Bilim Teknik

127 Pages·2012·6.27 MB·Turkish

2013 GÖK OLAYLARI YILLIĞI
Bilim
ve
T UG Teknik
TÜBİTAK
ULUSAL GÖZLEMEVİ
2
0
1
3
G
Ö
K
O
L
A
Y
L
A
R
I Y
IL
L
IĞ
I
goyKAPAK2013.indd 1 21.12.2012 15:16
2013 Gök Olayları Yıllığı
Hazırlayanlar
Alp Akoğlu
(TÜBİTAK Popüler Bilim Dergileri)
[email protected]
Dr. Tuncay Özışık
(TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi)
[email protected]
Grafik Tasarım:
Ödül Evren Töngür
TÜBİTAK ULUSAL GÖZLEMEVİ
www.tug.tubitak.gov.tr
Tel: [phone]
Faks: (242) 227 84 00
TÜBİTAK BİLİM VE TEKNİK DERGİSİ
www.biltek.tubitak.gov.tr
Tel: [phone]
Faks: (312) 427 66 77
2001’den bu yana yayımlanan Gök Olayları Yıllığı TÜBİTAK Bilim ve Teknik dergisi ile
TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nin ortak çalışması. Gök Olayları Yıllığı bu yıl
farklı bir görünümle karşınıza çıkıyor. Önceleri gök olaylarının yazılı ve görsel olarak
anlatıldığı bir kitapçık olarak yayımlanan yıllığı bu yıl bir ajandaya dönüştürdük.
Böylece onu yıl boyunca yararlanabileceğiniz bir gökyüzü gözlem rehberi olmaktan
öte, kendi notlarınızı da alabileceğiniz bir ajanda olarak kullanabileceğinizi umuyoruz.
Önceki yıllıklarımızda orta sayfada yer alan gök olayları çizelgesini de duvarınıza
asabileceğiniz bir poster olarak veriyoruz.
2013’te gerçekleşecek Ay ve Güneş tutulmaları ile ilgili açıklamaları yıllığın
ilk sayfalarında bulabilirsiniz. Göktaşı yağmurlarının tarihleri ve gözlenebilecek
akanyıldız sayıları yine burada veriliyor. İlerleyen sayfalarda yılın önemli
gök olayları her gün için ayrılan alanlarda, gezegenlerin haftalık durumları
sağ sayfalardaki ilgili alanda veriliyor. Sağ sayfaların alt bölümündeyse
haftanın önemli gezegen ve Ay yakınlaşmaları çizimle gösteriliyor.
Önemli yakınlaşmaların olmadığı haftalarda TÜBİTAK Ulusal Gözlemevi’nde
çekilen ya da ülkemizdeki gökbilimcilerin çektiği fotoğraflara yer veriliyor.
Gökyüzünün genel görünümünü gösteren aylık haritalar yıllığın
son sayfalarında yer alıyor.
2013 Gök Olayları Yıllığı’nın sizi gökyüzüne biraz daha yakınlaştıracağını umuyor,
açık bir gökyüzü ve bol yıldızlı yıllar diliyoruz.
2013
Ocak Şubat
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 2 3 4 5 6 1 2 3
7 8 9 10 11 12 13 4 5 6 7 8 9 10
14 15 16 17 18 19 20 11 12 13 14 15 16 17
21 22 23 24 25 26 27 18 19 20 21 22 23 24
28 29 30 31 25 26 27 28
Mart Nisan
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 2 3 1 2 3 4 5 6 7
4 5 6 7 8 9 10 8 9 10 11 12 13 14
11 12 13 14 15 16 17 15 16 17 18 19 20 21
18 19 20 21 22 23 24 22 23 24 25 26 27 28
25 26 27 28 29 30 31 29 30
Mayıs Haziran
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 2 3 4 5 1 2
6 7 8 9 10 11 12 3 4 5 6 7 8 9
13 14 15 16 17 18 19 10 11 12 13 14 15 16
20 21 22 23 24 25 26 17 18 19 20 21 22 23
27 28 29 30 31 24 25 26 27 28 29 30
2013
Temmuz Ağustos
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 2 3 4 5 6 7 1 2 3 4
8 9 10 11 12 13 14 5 6 7 8 9 10 11
15 16 17 18 19 20 21 12 13 14 15 16 17 18
22 23 24 25 26 27 28 19 20 21 22 23 24 25
29 30 31 26 27 28 29 30 31
Eylül Ekim
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 1 2 3 4 5 6
2 3 4 5 6 7 8 7 8 9 10 11 12 13
9 10 11 12 13 14 15 14 15 16 17 18 19 20
16 17 18 19 20 21 22 21 22 23 24 25 26 27
23/30 24 25 26 27 28 29 28 29 30 31
Kasım Aralık
Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz Pa Sa Ça Pe Cu Ct Pz
1 2 3 1
4 5 6 7 8 9 10 2 3 4 5 6 7 8
11 12 13 14 15 16 17 9 10 11 12 13 14 15
18 19 20 21 22 23 24 16 17 18 19 20 21 22
25 26 27 28 29 30 23/30 24/31 25 26 27 28 29
2013’ün Önemli Gök Olayları
Bu yıl üç Ay tutulması, iki Güneş tutulması gerekleşecek.
25-26 Nisan’daki parçalı Ay tutulması ve 18-19 Ekim’deki yarıgölge
Ay tutulması ülkemizden gözlenebilecek. 25 Mayıs’taki yarıgölge
Ay tutulması ülkemizden gözlenemeyecek.
10 Mayıs’ta gerçekleşecek halkalı Güneş tutulması
ülkemizden gözlenemeyecek. 3 Kasım’daki hibrit Güneş tutulmasıysa
ülkemizden Güneş’in çok küçük bir bölümünün örtüldüğü bir
parçalı tutulma olarak görülecek.
25-26 Nisan 2013 Parçalı Ay Tutulması
Türkiye saati ile 21:04-01:11 saatleri arasında gerçekleşecek
bu parçalı tutulma Ortadoğu, Asya’nın büyük bölümü, Avrupa,
Avustralya ve Antarktika’dan gözlenebilecek. Ay’ın tamamı
gökyüzünde Dünya’nın yarıgölgesinden geçeceği için
parlaklığı hafifçe azalıp rengi kızarıklaşacak, fakat bu değişim
tam Ay tutulmasındaki kadar belirgin olmayacak.
Tutulma ortası saat 23:07’de gerçekleşecek.
19 Ekim 2013 Yarıgölge Ay Tutulması
Türkiye saati ile 00:50-04:50 saatleri arasında gerçekleşecek
bu parçalı tutulma Afrika, Avrupa, Rusya, Asya’nın batısı
ve Amerika’dan gözlenebilecek. Ay’ın % 80’lik bir bölümü Dünya’nın
yarıgölgesinden geçeceği için bu kısım hafifçe kızaracak fakat
bu bir tam tutulmadaki gibi belirgin olmayacak.
Tutulma ortası saat 02:50’de gerçekleşecek.
25-26 Nisan 2013
Parçalı Ay Tutulması
Y1: Yarıgölge tutulma başlangıcı (21:04) Dünya’nın
yarıgölgesi
P1: Parçalı tutulma başlangıcı (22:54)
TO: Tutulma ortası (23:07)
P2: Parçalı tutulma sonu (23:21)
Y2: Yarıgölge tutulma sonu (01:11)
Dünya’nın
gölgesi
Y1
P1
Y2
P2 TO
19 Ekim 2013
Yarıgölge Ay Tutulması
Y2
Y1: Yarıgölge tutulma başlangıcı (00:50) TO
TO: Tutulma ortası (02:50)
Y2: Yarıgölge tutulma sonu (04:50) Y1
Dünya’nın
gölgesi
Dünya’nın
yarıgölgesi
2013’ün Önemli Gök Olayları
10 Mayıs 2013 Halkalı Güneş Tutulması
Tutulma hattının büyük bölümü Pasifik Okyanusu’ndan geçiyor.
Tutulmanın gözlenebileceği tek anakara Avustralya. Tutulma burada
sabah saatlerinde gözlenecek.
3 Kasım 2013 Hibrit Güneş Tutulması
Bu ilginç tutulma halkalı tutulma olarak başlayacak,
tam tutulma olarak devam edecek ve bitecek. Tutulmanın başlangıcı
ve büyük bölümü Atlantik Okyanusu üzerinde gerçekleşecek.
Ay’ın gölgesi Afrika’nın batısında karaya basacak ve Afrika kıtasının
doğusuna ulaştığında tutulma sona erecek. Tutulma Afrika’nın tam
tutulma şeridi dışında kalan bölümünün neredeyse tamamından
ve bazı güney Avrupa ülkeleri ile Türkiye’den parçalı tutulma olarak
görülebilecek. Tutulma ülkemizde günbatımında görülebilecek
Ülkemizin güneyinde Güneş’in % 7 kadarı örtülürken
kuzeyde tutulmayı fark etmek bile zor olacak.
Göktaşı Yağmurları
Tarih Saat/sayı
Quadrantid (Dörtlük) 3-4 Ocak 120
Lyrid (Lir) 22-23 Nisan 20
Eta Aquarid (Eta Kova) 4-5 Mayıs 60
Delta Aquarid (Delta Kova) 27-28 Temmuz 20
Perseid (Perse) 12-13 Ağustos 90
Orionid (Avcı) 20-21 Ekim 20
Leonid (Aslan) 17-18 Kasım 15
Geminid (İkizler) 13-14 Aralık 120
10 Mayıs 2013
Halkalı Güneş Tutulması
Örtülme
0.20 oranı
0.40
0.60
0.80
0.80
0.60
23:00 UT 23:30 UT 00:00 UT00:30 UT01:00 UT0.04.0201:300 UT 02:00 UT
Saat
(Evrensel Saat)
3 Kasım 2013
Hibrit Güneş Tutulması
0.20
0.40
0.60
0.80
0.20101:.340 00U.T600.8012:00 UT 12:30 UT 13:00 UT 13:30 UT 14:00 UT
Ocak
31 Aralık
Pazartesi
1 Ocak
Salı
2 Ocak
Çarşamba Venüs batı ufkunda en büyük doğu uzanımında (21°)
Dünya Güneş’e en yakın konumunda (147.099.586 km)
3 Ocak
Perşembe Dörtlük (Quadrantid) göktaşı yağmuru (en fazla 120 adet/saat)*
*Göktaşı yağmuru 3/4 Ocak gecesi, geceyarısından sonra etkinleşecek
4 Ocak
Cuma