Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları 1922 - 1923 PDF
Preview Bir Sovyet Diplomatının Türkiye Anıları 1922 - 1923
I-/ )i t I hir Sovyet diplomatının türkiye anıları 1922-1923 Semyon İvanoviç Aralov Çeviren: Haşan Âli Ediz TÜRKİYE ^BANKASI 21 Kültür Yayınları S: SEMYON İVANOVİÇ ARAI.ÜV BİR SOVYET DİPLOMATININ TÜRKİYE ANILARI 1922-1923 ÖZGÜN ADI BOCnOMPIHAHMÜ COBETCKOrO flUnnOMATA 1922-1923 RUSÇA ASÜINDAN ÇEVİREN HAŞAN ÂLİ EDİZ © TÜRKİYE i؛ İİANKASİ KÜLTÜR YAYİNLARI, İOOy Scrtifikn No: 11213 EMREYALÇIN G،؛RSEI. YÖNETMEN B1ROI-BAYRAM YAYINA liA/.İRLAYAN ©ANDAN BADEM REDAK'IÖR ÖZLEM ÇEKMECE DÜZELTMEN ESENC,ÜRAY DİZİNİ HAZIRLAYAN BO^A BOZATLI GRAFİ!< TASARIM UYGULAMA TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINI-ARI I. BASKI: EYLÜL 1008 ت, BASKI: NİSAN 010ت ISBN 978-9944-88-465-5 BASKI YAYLA CIK MATBAACILIK I.İTRÖS YOLU EATİI! SANAYİ SİTESİ NO: 12/197-203 TOE^ARİ İSTANIİUL (0212)612 58 60 Senifika No: 11931 TÜRKİYE İŞ BANKASİ KÜLTÜR YAYINLARI İSTİKLAL GADDESİ, NO: 144/4 BEYOĞLU 34430 İSTANBUL Tel. (0212)252 39 91 Fax. (0212) 252 39 95 www.iskultur.coni.tr TÜRKİYE ما BANKASI Kültür Yayınları bir Sovyet diplomatının türkiye anıları ل9 2 2 -ل 9 ت3 Çeviren Haşan Âli Ediz Ant içindekiler SUNUŞ Erken Dönem Türk-Sovyet ilişkileri ve s. i. Aralov SOVYET UİELO^^ATİNİN ANİLA^İ 1922-1923 TU^^IYE’YE a ta n ^ a ^ (،:içerin']،• ؛؛örüştne 4 V. i. Eenin hakkında düşünenler 6 Dostluk ihşkdnrinin baş!amas> 7 RSFSC yeni Türkiye’nin samimi ve çıkar ^özermeyen dostudur 9 iti!a£ Demlerleri, Türkiye ve Sovyet ^usya 10 Sovynt-Türk dostlusuna karşı mücadelede Enver Paşa’mn rolü 11 Suhan’ın hükümeti ve iti!a£ Dnvletlnri yeni Türkiyn’^i Sovyet ^us^a’dan ayırmaya ça!ışıyorlar 12 h^enşeviklerin Ralkasy^’daki haince laaliyerinri hakkında leııiıı 13 Eatılı emperyalistler Uünny Kafkasya’da 14 Güney Kafkasya komünistlerinin Sovyet iktidarı için mücadelesi 17 Taşnak Ermnnistanı ile Türkiye arasında savaş ıs G. K. Grconikidzn’nin D. p. ^loba’ya te!؛’,ralı 20 18. Kafkas Tümeni’nin seferi ve Eatum’un kurtuluşu . 20 Yeni Türkiye ile ^SFSC arasındaki ilk antlaşma 23 Türkiye ile RFSC arasında karşılıklı ilişkilerin gelişmesi 24 ftilaf DevRtlerinin Türkiye ile il§ili tasarıları .,..... ................25 Türkiyn’yn gitmeden önen Lenin’le görüşme ...........................26 ^i^erin üzerine başkaca birkaç söz 29 Ali Fuat Paşa’)'■ zi)'aret 30 TİFLİS’TEN ANKARA’YA YOLCULUK Yolun ﺍﺍ.ﺍلآﺍ;ﺍﺍﺍﺇ ',ﺍﺍ'ﺍ 32 1 ﺃﺍﺍﺍﺍ /،• ile karşılaşma 35 Türkiye ile Sovyet Ukrayna arasında dostluk antlaşması ... 38 Samsun MutasarrıL ile görüşme 39 Anadolu yollarında ■11 Yolda köylülerle konuşmalar 2ﺓ 1 lav/a kasabasında •1'•' Mustafa Kemal üzerine anlatılanlar 50 Merzifon 53 Corum, Alaca, Yozgat 53 Türk subayı ile konuşma 55 Yolculuk izlenimleri 5? Türk ordusunun zaferi 59 Dışişleri bakanı ile karşılaşma ,....,........-....,..,,.,,.,,..,.,.............-..61 ANKARA Ankara şehrinde kısa bir gezinti 63 Mustafa Kemal Paşa ile ilk karşılaşma 64 Pabriye Hanım 68 Toplum kadını Halide Tdip 68 Türkiye üzerinde Amerikan mandası fikri 70 Sovyet elçisine gösterilen ilgi 71 Suriye köylüsünün mektubu 72 Mustafa Kemal ile cephede karşılaşmalar 72 Mustafa Kemal Sovyet elçiliğinde 73 CEPHE ^ERlSlNUE Polatlı Biçer 76 Mustafa Kemal ve İsmet Paşalarla buluşma . . ...77 Sivrihisar kasabası 78 Bitik köyünde 41. Tümen karargâhı 79 Bolvadin 2. Ordu karargâhını ziyaret 80 1. Ordu karargâhı 81 Başkomutanlık karargâhı 82 Mustafa Kemal’in ateşkes hakkındaki düşünceleri .......... ...84 1. Ordu’nun geçit töreni 85 Asker oyunları ve temsil 87 Öksüzler yurdu 88 Anadolu’da Rus köyü Cigidiya..........................................................89 İsmet Paşa’nın ziyafeti............................................................................92 Mustafa Kemal’in konuşması.............................................................93 Süvari Kolordusu’nıın teftişi................................................................95 Konya’ya geliş............................................................................................9ü Medreseler............................................ 98 Nalbantlık okulu......................................................................................99 imaldt-ı Harbiye Fabrikası ve atölyeleri......................................101 Topçu ©kulu ve Askeri Lise..............................................................102 Kadınların durumu...............................................................................103 Mevlevi tarikatı.......................................................................................103 ©S^etmen okulunda temsil................................................................105 Mustafa Kemal Paşa’nın halkla sohbeti .....................................105 Mustafa Kemal Paşa ile Türk ordusu ve RSFSG’nin yardımı üzerine söyleşi....................................................................................10ü Türk subayları ile söyleşiler...............................................................108 Türk erlerinin siyasal eğitimi............................................................110 Mustafa Kemal ve Kürt sorunu......................................................111 Mustafa Kemal ve Arap ülkeleri.....................................................112 Şeyh Senusi’den Mustafa Kemal’e mektup.. . . . . . . . . . . . . . . . . .© 4 Gezimizin sona erişi................................................................................114 Türk halkının Sovyet Rusya’ya sempati duyguları .. ...........115 Elçilikte ﺍ Mayıs’ın kutlanması......................................................11ü Genelkurmay Başkam Fevzi Paşa...................................................117 Milli Savunma Bakanı Kâzım Paşa................................................118 Batı Cephesi Komutanı ismet Paşa................................................118 Refet Paşa...................................................................................................120 Rauf Bey.....................................................................................................120 Mustafa Kemal Paşa Türkiye’nin ulusal uyanışını anlatıyor 1^1 Cenevre Konferansı ve Rapallo ‘ . . . .12ü General Tov/nshend’in Türkiye’yi ziyareti .... .......... ...........129 İngiltere ve Türk basım.......................................................................130 Mersin’de RSFSC konsoloslumu sorunu.....................................131 Mustafa Kemal’in Doğu halkları kongresi toplanması hakkmdaki teklifi.,,, .........................131 TÜRK ORDUSUNUN TAARRUZU Enver Paşa isyanımn bastırılması....................................................133 Kemalistlerin muhalefetle mübadelesi..........................................133 Türk ordusunun taarruz hazırlığı...................................................134 Türk ordusunun taarruzu.....................................................................................................136 Mustafa Kemal ve fsmet Paşalar taarruzu idare ediyorlar 138 Kutlamamtza BMM’nin cevabı..........................................................................................13? Yunan ordusunun bozguna uğratılması üzerine Mustafa Kemal’in anlattıkları.............................................................................................13? f tilaf Devletlerinin Türk ordusunun zaferlerini durdurma girişimleri................................................................................................................140 bırakışması üzerine konuşmalar Silah..........................................................21 4 şenlikler Anadolu’da.......................................................................31 4 Kemal’den Türk ordusu üzerine Mustafa ..... . .. .144 R SFSC Dışişleri Halk Komiserinin Türkiye’ce notası . .... 147 RSFSC Dışişleri Halk Komiserliği’nin Karadeniz Devletleri Konferansı önerisi.....................................................................................................................81 4 M USTAFA KEMAU؛N CUMUU^YET^I TÜRKİYE MUCADEEESİ devrilmesi ve kovulması Padişahın...................................................151 Padişahlığın devrilmesini halkın desteklemesi . . . . . .154 muhalefetin büyümesi Meclis’te.........................................................5 15 Kemal’in cevabı Mustafa ..............................................................6 15 Kemal’in seçim konuşmaları Mustafa....................................................71 5 Gerici muhalefet ve Türk-Sovyet ilişkileri...................... ....162 Toplum insanlarının Sovyet Rusya üzerine düşünceleri .165 LOZAN VE EOÜAZLAR SORUNU Konferansı’nda Türkiye Lozan.............................................................16? Bey’le konuşma Rauf......................................................................................170 Türk Dışişleri Bakanlığı ile Lozan üzerine görüşlüler 174 heyeti için mücadele Konferans......................................................180 Lozan Konferansı’nda Türkiye ve RSFSC hakkında fsmet Paşa.....................................................................................................................................182 Rauf Bey üzerine Yine ..............................................................................186 Boğazların RSFSC ve Türkiye tarafından birlikte savunulması sorunu.................................................................................................................188 Nadi Bey ve Boğazlar sorunu Yunus .............................................1?3 Bey’le konferans üzerine konuşmalarımızR auf . 1?6 ^ çerin’in Lozan’daki konuşması..............................................1?8 delegasyonunun teklifleri Sovyet.........................................................204 Ingiltere’nin Gelibolu yarımadası üzerine emelleri . .. . . . 210 Lozan Konferansı’nın Türkiye için sonuçları .......................212 Lozan’da Sovyet delegasyonu..................................................... Sovyet delegasyonunun Lozan anlaşmasın، İmzalamaları Türkiye’den ayrılışım..................................................................... Sovyet elçilik personelinin çalışmaları . . . . . . . . . TBMM üyelerinden Sırrı Bey’le bir söyleşi . MUSTAFA ^EMAF ?AŞA VE YENİ TÜR^YE’NİN KURULUŞU Yaşantı ve kültürde yapılan reMrmlar.........................................221 Tkonomik reform planları.................................................................223 Mustafa Kemal ve yabaneı sermaye..............................................225 fzmir fktisat K o n g r e s i ..............................................226 Bazı sonuçlar...........................................................................................^2? Llçilikte son karşılaşma.......................................................................22? Erken Dönem Türk-Sovyet ilişkileri ve Semyon Aralov Sovyetler Birliği, bundan böyle genç nesiller için rarihin de- rinlilclerine gömülmüş bir ülke. Oy^a kısaca SSCB (Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği) olarak bilinen bu impara- torluk, 1917’den 1991’e kadar 20. yüzyıla damgasını vur- muş, bloklu dünyanın cephelerinden birinin öncülüğünü üst- lenmişti. Sovyetler Bitliği daha Milli Mücadele’nin ilk yılla- tından itibaten Türkiye’nin de dış politikasının belirleyici bir unsuruydu. Kollektivist bir anlayışla “tekelci kapitalizm’’^ karşı sosyalizmi kendine göte yorumlayan SSCB, İkinci Dün- ya Savaşı ertesi bloklaşan dünyada Doğu Bloku’nnn başını çekmiş. Batı ülkelerinde “Demitpetde Dlkeleri” olatak ad- landıtılan ülkelet grubunu egemenliği altına almış ve Doğn Avrupa’da hâkim konumunu on yıllatea sürdürmüş bir ülke. Bu bloklaşmadan Türkiye de nasibini almış, Sovyetler Birli- ği’nin Orta Avrupa’da yayılımının ertesinde Truman doktrini ile ABD şemsiyesi altına gitmiş, Marshall ?lanı ve NA^O ile terciHni bundan böyle Batı’dan yana yapmıştı. “Karanlık ^ağ” diye bilinen ve iki dünya savaşını içeren dönemi “So- ğuk Savaş” izlemiş, Türkiye Batı Bloku’nun güneydoğu sa- vunma kanadını oluşturmuştu. Ne var ki, Sovyet sisteminin kuruluş evresinde ve Türki- ye’nin “düvel-i muazzama”ya karşı direndiği yıllarda, iki ülke atasındaki ilişkiler bir “kara gün dostluğu” olarak uitelendiri- lirdi. Sovyetler Birliği Anadolu topraklarında bir ulus-devlet inşa sürecine omu^ vermiş, en azından İkinci Dünya Savaşı’na kadar Türk-Sovyet ilişkileri dostluk paktlarıyla da pekiştiril-
The list of books you might like
