ebook img

bilgi toplumu parametreleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki PDF

282 Pages·2012·1.59 MB·Turkish
by  
Save to my drive
Quick download
Download
Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.

Preview bilgi toplumu parametreleri ve ekonomik büyüme arasındaki ilişki

T.C. ADNAN MENDERES ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ ĐKTĐSAT ANABĐLĐM DALI ĐK-DR-2012-0002 BĐLGĐ TOPLUMU PARAMETRELERĐ VE EKONOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐ (PANEL ANALĐZ) HAZIRLAYAN Sultan SALUR TEZ DANIŞMANI Yrd. Doç. Dr. Necmiye CÖMERTLER ŞĐMŞĐR AYDIN–2012 ii T.C. ADNAN MENDERES ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ ĐKTĐSAT ANABĐLĐM DALI ĐK-DR-2012-0002 BĐLGĐ TOPLUMU PARAMETRELERĐ VE EKONOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐ (PANEL ANALĐZ) HAZIRLAYAN Sultan SALUR TEZ DANIŞMANI Yrd. Doç. Dr. Necmiye CÖMERTLER ŞĐMŞĐR AYDIN–2012 iii Bu tezde görsel, işitsel ve yazılı biçimde sunulan tüm bilgi ve sonuçların akademik ve etik kurallara uyularak tarafımdan elde edildiğini, tez içinde yer alan ancak bu çalışmaya özgü olmayan tüm sonuç ve bilgileri tezde kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim. Adı Soyadı : Sultan SALUR Đmza i YAZAR ADI-SOYADI: SULTAN SALUR BAŞLIK: BĐLGĐ TOPLUMU PARAMETRELERĐ VE EKONOMĐK BÜYÜME ARASINDAKĐ ĐLĐŞKĐ (PANEL ANALĐZ) ÖZET Son dönemlerde ekonomik ve teknolojik alanlarda önemli gelişmeler yaşanmaktadır. Yaşanan bu gelişmeler bilgi ekonomisi ile açıklanmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerinde ilerlemeler toplumların gelişmişlik seviyesinin temel belirleyicileri haline gelmiştir. Bilgi ve iletişim teknolojilerinin öneminin artmış olması mikro ve makro düzeyde pek çok kavramın yeniden gözden geçirilmesini gerekli hale getirmiştir. Bu amaçla Dünya Bankası KAM Metodolojisi (The Knowledge Assessment Methodology) geliştirilmiştir. Literatürde bilgi ekonomisine yönelik çeşitli çalışmalar yapılmış ve bu yeni ekonominin ülkelerin ekonomisi üzerinde önemli etkilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmanın amacı, bilgi ekonomisini diğer ekonomik sistemlerle karşılaştırarak, bilgi ekonomisinin temel belirleyicilerini açıklamaktır. Ayrıca, Türkiye’de bilgi toplumunun alt yapı parametrelerini belirleyerek, bu parametreler ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkileri incelemek ve bulgular doğrultusunda politika önerileri sunmak amaçlanmaktadır. Bu çalışmada, KAM Metodolojisi ile Türkiye’nin bilgi ekonomisindeki yeri belirlenmektedir. Öncelikle KAM Metodolojisinin yaptığı sınıflandırmaya göre Türkiye’nin yer aldığı Avrupa ve Orta Asya grubunda yer alan 22 ülke için 2000–2007 dönemine ait veriler ile daha sonra yine KAM Metodolojisinin yaptığı sınıflandırmaya göre Türkiye’nin yer aldığı üst-orta gelir grubunda yer alan 12 ülke için 2000–2008 dönemine ait verilerle gerçekleştirilen panel analizi ile bilgi toplumunun altyapı parametreleriyle ekonomik büyüme arasındaki ilişki olduğu ortaya konmaktadır. ANAHTAR SÖZCÜKLER Bilgi Ekonomisi, KAM Metodolojisi, Eğitim, Teknoloji, Đnternet, Ar-Ge ii NAME AND SURNAME: SULTAN SALUR TITLE: THE RELATIONSHIP BETWEEN THE PARAMETERS OF THE INFORMATION SOCIETY AND ECONOMIC GROWTH (PANEL ANALYSIS) ABSTRACT There are significant improvements in economic and technological fields in recent years. These developments are explained by the knowledge economy. Advances in information and communication technologies has become the main determinants of the level of development of societies. Increasing importance of information and communication technologies made it necessary to revise many of the concept in micro- and macro-level. For this purpose, the KAM Methodology of World Bank (The Knowledge Assessment Methodology) was developed. In the literature, there are various studies for the knowledge economy and it has been concluded that the new economy has a significant impact on the economies of the countries. The purpose of this study, comparing the knowledge economy with other economic systems, is to explain the basic determinants of the knowledge economy. In addition, it is aimed to identify the parameters of the infrastructure of the information society in Turkey in order to investigate the relationship between economic growth with these parameters and to provide policy recommendations in the light of findings. In this study, the place of Turkey in knowledge economy was determined by the KAM Methodology. In the first model, panal analysis was carried out with data for the group of 22 countries of the Europe and Central Asia including Turkey, according to the classification of KAM Methodology, for the period 2000-2007. In the second model, panel data analysis was performed for the period 2000-2008 for 12 countries in upper- middle-income group including Turkey, the according to the classification of KAM Methodology. As a result, it is pointed out that there is a relationship between the parameters of the infrastructure of the information society and economic growth. KEY WORDS Knowledge Economy, the KAM Methodology, Education, Technology, Internet, R&D. iii ÖNSÖZ Bilgi son yıllarda ekonomik, sosyal ve kültürel yaşamın en önemli unsurlarından birisi haline gelmiştir. Bu çalışmada bilgi temeline dayanan ve ekonomi literatüründe çok konuşulan bir kavram olan bilgi ekonomisi kavramı tartışılmıştır. Bu çalışmada bilgi ekonomisinin diğer ekonomik sistemlerle karşılaştırılarak, bilgi ekonomisinin temel belirleyicilerinin açıklanması amaçlanmaktadır. Ayrıca, KAM Metodolojisi ile Türkiye’nin bilgi ekonomisindeki yeri belirlenmekte ve Türkiye’de bilgi toplumunun alt yapı parametreleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkileri incelenerek elde edilen bulgular doğrultusunda politika önerileri sunulmaktadır. iv ĐÇĐNDEKĐLER ÖZET ............................................................................................................................ i ABSTRACT ................................................................................................................. ii ÖNSÖZ ....................................................................................................................... iii ĐÇĐNDEKĐLER ............................................................................................................ iv KISALTMALAR LĐSTESĐ ....................................................................................... viiii ŞEKĐLLER LĐSTESĐ ................................................................................................. ixx ÇĐZELGELER LĐSTESĐ ............................................................................................... x GĐRĐŞ ........................................................................................................................... 1 BĐRĐNCĐ BÖLÜM ........................................................................................................ 4 BĐLGĐ EKONOMĐSĐ .................................................................................................... 4 1.2. BĐLGĐ EKONOMĐSĐNĐN ORTAYA ÇIKMASINDA ETKĐLĐ OLAN FAKTÖRLER ......................................................................................................... 13 1.2.1. Toplumsal Değişim ................................................................................... 14 1.2.1.1. Đlkel Ekonomi ..................................................................................... 15 1.2.1.2. Tarım Ekonomisi ................................................................................ 17 1.2.1.3. Sanayi Ekonomisi ............................................................................... 18 1.2.1.4. Bilgi Ekonomisi .................................................................................. 22 1.2.2. Küreselleşme ............................................................................................. 28 1.3. BĐLGĐ EKONOMĐSĐNĐN GELĐŞĐMĐ ............................................................... 32 1.4. BĐLGĐ EKONOMĐSĐNĐN UNSURLARI .......................................................... 35 1.4.1. Bilgi .......................................................................................................... 36 1.4.2. Bilgi ve Đletişim Teknolojileri .................................................................... 40 1.4.3. Bilgi Đşçileri............................................................................................... 41 1.5. BĐLGĐ EKONOMĐSĐNĐN GENEL ÖZELLĐKLERĐ .......................................... 43 1.6. ESKĐ EKONOMĐ – BĐLGĐ EKONOMĐSĐ AYRIMI ......................................... 54 1.7. BĐLGĐ EKONOMĐSĐNĐN EKONOMĐK ETKĐLERĐ ......................................... 60 1.7.1. Bilgi Ekonomisinin Mikro Ekonomik Etkileri ............................................ 61 1.7.1.1. Maliyetler Üzerindeki Etkisi .............................................................. 61 1.7.1.2. Verimlilik Artışı Üzerindeki Etkisi ..................................................... 64 1.7.1.3. Rekabet Üzerine Etkileri ..................................................................... 67 1.7.1.4. Elektronik Pazar Yerleri ...................................................................... 73 v 1.7.1.5. Tüketici Faydasının Maksimizasyonu ................................................. 75 1.7.1.6. Üretici kârının maksimizasyonu .......................................................... 75 1.7.2. Bilgi Ekonomisinin Makro Ekonomik Etkileri ........................................... 76 1.7.2.1. Bilgi Ekonomisi ve Đstihdam ............................................................... 76 1.7.2.2. Bilgi Ekonomisi ve Ekonomik Büyüme .............................................. 83 1.7.2.3. Bilgi Ekonomisi ve Dış Ticaret ........................................................... 87 1.7.2.3.1. Nitelikli Đşgücü Teorisi................................................................. 89 1.7.2.3.2. Teknoloji Açığı Teorisi ................................................................ 90 1.7.2.3.3. Ürün Dönemleri Teorisi ............................................................... 90 1.7.2.3.4. Tercihlerde Benzerlik Teorisi ....................................................... 92 1.7.2.3.5. Monopolcü Rekabet Teorisi ......................................................... 93 1.7.2.3.6. Endüstri Đçi Ticaret Teorisi ........................................................... 94 1.7. 2. 4. Bilgi Ekonomisi ve Gelir Dağılımı .................................................... 95 1.8. EKONOMĐK BÜYÜME MODELLERĐ ........................................................... 98 1.8.1. Neo-Klasik Büyüme Teorisi ...................................................................... 99 1.8.2. Đçsel Büyüme Teorisi ............................................................................... 101 1.8.2.1. Đçsel Büyüme Teorilerine Göre Sürekli Büyümenin Temel Şartları ... 102 1.8.2.2. Đçsel Büyüme Modelinin Mekanizmaları ........................................... 104 1.8.2.2.1. Bilgi Taşmaları Modelleri .......................................................... 104 1.8.2.2.2. Beşeri Sermaye Modelleri .......................................................... 105 1.8.2.2.3. Kamu Politikaları Modelleri ....................................................... 106 1.8.2.3. Đçselleşme Süreçleri .......................................................................... 106 1.8.2.3.1. Eğitim ........................................................................................ 107 1.8.2.3.2. Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) .................................................... 107 1.8.2.3.3. Üniversite-Sanayi Đşbirliği ......................................................... 107 1.8.2.3.4. Yaparak Öğrenme ...................................................................... 108 1.8.2.3.5. Yayılma ..................................................................................... 108 1.8.2.4. Đçsel Büyüme Modelleri .................................................................... 109 1.8.2.4.1. P. Romer .................................................................................... 111 1.8.2.4.2.R. Lucas ...................................................................................... 112 1.8.2.4.3. S. Rebelo ................................................................................. 113 1.8.2.4.4. R. Barro .................................................................................... 114 vi 1.8.2.4.5. Grossman-Helpman ................................................................... 114 1.8.3. Bilgi Ekonomisinde Büyüme Süreci ........................................................ 115 ĐKĐNCĐ BÖLÜM ...................................................................................................... 118 BĐLGĐ TOPLUMUNUN ALTYAPI VE EKONOMĐK PARAMETRELERĐ ............. 118 2.1. BĐLGĐ TOPLUMUNUN ALTYAPI PARAMETRELERĐ .................................. 118 2.1.1. Bilgi Toplumunun Altyapı Parametreleri Ölçmede Kullanılan Başlıca Analizler ........................................................................................................... 118 2.1.1.1. Bilgi Oranı ........................................................................................ 119 2.1.1.2. Bilgi Endeksi .................................................................................... 119 2.1.1.3. Jipdec Endeksi .................................................................................. 120 2.2. BĐLGĐ TOPLUMUNUN EKONOMĐK PARAMETRELERĐ .......................... 121 2.2.1. Đnternet Kullanıcıları................................................................................ 121 2.2.2 Cep Telefonu Abonelikleri ....................................................................... 127 2.2.3. GSYĐH’ nın Yüzdesi Olarak Toplam Ar-Ge Harcamaları ........................ 129 2.2.4. Ar-Ge Araştırmacılarının Sayısı .............................................................. 132 2.2.5 Ortaöğretime Katılma Oranı ..................................................................... 134 2.2.6. Yüksek Öğretime Katılma Oranı .............................................................. 136 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM .................................................................................................. 139 KAM METODOLOJĐSĐ ve TÜRKĐYE’NĐN BĐLGĐ EKONOMĐSĐNDEKĐ YERĐ ..... 139 3. 1. KAM METODOLOJĐSĐ ................................................................................ 139 3.2. KAM’ DA KULLANILAN MODELLER ...................................................... 141 3.2.1. The Basic Scorecard Modeli .................................................................... 141 3.2.2. Bilgi Ekonomisi Đndeksi Modeli .............................................................. 142 3.2.3. Custom Scorecards Modeli ...................................................................... 142 3.3. KAM MODELLERĐ ĐLE TÜRKĐYE’ NĐN BĐLGĐ EKONOMĐSĐ ANALĐZĐ .. 147 3.3.1. The Basic Scorecard Modeli ile Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi ..... 147 3.3.2. Bilgi Ekonomisi Đndeksi Modeli Đle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi 150 3.3.2.1. Küresel Ölçekle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi ...................... 150 3.3.2.2. Bölgesel Ölçekle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi ..................... 151 3.3.2.3. Gelir Düzeyi Temelli Ölçekle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi . 153 3.3.2.4. Đnsani Gelişmişlik Düzeyi Temelli Ölçekle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi .......................................................................................................... 154 vii 3.3.3. Custom Scorecards Modeli Đle Türkiye’nin Bilgi Ekonomisi Analizi ....... 156 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM............................................................................................. 168 BĐLGĐ TOPLUMU PARAMETRELERĐNĐN EKONOMĐK BÜYÜMEYE ETKĐSĐ .. 168 4.1. LĐTERATÜR ARAŞTIRMASI .......................................................................... 168 4.2. ÇALIŞMANIN YÖNTEMĐ ................................................................................ 208 4.2.1. Panel Veri Analizinin Üstün Yönleri ....................................................... 209 4.2.2. Panel Veri Analizinin Zayıf Yönleri ........................................................ 210 4.2.3. Panel Veri Analizi ................................................................................... 210 4.2.3.1. Sabit ve Rassal Etkiler Modelleri ...................................................... 214 4.2.3.1.1. Sabit Etkiler Modeli ................................................................... 214 4.2.3.1.2. Rassal Etkiler Modeli ................................................................. 216 4.2.3.2. Tek Yönlü ve Çift Yönlü Hata Bileşen Modeli .................................. 219 4.2.3.2.1. Tek Yönlü Sabit Grup Etkisi ...................................................... 220 4.2.3.2.2. Tek Yönlü Sabit Zaman Etkisi ................................................... 220 4.2.3.2.4. Çift Yönlü Sabit Etki Modeli...................................................... 221 4.2.3.2.5. Çift Yönlü Rassal Etki Modeli ................................................... 222 4.2.4. Model ve Veri Seti .................................................................................. 223 4.2.5. Ampirik Sonuçlar .................................................................................... 229 SONUÇ .................................................................................................................... 235 KAYNAKÇA ........................................................................................................... 240

Description:
2005: 14). Sanayi ekonomisinin temeli standart mal ve hizmetlerin kitlesel üretim ve dağıtımına dayanır. Şirketlerin temel amacı çeşitli mal ve uluslararası bilgi diye bir kavram ortadan kalkmıştır(Akın, 2005: 25). Ayrıca sanayi toplumundaki bireysel özgürlük, yerini toplumsal k
See more

The list of books you might like

Most books are stored in the elastic cloud where traffic is expensive. For this reason, we have a limit on daily download.