri Antep Fıstığı Üretim Payları 48 Harita 16: TRC1 Bölgesi’nin Orta Doğu Ülkelerine Karayolu Ulaşımı Uzaklığı 53 Harita 17: Gaziantep’in Yakın Limanlarla İlişkileri 54 Harita 18: Gaziantep Çevre Düzeni Planı Şematik Gösterimi 59 Harita 19: Adıyaman Çevre Düzeni Planı Şematik Gösterimi 60 Harita 20: TRC1 Bölgesi Karayolları Şematik Gösterimi 61 Harita 21: TRC1 Bölgesi Uçuş Mesafeleri 63 Harita 22: TRC1 Bölgesi Güneş Enerjisi Potansiyel Atlası 65 Harita 23: TRC1 Bölgesi Doğalgaz ve Petrol Boru Hatları 66 Harita 24: TRC1 Bölgesi Şehirleşme Oranları 67 Harita 25: Gaziantep Raylı Sistem Hattı 68 Harita 26: TRC1 Bölgesi Fay Hatları 69 Harita 27: Gaziantep, Adıyaman ve Kilis İlleri Deprem Riski Haritaları 70 Harita 28: Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi Mekânsal Gelişme Şeması 120 Harita 29: Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi TRC1 Bölgesi Mekânsal Gelişme Şeması 121 Harita 30: TRC1 Bölgesinin Komşu Bölgeleri 121 Harita 31: Komşu Bölgelerin Sektörel İlişkileri 122 Harita 32: Üst Düzey Bölge Mekânsal Gelişim Şeması 123 Harita 33: Adıyaman-Malatya İlişkisi 124 Harita 34: Turizm Gelişim Bölgeleri ve Turizm Aksları 125 Harita 35: Üst Düzey Bölgenin Lojistik Merkez Kademelenmesi 126 Harita 36: Üst Düzey Bölgenin Lojistik Gelişim Koridoru 127 Harita 37: TRC1 Bölgesi 2013 Yılı Yerleşimlerin Kademelenmesi 129 Harita 38: TRC1 Bölgesi 2023 Yılı Yerleşimlerin Kademelenmesi 131 Harita 39: TRC1 Bölgesi 2013 ve 2023 Nüfusları 147 Harita 40: TRC1 Bölgesi 2023 Nüfusunun Mekânsal Dağılımı 148 Harita 41: TRC1 Bölgesi 2014-2023 Yılı Mekânsal Gelişme Senaryosu 149 Harita 42: TRC1 Bölgesi Turizm Gelişim Şeması 153 Harita 43: Alternatif Üretim Merkezi 155 Harita 44: TRC1 Bölgesi Lojistik Şeması (2023) 155 Harita 45: Nizip Alt Bölgesi 161 Harita 46: İslahiye Alt Bölgesi 162 Harita 47: Kâhta Alt Bölgesi 162 Harita 48: Besni Alt Bölgesi 162 Harita 49. Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2013-2023) Mekânsal Gelişim Şeması 212 V KISALTMALAR AB Avrupa Birliği ABD Amerika Birleşik Devletleri ABGS Avrupa Birliği Genel Sekreterliği ADNKS Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi ADSM Ağız ve Dış Sağlığı Merkezi AMATEM Alkol ve Uyuşturucu Madde Bağımlıları Tedavi ve Araştırma Merkezi AR-GE Araştırma-Geliştirme ASM Aile Sağlığı Merkezi BDDK Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu BELDES Belediyelerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi BGK Bölgesel Gelişme Komitesi BGUS Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi BGYK Bölgesel Gelişme Yüksek Kurulu BSYK Beşeri Sermaye ve Yaşam Kalitesi BY Bölünmüş Yol CBS Coğrafi Bilgi Sistemi CIP Rekabet Edebilirlik ve Yenilik Çerçeve Programı ÇATOM Çok Amaçlı Toplum Merkezi ÇKA Çukurova Kalkınma Ajansı ÇOGEM Çocuk ve Gençlik Merkezi DHMİ Devlet Hava Meydanları İşletmesi DİKA Dicle Kalkınma Ajansı DOĞAKA Doğu Akdeniz Kalkınma Ajansı DPT Devlet Planlama Teşkilatı DTM Dış Ticaret Müsteşarlığı ECEI Avrupa Küme Mükemmeliyeti Girişimi EDAM Ekonomi ve Dış Politikalar Merkezi ENAR Enerji Sektörü Araştırma Geliştirme Projeleri Destekleme Programı EVD Enerji Verimliliği Danışmanlığı GAP Güneydoğu Anadolu Projesi GAP EP Güneydoğu Anadolu Projesi Eylem Planı GAZİRAY Gaziantep Raylı Sistem Ağı GEF Global Çevre Fonu GSBH Gayri Safi Bölgesel Hâsıla GSKD Gayri Safi Katma Değer GZFT Güçlü Yönler, Zayıf Yönler, Fırsatlar, Tehditler HES Hidroelektrik Santrali IPA Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı IPARD Kırsal Kalkınma İçin Katılım Öncesi Yardım Aracı ISIC Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Sanayi Sınıflaması İBBS İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırılması İMKB İstanbul Menkul Kıymetler Borsası İŞKUR Türkiye İş Kurumu İTEP İleri Teknoloji Projeleri İY İl Yolları KGF Kredi Garanti Fonu KOBİ Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletme KÖYDES Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi KSS Küçük Sanayi Sitesi VI KISALTMALAR MBY Markalaşma Becerisi ve Yenilikçilik MİLGES Yerli Güneş Enerjisi Santral Teknolojilerinin Geliştirilmesi MYO Meslek Yüksekokulu OKP Onuncu Kalkınma Planı OSB Organize Sanayi Bölgesi OVP Orta Vadeli Programlar PPKB Planlama, Programlama ve Koordinasyon Birimi SDŞ Sektörel Dış Ticaret Şirketleri SEGE Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi SELP Küçük İşletmeler Kredi Programı SGK Sosyal Güvenlik Kurumu SODES Sosyal Destek Projesi SOYBİS Sosyal Yardım Bilgi Sistemi STK Sivil Toplum Kuruluşu SUKAP Su ve Kanalizasyon Altyapı Programı TAR-GEL Tarımsal Yayımı Geliştirme Projesi TBB Türkiye Bankalar Birliği TBMM Türkiye Büyük Millet Meclisi TC Türkiye Cumhuriyeti TCDD Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları TESK Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Odası TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOKİ Toplu Konut İdaresi Başkanlığı TRC1 Adıyaman, Gaziantep ve Kilis İllerini kapsayan Düzey 2 Bölgesi TSM Toplum Sağlığı Merkezi TTGV Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı TTS Türkiye Turizm Stratejisi TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu TÜRKONFED Türk Girişim ve İş Dünyası Konfederasyonu UBTYS Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilik Stratejisi UNDP Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı URAK Uluslararası Rekabet Araştırmaları Kurumu ÜR-GE Ürün-Geliştirme VII
Description: