TIBBİ DEANTOLOJİ,ETİK, AHLAK,BİLİMDE ETİK HATALAR Prof.Dr.Mustafa Yenigün EÜTF. Haseki Eğ.Arş.Hast. BİLİM “Bilim”, insanların kendilerini ve çevrelerindeki diğer varlıkları anlamak ve bu varlıkların birbirleri ile ilişki ve etkileşmelerini inceleyip, oluşan olayları açıklayabilmek için uyguladıkları yöntem ve etkinlikler ile ilk çağlardan günümüze kadar elde edip biriktirerek yeni kuşaklara aktardıkları bilgilerin tümü olarak tanımlanabilir. (Helmut Spinner, "Wissenschaftsethik in der philosophischen Sackgasse", Wissenschaft und Ethik, s. 161.2010 AHLAK • Ahlak Arapça hulk sözcüğünün çoğuludur.Huy,adet,alışkanlık, insanın ruhsal-zihinsel-manevi halleri anlamındadır.İngilizce’de moral, morality ahlak anlamında kullanılır, adet, alışkanlık, karakter anlamlarına gelir. • Ahlak: “Bir toplum içinde kişilerin benimsedikleri, uymak zorunda bulundukları davranış biçimleri ve kuralları.’’ Tanımlanmış“İyi nitelikler, güzel huylar.’’ olarak tanımlanabilir. • Ahlak yöreseldir,toplumdan topluma değişebilir (Kansu E (1994) Bilimsel Yanıltma ve Önlenmesi. Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite. Ankara,Türkiye Bilimler Akademisi ‘’TÜBA’’, s.71-75 s.71) ETİK • Etik kelimesi köken olarak Eski Yunan'a kadar gider.Yunanca “Ethos”,iyi,güzel anlamındadır • Etik,ahlak,ahlakla ilgili demektir ama terimler arasında farklar vardır.Etik evrenseldir. Etik,evrensel kabul gören kurallardır. • Daha geniş bakış açısı ile etik genel olarak, neyin doğru neyin yanlış olduğunu ayırmaya yarayan davranış kurallarıdır. • Ahlaki mükemmelliktir • Dürüstlük, adalet, saygı, sevgi, güven Bilgelik,ölçülülük, ve cesaretin karmaşası. • Etik davranışların temelinde erdemlilik ve erdeme ulaşma fikri vardır Kansu E (1994) Bilimsel Yanıltma ve Önlenmesi. Dünya'da ve Türkiye'de Bilim, Etik ve Üniversite Ankara,Türkiye Bilimler Akademisi ‘’TÜBA’’, s.71- 75 s.71) ERDEM • Erdem,ahlaksal ve etiksel mükemmelliktir • Dürüstlük, adalet, saygı, sevgi, güven Bilgelik,ölçülülük, ve cesaretin karmaşası. • Etik davranışların temelinde erdemlilik ve erdeme ulaşma fikri vardır AHLAK VE ETİK FARKLARI BİLİMİN YAPMANIN TEMEL İLKELERİ DÜRÜSTLÜK İLKESİNE SAHİP OLMAK ŞEFFAFLIK SUNMA DURUMUNDA BULUNMA EVRENSELLİK SAĞLANMIŞ OLMAK ADALET DOLULUK ERİŞİLEBİLME HAKKI OLMA ÖZGÜR TARTIŞILABİLME GEREĞİ ARAŞTIRMA VE DENEYLE KANITLANABİLME. Helsinki bildirgesi (1964, 1975, 1983,1989,1996, 2000, 2002, 2004,2012)İnsan Denekleri Üzerindeki Tıbbi Araştırmalarda Etik İlkeler-33 madde. • Klinik araştırmalar etiğinin temel taşıdır. • İnsan Denekler Üzerindeki Biyomedikal Araştırmalar İçin Hekimlere Yol gösterici öneriler sunar. • Tüm tıbbi araştırmalardaki temel ilkeleri ve tıbbi bakımla birleşik tıbbi araştırmalara ilişkin ek ilkeleri tanımlar. • Dünya tıp birliği helsinki bildirgesi 29. maddesinin açıklama notu (Washington-2002) • Kanıtlanmış bir tedavi varsa ,plasebo kontrollu çalışma yapılamaz. • Kanıtlanmış bir tedavi mevcut olsa bile plasebo kontrollü denemeler aşağıdaki koşulda, etik yönden kabul edilebilir • Bir profilaktik, diagnostik ya da terapötik yöntemin, güvenilirliği ve etkinliliğini belirlemek için gerekli, zorunlu ve bilimsel olarak doğru metodolojik nedenlerle kullanılarak plasebo-kontrollü denemeler yapılabilir. 8 WHO (Dünya Sağlık Örgütü) Amsterdam Bildirgesi (1994) Hasta insan hakları • Özgürce hekim seçimi. • Bakım/tedavi hakkı. • Önerilen tedaviyi red/kabul. • Bilgilendirilme/onam. • Sağlık hizmetlerinde insan hak ve değerlerinin gözetilmesi. • Özel hayatın gizliliğine saygı. • Mahremiyet. • Kişinin, rızası ve resmi makamların izni ve gözetimi olmaksızın tıbbi araştırmalara katılmama. • Onurlu bir şekilde ölme hakkı. • Dini temsilci yardımı. HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ • Bedeni, ruhi ve sosyal yönden tam bir iyilik hali içinde yaşama hakkı • Herkesin yaşama, maddi ve manevi varlığını koruma ve geliştirme hakkı • Irk, dil, din ve mezhep, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç ve ekonomik ve sosyal durum farklılıkları dikkate alınamaz • Tıbbi zorunluluklar ve kanunlarda yazılı haller dışında, rızası olmaksızın kişinin vücut bütünlüğüne ve diğer kişilik haklarına dokunulamaz • Kişi, rızası ve Bakanlığın izni olmaksızın tıbbi araştırmalara tabi tutulamaz • Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamaz Sağlık bakanlığı hasta hakları yönetmeliği 2012
Description: