bilgisayar, veri iletimi ve dijital yayıncılık sözlüğü

99 Pages·2003·1.74 MB·Turkish

BBİİLLGGİİSSAAYYAARR,, VVEERRİİ İİLLEETTİİMMİİ
VVEE DDİİJJİİTTAALL YYAAYYIINNCCIILLIIKK
SSÖÖZZLLÜÜĞĞÜÜ

DDooçç..DDrr.. MMuussttaaffaa AALLKKAANN

ÖÖğğrr..GGöörr.. ÖÖzzggüürr GGEENNÇÇ ÖÖğğrr..GGöörr.. HHaakkaann TTEEKKEEDDEERREE

22000000
Access Mechanism Yönetsel Alan (Administrative
Domain).
Erişim Mekanizması. Bir veya birden
fazla yazma ve okuma kafasını, Ağ
istenilen yazma ve okuma konumuna
getiren mekanizma. Bu mekanizma, Bilgisayar ağı değişik yerlerdeki
yazma ve okuma kafaları sabit olan bilgisayar sistemlerini birbirine
sistemlerde veri ortamını hareket bağlayan bir veri iletişim sistemidir.
ettirmek için kullanılır. Bir ağ WAN ve LAN'ların değişik
birleşimlerinden oluşabilir. Yerel Alan
Access Privileges Ağı (Local Area Network), Geniş Alan
Ağı (Wide Area Network), ağlararası
Dosyalarda değişiklik yapmak ve ağ (internet).
erişmek için imtiyaz.
Ağ-Ağ Arabirimi
Access time
(Network-to-Network Interface/NNI)
Belleği okumak için gerekli süre. Frame Relay Servisi veren ağlar
arasındaki bağlantıları tanımlar. Bu
Access tanım Frame Relay Servisinin dünya
çapında verilmesine olanak
Depolanmış olduğu yerden bir bilgiye, sağlar.Frame Relay yüksek hız
(data) veya bir cihaza (bir disket ihtiyacından dolayı öncelikle LAN-
okuyucusu gibi) girişi sağlamak, WAN-LAN bağlantısında uygulama
okumak veya yazmak. alanı bulduğu için LAN bağlantılarına
uygun PVC desteğine
Accuracy dayalıdır.Uzlaşmaya varılan bu iki
uygulama dışında şu konular
Hatadan uzaklık derecesi. Accuracy, üzerinde çalışmalar devam
Precesion ile karıştırılır. Perecision, etmektedir
herhangi bir ölçme işleminde
hassasiyet için kullanılır. AD/DA Çevirici

Açılacak Doküman Adı Analog ses işaretlerini sayısal
işaretlere ya da tersi işlemi aynı
Web sayfasının sunucu üzerindeki şekilde hazırlayan devrelerdir.
spesifik dosya adını belirtir. Kullanma
zorunluluğu yoktur. A/D-D/A Çeviriciler

ACTV Bilgisayarlı müzik sistemlerinde (CD,
DAT, HD recording sistemler) analog
Klasik televizyonlardan biraz daha iyi bilgileri digital'e ya da bunun tersini
resim kalitesi olan HDTV sistemine yapan elektronik devreler. Bunlar
geçiş olarak kabul edilen TV yayın kalitelerine göre fiyatlanırlar. Sistem
sistemi. maliyetlerinde büyük yer tutar.
Örneğin, üzerinde bu çeviriciler
AD bulunmadığından Waveboard'ın fiyatı
oldukça düşüktür.
Adapter (Adaptör) yönelticiler, ve birbirine bağlı iletişim
ağlarının bütünü.
Direkt olarak birbirlerine uyum
sağlamayan iki konnektörün veya ARPANET
cihazın bağlanmasını sağlayan bir
aracı cihaz. İleri Araştırma Projeleri Ajansı
bilgisayar ağı ARPA tarafından
Adaptör finanse edilen ve Internet'e öncülük
eden bir uzun mesafe iletişim ağıdır.
Uygunlaştrıcı, çevirici, güçkaynağı. İletişim konusundaki araştırmalara
temel oluşturmuş, Internet'in
ADC geliştirilmesi sırasında omurga rolü
üstlenmiştir. ARPANET birbirine
Analog sinyalleri karşılığı olan dijital kiralık hatlar üzerinden bağlı ve paket
sinyallere dönüştüren bir cihaz. anahtarlayan bilgisayar
sistemlerinden oluşmuştu. Savurma
Address Bakanlığı İleri Araştırma Projeleri
Ajansı (Defence Advanced Research
Verinin saklandığı bellek bölgesi. Projects Agency).

Address Aerial

Bir kayıdı, bölümü veya bilginin saklı Anten
olduğu kısımı ifade eden isim, etiket
veya rakamdır.Address A-F
(Adres)Internet'te kullanılan üç tip
adres vardır. Bunlar e-posta adresi; Alçak frekans, odyo frekans, ses
IP, internet ya da Internet adresi; ve frekans.
donanım ya da MAC adresidir.
A/V
Address (Adres)
Audio/Video (Ses görüntü).
Bir sistem ya da ağdaki bir cihazda
veya diğer veri kaynaklarında AF
bulunan bir dosyanın yeri için ayrılmış
özel kod. Bir kullanıcının yerini Auto-focus. Kameralarda netliğin
belirten dizi. otomatik olarak sağlanmasıdır.

Address resolution AIX

Alfasayısal bir Internet adresine IBM tarafından geliştirilen UNIX
karşılık gelen sayısal fiziksel adrese tabanlı işletim sistemi.
çevirme işlemi.
Aldus Freehand
Administrative Domain
Programın modüler çalışma özelliği
Yönetsel Alan. Tek yönetim birimi ileri düzeyde. Font menüsünden
tarafından idare edilen ana sistemler, Windows altında kullandığınız tüm
fontları kullanmanız mümkün. Değişik
ortamlarda sunum ve grafik özelliği sayfasına veya haber grubuna ufak
de ileri düzeyde bir program. bir aramadan sonra ulaşabilmenizi
sağlamaktır. 16.000.000 web sayfası
Aldus PageMaker ve 13.000 haber grubu içinde arama
yapabilmektedir. Alta Vista'nın size
PC'lerde en yaygın kullanılan sunacağı iki arama seçeneği ile
masaüstü yayıncılık programı olan mutlaka aradığınız bilgiye ulaşırsınız.
Aldus PageMaker, grafik yazılımları
ve tarayıcıları ile oluşturduğunuz ANSI
grafikleri kolayca yerleştirip
formatlamanıza imkan veren Amerikan Ulusal Standart
masaüstü yayıncılık programı. EnstitüsüBu organizasyon bilgisayar
ve iletişim gibi bir çok alanda A.B.D.
Alfa kanalları standartlarını belirlemektedir. Bu
organizasyon tarafından onaylanan
Photoshop'da, dökümanı oluşturan standartlar ANSI standartları olarak
kanalların haricindeki her yeni kanala anılmaktadır. (örneğin ANSI C. ANSI
verilen isim. Seçili alan, Save tarafından onaylanmış bir C dilidir.).
Selection ile kaydedildiğinde bir alfa ANSI bir ISO üyesidir.
kanalı oluşur. Ayrıca Channels
paletinde New Channel ile oluşturulan Analitik
her yeni kanal, aynı zamanda alfa
kanalıdır. Elektronik devrelerin matematiksel
yolla çözümlenmesi.
Alias
Analog computer
Takma ad. Uzun ve hatırlaması zor
bir ismin yerine kullanılan genelde Analog hesaplayıcı.
kısa ve hatırlaması kolay isimler.
Analog devre
Aliasing
Lineer devre, girişe verilenin
Bilgisayar grafik şekilerinin fonksiyonu olarak çıkışı değiştiren
kenarlarında bulunan, bazin jaggies devre.
diye de adlandırılan bir efekt.
Analog Digital Convertor
Alphanumeric
Analog sinyali sayısal sinyale
Alfabetik ve nümerik karakterlerden dönüştürücü.
oluşmuş kelime. Rakam, kelime ve
özel semboller ihtiva eden karakter Analog Film Recorder
seti.
Bilgisayar ekranından alınan bir
ALTA VISTA görüntüyü, alındığı biçimde ve
ekrandaki aynı ayrışımda kaydeden
Digital Equipment Co. firmasına ait bir film alıcısı.
olan Alta Vista, popüler Internet
tarayıcı servislerinden biridir. Servis
amacı; aradığınız bilgiye, web
Analog Monitor yapma yoluyla gerçekleştirilebilir.
Kare animasyonları iki veya üç
Analog bir sinyal kullanan ve birincil boyutlu olabilirler.
renkleri sonsuz sayıda gölgeler ya da
gri bir skala halinde gösteren bir Animatic
ünite. Voltajı devamlı değişir.
Videoteyp'de ya da bilgisayar
Analog ekranında gösterilen bir video
programının görüntüsel dış çizgisi.
İşlemden geçirilen yada yeniden
orjinal bir görüntü veya sesi temsil Animation (Animasyon)
eden bir elektirk sinyalinin
varyasyonu. Ekranda görüntü hareketleri yaratmak
için tatbik edilen bir işlem. Bazı
ANCHOR durumlarda rendering şeklinde de
belirtilebilir.2-D Animation (İki boyutlu
HTML dosyalarında kullanılan animasyon) basit görüntülerle çalışır.
"anchor" aktif döküman içinde başka İmge yana döndüğü zaman düz
bir bölgeye gitmek veya bambaşka bir çizgiler görülür. İmgelerin birbiri
sayfaya dallanmak için kullanılır. üstüne kompoze edilmesinde
(Genellikle altı çizili mavi bir metin kullanılır.2.5-DÜç boyutlu efektlere
şeklindedir.) sahip iki boyutlu bir grafik.3-D
Animation ekranda perspektif içinde
ANİMASYON hareket ettirebilmek için, bir nesnenin
üç boyutlu bir bilgisayar modelini
Animasyon; grafiklerin belli bir yaratmak.
senaryo doğrultusunda
canlandırılması işlemidir. Hareket her Anonim FTP
zaman insanların ilgisini çeker ve
eğlendirir fakat animasyon işlevi Anonim FTP kulllanıcıların kullanıcı
eğlendirmekten ibaret değildir. İçinde adı ve şifre belirtmeden Internet
yoğun mesajlar taşıyabilir, tasarımı üzerindeki herhangi bir yerdeki
ilginç kılar ve özgün bir nitelik dökümanlar, dosyalar, programlar ve
kazandırır. Animasyonun tüm bu bunun gibi bir çok arşivlenmiş veriyi
görevleri yerine getirebilmesi bilgisayarınıza aktarmanıza izin verir.
kullanıldığı yere, miktara ve en Ağ üzerindeki bir kullanıcı
önemlisi kalitesine bağlıdır. Teknik "anonymous" kullanıcı adını vererek
BilgiMultimedya uygulamalarının güvenlik önlemlerini aşar ve
içinde animasyonlar teknik olarak sistemdeki genel erişime açık
ikiye ayrılır. Nesne animasyonu dosyalara erişir. arşiv makinesi
herhangi bir değişime uğrayan nesne (archive site), Dosya Aktarma
ve yazıların ekran üzerinde Protokolü (File Transfer Protocol).
hareketlenmeleri veya yer
değiştirmeleridir.Kare animasyonu Anonymous FTP (Anonim)
nesnelere değişik karelerin birbirleri
ardına oynatılmaları suretiyle hareket Genel Internet kullanımına sunulan
verilmesidir. Bu animasyonlar mevcut dosyalara kullanıcıların ulaşmalarını
filmlerle oynama kare boyama, sağlayan yöntem.
morfoz vs.) veya yeni baştan film
ANSI Appletalk

Amerika Birleşik Devletleri menşeli Apple bilgisayar ürünleri ve diğer
audio visüel (visual) ve bilgisayar bilgisayarlar arasında iletişimi
cihazlarında kullanılan standartlardan sağlamak amacıyla geliştirilmiş bir
sorumlu olan organizasyon. iletişim protokolüdür. Şu anda
235Kb/s hızında çalışan Localtalk ve
Anti aliasing 10Mb/s hızında çalışan Ethertalk gibi
uygulamaları vardır.
Photoshop'un alanların eğilimli
hatlarını oluşturmak için kullandığı, Application
alan rengi ile alan kenarındaki renk
arasında geçişi sağlayan farklı Uygulama. Doğrudan kullanıcı için bir
tonlarda pikseller. işlevi yerine getiren program. FTP,
mail ve telnet kullanıcı programları
Anti-alising iletişim ağı uygulamalarına örnek
oluştururlar.
Grafik görüntüde alising ortaya
çıkmasını azaltan bir görüntü-işlem Archie
tekniği. Köşelerin keskinliğini
azaltarak, daha yumuşak Internet üzerindeki bilgileri otomatik
görünmelerini sağlar. olarak derleyen, düzenleyen ve
kullanıma sunan bir sistem. Archie'nin
Antialias ilk uygulamaları sadece Internet
üzerindeki tüm FTP arşivlerini tarayıp
Bilgisayarlardaki her resim index oluşturmakta, aradığınız
piksellerden oluştuğu için, eğik dosyaların Internet üzerindeki hangi
kenarlarda genellikle çirkin sivri uçlu makine ve dizinlerde olduğunu
merdiven basamakları oluşur. listelemekteydi. Daha sonraki
Antialias bu kenarları güzleştirmek uyarlamaları diğer bilgi türlerini de
için kullanılan bir metoddur.Bu sağlamaktadır. Arşiv makinesi
esnada kenarlar biraz silinmesine (archive site), Gopher, Geniş Alan
rağmen, göze subjektif olarak daha Bilgi Hizmet Birimleri (Wide Area
keskin ve düz görünür. Ayrıca bu Information Servers).
düzleştirme işlemi de daha çok
hesaplama süresi gerektirir. ARCHIE

AOL Sayısı, binleri aşan ftp sitelerinden,
istediğiniz dosyaları bulabilmeniz için
AOL, America On Line'ın gerekli olan bir veritabanı araştırma
kısaltılmasından oluşmuştur. Sadece aygıtıdır. Archie'yi kullanarak
Amerikada 4.5 milyon kullanıcısı olan istediğiniz dosyayı, isme, konuya ya
America On Line her ne kadar ev da anahtar sözcüğe göre
kullanıcılarına hizmet veren bir sistem aratabilirsiniz. Bu günlerde Web
olsa da Internet erişimi de siteleri de bu tip özellikler kazandığı
sağlamaktadır. için Archie'lerin kullanımı gittikçe
azalmaktadır.
Archie ATM

Genel kullanıma açık anonymous Frame Relay Servisi'nin daha yüksek
FTP dosyalarını aramak için hızlara (45 Mbps) çıkmasını
kullanılan bir araç. sağlayacak ATM teknolojisi üzerinden
verilmesini kapsamaktadır.
ARPANET
ATTRIBUTE
İleri Araştırma Projeleri Ajansı
Bilgisayar Ağı (Advanced Research HTML sayfalarında kullanılan
Projects Agency Network). Internet kontrollerin (TAG) aldığı
ağı konusunda ilk çalışmalar parametrelerdir. Herbir parametre
yapılırken o ağa verilen ad. Bugünkü kontrole yeni bir özellik ekler. Bazı
Internet'in temeli. parametreler değer alır, bazıları ise
olduğu gibi kullanılır.
ASCII
Audio Mixing
Birçok bilgisayarın kullandığı standart
8 bitlik haberleşme kodudur. Mic-Mikser veya diğer bir ses miks
cihazı kullanılarak değişik
Aspect Ratio kaynaklardan bir audio trak
yaratılması.
Bilgisayarlı grafik işlemlerinde, bir
çerçevenin veya bir görüntünün yatay Audio Mixing
ölçülerinin, dikey ölçülerine göre
oranı. Bu oranın korunması veya Mic-Mikser veya diğer bir ses miks
kontrol edilmesi, bir görüntünün cihazı kullanılarak değişik bir audio
sağlanması veya baskıya geçirlmesi direkt olarak orijinalinin üstüne
için önemlidir. kaydedilir.

Assemble Editing Audio Track

Video görüntü sekansları playbek bir Audio sinyallerini taşıyan video teybin
VCR'den bir VCR alıcısına, edit bir bölümü.
control cihazından, pre-roll veya
yumuşak edit sağlayan diğer Audiospace (Audio alan)
imkanlardan faydalanmaksızın direkt
olarak geçirilmesi. edit olarak da Sesin özel bir etki yapabilmesi için
bilinir. çeşitlendirilmesi.
Assembler
AUP
Makine dilinde program üreterek
bilgisayar tarafından doğrudan Kabul Edilebilir Kullanım Politikaları
işletilebilmesini sağlayan bilgisayar birçok transit iletişim ağı üzerlerinden
programıdır. geçecek bilgilerin içeriğini
kısıtlamaktadır. En çok bilinen örnek
Assembly language NSFNET'in ticari kullanıma izin
vermeyen kabul edilebilir kullanım
Assembler dili. politikalarıdır. AUP yürütmesi ağa
göre değişmektedir. National Science AWK
Foundation.
Unix'in özelliklerini de taşıyan oldukça
Authentication güçlü bir "yığın dilidir." Awk, Unix
kabuğunun dosya işleme
Doğrulama arabirimlerine, "C" benzeri yapısal
programlama gibi bir çok ilave getirir.
Authorware
Axis
Çok medyalı gösteriler yaratmak için
kullanılanı ortaya çıkaran ve dahil Uzunluğu ölçümü veya konumların
edilmesi gereken video ve audio tesbiti için başvurulan sabit bir hat.
elemanlarının belirten geliştirilmiş
yazılım programları.
BACKBONE
AutoCAD 12-13
Büyük veri kapasitesine sahip bir ağı
Çizim ve tasarım işlerinin ana besleyen hızlı bir hat veya bir seri
kaynağı olma özelliğini bu yeni bağlantıdır. Omurga
versiyonunda da koruyor. İşlevselliği
daha da artırılarak, kullanım Back up
kolaylığında önemli mesafe alınmıştır.
1- Data disketlerinin ikinci kopyası
Autorec sensor veya tahrip olma, kaybolma
olasılıklarına karşı yapılan yedekleme
Ses kaydını en doğru seviyesinde işlemi.
gerçekleştiren algılayıcı. Bu düğmeye 2- Esas elemanın işlemi
basıldığnda müzik kaynağı 7 saniye tamamlayamaması halinde işlemi
kadar incelenir ve en doğru kayıt tamamlamak için kullanılan
seviyesi belirlenir. yedekleme.

Aux Background

Yardımcı elemanlar; müzik setine TV, Fon, zemin, geri plan, görüntünün
kompackt disk, video ya da bir başka arka planı.
müzik kaynağının bağlanabildiği
soket. Backlight Correction
Video kamerada arkadan gelen ışığı
AVC ayaralayacak objenin karanlık
görünmesini önleyen sistem.
Otomatik volum kontrolu (Volum=
alçak frekans sinyalinin büyüklüğü). BACKLINKING

AVI Backlinking, Lycos tarama servisi
tarafından düşünülmüş zekice bir
Ses ve Video özelliklerinin bir arada özelliktir. Hiçbir Web servisi sizi
kullanılabildiği dosyalar. Window's un başka servislere bağlayıp sonra
Medya Aygıtı öğesi üzerinden unutumak istemez. Bu yüzden Lycos,
ulaşılabilir. sizi başka bir servise bağladıktan
sonra geri dönebilmenizi sağlayan bir Belli aralıklardaki en büyük ve en
sistem geliştirmiştir. küçük değer arısındaki fark.

BACKGROUND Barkovizyon

HTML özgün Web sayfaları Video dahil, bilgisayardan aldığı tüm
hazırlamanız için beğendiğiniz sinyalleri perdeye yansıtabilen bir
resimleri arkafon olarak kullanmanıza projeksiyon sistemidir. Görüntü
izin verir. HTML 3.0'ı destekleyen tüm kalitesi LCD'lere oranla daha
Web tarayıcıları sayfanızın arka yüksektir. Prezantasyon büyük bir
fonuna koyduğunuz resmi salonda geniş bir kitleye verilecekse
görüntüleyebilir. Bunu yapmak için kullanılır. Tasarımın içinde video yer
BODY tanımının hemen yanına alıyorsa ve büyük perdede kaliteli bir
BACKGROUND tag'ını eklemelisiniz. görüntü isteniyorsa barkovizyon
Mesela "duvar1.gif" isimli bir resmi kullanmak gereklidir.
arka fon yapmak için aşağıdaki satır
yazılmalıdır BASIC

Bağlantı noktası Kelimelerinin ilk harflerinden oluşan,
ilk defa DARMOUNTH kolejinde
Sisteme dışarıdan gelen bilgi geliştirilen en basit bilgisayar
paketlerinin her birinde hangi bağlantı programlama dili.
noktasına gideceği bilgisi vardır.
Sistem dahilindeki bağlantı Battery pack
noktalarının herbirinde bir iletişim
yazılımı çalışmaktadır. Gelen paket Power pack.
işlem yapılmak üzere bu bağlantı
noktasına, dolayısıyla ilgili Baud Rate
uygulamaya aktarılır. Aktarma Kontrol
Protokolü (Transmission Control Bilgisayar kontrollu sistemlerde seri
Protocol). hatlar üzerindeki bilgi akış hızı birimi.

BANDWIDTH Baud

Bandwidth bir aygıtın algılayabileceği Bilgi işleme hızı birimi. Bir saniyede
elektrik frekans alanıdır. Bu terim, gelen bilgi sinyallerinin değeri baud
iletişim teknolojisinde bir taşıma olarak hızı verir. Tipik baud değerleri
ölçüsü olarak kullanılır. Bu terim 110, 300, 1.200, 2.400, 4.800, 9.600,
Internet'teki anlamı ise, belirli bir 14.400, 28.800, 36.600.
sürede ne kadar bilgi akışı
sağlandığıyla ilgilidir. BBS

Bandwidth Kullanıcıların mesaj bırakabildikleri
elektronik bülten panosu. Modem
Bir kanalın ya da devrenin veri iletme aracılığıyla bağlanılarak bilgi
oranı veya iletişim kapasitesi ölçüsü. alışverişinde bulunulan on-line
sistemlerin genel adı. Bilgisayarlı Bilgi
Bant genişliği Servisi olarak Türkçeleştirilmiştir.
Bazı BBS'ler üyelik üzerine Binary
kurulmuşlardır.
1- İki ihtimalli bir durumla karşı
Beta karşıya kalmak.
2- 10 tabanı verinin 2 sayısını taban
A 1/2 inçlik video kaset ölçüsü. olarak alan sayı sistemi. Binary
VHS'ye uymamaktadır. sistemde sayılar yalnızca 0 ve 1
rakamlarından oluşur.
Beyaz sayfalar
Bit Map
Internet kullanıcılar hakkında temel Bir video ekranındaki her pixel,
bilgiler içeren bazı veri tabanlarını yoğunluk ve rengi oluşturan bit'leri
desteklemektedir. Bu veritabanlarında tarafından kontrol edilir Pixel'ler gridi
kişiler hakkında sorgulama yapmak ile tam bir video ekranına bir bit map
mümkündür. Telefon defterine benzer denilebilir.
bir işlev yerine getirdikleri için bunlara
"beyaz sayfalar" (white pages) adı da Bit
verilmektedir. Knowbot, HOIS.Bezier
curvesManuel ortamda pistole cetveli Binary rakamlardan biri. Bir bit, sıfır
ile oluşturabileceğiniz düzgün eğilimli ya da bir değerini taşır. Bilgisayarın
hatların, bilgisayar ortamında tanıdığı en küçük haberleşme
oluşturulmasını sağlayan ve eğilimli birimidir.
noktalardan meydana gelen çizgiler.
Bit
Binary
İletilebilen bilginin en küçük miktarı.
İkili düzen, örneğin 11001001. Bir alfabetik karaketri, bir sayısal
rakamı belirten ya da sinyallemeyi ve
Binary File diğer fonksiyonları değiştiren bir
kombinasyonu.
(*.BIN) Makina koduna
dönüştürülmüş dosya. Bir kaynak Bit
dosyanın, bir yüksek düzeyli dil
derleyicisi (PMA, COBOL, FTN, PRG 0 veya 1 rakamlarından oluşan tek bir
gibi) tarafından makina koduna sayısal birim.
dönüştürülmüş biçimi. Bu tip
dosyalar, yükleyicinin giriş formatına Bitmap
uygun olarak düzenlenirler. Makina
koduna dönüştürülmüş dosyalar Sadece Siyah ve Beyaz'ın bulunduğu
olarak da isimlendirilirler. renk modu olan Bitmap'de, ara tonlar
(%42 Siyah) olmaz. Bitmap modda
Binary system kaydedilen dökümanlarda, beyaz
piksel bilgisi kaydedilmediği için hem
2 tabanına göre sayı sistemi veya ikili az yer kaplar, hem de resmin
sayı sistemi. çağrıldığını programda beyazlar
şeffaftır.