Biz Azərbaycanda dünyəvi dövlət qururuq. Biz ölkəmizi, vətəndaşlarımızı cürbəcür fanatizm əh- val

129 Pages·2016·3.29 MB·Turkish

“Biz Azərbaycanda dünyəvi dövlət qururuq. Biz
ölkəmizi, vətəndaşlarımızı cürbəcür fanatizm əh-
val-ruhiyyəsinə qapılmağa heç vaxt dəvət et-
mirik və buna imkan da verməyəcəyik. Bizdə dinə,
mənəvi dəyərlərimizə, eyni zamanda ümumi, bəşəri
dəyərlərə hörmət var. Biz ümumbəşəri dəyərləri, yəni
tarixin sınaqlarından keçmiş və yüksək mədəniyyə-
ti, mənəviyyatı əks etdirən ümumbəşəri dəyərləri öz
xalqımıza aşılamalıyıq, xalqımızı həmin ümumbəşəri
dəyərlər əsasında da tərbiyələndirməliyik. Ancaq öz
milli-mənəvi dəyərlərimizdən də ayrılmamalıyıq”.
Heydər Əliyev
DÖVLƏT VƏ DİN
İ C T İ M A İ F İ K İ R T O P L U S U
№ 03 (44) MAY-İYUN 2016
REDAKSİYA HEYƏTİ:
Allahşükür Paşazadə Tarix elmləri doktoru, professor
Bəxtiyar Əliyev Psixologiya elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın müxbir üzvü
Əli Əhmədov Fəlsəfə elmləri doktoru, professor
Əli Həsənov Tarix elmləri doktoru, professor
Fazil Mustafa Fəlsəfə üzrə fəlsəfə doktoru
Gövhər Baxşəliyeva Filologiya üzrə elmlər doktoru,
professor, AMEA-nın müxbir üzvü
Gülçöhrə Məmmədova Memarlıq doktoru, professor
İlham Məmmədzadə Fəlsəfə elmləri doktoru, professor
Mübariz Qurbanlı Tarix elmləri üzrə fəlsəfə doktoru
Nizami Cəfərov Filologiya elmləri doktoru,
professor, AMEA-nın müxbir üzvü
Sabir Həsənli İlahiyyat üzrə fəlsəfə doktoru
Sakit Hüseynov Fəlsəfə elmləri doktoru, professor
Səlahəddin Xəlilov Fəlsəfə elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın müxbir üzvü
Teymur Kərimli Filologiya elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın həqiqi üzvü
Urxan Ələkbərov Biologiya elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın həqiqi üzvü
Vasim Məmmədəliyev Filologiya elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın həqiqi üzvü
Yaqub Mahmudov Tarix elmləri doktoru, professor,
AMEA-nın müxbir üzvü
Redaktor: Sadiq Mirzəyev
İxtisas redaktoru: Güney Namazova
Texniki redaktor: Oqtay Orucov
REDAKSİYANIN ÜNVANI:
AZ1001, Bakı şəhəri, Əhməd Cavad küçəsi, 12.
Telefon: [phone]
Qeydiyyat № 1674 / Tiraj: 800 / www.scwra.gov.az
Toplunun “Rəsmi guşə”sində AzərTAc-ın materiallarından istifadə edilib.
Toplunun materiallarından istifadə edərkən istinad zəruridir.
Jurnal “Azərbaycan” nə şriyyatında çap olunub.
İSSN 2220-8542
MÜNDƏRİCAT
BU SAYIMIZDA
RƏSMİ GUŞƏ
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev müqəddəs Ramazan ayı
münasibətilə iftar mərasimində iştirak edib ..........................................................5
Prezident İlham Əliyev Nardarandakı “Rəhimə Xanım”
məscid-ziyarətgah kompleksi ilə tanış olub ........................................................16
Prezident İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasının
Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi əməkdaşlarının
təltif edilməsi haqqında Sərəncamı .....................................................................18
Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin yaradılmasının
15 illiyinə həsr olunmuş konfrans keçirilib .........................................................19
ÇOXMƏDƏNİYYƏTLİLİK
Asəf Qənbərov – Multikulturalizm: milli-etnik və dini azlıqların
hüquqlarının tənzimlənmə siyasəti ......................................................................21
Əntiqə Paşayeva – Multikultural dəyərlərdə dini normativlər ............................28
Elvin Babayev – Xəzər xaqanlığında tolerantlıq və multikulturalizm
dəyərləri barədə ...................................................................................................33
alı
DİN FƏLSƏFƏSİ n
r
u
J
n
Aydın Əlizadə – Qədim yunan mifologiyası və dünyagörüşü .............................39 ni
si
ə
Zaur Rəşidov – Spinozanın fəlsəfi sistemində varlıq problemi ...........................47 mit
o
K
Mətanət Şəkixanova – İslam modernizmi: cədidizmin t
ə
genezisinə tarixi-fəlsəfi baxış ..............................................................................60 vl
ö
D
ə
Гасанага Маммедли – Религиозное сознание в процессе r
z
ü
формирования личности ...................................................................................68 ş
İ
a
rl
CƏMİYYƏT VƏ DİN a
ml
u
Radif Mustafayev – XIX-XX əsrlərdə müsəlman şərqində ur
Q
sekulyarlaşma prosesinin təşəkkülü və inkişafı ...................................................84 ni
Di
Сабина Мехтиева – Принципы шариата в банковской системе ...................96 sı
a
k
ARAŞDIRMA bli
u
p
s
e
Günay Zeynalova – Rəqs kosmosentrik ideyanın hərəki təcəssümü kimi ........104 R
n
a
c
Cabir Kazımov – Əz-Zeydani dövrünün ictimai-siyasi durumu ....................... 113 y
a
b
r
ə
z
A
Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016 3
alı
n
r
u
J
n
ni
si
ə
t
mi
o
K
t
ə
vl
ö
D
ə
r www.scwra.gov.az
z
ü
ş e-mail: [email protected]
İ
a
rl
a
ml
u
r
u
Q
ni
Di
sı
a
k
bli
u
p
s
e
R
n
a
c
y
a
b
r
ə
z
A
4 Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016
RƏsMİ guşƏ
AZƏRBAYCAN PREZİDENTİ İLHAM ƏLİYEV
MÜQƏDDƏS RAMAZAN AYI MÜNASİBƏTİLƏ
İFTAR MƏRASİMİNDƏ İŞTİRAK EDİB
alı
İyunun 17-də Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri şeyxülislam Allahşükür n
r
u
Paşazadə müqəddəs Ramazan ayı münasibətilə öz iqamətgahında iftar süfrəsi açıb. J
n
ni
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev iftar mərasimində iştirak edib. si
ə
t
mi
İftar mərasimi müqəddəs Qurani-Kərimdən ayənin oxunması ilə başlayıb. o
K
t
ə
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri şeyxülislam Allahşükür Paşazadə mərasim vl
ö
D
iştirakçılarını salamlayaraq deyib:
ə
r
z
ü
- Bismillahir-rəhmanir-rəhim. ş
İ
a
Möhtərəm Prezident İlham Əliyev həzrətləri. arl
ml
u
Hörmətli məclis iştirakçıları. r
u
Q
Əziz qonaqlar. ni
Di
sı
Dəvətimi qəbul etdiyinizə görə sizə təşəkkürümü bildirirəm. Hamınıza “Xoş a
k
gəlmisiniz!” deyirəm. bli
u
p
s
Qurani-Şərifin nazil olduğu mübarək Ramazan ayında dini konfessiyaların Re
n
rəhbərləri ilə birlikdə iftar süfrəsində dövlətimizin rəhbəri ilə bərabər olmaq bizim üçün a
c
y
çox qürurvericidir, özümüzü xoşbəxt hiss edirik. Bu, bir ənənə halı alıb. Bu ənənənin a
b
r
ə
z
A
Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016 5
RƏsMİ guşƏ
bünövrəsini qoyan dövlətçiliyimizin banisi, milli-mənəvi dəyərlərimizə həyat verən,
müstəqilliyimizi əbədi edən Ulu Öndər Heydər Əliyev həzrətləri olub.
Allah-Taalanın mərhəmət qapılarının açıq olduğu, duaların qəbul olunduğu
bir dövrdə, Zati-aliləri, dindarlarımız Sizin həmişə müzəffər olmağınız üçün dualar
edirlər. Biz bunun nəticəsini görürük. Sizin rəhbərliyinizlə ordumuz möhtəşəm qələbə
qazandı. Çoxdan gözlədiyimiz, arzu etdiyimiz qələbənin sevincini yaşadıq. İnanıram
ki, erməni işğalçıları tərəfindən zəbt edilmiş Azərbaycan torpaqları inşallah tezliklə
Sizin rəhbərliyinizlə azad olunacaq. Şəhidlərimizin qanı yerdə qalmayacaq. Allah-Taala
Vətənin şəhid oğullarına rəhmət eləsin.
Zati-aliləri, Siz hörmətli Mehriban xanımla cəbhə bölgəsində oldunuz, səngərlərdə
əsgərlərlə, ictimaiyyətlə görüşdünüz. Siz bizdə bir inam yaratdınız, qələbəyə inam
yaratdınız. İnanırıq ki, Ali Baş Komandanın rəhbərliyi ilə müzəffər ordumuz, inşallah,
hər an düşmənə layiqli cavab verməyə hazırdır.
Zati-aliləri, Siz 2016-cı ili “Multikulturalizm ili” elan etmisiniz. Hazırda iqtisadi,
mənəvi böhran, dinc birgəyaşayış problemləri ilə üzləşən dünyaya Siz Azərbaycanın
tolerantlıq, dialoq modelini təklif edirsiniz. Siz həm də bəşəriyyəti qorxudan, lərzəyə
salan terrorizmi, ekstremizmi, islamofobiyanı və bu cür təhdidləri aradan qaldırmaq üçün
dünyanı multikulturalizmə, dinlər arasında, mədəniyyətlər arasında dialoqa çağırırsınız.
alı BMT səviyyəsində sivilizasiyalararası qlobal forumun, mədəniyyətlərarası dialoq
n
r
u forumunun, dünya dini liderlərinin zirvə görüşünün, möhtəşəm idman oyunlarının
J
n
ni Azərbaycanda keçirilməsi ölkəmizin hərtərəfli inkişafının göstəricisidir.
si
ə
t
mi
Çox böyük Avropa dövlətləri bu gün miqrant, qaçqın problemlərindən çətinlik
o
K
t çəkirlər. Amma Azərbaycan XX əsrin axırlarında üzləşdiyi çətinliklərə baxmayaraq,
ə
vl bir milyondan artıq məcburi qaçqın və köçkünün problemlərini özü həll etdi. Bununla
ö
D
ə bərabər, həm də mənəviyyatımıza böyük önəm verdi. Dövlətimizin başçısının təşəbbüsü
r
üz və qayğısı ilə inanclı insanlar üçün yeni dini məbədlərin tikilməsi və ya bərpa olunması,
ş
a İ dini icmalara maddi və mənəvi kömək və sair məsələlər Azərbaycan dövlətinin qüdrətli
rl
a və qüvvətli olmasını təsdiq edən amillərdən biridir.
ml
u
r
u Zati-aliləri Ulu Öndər Heydər Əliyevin mənəviyyat yoluna sadiq qalan İlham
Q
ni Əliyev həzrətlərinin təşəbbüsü ilə möhtəşəm Heydər məscidinin, Azərbaycan xalqının
Di
sı mənəvi həyatında xüsusi yeri olan Gəncə İmamzadə kompleksinin tikilib dindarlara təhvil
a
k verilməsi təkcə Azərbaycan müsəlmanlarına deyil, İslam dünyasına böyük bir töhfədir.
bli
u
p
es Azərbaycanda din-dövlət münasibətləri çox yüksək səviyyədə inkişaf edir. Bunu
R
n daha da inkişaf etdirmək üçün Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi çox iş görür, millətlərarası,
a
c
y multikulturalizm və dini məsələlər üzrə Dövlət Müşavirliyi, Dini Qurumlarla İş üzrə
a
b
r Dövlət Komitəsi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, ictimai təşkilatlar və dini
ə
z
A
6 Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016
RƏsMİ guşƏ
konfessiyalarla birlikdə ölkəmizin daxilində və xaricdə tez-tez ictimaiyyətlə görüşlər
keçirir, məbədlərdə olur, Azərbaycan reallığını, Azərbaycanın birgəyaşayış həyat
tərzini onlara təlqin edir.
Biz deyəndə ki, Azərbaycanda sünnilər və şiələr bir məsciddə namaz qılır, bir
vaxtda azan verir, eyni vaxtda bayram edir, yaxud da yəhudilər məsciddə, kilsədə,
xristianlar sinaqoqda, müsəlmanlar digər dinlərin məbədlərində ola bilir, - yəni,
biz həmişə birlikdəyik, - bəzən buna inanmaq istəmirlər, təəccüblənirlər. Yüz illik
konstitusiyası olan dövlətlər belə bu məsələdə acizdirlər. Bu, bizim həyatımızın
reallığıdır.
Zati-aliləri, Siz həmişə çıxışlarınızda deyirsiniz ki, Azərbaycanda dinlər
arasında dialoq, tolerantlıq adi həyat tərzidir. Bu, həqiqətən belədir. Biz başqa
dövlətlərə baxanda bunun əksini görürük.
Zati-aliləri, Siz Respublika Günü münasibətilə keçirilən mərasimdə çıxış edərkən
söylədiniz ki, Azərbaycan heç zaman bu qədər güclü olmamışdır. Bu, həqiqətən də
belədir. Azərbaycan öz ordusu, öz mədəniyyəti, öz tarixi, öz dövlətçiliyi, öz lideri ilə
həqiqətən də qüvvətlidir. Amma bəzi dövlət rəhbərləri və dövlətlər bunu həzm edə bilmir,
gözləri götürmür. Ona görə də Azərbaycana qarşı qarayaxma kampaniyası aparır, bəzən
də ölkəmizdə iğtişaş yaratmaq istəyirlər. Ancaq buna nail ola bilməyəcəklər. Çünki
Azərbaycanda yaşayan hər bir vətəndaş dinindən, dilindən asılı olmayaraq, Ulu Öndərin
təbiri ilə desək, özünün azərbaycanlı olması ilə fəxr edir.
alı
n
Allah-Taala haqqın tərəfdarıdır və haqqı istəyir. Ona görə də Allah-Taala Qurani- ur
J
Şərifdə buyurur ki, bir insanı mən ucaltdımmı və bir haqq çırağını yandırdımmı, onu n
ni
heç bir qara əllər, qara qüvvələr söndürə və yıxa bilməz. si
ə
t
mi
o
Zati-aliləri, Siz Azərbaycan üçün, Vətənin gələcəyi üçün çox böyük işlər K
t
görürsünüz. Mən inanıram ki, inşallah, hələ Sizin gələcəkdə müzəffər işləriniz çox ə
vl
ö
olacaq. Allah-Taalanın nəzəri həmişə Sizin üstünüzdədir. Xalqın məhəbbəti həmişə D
ə
Sizinlədir. r
z
ü
ş
İ
Mən istərdim, Mehriban xanıma təşəkkürümü bildirəm. Bu yaxınlarda amnistiya a
rl
ilə bağlı Milli Məclisə müraciət etmiş və bu barədə qərar qəbul olunmuşdur. Bu, çox mla
savab işdir. Bunun Ramazan ayına təsadüf etməsi daha çox savabdır. Ona görə də u
r
u
mən Allah-Taaladan Mehriban xanıma, ailəsinə səadət arzu edirəm. Q
ni
Di
Zati-aliləri, Sizin konfessiyalara qayğıkeş münasibətinizi, dini lider kimi mənə sı
a
olan ehtiramınızı və etimadınızı çox yüksək qiymətləndirir və dəyərləndirirəm. Onu da k
bli
demək istəyirəm ki, Zati-aliləri, Sizin şəxsimə olan qardaşlıq, dostluq münasibətiniz u
p
s
Ulu Öndərin bünövrəsini qoyduğu ikitərəfli iman və inam üstündə qurulub. Bu e
R
da dövlətçiliyimizin yüksəlişinin, dövlət-din və dövlət-dindar münasibətlərinin n
a
c
təsdiqidir. ay
b
r
ə
z
A
Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016 7
RƏsMİ guşƏ
Bu gün Azərbaycanda tolerantlıq yüksək səviyyədə inkişaf edir. Əgər biz bu gün bu
mərasimə nəzər salsaq görərik ki, Azərbaycanda dövlət-din, mənəviyyat və mədəniyyət
münasibətləri birlikdə inkişaf edir. Budur dövlət rəhbərimizin siyasəti, budur bizim
dediyimiz multikulturalizm modeli.
Zati-aliləri, Sizin hörmətiniz təkcə Azərbaycanda deyil, dünyada hər gün artmaqdadır.
Dünyada tanınmış bir dərginin bu yaxınlarda Sizi “İlin adamı” elan etməsi bunun bariz
nümunəsidir. İcazə verin, burada əyləşənlər adından Sizi bu mükafat münasibətilə təbrik edək.
Zati-aliləri, Sizin Almaniyaya səfəriniz çox böyük bir tarixi səfər oldu. Bundestaq
görüşündən imtina etməyiniz bilavasitə Sizin müstəqil siyasətinizin nəticəsi, yüksəlişi və
şəxsiyyətinizin ucalığıdır. Siz nə qədər ucalırsınızsa, Azərbaycan xalqı da Sizinlə o qədər
ucalır. Bütün türk xalqı Sizinlə ucalır, fəxr edir. Bütün Azərbaycan xalqı Sizinlə fəxr
edir. Mən bir şeyxülislam kimi fəxr edirəm ki, Siz mənim Prezidentimsiniz. Əgər bu gün
qardaşım Ulu Öndər Heydər Əliyev həzrətləri və anamız Zərifə xanım burada olsaydılar,
onlar hamıdan çox fəxr edərdilər. Biz hamımız Sizinlə fəxr edirik.
Allah-Taaladan Azərbaycan xalqına xoşbəxtlik arzulayır, qarşıdan gələn Ramazan
bayramlarını bir daha təbrik edirəm. Burada diplomatik korpusun nümayəndələri iştirak
edirlər. Onlara “Xoş gəlmisiniz!” deyirəm. Onlardan xahiş edirəm ki, mənim salam-
dualarımı öz xalqlarına və dövlət rəhbərlərinə çatdırsınlar.
Zati-aliləri, mən Sizə, ailənizə səadət, gələcək işlərinizdə zəfərlər arzu edirəm.
alı
n Allah-Taala ölkəmizi qorusun! Allah-Taala Prezidentimizi qorusun! Əssalamu-aleykum
r
u
n J və rəhmətullahi və bərəkətuhu!
ni
si
ə * * *
t
mi
o
K Sonra Rus Pravoslav Kilsəsinin Bakı və Azərbaycan Yeparxiyasının rəhbəri
t
ə
vl Aleksandr İşein, Bakı Dağ Yəhudiləri Dini İcmasının sədri Milix Yevdayev, Roma
ö
D
Katolik Kilsəsinin ordinarisi Vladimir Fekete çıxışlarında multikulturalizmin Azərbaycan
ə
r
z xalqının mentalitetinin səciyyəvi cəhəti və Azərbaycan dövlətinin daxili siyasətinin xüsusi
ü
İş istiqaməti olduğunu bildiriblər. Qeyd olunub ki, uzaqgörən Ümummilli Lider Heydər
a
rl Əliyev Azərbaycanın gələcək taleyi barədə düşünərkən ölkənin əsas möhkəmləndirici
a
ml
cəhətini multikulturalizmdə görürdü. O, “Çoxmillətlilik bizim sərvətimizdir” sözlərini
u
r
u təsadüfən deməyib. Artıq XXI əsrdə tam aydın oldu ki, multikulturalizmə söykənmək
Q
ni nə dərəcədə düzgündür. Bildirilib ki, Azərbaycanın seçdiyi məxsusi yol günümüzdə baş
Di
sı verənlər nöqteyi-nəzərindən öz əhəmiyyətini və vacibliyini bir daha təsdiqləyir.
a
k
bli Bu cür iftar süfrələrinin təşkilinin cəmiyyəti bir araya gətirdiyini qeyd edən dini
u
p
s konfessiya rəhbərləri Prezident cənab İlham Əliyev başda olmaqla bütün Azərbaycan
e
R
n xalqını, bütün dünya müsəlmanlarını Ramazan ayı münasibətilə təbrik ediblər. Onlar
a
c Azərbaycan xalqına sülh və firavanlıq, dövlətə isə öz mövqelərini möhkəmləndirməyi,
y
a
b o cümlədən qarşıya qoyulan məqsədlərə nail olmağı arzulayıblar.
r
ə
z
A
8 Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016
RƏsMİ guşƏ
* * *
Sonra dövlətimizin başçısı mərasimdə nitq söyləyib.
Prezident İlham Əliyevin nitqi
- Hörmətli şeyx həzrətləri.
Hörmətli din xadimləri, mərasim iştirakçıları.
Mübarək Ramazan ayında ənənəvi olaraq şeyx həzrətlərinin iftar süfrəsində
toplaşmışıq. Bu, gözəl ənənədir. Şeyx həzrətləri qeyd etdiyi kimi, bu ənənənin əsasını
Ulu Öndər Heydər Əliyev qoymuşdur. Ulu Öndər Heydər Əliyev müasir Azərbaycanın
qurucusudur, onun banisidir. Onun müəyyən etdiyi siyasət bu gün də yaşayır, davam edir,
zənginləşir. O cümlədən dövlət-din münasibətlərinin tənzimlənməsində Ulu Öndərin
xüsusi rolu və müstəsna xidmətləri vardır.
Ulu Öndər ilə şeyx həzrətlərini dostluq əlaqələri bağlayırdı. Bu dostluq həm şəxsi
xarakter daşıyırdı, həm də bu dostluğun çox böyük ictimai mənası var idi. Çünki bu
dostluq, bu əlaqələr, bu səmimiyyət dövlət-din münasibətlərinin əsasını təşkil edirdi və
bütün cəmiyyətə verilən bir mesaj idi ki, bu münasibətlər bu şəkildə öz həllini tapmalıdır.
Azərbaycan müstəqil dünyəvi dövlətdir, Konstitusiyaya görə din dövlətdən ayrıdır, nalı
r
u
ancaq din və dövlət həmişə birdir, bir yerdədir. Belə də olmalıdır. Çünki bizim amalımız da, J
n
istəyimiz də birdir. Biz istəyirik ki, Azərbaycan daha da güclü dövlətə çevrilsin, insanlar ni
si
daha da yaxşı yaşasınlar, Azərbaycanın beynəlxalq mövqeləri daha da möhkəmlənsin, ə
t
mi
torpaqlarımız işğalçılardan azad edilsin və uzunmüddətli inkişafımız uğurlu olsun. o
K
t
ə
Bugünkü məclisdə şeyx həzrətlərinin fəaliyyətini mən xüsusilə qeyd etmək vl
ö
D
istəyirəm. Şeyx həzrətləri həm ölkə daxilində, həm beynəlxalq aləmdə çox böyük iş görür.
ə
r
Azərbaycan dindarları, Azərbaycan ictimaiyyəti bunu görür və qiymətləndirir. Mən də z
ü
ş
Prezident kimi bunu yüksək qiymətləndirirəm. Doğrudan da şeyx həzrətlərinin çox böyük İ
a
işləri bizim ölkəmizi gücləndirir. Çünki dövlət-din münasibətləri təkcə ölkə Prezidenti arl
ml
tərəfindən həll oluna bilməz. Burada əlbəttə ki, dini rəhbərlər, bütün dini konfessiyaların
u
r
rəhbərləri öz töhfəsini verməlidirlər və verirlər. u
Q
ni
Şeyx həzrətləri ilə bizim şəxsi münasibətlərimiz, dostluq əlaqələri bu gün heç kəs Di
sı
üçün sirr deyil. Azərbaycan ictimaiyyəti də bunu görür, bilir və eyni zamanda, biz yol a
k
göstəririk. Biz yol göstəririk ki, ölkə necə inkişaf etməlidir, vətəndaş cəmiyyəti necə bli
u
p
qurulmalıdır, azadlıqlar necə təmin edilməlidir. Şeyx həzrətlərinin Qafqazda böyük s
e
R
nüfuzu var. Mən Qafqaz respublikalarının rəhbərləri və dini rəhbərləri ilə keçirdiyim n
a
çoxsaylı görüşlərdə bunun şahidi olmuşam. Şeyx həzrətlərini müsəlman aləmində, yc
a
MDB məkanında, qonşu dövlətlərdə yüksək qiymətləndirirlər. Bu, bizim böyük rb
ə
z
A
Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016 9
RƏsMİ guşƏ
üstünlüyümüzdür. Üstünlüyümüzdür ki, Azərbaycan müsəlmanlarının rəhbəri dünya
miqyasında çox böyük nüfuza malik olan şəxsiyyətdir.
Əlbəttə, gələcəkdə biz birgə fəaliyyətimizi davam etdirəcəyik. Çünki bir daha demək
istəyirəm ki, bizim məqsədimiz birdir. Biz hamımız çalışırıq ki, Azərbaycanda vəziyyət
daha da yaxşılaşsın, sabitlik daha da möhkəmlənsin, insanlar daha da yaxşı yaşasınlar.
Biz hamımız çalışırıq və çalışacağıq ki, Azərbaycan cəmiyyətində xalqımıza xas olan
dəyərlər, Azərbaycan dəyərləri daim üstünlük təşkil etsin. Dini dəyərlər isə milli-mənəvi
dəyərlərimizin tərkib hissəsidir. Bizim milli və dini bayramlarımız böyük sərvətimizdir.
Biz bu bayramları yaşadırıq, birlikdə qeyd edirik. Dövlət-din münasibətlərinin belə
sağlam zəmində inkişafı gələcəkdə ölkəmizi daha da gücləndirəcəkdir.
Azərbaycan müsəlman aləminin ayrılmaz hissəsidir. Azərbaycan müsəlman
aləmində çox böyük nüfuza və hörmətə malikdir. Bu yaxınlarda - aprel ayında İslam
Əməkdaşlıq Təşkilatının zirvə görüşünün yekunları da bunu bir daha təsdiqləyir. Zirvə
görüşündə Azərbaycana çox böyük dəstək verildi. Xüsusilə Ermənistan-Azərbaycan,
Dağlıq Qarabağ münaqişəsi və aprel hadisələri ilə bağlı Ermənistanın işğalçı və təcavüzkar
siyasəti bütün dünya müsəlmanları tərəfindən bir daha pislənildi. Dağlıq Qarabağ
münaqişəsi ilə bağlı kontakt qrupu yaradıldı və bütün müsəlman dünyası öz liderlərinin
iştirakı, onların səsi ilə Azərbaycanı bir daha dəstəklədi. Bu, bizim böyük uğurumuzdur.
Bu, onu göstərir ki, cəmi 25 il ərzində müstəqil dövlət, o vaxta qədər onilliklər ərzində
ateist dövlətdə yaşayan bir xalq - Azərbaycan xalqı bütün müsəlman aləmində çox böyük
alı rəğbətə, hörmətə layiqdir. Biz bunu öz əməyimizlə, işimizlə, siyasətimizlə qazanmışıq.
n
r
u Öz dini, milli-mənəvi dəyərlərimizə sadiqlik nümayiş etdirərək qazanmışıq. Bu gün bütün
J
n
ni beynəlxalq təşkilatlarda müsəlman ölkələri bizi dəstəkləyir, biz onları dəstəkləyirik.
si
ə
t
mi Bu yaxınlarda müsəlman ölkələrinin səfirləri ilə ənənəvi olaraq Ramazan ayında
o
K görüşüm əsnasında biz bir daha bu məsələlərə toxunduq. Mən qeyd etdim ki, biz İslam
t
ə
vl həmrəyliyini gücləndirməliyik, müsəlman aləmində gedən proseslər, onların bir hissəsi
ö
D bizi narahat edir. Biz istəyirik ki, müsəlman aləmində sülh bərqərar olsun, sabitlik bərpa
ə
zr edilsin, məzhəb əsasında münaqişələrə son qoyulsun və birlik olsun. Əgər birlik olmasa
ü
ş biz güclü ola bilmərik. Azərbaycan öz növbəsində, İslam həmrəyliyinin gücləndirilməsi
İ
a
rl üçün çox böyük işlər görür və biz bu işləri ardıcıl şəkildə aparırıq. Azərbaycanda İslam
a
ml Əməkdaşlıq Təşkilatının xətti ilə çoxsaylı yüksək səviyyəli tədbirlər keçirilmişdir. Bakı
u
r
u şəhəri bir neçə il bundan əvvəl İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilmişdir. 2018-ci
Q
ni ildə Naxçıvan bu şərəfli missiyanı daşıyacaqdır. Azərbaycan İslam dəyərlərini dünyada,
Di
xüsusilə Avropada təbliğ etmək üçün çox böyük işlər görür, sərgilər, təqdimatlar keçirir,
sı
ka bədii-musiqi proqramları təşkil edir. Azərbaycan birinci müsəlman ölkəsidir ki, Vatikanda
bli öz sərgisini nümayiş etdirib. Əlbəttə ki, bu, bizim siyasətimizin təzahürüdür, eyni zamanda,
u
p
s ümumbəşəri dəyərlərə verdiyimiz töhfədir. Biz istəyirik ki, İslam aləmində birlik olsun,
e
R
n bütün dünyada anlaşma və qarşılıqlı hörmət daha da artsın.
a
c
y
a
b Bildiyiniz kimi, Azərbaycan, eyni zamanda, Avropa Şurasının üzvüdür. Biz o
r
ə
z təşkilatda da fəal iş aparırıq. Bizi istəməyən bəzi qüvvələrin təxribatlarına baxmayaraq, o
A
10 Dövlət və Din - № 03 (44) MAY - İYUN 2016