BİR ZAMANLAR GALATA

75 Pages·2017·2.64 MB·Turkish

BİR ZAMANLAR GALATA (1996-2006)
16.1 KİŞİLER I

İstanbul Beyoğlu ilçesinde bulunan Galata gerçekten dinlerin, dillerin, diğer bir deyişle
kültürlerin bir arada bulunduğu bir mozaiktir. Galata en parlak dönemini 1303-1453 yılında
bağımsız bir Ceneviz kenti olarak yaşamıştır.
Bu yönden araştırmalarımda özellikle bu sınırın dışına çıkılmamıştır. İstanbul’a yerleştiğim
son 10 yıldaki (1996-2006) Galata’da incelemelerim, suyolları hakkında çalışmalarım burada
toplanmıştır.
Galata’yı daha yakından tanımam için Galata Derneğine üye oldum, yönetim kurulunda
görev aldım. Ancak umduğum kültürel aktiviteleri burada bulamadığımdan bu dernekten
ayrıldım.
Bu çalışmalar sadece bu dönemdeki çalışmalarımla ilgili bir derlemedir. Toplanan yazılar
Türkçe ve İngilizce ve çeşitli dillerindedir. Bunların Türkçeye çevrilmesine gerek
görülmemiştir.

Dört Bölümden oluşan Galata dosyası
16.1 Galata Kişiler
16.2 Sivil ve Dini Yapılar Cemaatler
16.3 Mehmet Bildirici’nin Galata’da Katıldığı Etkinlikler
16.4 Mehmet Bildirici Galata Su yapıları

DERLEME
MEHMET BİLDİRİCİ
İSTANBUL, 2006
YENİDEN DÜZENLEME
İstanbul Şişli
20.02.2017
Park Ap. İstanbul Şişli
Mail: [email protected]
1
İÇİNDEKİLER

-Bir Zamanlar Galata 1
-İçindekiler 2-3
-Galata Planı (1303-1453) 4
-History of Galata (İngilizce) 5-7
-Strabon (1. yüzyıl) Coğrafyanın babası 8
-İbn-i Batuta Arap Gezgin (1304-1369) 9
-Hezarfen Ahmet (1609- 1640) 10
-Evliya Çelebi Türk Gezgin 1611-1681) 11
-Isaac Rousseau 1672-1747) İsviçreli saatçi 12-13
-Ermeni Patriği Golod (1715-1741) 14-15
-Andre Chenier 1762-1794) Fransız Devlet Adamı 14-16
-Gerard de Nerval (1808-1855) Fransız gezgin 17
-Gustave Flaubert (1821-1880) Fransız yazar, gezgin 17-18
-Kamondo’lar Galata Yahudi Banker Aile 19-22
-Avram Kamondo Hasköy Anıt Mezar 23
-Kamondo Galata Kamondo Evleri (Otel) 24
-Yorgo Zarifi (1806-1910) Galata Rum Banker 25
-Percy Ellen (1825-1869) İngiliz Büyükelçi 26
-Gaspare Fossati (1809-1843) İtalyan Mimar 27
-Henri Gawand Fransız Mühendis 28
-Ahmet Mithat 1844-1912 Türk yazarı 29
-Raimondo D’Aranco 1853-1932) İtalyan Mimar 30-31
-Alexandre Vallaury 1850-1921 Fransız Mimar 32-33
-Guilio Mongori 1873-1953 Levanten Mimar 34-35
-Ernest Mamboury 1873-1953 İsviçreli Tarihçi 36-37
-Marius Canard 1888-1982 Fransız Tarihçi 38
-Bağdasar Manuelyan 1894-1955 Ermeni Eğitimci 39
-Maria Schneider 1896-1953 Alman Arkeolog 40
-Burla Biraderler İş adamları 41-42
-Hovhannes Çolakyan 1919-2016 Katolik Ermeni Din adamı 43
-İlhan Berk 1918-2008 44-45
-Semavi Eyice 1922 Tarihçi 46
-Bedros Zobyan 1923-2005 Ermeni Mimar 47
2
-Andrew Mango 1926 Yazar 48
-Cyril Mango 1928 Yazar 48
-John Freely 1926 Yazar 49
-Matild Manukyan 1917-2001 İş kadını 49
-Habip Gerez 1926 Musevi Şair Yazar 50-52
-Haydar Kazgan İTÜ Hoca 53-54
-Giovanni Scognamillo 1929-2016 Levanten Yazar 55
-Jaime Marchand Güney Amerika 56
-Gerald Nitsche Şair Dilbilimci 57
-Yaşar Paker Galatalı Musevi 58
-Eddie Castelli Levanten 59
-Pars Tuğlacı 1933-2016 Ermeni dilci ve tarihçi 60-61
-Mario Frayman Aşkenaz Musevi 62
-Erendiz Özbayoğlu Tarihçi 63
-Michel Balard 1936 Fransız Tarihçi 64
-Naim Güleryüz 1939 Musevi Araştırmacı 65
-Nora Şeni 1951 Yazar 66
-Mete Göktuğ 1944 Mimar 67
-Ethem Eldem 1960 Tarihçi 68
-Behiç Ak 1956 / Elmon Hançer 69
- Sezim Sezer / İlan Karmi 69
-Yeşua Aroyo Koro Şefi 70-71
-Attila Tuna Galata Şenliği 72
-Mehmet Bildirici Araştırmacı 73

Galata’da tanıdıklarım
Nazar Hançer / Agop Mıhçı / Yıldırım Altav 74
Asuman Dülek / Hasan Ataş / Nermin Aksın 75

3
4
HISTORY OF GALATA

1. Century Strabon alludes to a port at the bottom of fig tree, called Sykae
193 Roman Emperor Pertinax (short time in 193) built a temple at Sykae
324-337 Emperor Constantin built a fortified enceinte at Sykae
408-450 Under Emperor Thedosius II, Sykae was attached to Constantinople as the 13th region
The township was enlarged, and had its churches, a forum, baths, a port, 431 houses
-475-477 Eastern Roman Emperor Anastas I Dicorus (492-518) built Tower of Galata (Tower
of Christ)
The Tower of Anastasius was razed by Emperor Michael I (811-813)
527-565 Under Jüstinian reign, the walls of Sykae (Galata) and the theatre were renewed.
Under Justinian named as Justinae, Sykae is still persisted.
The Church of St. İrene built by Pertinaux and restored by Emperor Justinien in 532.
(The remains are in the minaret of Arap Cami.)
The name of Galata was applied, from the house that belonged to a Galatian.
578-582 Under Tiberius II, “Castle of Galata” built, İt was probably from this Castle that the
chain was attached (On the site of Yeraltı Camii)
616 Under Heraclius I the city is besieged in vain by Chosroes II (Hüsrev) of Persia
675 The Arabs besiege the city from the sea, their fleet is destroyed by Greek fire and
their army defeated.
1120 The Emperor had settled Genoese at Koparion, near Yeni Cami at Eminönü
1156 Under Manuel Commenos II, had settled Genoese at the bank of Golden Horn near
the Castle the Holy Cross (Near Yeraltı Camii today), the first enceinte vanished Latin
occupation found them there.
LATIN OCCUPATION (1204-1259)
1204 In the Latin occupation, Galata was not spared
1227-1230 Under Roberts, Church of St. Francis at built, (the site of Yeni Camii, Now Hurdacılar
Çarşısı). Latin Saint Sophia.
1228-1237 Dominican Church of St. Paul or San Domenico (Arap Camii)
The Genoese had more or less taken root at Galata during the Latin period

BYZANTİNE EMPRE (1259-1303)
1261 A Treaty was signed between Emperor Michael Paleologos and Genoese to supply a
fleet in the recapturing of Constantinople. This gives big commercial advantages. At
first Genoese stayed their original places at Koparion. They did not stay there for a
long, as the result of political disorders. In order to prevent Genoese and Venetians
the new convention forbade the former to settle on Constantinople side, but allowed
them to settle within the boundaries of XIII th Region of which Galata formed part. The
Emperor expelled Venetian from Constantinople to the little town of Heraclia in
Thrace. They stayed until 1267 there.
1261-1282 Emperor Michael Paleologos, had first razed the local fortifications, including the great
Tower of Anastasius I. This district was still semi-rural and there were gardens. The
only houses were on the sea front called Peyre from Greek Peran, still beyond the
Castle of the chain of the XIII th region was called Galata.
5
1277-1285 Fresh exemptions from taxation were granted as a reward for their tenacity. Trade
soon passed their hands to the detriment of the Venetians. The trade was protected
with the powerful fleets and rich cargoes of Genoa, came to fill up their warehouses
and depots in Peyre with European goods. Peyre although subject to the laws of the
emperor, in fact formed a little free town and its administration was modelled on that
of GENOA the mother city.
1296 A Venetian fleet of the 75 vessels under the command of Ruggerio set fire to Peyre,
abandoned in a hurry by its inhabitants who took refuge in Constantinople. For
protection the inhabitants of Peyre demanded the authority to enclose their town with
walls and tower.
GENOESE PERİOD (1303-1453)
1303-1304 First Concession:
On the1st May 1303 an imperial edict exactly defined the district granted and
conceded within which Genoese had. They were forbidden to raise fortifications, but
they did in digging a moat. In 1304 Emperor Andronicus in renewing the edict, agreed
the existing of the moat, and let Genoese to build their houses.
1315-1316 Peyre was burnt into cinders. In 1316 the podesta Montano Marini had the town
restored immediately with public buildings.
1335 The first inscription picked up on the gate of Voyvoda is dated 1335
1348 The Genoese of Galata attack the city and are repulsed by the Byzantine emperor
1349 Second enceinte by the Genoese of Galata, round the Christ’s Tower
1352 Third Genoese enceinte of Galata with Castle of the Cross
1387 Fourth Genoese enceinte of Galata
1423-1442 Fifth Genoese enceinte of Galata
1427 Church of St. Benoit is built
1446 Sixth Genoese enceinte of Galata

OTTOMAN EMPRE (1453-1922)
29.05.1453 Capture of the city by Fatih Sultan Mehmet II
Dominican Church of St. Paul and San Domenico converted into mosque (Arap Camii
1510 The restoration of the walls of Galata, after the damage due the earthquake.
1535 The Moors from Spain were occupied near Arap Camii, the mosque called Arap Camii
1535 Dominican Chapel of Saint Peter and Paul at Galata (On the site new Church exists)
1577 Under Sultan Murat III, the Mosque of Azapkapı was built.
1584 Church of St. George in Galata, of Jesuits (On the site Austrian St George exists)
1625 The Christian ambassadors too cramped in Galata
1660 Galata fire, all the town and Latin Churches except that of St. Benoit burnt down.
1680 Galata fire, St. Benoit burnt down.
1696 Ten thousand houses in Galata, that is two third of the city burnt.
1697 Latin Church of St. Francis transformed into Yeni Camii, sequestered and demolished
1731 Fountain of Bereketzade at Galata
1732 Fountain of Azapkapı (Saliha Sultan Çeşmesi)
6
1732 Fountain of Tophane
1841 The reconstruction of the Church St. Peter and St. Paul at Galata
1873 Galata-Beyoğlu Tunnel (Now exists)

BEYOĞLU –PERA
1625 Church of St. Louis of the French at Pera (Now on the site French Palace)
1670 Church of Holy Land at Pera (?)
1678 First Church of St. Mary Draperis at Pera (Beyoğlu)
1700 The quarter of Dörtyol was destroyed, at Pera
1724 First Church of St. Antuan of Padua in Beyoğlu
1767 Premises of the residents of Russia, Naples, and Holland at Pera all burnt down.
1769 The reconstruction of the Church of St. Mary Draperis at Beyoğlu
1835 The reconstruction of the Church of St. Louis at Beyoğlu
1846 Cathedral of St. Esprit at Şişli
1870 Half of Pera burnt down, much loss of life

AŞAĞIDA GALATA’YA DAMGASINI VURAN KİŞİLER, İMPARATOR VE PADİŞAHLAR GALATA
YANINDA PEK ÇOK BAŞKA YERLERİDE YÖNETTİĞİNDEN ALINMAMIŞLARDIR.
GALATA’DA O KADAR ÇOK ULUSLAR ARASI KİŞİLER YAŞAMIŞ VEYA ESERLER
VERMİŞLERDİR. BEN BUNLARDAN ULAŞABİLDİKLERİMİ BURAYA KOYDUM

7
STRABON (M.Ö 64-M.S 24)
GALATA’DAN İLK BAHSEDEN KİŞİ
Strabon, (Yunanca: Στράβων; MÖ 64 - MS 24), Yunan tarihçi, coğrafyacı ve filozof.
Yaşadığı dönemde bilinen yerlere yapılan göçlere ve hangi milletlerin yerleşmeler
yaptığı üzerine gerçekleştirdiği çalışmalar ile ün kazanmıştır. Roma aristokratlarıyla
kan bağı olduğu düşünülmektedir. Bugünkü Amasya ili sınırlarının içinde varlıklı bir
ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Dünyanın ilk coğrafyacısıdır.
Antik Dünya hakkındaki coğrafya kitabı ile tanınmıştır.
Amasya’da doğdu ve Amasya’da öldü. Klasik Yunan eğitimi gördü. Aristodemos’tan
hitabet dersleri aldı. MÖ 44’te öğrenimini sürdürmek amacıyla Roma’ya gitti.
Başlangıçta Aristotelesçi görüşleri savunduysa da, sonraları Augustus’un
öğretmenlerinden olan Athenodoros’un etkisinde kalarak Stoa okulunun görüşlerini
benimsedi. MÖ 31’e değin Roma’da kaldı. MÖ 29’da Yunanistan’ı gezdi. MÖ 28’de
Mısır’a gitti. Roma İmparatorluğu'nun büyük bir bölümünü dolaşmıştır. Roma ve
İskenderiye’de uzun süre kaldı.

Amasya Yeşilırmak kenarında bulunan Strabon Heykeli

8
İBN, BATUTA (1304-1369)
ARAP GEZGİN
Arap gezgin Fas’ta doğmuş pek çok yer yanında Galata, Milas, Konya Aksaray’ı
gezmiş, Arapça yazdığı Seyahatname kitabında anlatmıştır.
Galata için özetle şunları yazmıştır.
“Kentin öteki parçasının adı Galata’dır. Bu bölgede Frenk taifesi (toplumu) yerleşmiş
bulunmaktadır. Bunların hepsi tüccar olup, Cenovalılar, Venedikliler, Latinler ve
Fransızlardan ibarettir. Sahip oldukları liman en işlek limanlardan biridir. Çarşıları
zengindir.

İbn-i Batuta, Orta Çağın en büyük seyyahı ve Rıhlet-ü İbn Battûta diye bilinen
seyahatnâmenin yazarıdır. Tam ismi Ebû Abdullah Muhammed bin Abdullah bin
Muhammed bin İbrahim Levâtî Tancî'dir (Arapça: ي تاول لا الله دب ع ن با دمحم الله دب ع و بأ
ةطوط ب ن با يجن طلا, Shams al-Din Abu 'Abdallah Muhammad ibn 'Abdallah ibn
Muhammad ibn Ibrahim ibn Muhammad ibn Ibrahim ibn Yusuf al-Lawati al-Tanji Ibn
Battuta ). Doğum tarihi ve yeri 17 Receb 703 (24
Şubat 1304), Mağrib'inTanca şehridir. Mensubu olduğu Levâte kabilesi Berberî asıllı
olup Berka'dan Tanca'ya göçmüşlerdir. Maliki mezhebine mensuptur.
İbn-i Batuta, 1325'te Mekke'ye hacca giden zengin, Faslı bir Müslümandı. Bu esnada
yaşadığı maceralar onu daha uzaklara yolculuk etmeye sevk etti. İbn Battuta,
Avrupalılarca çok az bilinen Afrika, Ortadoğu ve Uzak Doğu'ya cesur yolculuklar
yaptı.

9
Hezârfen Ahmed Çelebi (Osmanlı: هزار نّ أ دم چلبی , 1609 - 1640),
Kendi geliştirdiği takma kanatlarla uçmayı başaran ilk insan olmuştur. 1623-1640
yılları arasında saltanat sürenSultan IV. Murat zamanında, uçma tasarısını
gerçekleştirdiği ve geniş bilgisinden ötürü halk arasında, Hezarfen olarak anıldığı
bilinmektedir. Hezar, Farsça kökenli bir sözcük olup 1000 anlamına
gelir. Hezârfen ise "bin fenli" (bilimli) yani "çok şey bilen" anlamına gelir.
1632 yılında lodoslu bir havada Galata Kulesi'nden kuş kanatlarına benzer bir araç
takıp kendini boşluğa bırakan ve uçarak İstanbul Boğazı'nı geçip 3358 m.
ötede Üsküdar'da Doğancılar'a indiği varsayılan Hezarfen Ahmed Çelebi, Türk
havacılık tarihinin en kayda değer kişilerden birisidir. Bu uçuş hakkındaki belgeler
şimdiye kadar sadece Evliya Çelebi'nin Seyahatname'sindeki ifadesinden ibarettir.
Sonra Murad Han, kendisine bir kese altın ihsan ederek: "Bu adam pek havf edilecek
(korkulacak) bir ademdir. Her ne murad ederse, elinden geliyor. Böyle kimselerin
bekası caiz değil, " diye Gâzir'e (Cezayir) nefyeylemiştir (sürmüştür). Orada ölmüştür.

10