Biz Hiç Modern Olmadık: Simetrik Antropoloji Denemesi

182 Pages·2008·2.013 MB·Turkish

by  Bruno Latour

BRUNO LATOUR
v:ı
':N
c
z
o BizH içM oderOnl madık
�
o
c
':N
Ci:J
N
I
:s
o
Cı..
ro
\
:::J
o
3
OJ
Cı..
-
A"
Norgunk
© NorguYnaky ınc2ı0l0ı8k
ISB9N7 987 856 86-41-4
Nouns' avonsejtamemo adiesrn es
© EditiLoaDn esoc uve&r tSey ro1s9,9 119,9 7
BirBiansckiı
Şuabt2008
Çeviri
İncUiy sal
KapaktÇaikzii m
ThomaCsl akrso1n7,8 9
İngiblainzad lıBırr oogkeemsi skiönliiens tiflpelmaen ı
BasvkeCı i lt
PromBaats ıYma yıSna nv.eT icA.. Ş.
NamıKke maMla halAldeisNliae ş Biutl van
122S.okaNko :8E senyu3r4t5 1İ3sa tnbul
www .porınta.com.tr
N orguYnaky ıncılık
ŞehEirtd ogİabnaS no kaAkk aClf 8A katl3a4r3 3İ5s tanbul
T.21325 418 3 81 F .2 1222 771 9 4
[email protected] ww w .norngku.com
BRUNOL ATOUR
BizH içM odernO lmadık
SimetrAinkt ropoDlenoejmie si
Norgunk
ElizavbeLe uitcçh i n
Teşekkür
FrançGoeizose l masealybdkeıit,mt ie eksiklikler
barınbdudı eranne ymaezymmiıa oşl urdum,
GeraDrdeV rieFsr'ainCnch,ia st eauraynaud'nun,
IsbaeSltlgeeen 'risLnu,Bc o alntskiE'lniizna,b eth
ClavervieEce o'dlnemei ni ne' esdkmie slektaşlanmın
değöeğrültoill emraisb aıdyıed nıe meekdseikkil ikler
dahdafaa z loal urHdaurC.ro yl liErnnasn' e,
McMullinG'rei,eJsieMmmi ecerhIl'z ea,r d'a,
ClifofrGde ervtePz e'teGe arl isboednna'iva e t
etmnee zakgesöttienridç iekşslieietmnrleiir lerde
geliştarimgraüdniğlikamuar lnılm aimzai n
verdiiçktileneş reeiked kr.üi rm
İÇİNDEKİLER
I. KrizK:a rmalçaorgııanşl Kıö.r dügüymeün idaetna rken.7
Elteişkrrii Mzuic.zi ev1i89 9y ılMıo.d ernne dir?
II.A nayasMao: derann ayasa.v enB eosynle.eHl oebrbivces 21
özneleLraib.o ratuaarraıcnı lİıngsıa.n a-yoalnmların
taıu.kL laıbgoıtruaarvıenL eivathaçnit'feıy na pay.l ıgı
Bilielmt semsviels iyatseamls Miold.e mlearniany asal
güvenceDlöerrdiü.n gcüüvn eceÜ:s tüç izTialnir ının
güvceensEil.e ştigrüciünM.io nd emleyreinnni elzıl.i gi
Anayasaayndıınn lvaetk taırgaır İthtbııgansır o.n Bui.hz i ç
moderonl madık.
IIID.e vrimB:a şarılkaurrıbnamınonıd ernMloedre.r nleştir63i ci
felseelferbiüny üfkra kıS.o lnarısno nuS.e ıynoitik
döneıneVçalrelrkı.ig mı unuGtetçue?zn a manbıanş ı.
Devrimmu cizAeşsıil.m gıeşç misşoinnuA .y ıklavmea
çokluz amanlaKro.p ernikbçiir karşı-devrim.
ArabulucualraarcdıKalenan rdai.nş deey dseonr gulamaya.
Degişgkeeonm etornitloil oDjöirltc rm.o dern repertuarı
baglka.m a
IV.G öreicki:Al s iemtrinyaess ıolvn e rileGbeinleilrl?e şti1r i0l9m iş
simetirlik eİskiiB. ü yüPka yalşımiıtnh alat-ihracatı.
Antroptorloojpbiiö kl gelegredlKeiünrl .t ürb idşrie yye
yokt.u Broyf. 1rklılAırkşliamreıdt.a' ribne Msuit.l ak
görecvielg iökr egcöir eciDlüniyka.n ıbnü yüsünlin
bozulmasiılyglkiaül çiü k hatalbairar.g b iUlhzeeu rn
noktasyıenrkdeaall Lıerv.i abtiharagy n u nıagMıadrıjrl.a rın
zevki. öDnacheia ş lenomliaşns uçlayrean ilcrini
eklemeAmşekkı.n lbıokllbcauarl unur.
V. Yeniddean< �ıİtmmık:a nsız modGeerçnmlseeı şnmaev.l a1r55ı .
Yeniddeantg ıılhmüımşa niMzomd.e rn olAmnaayyaans a.
ŞeylPearrm leantosu.
Kayııakça 174

I.K RİZ
Karınaçloagraılnı şı
Gazetdeömridnü snacayüsf ınAdnat,a rükzteirkiaön ldçeükmi
çalışmabluya ırlıo nliımynai d oıkguıynoır Ouzmot:na bakasındaki
delik tbeihşrle ikkibelüldyieü yBoirr.ia lze rledyiügikmsdeek,
atmseofrk imyralgeerienkdoeesnrfk,ea rsşuıiç ş lemietkhlaern
edimlaesnu kml olroorfokarybeorndilonalirmd ıaunkir çüirne tim
zincirlerinAit ocdheieglmiMe şo tnisraennt CoE'Onl'uanr ına
geçiyoBriurmkp.aa çr aögtreakdfie m,y bau,zo dlapslparreıvy,el er
atıl mgeaşzgloauldlaa n k,e szba un eaşymibilüşy üülkk eldeervilne t
baaşnkl.aS rüuıtnuanl tta ırnadfayksiam,y agehrelmefrilkei r
olmayvaeçn e vridmaslegla lansmaöelzda ermnde atne orologlar.
Sonoulça sraankca iylnieeyr a pacabkillamriıynBoıar şltaadrke.i ler
karaBreskılze.mm ieY?lo ik sa armtuıg ke çç?o kaD lathlaa rda,
üçüncdüü nyüal keilyleeerk ojliostdlebe urru nlasroıknuıp
ulsularaanrlaasşım aglealredncaeensk,i lhlaekrlianrg ıenldiaşnm,e
hakkıvned armnao rytuomlarsdöeazdn i yorlar.
Aynı mabköayllkeei cmey atseaplk imseilycarslael tepkileri
birbikrairnıyeşo trAı.yr niıı,p b ilimleenre izno tieyrleienag şagı
siayseetnui z,ag kö kyüzLüyyolne bsaünnldieyköif barfiıklaaynıc,a
enk üretseehll igkeelyelsceee çki mylade ars io nryaöknie tim
kurulbuinrub biargilnıBey oyourt.lr airsıkl,e ri,o ysuünrceullearriı,
karştıılraışldaahm eapssai h iakyanyıie çnisinonue kl muşlar.
Gazeteamlitnıs naacysıfı nPdaair,se 'ktAiI DSv irüsünün
PreosfGöarl lol'anbuonr abtuulaarşıhtnaıalg bıBunakıCyi,h irialcc
BayR eagabnu'k ıeinştn fa rihbçiedrsa ihsnaöki zo nusu etmemeye
kamun ezdiynedmeie ntt ikl,em rüicnaidedleernceik ler olarak
örgütlheansmtitaşal raarf şıindddapenrt olotile astdtaal eedpi len
ilaçkliamryısa a nayilpeiryianssiaünyr am egketcei ktigini,
7
salgıknaırAnafr idkaay 'a yıldöığğrıyenonıri uBma.ş takiler,
kimyralgeberi,y oluomgultarhs,aut sza lsaarn,a yyiecniiladeyernn ı
belihriskiazyi eçnisinonek ulbmuuluşuy norlar.
SekizsiaanydcfJaia, p ondleantreiımni onldabeni lgisvaey arlar
çipldeork,u zusnacayudf ad,o nduruelmmburşi yoonluanrc,u
saaydfak,i mdio ğabciilliekmroriunı niaskti ğenida dtiürr leri
dumabnu lluatrıynodkea d eryeakn oarn maonnb; i risnaacydifa ,
sinaylaılkc üınlyıe tlaekriınl dıgıy ibnoaenbl iirnisanalacyadifra ;,
gelioşlmaninaş d filron read yelneeik ojliroke zervs ıonlıafrlaakn an
Kuzedye', siöşmçüir üssüinmügbnei scriü ryuıfğ sıönkzıo nusu
edyiolriO.n ikinscaaiyd faP,a ppai,s kopRoosulsasre,al f-,U cl
Falbloouprl aTreık,s kaöskltıe ndtiunhcbaiiftlr oe prl hualluikn de
ayndıo ğukmo tnrohla peıt raftıonpdlaa nıOynod rölradrü.n cü
saaydfay,ü ksçeökz ünürtleülkelvüi zyçoinzsdgaaiyk Bıias yı
DelorTsh'oum,s oCnE'Eı',ys it,a ndardkaoşmstiyıornmnlaıa ,r ı
yinJea paornvılet elevfiızlyynoaınpi ı mcıbliarrbıibnraıiğ nleı yor.
Ekrasntıann dabridrıkçnaiıçzd geiğt iişrviemn i lyarFlraarncka,
milyontlealrecnva,i bz iynolesracatete levifizlymyoiün,z lerce
mühenodnilsa,Cr EcOao yansın.
Neyksieg azestıesrdifesy eat(treand piakratlbi intrio np lantısı)
söezd ilbeinr kdaiçn lensdaiyrvfiearc oim anldaerrıbinen n 'in
coşvkeur miaccie raalnalraı(tntsııe sgneıiv riuymob,e nd es eni)
kiteakpvi a Bru. ysaalyıf:ndı aol lamrai snas anıdnö nbeBariş.lı i m,
siayseetk,o nohmuik,ud ki,tn e,k nkiukr,m kaacram aoşlauusşrıat n
buk arma maksaalygeıilsdeıera rirentk ıG yüonrlg.üa kz oektuem ak
nıodienrsna dnuıans ıbyusgaüb,nuk arknaıraıişşılokek ryuia rak
duead eonl,d utkuçhaba ifir n san Boültmükanül lıvt.eü b rü tün
doğa hoergraüd ynae nikdaernı şıyor.
Bununbliar l,ih kitkçei msbeu ndkaany lgaınıyogrimbuiş
görünmüyor.S iaEyskeBotin,loKi mimit,,,Ka üpltür, Din, Güncel
Olaylsaaaryl fahriıç bşieryo lmamgıişb sia ay dfüzenini
paylaşıEynok rülçaüArkI. D Svi rüssiüsz ie ksbtielni nnaç,a ltı
Afrkia'yhaü,ec rkültiünrelD,eN rA'y,a SanF arncisco'ya
götürüaymoaar n,a lidsütşleülrne,ürg r,a zetevceik laerra r
mercivlierrüios,lü uunşr tduiğnuc e içaiğıny,da el nbıizlciam in,
yalnıezkcoan omiynailnn,ı zca tteompsliulmylsaealrlni ınz,c a
8
güncoellaı ynly,aa rlnmıezrclaı aymaeltnisınez,kc sai n gbıu lunaca
özeklü çübkö lmealyeırrea cEanzk atrıarsr.ps rıeszyı ik tıgınızda
bi,l öenceA ntarktiokraa'dyaan, ' dIerkvKiia nloeir fniya
ÜnivseirteLsyino''numeno, n jtz ainciinraelt,egı ralz kliamry asına
veo raddaabn e lBkMi' yyeö neliarmsai nhbiauzs i,s,p an sek adar
sadfi sivpalroisk naa dpaarry çaaa yrılaBcialkgçtiııykriaa:,dn a,l eti,
iktikdaarrıış tırGmöaykyüazlüyıyemlür.ezy ü,nk üüreelsyleer ,d i
insaonlia nollam aykaanrtııı şr mlaı.ym a "Abmuak arışıklıklar
karışoılmtuıuş ruyodrielycaserik,n diüzyn,a mızdıonk usunu
oltuuşruyo-rl"aKre?şh"ki evç a rolma"s,da ilyyaear ndııtlıyor
analiKsötrldeürg.iü ymbiüi lenbmiikrşı lıkçelsat Diülmeern.
kınldı:ş eySlobelirdiliasgns i a,g idsnaa nrlıçnaı kairkiıtd,av ne
siays.e ti
Kördügümü yaetnairdkeenn
Yirmyiı ldbaenrb ie,nv ea rkadaşilçairnyıdameş, a dıgımız
entelekkütlütcünlre ürnek yoey acagını bbuit luehmaefd igi
durumlianrcıe ulzi.yD oarha iyisi oaldmrlamaduızg ından,
soysolotgai,rh, çe ikonomsiisytab,si eltif mlicoiz,,ao nftropolog.
Amab us aygdıins iplhiednrei fearsetı anıdnald auyraunm undaki
kclünelerib ielvkielm i ytoerkunzi:k .d eİynigşSiiclyiilezrıelc eer in
stuydai etsd: an laasgışıyursl öaz "lBei:l tiemk,nt iokp,l" u.Nma sıl
adlandaıdrlıalnındr,sıs örakzı o lnsuoısluak ne,s inv eib kitligdia rın
uygnumlaasıynaınd,io gakyüllat aüyrıürk aens giegriie gkhite r
seefringdeeç ekröredkü güsıünrüey kelnii adtemna ktır. Bilimsel
kurumliaçritıneneyr ösn ydeer lşey,şa mni-mühyeanrdıi-s,f, i lozof
istembeidleügnçi lüink ciüş vielb eirz kzaartı noallaarbrai kz ler,
sükrlücndibguik mairzı şıbketliımkllyeaismn ee çtMiekk.i gimiz
tercyüam ead gka a vraSmiJs.tk eamav mrınddaanhe as neykap,ı
kavraıdnaıhntdaaa rni khasremla,şk ıakavlmrııkn ddaanha am pirik
olaang ,k abnuşh ıikk aycklıelraiivpnui zd ir.
Buç alışymiandleeaa rn laşkıallmmaıçzşü tnıkerült eişrınen­
lerin kulklaatneaggocgrlöidrliüeegç rieae yı rlmışlDaorgdaı,r .
siyavsese öty,l em.
9
MacKenkzıiteal fuazrealraeatrsaiıln e t bmeteirmkleezdiniigi nde
(MacKe1n9z90ii)e, C ,al layna kpıitl leerliernkoittnl baertıinmı­
ledig(iCnadl1el8 9o9n,H), u ghEedsi,s okna'rubfnoi nl aamkaknolrı
lambabsetıinmıl ed(iHguignhd1ee89s 3),ab, e Pna steöunrü'nüün
aldşıagır bboank te(riLsaitn1oi8u9 4ry),a d aG uillebmeiyni'ni n
peptit(lLeatri1on9ui88r ab,)et imliemddieegl,e ştitremkennilketre n
ve bilsiömezdt etni gisıanniızyioB rillaivremt. e knoinaklr ın
gözünmdaeıjn iaoll duungdaonl,so al ssaaa fr açvseha els apçı
düşünocretykaioy yagd uundsainy,a ysaed tarl ueh lialdgai lenenler
bunlbaikrreı n baırraba iklAaimray. i ndee,b ua raştıkremnadlianrd,e
şeyldeorgianys aıd nabı i lgdiesgioinnlil, a kroıln:fle ekrtiirnivzee
öznelaenrjgeeao lmalailrşeırnA.ır açdsüaşlü ncdeedgeinl ,
toplumlakreınmmdaıidz dıens bianhdseend iMyaocrKuezna.zt iael et
merkezisnödezet nm eikç in AbmüetrüinNk aavnsy i'rhıait,t a
TemsilMceiclleiorsr it'kanoyiya aC ra;l leolne,k truoctuunnduank i
iyodne gişiamnllearmianki iiçlRieen n aEuDloFtl 'dyukuga ud ar,
Fransıpzo liektaniseııjöninı enmly ial narısneeıfr beedreH ru;g hes'ün
Edison'un lamfbliaamsaıenntıır na fiyanekdnkaio idrne şenat tigi
bütAümne rdiıkPraa;'s tebuark'tüenr iulceurnidçnaeinkn i ldiginde,
ardıngdealnbe ünt ü1n9 y.ü zyFırla ntsoıpzl umvuedb uery in
peptitdleeb ribirin lei bmüsetlü nalrüakç,pl raart,i bkelyeirn,
dokusvuenh ae sapylaaa mzça okb enzetyüemne klentiler
iliştirbiulnmleaaknsrıli aizmmiaknka, nh saglıeez l ir.
"Ama pboul imtıi?kB ai limhsaekli kati tçeıkknairkl ara,
verimilsipelo itlgiiik acmıalnaverrıani amnıin nadg iioyrrsunuz?"
İşitkei ynacnil ış Eagneloral mgauh.la aayrnr lıklaornılmaırzaı n
tahestiitgshi e mm ajrniahle md ek utyseairlşi g eatlm ehzesmee,n
sayfe roellus mallıvkesl eiafdlrü am eniinedrier geBnuinrulnelra.
birltiokptleu,bm asgalla mvdeia knat riıdçnı karladreıgnidla,n
bunlakroılnie :fkltveerne e sneglierrieş ibnadhdesiney oruz.
Navy'nöirngl üetnmebsüirl,oa rıbyolbmaa laarra sıynadpaı lan
itatkildfae rinledmeegsiEişDniFeir l;Re e nault, yyaadk aı t piline
paltamdoıt oyraat ırım yaptmaanlıanrımnahaya aglgceeölal rkeie rr ;
i Parantieçzi nderkefie ranksiltaarbs mo nundakkaiy nakçgaöynad erme
yapmakdtıar.
10