Bilge Aktaş

54 Pages·2014·7.54 MB·Turkish

1

T.C.
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ
ECZACILIK FAKÜLTESİ

FARMASÖTİK BİYOTEKNOLOJİNİN TARİHSEL
GELİŞİMİ

Hazırlayan
Bilge AKTAŞ

Danışman
Doç. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK

Bitirme Ödevi

Haziran 2014
KAYSERİ
i

BİLİMSEL ETİĞE UYGUNLUK

Bu çalışmadaki tüm bilgilerin, akademik ve etik kurallara uygun bir şekilde elde
edildiğini beyan ederim. Aynı zamanda bu kurallar ve davranışların gerektirdiği gibi, bu
çalışmanın özünde olmayan tüm materyal ve sonuçları tam olarak aktardığımı ve
referans gösterdiğimi belirtirim.

Bilge AKTAŞ
ii

YÖNERGEYE UYGUNLUK
“Farmasötik Biyoteknolojinin Tarihsel Gelişimi” adlı bitirme ödevi Erciyes
Üniversitesi Lisansüstü Tez Önerisi ve Tez Yazma Yönergesine’ ne uygun olarak
hazırlanmıştır.

Hazırlayan Danışman
Bilge AKTAŞ Doç. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK

Farmasötik Biyoteknoloji Anabilim Dalı Başkanı
Yrd. Doç. Dr. Dilşad ONBAŞLI
iii

“Farmasötik Biyoteknolojinin Tarihsel Gelişimi” adlı Bitirme Ödevi Erciyes
Üniversitesi Lisansüstü Tez Önerisi ve Tez Yazma Yönergesi’ne uygun olarak
hazırlanmış ve Farmasötik Biyoteknoloji anabilim dalında Bitirme Ödevi olarak
kabul edilmiştir.

Tezi Hazırlayan Danışman
Bilge AKTAŞ Doç. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK

Farmasötik Biyoteknoloji Anabilim Dalı Başkanı
Yrd. Doç. Dr. Dilşad ONBAŞLI

ONAY:
Bu bitirme ödevinin kabulü Eczacılık Fakültesi Dekanlığı’ nın ……………...tarih ve
………………..sayılı kararı ile onaylanmıştır.

………………..
Prof. Dr. Müberra KOŞAR
Dekan
iv

TEŞEKKÜR
Bitirme ödevimi hazırlarken çalışmalarımı yönlendirmesinde, araştırmalarımın her
aşamasında bilgi, öneri ve yardımlarını esirgemeyen ve bana her konuda destek olan
danışman hocam Sayın Doç. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK’e ve hayatımın her anında
bana yol gösteren, benim yanımda olan canım aileme en derin duygularımla teşekkür
ederim.
Bilge AKTAŞ
Kayseri, Haziran 2014
v

FARMASÖTİK BİYOTEKNOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Bilge AKTAŞ

Erciyes Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi
Farmasötik Biyoteknoloji Anabilim Dalı
Bitirme Ödevi, Haziran 2014
Danışman: Doç. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK

ÖZET
Eski çağlardan beri yoğurt, peynir, şarap, sirke, bira ve benzeri fermentasyon
ürünlerinin mikroorganizmalar aracılığı ile üretilmesi biyoteknolojinin en eski
uygulamaları kabul edilir. Bunu, teknolojinin diğer dallarındaki gelişmelere bağlı olarak
antibiyotikler, alkoller, organik asitler gibi diğer ürünler izlemiştir. DNA’nın yapısının
ve taşıdığı genetik kodun çözülmesiyle birçok sırrın DNA baz diziliminde saklı olduğu
anlaşılmış ve moleküler düzeyde çalışmalar başlamıştır.
Moleküler biyolojinin gelişmesini sağlayan bilgi birikimi ve DNA ile ilgili enzimlerin
etki mekanizmasının anlaşılmasıyla Rekombinant DNA Teknolojisinin temelleri
atılmıştır. DNA molekülünün tanımlanması gen teknolojisini başlatan ilk adım
olmuştur. Organizmaların yapısal özelliklerinin ve işlevlerinin temelinde yer alan
DNA’nın tüm canlılarda aynı veya birbirine çok yakın olması,tür içi ve türler arası gen
aktarımını olası hale getirmiştir.
Farmasötik biyoteknoloji de gelişen teknoloji ile birlikte hızlı bir şekilde ilerlemiştir.
İlaç, aşı, diagnositik ve bunlarla ilgili taşıyıcı sistemlerin araştırılması ve üretilmesi
amacıyla biyoteknolojiden yararlanılmıştır ve yararlanılmaya devam edilecektir.
Bu araştırmada, Farmasötik Biyoteknolojinin tarihsel gelişimi genel hatlarıyla
anlatılacaktır.
Anahtar sözcükler: Farmasötik Biyoteknoloji, Rekombinant DNA teknolojisi,
Biyoteknoloji tarihi
vi

THE HISTORICAL DEVELOPMENT OF PHARMACEUTICAL
BIOTECHNOLOGY

Bilge AKTAŞ

Erciyes University, Faculty of Pharmacy
Department of Pharmaceutical Biotechnology
Graduation Project, June 2014
Advisor: Assoc. Prof. Dr. Gökçen YUVALI ÇELİK

ABSTRACT
Since ancient times yogurt, cheese, wine, vinegar, beer, and the like produced by means
of fermentation products of the microorganism is considered the oldest applications of
biotechnology.This, such as antibiotics, alcohols, organic acids was followed by other
products depending on developments in other branches of technology,. Many secrets
hidden in the DNA base sequences have been recognized carry the structure of DNA
and the genetic code by resolution of the and work has begun at the molecular level.
Recombinant DNA technology has laid the foundation of by allowing the development
of molecular biology knowledge and understanding of the mechanism of DNA-related
enzymes. The first step has been started identification of the DNA molecule gene
technology. Intraspecific and interspecific gene transfer has been made possible on the
basis of the structural features and functions of organisms DNA of all living things have
the same or very close together.
Pharmaceutical biotechnology has progressed quickly with developing technology.
Medicines, vaccines, diagnositik and related delivery systems in order to produce
research and biotechnology have been used and will continue to be exploited.
In this study, the historical development of pharmaceutical biotechnology will be
explained on the general lines.
Keywords: Pharmaceutical Biotechnology,Recombinant DNA technology, history of
biotechnology
vii

İÇİNDEKİLER
BİLİMSEL ETİĞE UYGUNLUK ............................................................................... i
YÖNERGEYE UYGUNLUK ..................................................................................... ii
KABUL VE ONAY .................................................................................................... iii
TEŞEKKÜR ............................................................................................................... iv
ÖZET........................................................................................................................... v
ABSTRACT ............................................................................................................... vi
İÇİNDEKİLER ......................................................................................................... vii
TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ .................................................................. viii
KISALTMALAR ....................................................................................................... ix
1. GİRİŞ VE AMAÇ ................................................................................................... 1
2. GENEL TANIMLAR .............................................................................................. 2
2.1. Biyoteknoloji ve Farmasötik Biyoteknoloji nedir? .............................................. 2
2.1.1. Biyoteknoloji Amaçlarına ve Çalışma Koşullarına Göre Aşağıdaki Gruplara
Ayrılır: ................................................................................................................... 3
2.1.2. Biyoteknolojinin tarihsel olarak gelişim süreci incelendiğinde iki döneme
ayrılmaktadır: ........................................................................................................ 3
2.2. Biyoteknolojinin Tarihsel Gelişimi ..................................................................... 4
2.2.1. Milattan Önce (M Ö) .................................................................................... 4
2.2.2. Milattan sonra (M S) .................................................................................... 4
3. TARTIŞMA VE SONUÇ ...................................................................................... 38
KAYNAKLAR .......................................................................................................... 40
ÖZGEÇMİŞ .............................................................................................................. 44
viii

TABLOLAR VE ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 1.DNA ‘nın yapısı .............................................................................................. 12
Şekil 2.Kromozom modeli ......................................................................................... 14
Şekil 3.Penisilin kimyasal yapı .................................................................................... 17
Şekil 4.DNA’nın üç boyutlu yapısı.............................................................................. 21
Şekil 5.DNA ‘nın yarı korunumlu ikileşmesi .............................................................. 22
Şekil 6.Plazmitleri içeren bakterinin şematik çizimi .................................................... 23
Şekil 7.Rekombinant gen oluşumu .............................................................................. 24
Şekil8.Rekombinant DNA molekülü .......................................................................... 25
Şekil 9.Monoklonallerin oluşturulmasında, hibridoma denilen kaynaştırılmış hücrelerin
kullanımını içeren geleneksel yöntem ......................................................................... 27
Şekil 10.Polimeraz zincir reaksiyonu ......................................................................... 29
ix

KISALTMALAR
DNA : Deoksiribonükleik asit
RNA : Ribonükleik asit
MÖ : Milattan önce
MS : Milattan sonra
E.coli : Escherichia coli
Ph : Power of hydrogen (Hidrojen gücü )
cDNA : Tamamlayıcı DNA
PCR : Polymerase chain reaction (Polimeraz zincir reaksiyonu)
NCBI : National Center for Biotechnology Information Ulusal
Biyoteknoloji Bilgi Merkezi
TÜBİTAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu
BİYOMEDTEK : Biyomedikal Teknolojiler Merkezi
Yy : Yüzyıl