bir üniversite aile hekimliği polikliniğinin hasta profili ve başvuru nedenleri

69 Pages·2015·0.53 MB·Turkish

T.C.
ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
TIP FAKÜLTESİ
AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI

BİR ÜNİVERSİTE AİLE HEKİMLİĞİ
POLİKLİNİĞİNİN HASTA PROFİLİ VE
BAŞVURU NEDENLERİ

UZMANLIK TEZİ
Dr. EREN GÖKÇE

DANIŞMAN
Prof. Dr. Güzel DİŞCİGİL

AYDIN-2015
T.C.

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ
TIP FAKÜLTESİ
AİLE HEKİMLİĞİ ANABİLİM DALI

BİR ÜNİVERSİTE AİLE HEKİMLİĞİ
POLİKLİNİĞİNİN HASTA PROFİLİ VE
BAŞVURU NEDENLERİ

UZMANLIK TEZİ
Dr. EREN GÖKÇE

DANIŞMAN
Prof. Dr. Güzel DİŞCİGİL

AYDIN-2015
TEŞEKKÜR
Asistanlık eğitimim boyunca her anımda yanımda olan ve desteklerini hiçbir zaman
esirgemeyen AİLEM’e
Bu zorlu asistanlık eğitim sürecinde bilgi, tecrübe ve birikimlerini bizlerle paylaşan
tüm ANABİLİM DALI HOCALARIM’a
İyi günde de kötü günde de yanlarında olmaktan olmaktan büyük mutluluk
duyduğum ASİSTAN ARKADAŞLARIM ve GÜNNUR HANIM’a
Özellikle tez sürecinde her zaman yardımcı olup anlayış gösteren ve bilim insanı
olmayı öğreten PROF. DR. GÜZEL DİŞCİGİL’ e
Varlığıyla beni mutlu eden, bitmek bilmeyen enerjisiyle beni hayata bağlayan,
varlığını hep yanımda hissettiğim ELİF DİNÇER’e
TEŞEKKÜRLERİMİ BİR BORÇ BİLİRİM
Dr. EREN GÖKÇE

i
İÇİNDEKİLER
TEŞEKKÜR............................................................................................................i
TABLO DİZİNİ......................................................................................................iv
1. GİRİŞ ve AMAÇ ............................................................................................... 1
2. GENEL BİLGİLER............................................................................................ 3
2.1. AİLE HEKİMLİĞİ / GENEL PRATİSYENLİĞİN TANIMI................................. 3
2.2. AİLE HEKİMLİĞİ / TEMEL ÖZELLİKLER...................................................... 4
2.3. AİLE HEKİMİ UZMANININ ÇEKİRDEK YETERLİLİKLERİ............................ 6
2.4. DÜNYA’DA ve TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİNİN GELİŞİMİ....................... 8
2.4.1. AİLE HEKİMLİĞİNİN TARİHÇESİ......................................................... 8
2.4.2.TÜRKİYE’DE AİLE HEKİMLİĞİNİN GELİŞİMİ...................................... 10
2.4.2.1. 1983 ÖNCESİ DÖNEM........................................................ 10
2.4.2.2. 1983-2003 ARASI DÖNEM................................................. 11
2.4.2.3. 2003 SONRASI DÖNEM..................................................... 12
2.5. NEDEN AİLE HEKİMLİĞİ............................................................................ 12
2.6. DÜNYADA AİLE HEKİMLİĞİ UYGULAMALARI.......................................... 16
2.7. AİLE HEKİMLİĞİNİN BUGÜNÜ................................................................... 21
2.8. AİLE HEKİMLİĞİNDE KAYIT TUTMA VE ÖNEMİ....................................... 23
2.9. AİLE HEKİMİNİN GÖREVLERİ VE KLİNİK YÖNÜ...................................... 25
2.10. TSM’NİN AİLE HEKİMLİĞİNDEKİ YERİ.................................................... 29
3. GEREÇ-YÖNTEM.......................................................................................... 31
4. BULGULAR.................................................................................................... 33
4.1. DEMOGRAFİK BİLGİLER..................................................................... 33
4.2. BAŞVURU SIKLIĞI VE NEDENLERİ .................................................... 34
4.3. TANILAR............................................................................................... 38
ii
4.4. YÖNETİM PLANI................................................................................... 42
5. TARTIŞMA..................................................................................................... 48
5.1. Demografik Özelliklerin Değerlendirilmesi............................................. 48
5.2. Başvuru Sıklığı, Nedenleri ve Tanılar.................................................... 49
5.3. Yönetim Planı ve Danışmanlık Konuları................................................ 50
6. SONUÇ ......................................................................................................... 53
7. ÖZET ............................................................................................................. 54
8. SUMMARY..................................................................................................... 56

8. KAYNAKLAR.................................................................................................. 58

iii
TABLO DİZİNİ
Tablo I.Başvuruların yıllar içinde dağılımı ve aylık ortalama başvuru sayısı.........33
Tablo II. Yaş gruplarına göre başvuran hastaların dağılımı...................................33
Tablo III.Başvuru sıklığına göre dağılım................................................................34
Tablo IV.Tüm başvuru nedenlerinin sıklık sırasına göre dağılımı..........................34
Tablo V.Hastaların ilk ve ikinci başvuru nedeni olarak belirttikleri yakınmaların
dağılımı..................................................................................................................35
Tablo VI.Yaş gruplarına göre başvuru nedenlerinin dağılımı................................36
Tablo VII.Başvuru nedenlerinin cinsiyete göre dağılımı........................................37
Tablo VIII. Sıklık sırasına göre İlk 20 tanı..............................................................38
Tablo IX.Ön tanı ve kesin tanıların dağılımı..........................................................39
Tablo X. Ön tanıların yaş gruplarına göre dağılımı................................................40
Tablo XI. Ön tanıların cinsiyete göre dağılımı.......................................................41
Tablo XII. Tanılara göre gerçekleştirilen yönetim planı.........................................42
Tablo XIII.Hastalara en sık verilen danışmanlık konuları .....................................43
Tablo XIV.Danışmanlık konularının yaş gruplarına göre dağılımı.........................44
Tablo XV.Başvuru nedenlerine göre danışmanlık konularının dağılımı.................45
Tablo XVI.Ön tanılara göre verilen danışmanlık konularının dağılımı ..................46
Tablo XVII.Başvuru nedenlerine göre gerçekleştirilen yönetim planı....................47

iv
1. GİRİŞ ve AMAÇ
Birinci basamak sağlık hizmetleri, sağlık hizmeti sunumuna giriş kapısı olup
bireye en yakın ve en kolay ulaşılabilecek konumdadır. Ülkemizde birinci basamak
sağlık hizmetleri, 2010 yılının sonunda tüm yurtta uygulamaya geçen aile hekimliği
sistemi ile aile sağlığı merkezleri ve toplum sağlığı merkezleri tarafından
yürütülmektedir. Bireysel birinci basamak sağlık hizmetleri aile sağlığı merkezleri
tarafından verilmektedir. Aile sağlığı merkezlerinde aile hekimleri ve aile hekimliği
uzmanları görev yapmaktadır.
WONCA’nın tanımına göre aile hekimliği, kendine özgü eğitim içeriği,
araştırması, kanıt temeli ve klinik uygulaması olan akademik ve bilimsel bir disiplin
ve birinci basamak yönelimli klinik bir uzmanlık alanıdır. Esas olarak yaş, cinsiyet
ve rahatsızlık ayırımı yapmaksızın tıbbi bakım arayan her bireye kapsamlı ve
sürekli bakım sağlamadan sorumlu kişisel doktorlardır.
Aile hekimleri, kişiyi ailesi ve içinde yaşadığı toplum ile birlikte bir bütün
olarak ele alıp tedavi hizmetleri ile koruyucu sağlık hizmetlerini bir arada sunan ve
kendi sorumluluğu altındaki kişilerin hem biyolojik, hem ruhsal, hem de sosyal
yönleriyle ilgilenen, kişilerin serbestçe seçebildikleri hekimlerdir. Aile hekimliği
uygulamasında, ayrışmamış ve organize olmamış rahatsızlıklar önemli bir yer
tutmaktadır. Ayrışmamış ve organize olmamış rahatsızlıklar, disiplinin kendine
özgü problem çözme sistematiği içerisinde yönetilmektedir. Aile Hekimlerinin
görevleri arasında; sorumluluğu altındaki kişilerle sürekli ilişki halinde olarak onları
izlemek, erken tanı ve tedaviyi sağlamak, birinci basamağa özgü bireye ve
topluma yönelik koruyucu sağlık hizmetlerini sunmak, kronik hastalıklarda sürekli
bakım ve tedavi sağlamak, bireylerin yaşam kalitelerini ve sağlık düzeylerini
geliştirmeye çalışarak toplumun gelişmesine katkı sağlamak bulunmaktadır
Aile hekimliği uygulamasında hastaya ait bilgiler çok önemli bir yer tutar. İyi
bir hasta bakımının sağlanması hasta kayıtlarının düzenli tutulmasıyla
mümkündür. Ayrıca kayıtlar hekimin kendi deneyimini artırma ve derinleştirmesi
için bir araçtır. Rahatsızlıkların klinik seyri, başvuru sıklığı hakkında bilgi verir,
kişisel veya bağlı nüfusa yönelik koruyucu hekimlik uygulamalarının organize bir
1
yaklaşımla sunulabilmesi için veri sağlar. Tutulan kayıtlar yeterli ise klinik
araştırmada kullanılabilirler. Kayıtlar, aile hekimliği biriminin hafızası olup hizmetin
niteliğini değerlendirmek ve geliştirmek için kullanılabilecek değerli gereçlerdir.
Aile hekimleri, hizmet sunduğu birey ve toplumun sağlığının korunması ve
geliştirilmesi için sağlık eğitimi vermektedirler. Aile hekiminin görevleri arasında
birey olarak hastasına hastalığı ile ilgili bilgi vermenin yanı sıra, bulaşıcı
hastalıklardan korunma, aile planlaması, çocuk sağlığı, beslenme ve aşılama gibi
konularda da danışmanlık vermek yer alır. Ayrıca başvuru nedenini ve kişinin
sağlık durumunu değerlendirerek doğru yönetim planı oluşturmakla yükümlüdür.
Bu nedenle aile hekimliği uygulamasında başvuru nedenlerinin, konmuş tanıların,
verilen danışmanlık hizmetinin ve uygulanan hasta yönetim planlarının
incelenmesi önemlidir.
Bu doğrultuda biz, aile hekimliği polikliniğimize başvuran hastaların
kayıtlarını inceleyerek; başvuru nedenlerini, tanıları, danışmanlık hizmetini,
uygulanan yönetim planını, sevk ve konsültasyon işlemlerini değerlendirmeyi ve
polikliniğimize başvuran hasta profilini ortaya koymayı amaçladık. Araştırmamızın
sonuçlarının, aile hekimliği uzmanlık eğitimi ve uygulamasına katkıda bulunacağını
umuyoruz.

2
2. GENEL BİLGİLER
2.1. Aile Hekimliği / Genel Pratisyenliğin Tanımı
Sağlık Bakanlığına göre aile hekimleri; bireylerin ve aile fertlerinin ikamet
yerlerinin yakınlarında ya da kolaylıkla ulaşabilecekleri bir yerde bulunan, ilk
başvuracakları, kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak
teşhis, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmetlerini, yaş, cinsiyet ve hastalık ayrımı
yapmaksızın, her kişiye kapsamlı ve devamlı olarak vermekle yükümlü, gerektiği
ölçüde gezici sağlık hizmeti veren ve tam gün esasına göre çalışan aile hekimliği
uzmanı veya bakanlığın öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabipleridir
(1).
Aile hekimliğinin mesleksel görevleri sağlık sisteminden, bireylerin
gereksinim ve isteklerinden etkilenmektedir. Bu yüzden her ülke kendine özgü aile
hekimliği tanımı geliştirmek durumunda kalmıştır. Bir bilim dalı olan aile
hekimliğinde bu karışıklığı gidermek, bilim dalı olmanın gereklerini yerine getirmek
adına dünya çapında uzlaşma sağlanarak WONCA tarafından yeni bir tanım
belirlenmiştir. Bu tanımına göre ise; Aile Hekimliği / Genel Pratisyenlik sağlık
sistemiyle ilk tıbbi temas noktasını oluşturarak, yaş, cinsiyet ya da kişinin başka
herhangi bir özelliğine bakmaksızın tüm sağlık sorunlarıyla ilgilenen, bu bağlamda
bütüncül, kapsamlı ve koordineli bir bakım sağlayarak özgün görüşme süreci ve
problem çözme becerileri ile bireye, ailesine ve topluma yönelik bir yaklaşım
geliştiren birinci basamak yönelimli akademik ve bilimsel bir uzmanlık alanıdır (2).
Aile hekimliğini kendine özgü eğitim içeriği, araştırması, kanıt temeli ve
klinik uygulaması olan akademik ve bilimsel bir disiplin ve birinci basamak
yönelimli klinik bir uzmanlık alanı olarak tanımlayabiliriz (3).
Aile hekimi, ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nın 1985’te çıkardığı uzmanlık
tüzüğüne göre tıp fakültesi eğitimi sonrası en az üç yıl uzmanlık eğitimi alan,
kişisel, bütüncül ve sürekli olarak birinci basamak sağlık hizmeti sunan, bu konuda
uzmanlaşmış tıp doktorudur. Bazı ülkelerde ise uluslararası standartlara göre
mezuniyet sonrası eğitim almış olan birinci basamak hekimi, “Genel Pratisyen”
3
adını almaktadır. Mezuniyet sonrası eğitimin üç yıl süreyle zorunlu hale gelmesi,
değişen sağlık sistemlerinde gittikçe daha büyük bir rol almakta olan aile hekimleri
için çok önemlidir. Hastanın sistemle ilk karşılaştığı kişi olan aile hekiminin eğitimi,
hastanın birinci basamakta tedavi edilip edilemeyeceğini, diğer branş uzmanına
ve/veya hastaneye sevkinin gerekip gerekmeyeceğini ayırt edebilecek, güncel
tarama, korunma, tedavi ve takip protokollerini uygulayabilecek ve birinci
basamağın gerektirdiği gibi multidisipliner araştırmalar yapıp yürütebilecek nitelikte
olmalıdır (4).
Aile Hekimliği / Genel Pratisyenlik hem bir disiplin, hem de bir uzmanlık
olarak tanımlanmalıdır. Disiplinin oluşturduğu akademik temelin ve çerçevenin
tanımlanması, eğitim, araştırma ve kalite geliştirme alanlarının bilgilendirilmesi için
gerekliyken; uzmanlığın gerekliliği ise bu akademik tanımın tüm Avrupa sağlık
sistemlerinde hastalarla çalışan uzman aile hekimi kavramına dönüştürülmesi
içindir.
2.2. Aile Hekimliği / Temel Özellikler
Genel Pratisyenler / Aile Hekimleri, disiplinin ilkelerine göre eğitilmiş uzman
hekimlerdir. Esas olarak yaş, cinsiyet ve rahatsızlık ayırımı yapmaksızın tıbbi
bakım arayan her bireye kapsamlı ve sürekli bakım sağlamadan sorumlu kişisel
doktorlardır. Bireylere kendi aile, toplum ve kültürleri bağlamında hizmet sunarlar;
bunu yaparken de her zaman hastalarının bağımsız kişiliklerine saygı duyarlar.
Ayrıca topluma karşı da mesleksel sorumluluk taşırlar. Rahatsızlıklarının yönetim
planlarını hastalarıyla görüşürken, yineleyen temaslarla oluşan bilgi birikimini ve
güveni kullanarak fiziksel, ruhsal, toplumsal, kültürel ve varoluşsal etkenleri birlikte
değerlendirirler. Genel Pratisyenler / Aile Hekimleri mesleksel görevlerini, sağlığı
geliştirerek, hastalıkları önleyerek, sağaltım, bakım ya da rahatsızlıklarda hafifleme
sağlayarak yerine getirirler. Bu sağlık gereksinimlerine ve hizmet sundukları
toplumun var olan kaynaklarına göre ve gerektiğinde bu hizmetlere ulaşmada
hastalara yardımcı olarak ya doğrudan kendileri tarafından ya da diğer meslek
çalışanlarının hizmetleri aracılığıyla gerçekleştirilir. Aile hekimleri etkili ve güvenli
4