Białostocczyzna 1-2/2001

159 Pages·2014·7.34 MB·Polish

Białostocczyzna
1-2/2001
KWARTALNIK
Białostocczyzna
1·2/61·62/2001.
Baiłyst2o0k0 1
ZESPÓŁR EDAKCYJNY
LeonarDdaac ewicMza,ł gorzDaotlai stowWsłkoad,z imiJearrzm olik,
MareKki etlilH'lasnknKiao, n opkCae,z arKyu kloM,a rzenLai edke,
HenrykM ajec(krie dakntaocrz elJnóyz)e,Mf a roszeBko,g usłNaoww owiejski,
ZofiaT omczoneWka,l demWari lczewski
WYDAWCY
BiałosTtoowcakrizey Nsatuwkoo we
InstHytuits tUonriiwie rswy Btieatłuy mstoku
ArchiwPuamń stwwo Bwiea łymstoku
Drunku mersufi nansowali:
KomiteBta dańN aukowych
ArchiwuPma ństwoww eB iałymstoku
ArchiwuPma ństwoww eS uwałkach
Katedra HumaniIsntsytkyit Zuatruz ądzainM iaar ketingu
PolitechBniiakił ostockiej
ADRESR EDAKCJI
RyneKko ścius4z,1k i5 -4B2i6ał ystteolk.,/ (fa0x8 754)3 -56-03,
e-mairlo:sk [email protected]
ISSN0 860-4096
Skłaidd ruk:
WydawnictPwRoY MAT
15-8B7i9a łysutloŚ.kw ,.R och1a 0l ok1.0 5
tel(.0 8754)45 9 6 00,6 0726 6 304
artykuły
JurHya rdzie(jKerua ków)
Przyczyndeokd ziejókwa ncelamriieij skich
grodzieńswk iXcVhl ·XVwI.I I
Na przełoXmVi ei X VIw .w wynilll zakrnoajs ozneerjos kkąa laęk cji
zainicjoww aznneajc znsytmo pnpiruz emzo narclhięc znmei asWtiae lkiKesgioę ­
stwaL itewskiego upzryaswkmaaa łgyd ebursOkdireę.b nopśrća wnoaś rodków
miejskoizncahc zapłoaw stafonrimes amorządowgydczhic,ea łoar ganizżayccjiaa
miejskipergzoe choddzoir łąakt worzącsyicręh a diył awyJ.e dnyzm p odstawo­
wyche lementkóswz tałtusjiaąędc meijn istmriaecjjsiks iteajsł iyię n stytkuacnjcee ­
laryjne.
Zarównnoa t emaptr aciyp roudkcjgir odzieńskkaincche lmaireijis kich,
jakii chp ersonneileup ,o siadakmoym pletniyncfohr macTłjuim.a czy toz łym
stanezamc howanairac hiwalgiróowd zieńsNkaijcsht.a rissztan iekjsąicęamg iae j­
skaG rodnpao chodbzoiw iezm l a1t 638-1Z6 p4o4s.i adanmyacthe riaźłróówd ło­
wychw iadomżoe,p odk onileac5t 0 X.V IIw „ czyl"iz wat óirnąk umr�ojsiąke w­
ską[ ..}M oskwpao dm iasteLmpi skikerm.J mcw.o zyz.a braizł raa bowy ała
0pratwe mnui emzaełs ok rzyinąz abratnanoka F olwasrwjkós łużjąacyki on szych
spraww ieczysntyicehm Raełgoe sptryrzcah odióR wo zcóhwom diejski"1c.Z hi nter­
pretowtaęnć o tatgkręo dzieńsbkuiremgios tJraznAaad amowiczz 1a6 6r0.m ożna
w następnsyp osóNba.p rzełolmai1te 6 59-1w6o6js0km ao skiewsdkoiweo,d zone
przewzo jewoIdwęa nCah owańskipemvgtoó,rn ioep anowaGłryo dnWot.e dlyi cz­
nek sięmgiie jssktiaesł iyłę u peRmo sjaDna.l szichyl onsi jee sztn any.
Pojedyncze wzy kcsiiąągmg iie jskXiVcIhi p ierwszdyzcihe sięcioleci
XVIIw .p rzechowywsaąwn ez biorarcęhk opiśmieGnrnoydcnhWa i,l noar aPze ­
tersbuDrlgaat.e wgioa domonśact ie madtz iałoaślcknia ncerlimaii ejsksizcuhk ać
nalewż yp ochodzączy tcehg ook resmua teriaMłeatcrhy ki Litewskiej, inwenta­
rzach mieojrsakazik ctha cshą dóswz lachecwk ipcrhz,yp adku Gr-oadkntaa ch
ziemskich.
1
NarodowArec hiwum Historycznew BMiińasłko(urd uaslNieAHB j w MińskuF).1, 8 00
op.1nr 1 4k5.
arty; kuły
4
Formowansiiesę a morzągdruo dzieńsskwiyemgipoo czątksaimęig a km1-
caX V w.,c zylciz asnua danGirao dnpur awm iejskpirczhe wzi elkiego lkis­ięcia
tewskiAelgeok sanJdargai ellońPcrzzyeksał.aź nrkóid łopwrez emawizaatj yąm ż,e
zapotrzebozweas ntireos npyo łecznomśiceij skniaep jr odukkcajnęc elparrziyic zy­
niłsoi ęd or ozpoczępcriaanc i edłupgoo p owstaniu organów samorządowych
władzJ.eo jd bioricw a mdobineo wożytbnyeljni i ety lkom ieszczaSnpioer.z ądza­
no jreó wniecżh,o ciwa mżn iejszsytmo pnniauw ,n ioszeike miańsptowwai atowe­
go,k lerour aŻzy dów .
Nal okakla ncelmairaiłibo y ćp rzeznacjzeodnnezo p omieszcwz peońs ta­
wionynma p rzełoXmVi eiX VIw .b udynkrua tusMzoaż.n aj ednapkr zypuszczać,
żen ao krebsu dowgym achrua tuszowbeigeoż ądcoak umentawcrjaazzk rólewski­
mip rzywilemjoagmłiba y ćp rzechowywwa mniae jstcyum czasownypm.w, ka­
mienijceyd nezgb ou nnistrlzuóbpw i sarNziaem. o żnat akż\vey kluczżyećr ,o ltęę
spełnziaamłe krkó lewski.
Nat emaotr ganizakcajnic elarraidiz iecikł iaewjn icGzreojd nnai ew iele
wiadomoW.i ęcemjo żnap owiedzoi epće rsonkealnuc elaryjpnryzme,w ażon ie
pisarzach.
Pisamrizeej scy
należdeolś ic isełleijmt iya stzaa równpoo dw zględem
intelektujaaliknm yamj,a tkowZy rma.c wjyik onywanzeagwoo dpuo siadznaaljio ­
mośćc zytanpiias,a njięaz,y kóww ty,m łacinpyr,a wmaa gdeburskoireagbzoi eżą­
2
cycshp ragwo spodarcmziyacsh•t J aakt ob yłwoe w szystkmiicahs tadcohk ,o m­
petenpcijsia rmziae jskineagloe żuacłzoe stniwc ptowsoi edzenriaadcyih,c hp roto­
kołowanoirea rze dagowapnoiset anowtieegńoo r ganzua,p rowadzzeanpiies we k
księgamcihe jskiucdhz,i wa łu roczystośeclieakcchy jnsyacmho rządowoyrcahz
prowadzenie korespondencji miepjisskairebzjya.ł orO óbwonwizieaążł zkai­em
twiansiper aww ziemskbiąmd źg rodzkim sąodrzairzee prezenmtiaacsjtana a
szerszfoyrumm publicznPyomz.ap rowadzenbiieemż ądcoekju mentdaocfu jnik ­
3
cjpii sarnzaal eżało opieskioęaw racnhiiew muima s.tM aożnas ądziićżz, a kres
czynności grodpziiseańrsrzkeyip crhe zentuujmąycsyłcohcw ząło ówkmęi astniae
różniłs.pseicęj aoldno igeó lnpirez yjętych czynności.
Pierwswzzem iannkait emapti sargzryo dzieńspkoicchho dzz pąo czątku
XVIw .W 1509r .t ęfu nkcjwęy konywnaiłe jaHkain usp,o nownwisep omniawn y
księgazcihe mskipcohw iagtruo dzieńszk i1e5g3o9r 4. W 1541r .p isarzgermo ­
dzieńskbiymłP iotSrz amotupłoac,h odząpcrya wdopodozb nwiiee lkopolskich
SzamotWu ł1.5 55r .w spomniabnyyłj użj akwoó jmti as5t.a Wp omiarwzłeó cznej
Grodnza lat1 560-15w6z1m iankusjieęo jeszcjzeed nymmi ejskpiims arzu,
2 I. RadtKkaenc,e lamriiaas tPao znandioar ok1u 570W,a rsz1a9w6a7s ,2. 1
3M . FriedKbaenrcgel,a mriiaas tKar akowdao p ołowXY1IyI wieku",Ar cheitoX.nX "I,V ,
Warsz1a9w5a5s ,.2 8 7M;. S tankKoawnace,l amriiaas tLau bliXnJVa- )(VJII w„ Warszawa
1968s,6. 4
4ll uC!fOBaKJ/.n ucIap oonencsK1<ooun 0Mu(ud allKT3l)e,j T. XVIcI.1,0 2L;i etuvMoestr ika,
kn.8 ,V iln1i9u95ss, 1. 3 91,5 1
5A KmoB1w 1eHCKOu Apxeo2paKrjiouM11ueccc1u<(uod ua AlBeAjK) T,. XVIBIH,JT I>H1O8 91c,.
351
5
zamożnjyumb ilAenrdzrezS etjaun isławopwrizcezkuaź6zr•óó wd łozw1 y85c9h
Z
r.dowiadusjieoęm p yi samrizeuj sKkrizmy szGtroafnidez ilea1.t3 6 36-316
Z
pochowdzzmiia nkoa p isarrzaud zieSctkainmi sBłiaewlisek ziamśz7 ,l at
136816-44o pisałrazwugy r odzieKńaszkiimeijPe ireztur anceWw liactzauc8h•
156916-77" pisawrójzteomw słkaiwmn i"cb zyymAłl eksander wD 1r76o6rg .o sz9,
pisarrzaedmz ieBcakritmł oCmwiiekjl icz10. inPfoosrimajadecasjmzeyoc ze
dwócphi sarłzaawcPyha: w lWeo robiej(ozwmi1.c56 z9uo) r aAzd amKioez akie­
wicwzsup omniwa knsyimę mdizeej szkp irezje ł8o0mi.9u 0 l.aX tV IwI1 .1
Stosundkuożwwooi adomogśrcoid zoi epńisskairczzhna acjhd uwj emy
osiemnastowkiseicęzgmnaiycechjh s GkriocdhZn aaw.i eornadeja ąn oe kolejnych
pisarrzaadcyAhn: t onMiimc haJluec hal(s1ki7-m171 127M)i,k ołMaijcuh ale
Szarkow(s1k27i3m7- 417P)i,e tkie(w71i5c2Iz)gu,n acSytme rpe(j1c57e61 7-62),
WawrzySńocbuo lew(s71k6i41m-77 2)T,a deuKslzauw (i1e7 ,61 0776)D,a nielu
Lenkiew(i17c76z1-u97 1,o) rapzi sarwzóajctho wsTkoimcahs:z u EuMsatra­chym
kiewi(1c z7u)1 M,7i chale Fabianie(7 1K1-o871z2a2k)Ki,ae zwiimciSzezura zru­
kiewi(c71z30u- 137)7J,a nKiaez imierz(o71w4-i31c7z,6uw 0 1577r .wz mianko­
wanjyak op isarrazd ziePcikoitR)ro,zm ea now(ic16z78u7- 717I)g,n acTyomp ol­
skim( 18721-874)J,a kubSiied orow(i71c8z71u7- 89)P,io trHzubec zyńskim
(1971.)
Z regunłady o chopdiys arrazdaz iecskkiłeagdsoaip łęea n szjk aa smyi a­
stkat,ó proadk oniXeVcI IwI.w y11o5s0i0zł łra o czuniise,z cozpałnaoetd y od­
biorcdóowk umeonrtauwz y nagrodzz teyntiuweły uk onannaidaz wyczajnych
prac12.
Pisacrzzeerp daolcih oidnyn yźcrhó dbeiło,ru ądcz wi ażły cgious podar­
z
czymm iasWt iac.ph o siadzannaijud oswiapęło yk aźne nieruNcphp.oi msoaśrczi .
miejAsnkdir zSetja nisławw opwoiłcozwX iVeIw .p osiapdiaępłćl acnóaw
przedmizeaśnciieum eńsWk XiVmI1wI3. .l iczdnoeb rtaeg jr upuyr zedników
miejsksiaemgoor zząndauj doswiawęł p yr estiżcozwęyścchGi raocdhNn iae.d ale­
kor ynkowegou lwiyWcliyol teuń snkapi rezje łloam6ti0 e7. 0-X.V IwI. w ybudo­
wasłw ódjo m„ pairswzój twoska-ław"nA ilcezyksanDdreorg osPzo1d4o•bl noąk a­
lizamcijaęsł iae dpziisbaagr rzoad zierńasdBkyai retjł oCmwiiekjlaiJ cezgpaol. a ce
położboynłpeyr zgył ównpeojł udniaorwteemjri iais-.tu al iMcoys towPerjz1y5 .
6 T.X VIIc,.2 8;9l lKI'3,T. 2 ,c .6 4
ABAK,
7 NarodoAwrec hhvum HistoBriyałcozrnuwes Gir odn(iNeA.H B w GrodniFe.1) ,78 3o pI.
nr3 k.2 ;J .J odkowski, miejsgkrioed zńiskeize J(VJ wieku[ w:M]u zeuwm Grod-
nieS.pr awozdazn ie zar ok1 923G,r odno9 2I4s ,.3 7
w MińskuF,. 1 671op.1 rn 1.k78
9 Ibidenmr2, k .3 5;5F .1 080o pI. nrI k.535
10I bideFm.1, 080o p.1n r1 k .6 05
u IbideFm.,1 671o p.1 nr3 k.5 v; GrodzieńPsakńiseto wweM uzeumH istoryczno-
Archeolog(idcazjlnG eeP MHA)Z,b iornyr8, 58 4
12N AHB w MińskFu.,1 671op.nIr13k .4 64;M .S tankoKwaan,c ela.r..,i s a.6 8.
13 T.2 ,c .6 4
14NIIPKAr'JH,w MińskuF,. 1 761op.1n r2 k.3 5;5F .1 080o p1. nrIk.355
15l bid,eF m.1 080o p.1n r1 k .6 05
arty�u ły
6
Zamkowełją,c zągrcoedjz ieńswkzigeó rzzaa mkowze R ynkiegmł ównymmi asta,
w drugiej pXoVłIoIwwIi. es tadło m„ pisarsząad óww ójtowskiIcghn"a ceTgoo­
polskieWgroe1s6z.c wi sea mymR ynkzun ajdowsaiłkęaa mienikctaó,rw ą 1 776r .
nabypłi sarrazd ziegcrkoid zieDńasnkiiLe eln kiewwircazzz ż onKąa tarzzy Tnoą­
polskich 17.
Podk onieXcV IIIw . pisarzmei ejscnyi es ugerowsailęik ryterium
prestiżowśocśicsił esgroó dmieśNcai pae.w nod latewgsop omniawn y1 788r .
dom, .pisasrązdao wegmoi astGar odnaJ"a kubKaa zimieSrizdao rowibcyzłpa o ­
łożonpyr zpyó łnocnej amritaesrt-iaui l iSckya limanowskiepjr1z8ry,ó wnzoalśe ­
głeZjl otarslkeiżeadjłz ai ałpkias arwzóaj towskPiieogtoHr uab czyńskiego19•
W kancelzaartiriu dnbiyanlpiio dpiswkoiź,n oir ainzn ik anceliŚśwciia.d ­
cząo tymz apiski mkiseijąsgk wizcmhi ankujoą scłeu żbkiaen celaryjnej czyli pa­
chołkamcihe jskiNcph.w. aktacghr odzieńswksipcohm inajneysp ta chołek miej­
skiM ichaWło łkk,t órwy d rugipeojł owXiVeI IwI. p osiagdarłu nwte wsiG ran­
dzicze20.
Wiele pytań znaagsaudwnai pernoideu kcajkit owekja ncelgraordizii eń­
skieZj p.e wnocśiąjakpoi erwswz peo wstajkąancceejl amriieij skpioejja wisłiyę
nadania królewskie,a rcchziywluim tozdwb.iZ obricókyri. lkudziemsoinęacri­u
szycphr zywilegjróowm adzonnaro a tusPzruz.y wiloerjaiezc pho twierdzsepnoi­a
rządzawn tor zejcęhz ykałcahc:i ńskpioml,s kiir mu ski(ms tarobiałoruskim). Pisa­
noj en ap ergamiWn ijeę.z yłkauc ińsskpiomr ządznoanjos taprrszzyew ilzep jrez e­
łomuX V iX VIw .J ęzyskt arobiałdoormuisnkoiww a nła danizaX cVhI w .,z aśw
XVII-XVwII.wI k rólewskkainecje lparoisił ugiwsainpęoo lskim21•
Liczbway stawionpyrczhem zo narchpórwz ywiledjlóaGw r odnbay łnaa ­
prawdięm ponująZc ap.r zywiplreajwius wobómdi ejskkircóhlW ał adysłaIwVza
163r3 .d owiadujseimoęy 4 0n adaniajcehg poo przednikUówwz2g2l•ę dninaaj­ąc
daniJaa,nI ISIo bieskzi e1g6o7 9r .o radzw ak olejpnrez ywilze ljae1t7 18i1 744
nalesżtyw ierfdazkiwtćy stawie4n3ni aad adńl Gar odna.
W 1837r .R osjanpirez eprowardezwiilzimj ięe jskiaergcoh iwuomd,n aj­
dują2c3 o ryginaplrnzey wilGerjoed nza l at14 96-163R3o.k p óźniceejn niejsze
dokumenztoys tały przdeokz abziaonreKó owm isAjric heografwi cPzenteejr sbur­
gu,g dziseą o becnpirez echowywDawnae p.r zywilgerjoed zieńzs lkai1te7 18i
174z4n ajdsuijęą zwb iorawcihl eńskic!F
16I bideFm.1, 76o1p .1n r13 k2.9 63,0 0
17Ibidenmr6, k .11 3161,3 7
18I bidenmr1, 4k .69 3
19Ibidenmr,1 6k .13 3-134
20I bidenmr9, k .6 65n;r1 4k .88 5
21A BAKT,. V IIB,H JihH1O8 7c4.5, 9 -100
22M .K yp,l(IOMOBO,n ucmmea Kmoex,p mmu4uxcna lf.Mnepamopc1waup xeo2papu'leCKozl
KOMUCCU[Uw :Jl]e monUC3bG HflmlufiiM nepamopcaKpOxUe o2pa</JuiłeKCOKMOUUC C3UaU
19024„ B hm. 17C,a:H KT-ITeTep6y1p9r0 c7.,4 40
23MK. yp,l(IOMOOnuBc,m w..e„ c.7 27,7 8,3 8,4 4,2 54,2 7-442391,4, 4 64,5 4-445651R,; .
MienicAkric,h iwAukmt D awnycwh Wilnwi eo kresioed 1 795do 1 92r2o kuW,a rszawa
1923s.,5 3
7
Kiedpyo wstapłiye rwskzsei ęwgpii sóww Grodnzi e wiekówX VoIdd o
XVIIbIr,a wki adomośMcoig.ł ot on astąnpiiećo dr azpuo u zyskanpirua wm iej­
skicNhi.e m ożnaw ykluczmyoćż liwośicżpi o,c zą.twkoon ap rzełoXmiVe i X VI
w.powodzeniceime szyłd oukmenwty stawiparnzye kza ncelarie.
Zachowadnoed zisiejsczzyacshóm wa teriaakłtyo wkea ncelmaireijis kich
pozwalnaa s twierdzoe pnrioew adzepnoidus tawowryocdhz ajdóowk umentacji:
ksiąrga dziecikł iacwihnc zyOc h„ k.s ięgascphr amwi ejskidcohw"i adujemy
zp rzywilkerjóul owBeojn yz 1 541r .24
Oprócrze gularnych psoąsdiupeo dtzoecńz nłeagwon icztergzory a zwy
rokuz biersaiłęt zw.s ądg ajyo,nk tórryo zpatryzwaalłe gsłkeo mplikowane
sprawyN.a j;;tarzsnzaąn nąa raziwez miankoę f unkcjonowanisuą duw
Grodniset anowzia chowaneyk strapkots iedzesnąidaug ajonegzo 1 637r .,
dotyczą"cwyi eczypsrtzeejd ażpyl"a cpur zyu licKya lucińspkrizeejłz a wnika
ŁukaszNae opolWiotjęc iechPoiwoitr owskiemNui2ej5 e•s otn j ednakko ronnym
dowodepmr owadzeknsiiaąg s ądug ajoneWgaor.t op rzypomnieżćew, drugiej
połowiXeV IIw . postanowietneigaos ąduz mieszczbaynłey w księgach
miejskicTho 2s6a•m om ożnap owiedzniaet će makts iąpgr zyjdęoćo bywatelstwa
miejskiketgóor,we G rodnniiee b yłpyr owadzoNnoew.y cho bywatwpeilsiy wano
do ksiągr adzieckicczhy,l i" do ksiąg burmitsrozwskichr,a zdieckich,
obywatels"2k7i•c h
Nadzwycziasjt otnwyymd ajsei ęz apigsr odzieńskbiuermgios tJraznaa
Adamowiczz1 a6 60r. W spominoan ,ż eR osjanzirea bow„aslpir atwe mun iemało
zes krzyni{.ą.] przy tychż es prawajcehg zoa brajnaek ion szycshp rawwi eczys­
tychn iemałRoe gestra przycih Roodzócwh odmóiw ejskziacB hu rmitsrzowstwa
jego"A2 w8i•ę dco kładnie wioaty dmo,mż oew Grodnie sporząkdsziaępngroiz y­
chodóiwr ozchodPóowpa.r citeemg sot wierdzjeensritóa w niperżz ywiklreójl o­
wejB onyz 1 541r „w którywms pomnianzyo st„asłz acundeokc hodóipw r zycho­
dówm iejskich"29•
Nies posójbe dnoznacuzsntiaelc ihća rakktseirą„ gi nszycshp rmwvi eczys­
tych"N.i ep osiadarmóyw nieinżf ormaccjziy,n ar atuspzruo wadzobnyeł yn p.
księrgeiz ygnaDcojkiu.m entoy p odobnterje śscpio tykambyo wiewm księgach
miejskzi XchV IIwI. Z pewnoścmioąż nas twierdżzeiw ć k,a ncelraardizii eckiej
spisywaknsoi ęngiie seryNpj.nw e 1.7 84r .m agistrgraotd zieńsspkoir ządIzni­ł
wentaprrzm vd,o kumentpórwzy,z nwe1t cw aktamcahg debursMk iScehj mowego
JkrM oścGir odnoad R .1 6383B0y•ł ot or epertoricuzmy,ls ip issp razwa chowa-
24
ABAK,T. V IIc,7. 6 .
25
DR RNBA,r chiMwiucmh aŁiołzai ńgsork,ki 1pe4 P.ó źenjispzoec,h odzz1 ą6c97re .
zapimsijkesik iinefo rmout jyąmże , s ukcensioyrejzżąyc weógwoc zbausr miWsotjrcziae ­
cha Piotrowsskpirezgepodo asleisk jsęęiż .nKearjo liLnuidew iRcaed ziiłwłó wnie
(ArchiGwłuómwAkt n eD awny(cdha AlGeAjD AR),, D zX.V I3I0Ik9 . I ,5 -7).
26
NAHBw M ińskFu.1, 8 0o0p1 .n rl k .6 .
27
Ibimd,Fe .1 7611onp1r.3k 1.7 7.
28I bidFe.1m 8,0o 0p l.n rlk .4 5.
29A BAK,T. X VIcI.,7 6.
30G PMHA, Znbri8 o58.r4y,
artykuły
8
nychn aó w momenkts iąmgi ejskzi pcehw nymliu kamiP3o1w•s tantieeg roe ge­
stru-skorowniadlzeawż iyą zazć p racagmrio dzieńKsokmiiesjDj oib regPoo rząd­
ku,d o którzeajd anńa leżapłoor ządkowdaonkuimee ntógwr omadzonpyrczhe z
miastaor:c hiwummie jskipergzoy,w ilekjróówl ewskoircahbz i eżącmyacthe ria­
3
łów2.
Na ratuszznua jdowsaiłękyo piper zywilemjióewj skiKcohp.i arinuas­z
dańk rólewsksipcohr ządzzoonsyt parłz emza gistwr a1t8 04r .P o wniesieniu
wszystkich prz3y0wc izleerjwóckwas ięgzao staułwai erzytelpnrizoepnzra e zy­
dentGar odnIag naceWgroó blewskoireagpzoi sarmziae jskiMeagroc inSat anisła­
waAr cimowiczcaoz, n aczy„łżoej, e sztg odnza0 1ygina"l.De wm iep ierwsfozre­
mułyp rzywilcezjyul,i intywtsuklaazcujjnaąa cw ay stawocręa izn skrypkctjóar,a
zawieirnafo rmacoj oęd biorbcyył,py o przedznoanset ępujwąsctyęmp e„mK:o pia
Przywilenjau P argaminwi Xei ędzoep rawney napiws aMnaeggios tracie Gro­
33
dzieńskzinma jdującego •s ię"
Dokumentaackjtęo wpąr zechowywannarą a tusmzouż nap odzienlaik ći l­
kag rupP.i erwssztąa nowaikłtyka t órywcyhs tawcbąy łk róll ubi nnei nstytucje.
Stanowijełn yp .w yciązg die kretSóąwd uA sesorskWiieeglok ieKgsoi ęstLwia­
tewskideogtoy czsąpcoer mua gistriaw tłua ścicieli posesji miejskich34• Dokument
o podobnterje śscpio rządzzoonsytw a 1ł7 7r5. W archiwmuime jskzinma jdowała
siręó wnież libkreórltaMa iccjhaa Kłoar ybuWtiaś niowieczk2 i0ec gzoe rw1c6a7 2
r.u walniajmąicaas toc zntae lrayt oad p łacepnoidaa tkwó wz wiązkzu p ożarem.
Królewsokdąp owiednzais ąu plimkiia stbay łlyi sżteyl amJee.d eznt akilcihs tów
w 1710r .w ystawAiułg ustIaI 3N5a. p oczątXkVuI IwI. ,a dokładnwi leajt ach
1710-2147,g lejt otsrtzayrmoaisłw t óajg tr odzieHńrsekhio ry Józef KoWt owicz36•
zasobaacrhc hiV'.m'Uima sztnaa jdowsaiłięyn ntey pdyo kumentzó wk anceklraór­ii
37
lewskiBeyjł.yt on p.o dpispyo miarwył ócznze lja 1t5 60-156o1raizn wentarz
miaszt 1a7 12r .
Oprócwzł adsza morządowych reprezentuojdąbciyocrhc admmoii­ asto
kumentpur zedwes zystkim osboybłpyyr awneg:r upoyr azl icmzrez eszenia spo­
łeczneS3p8o.r ządzdalnano i cphr zywiloerjasezt atucetcyh owfuen,d usznea szpi­
talbeu,d owoęłt arzzya,p insayc elkeo ścielne.
Na pokaźngąr upsęk ładałdyo ksuimęe nkttyó,r ych odbiorocsaom­i były
byfi zycznSet.a nowjiełp yr zyjędcoio ab ywatel(sttzwwja.u ramenśtwyi)a,d ectwa
wy.uczenziaew odup,l enipotesnpcłjadetł,yu góiwz aciągania pożyczek, testamen-
31N AHB w GrodniFe.l, o p.11 nr1 69k2.9
32NAHB w MińskFu.,1 76o1p .In r6 k .1 06I1.B; a ranowsKkoim,i s.y..,e s .1 20-121
33G PMHA, Zbionrr9y 2,2 0
34D RR NB,A rchi'>'<1M1imc haiŁłoaz ińskirekgp4o 1,
35GPMHA,Z biornyr1, 5112
36BibliotCezkaar tory(sdkiaclBheC jz )r,k p1 951
37G PMHA,Z biornyr9, 22s0.,1 1-13
38S chemaktl asyfilm:jid okumentmóiwe jskniacp hr zykładLzuibel idnoak onaMłaar iTar o­
janowsPkaat.r Mz.: T rojanowDsokkau,m enmti ejslkuib elosdkX iI Vd oXYJ JJ wiekSut.u ­
diumd yplomatycWzanres,z a1wa9 77s.3, 5-36
9
ty,p ozwy„, wijze"i,n wentarozreaz „ tyax"n ieruchomoiśnctir,o micszjyel,i
wprowadzeniap oswi adanniieer uchomoośbclii,g ac(jzeo bowiązaBnoidaa)j.
najlicwz nkesji ęgamcihe jskgircohd zieńspkrizcehd stawzioosnteaa łkyt aal iena­
cjiw ieczystiy dcohż ywotn(itcrha nsakkucpjnea -sprzeddoanżayc,jk eo,n sensy
magistrnaatn ua bycpilea cour)a czz asowy(cdhz ierżzaawsyt,a zw yty tudłłuu gu,
cesjeW)a.r toz auważyićżd, o kumenktu pna-sprzneidearżuyc hommoiśecjis kich
wystawionnpy.w kancelzaireimis kiepjo sniiaepd eałnłe mjo cyp rawnejje,ż enliie
3
zostoabłl atowwa nkys ięgamcihe jsk9i•c h
Nies posózb p ewnoścoidąp owiedzniape yćt anwi ej,a kijmę zyksup orzą­
dzandoo kumentamcijeęj swk ąk ońcXu Vo raXz VIw .N a tent emapto siadamy
nadzwycrzzaajd kmiaet eriWa łXyV. Iw .w kancelgarroidiz ieńusżkyiweajn łoa ci­
ny.Ś wiadcoz ty ymw zmiankza 1 451r. o „ł aciń"sp kiisamrmziue jskPiimo trze
SzamotulWey4d0a.j sei jęe dnażke,w codziennżyymc iGur odnjaę zyłka cińnsikei
pełnriołl uir zędowejgęoz ykkas iąrga diył awyC.o dot egdoy sponujceimeyk a­
wym przykładeWm . zbioracghr odzieńskiMeugzoe um Historyczno­
Archeologicpzrnzeegcoh owywjaenswyty ciązg k siąłga wniczzy 1ch75 5r .I nty­
tulacdjoak umentuuw,z ględnianjaązcwai swkyas tawcócwz ylwió jtiał awników,
napisabnyał pao ł acinZi keo.l etir eśdćo kumenptoud anbay łwa językpuo lskim.
W tymj ęzykzuo stsapło rządzwo n1y85 9r .p arafowparnzye pzi sarłzaaw niczego
KrzysztGorfaa ndlęi sttr ansankicejriu chomośpcoimaimęid Szzyc zepanMeimk le­
wiczeam J ane[mL iskowczusze-w?i]c4zW1e •mX VIiIX VIwI.Ik sięggrio dzień­
skiemgaog istrbaytłupy i sapnoep olsku.
Można przypuszcżzeat ćr,z ecjięmz ykikeamn celagrrioid zieńskich był
równijeężz yrku skpie,ł niąpcryz edzł użsczzya rso ljęę zykuar zędoweWg oX.V I
w.sporządzwa nnoi ma ktzai emskgireo dzieńsWksikea.z ujneat ok oroboracja
dokumentmóiwe jskzi kcohń cXaV Iw .z es tarobiałfoorrumsukłą„ą no:o n e'l10a m
MecmCpKaOeOUKlf OI0"42•
Na przełoXmiVeI IiX II Xw .w związkzu napłydwoeG mr odnlai cznych
niemieckoiscahd nikdóowk siąmgi ejsksipcohr adyctzrnaifiea dłoyk umenwt yj ę­
3
zykun iemiec4k.i m
Dokumenutz yskiwwaarłt opśrća wnpąo p odpisagnoip ur zepzi sarwzya­,
stawcoęr aozp ieczętowPaonjiauw.i esniipęei e częmciie jskGireojd nzoa wdzięcza
królowBioen iek,t órbay łśaw iadomżaed, o brobkyrta jwu zn acznyms topnziaul e­
żyo dp rężneggoos podarcrzoezgwoo sjaum orządowgymcihnm iejskiWc lha.t ach
1450-115w y4stawiołnaad laG rodndaw ap rzywilzeajwei erajsązccez egółowe
przepifsuyn kcjonowsatnriuak mtiuerj skiacdhm:i nistprraacwjm ii,e szczpałna,c e­
niap odatkórwz,e mioish łaan dlour aszt osunkwółwa snościoWw yscwho.j eijs to­
ciem iałoyn ec harakter ordynacjWi namdiaenjzis u1k i45c0hr ..z najdujemy za­
pis„:P iecpzoęzćaw lamwyój otwził awniikm aimeoćos bliwweą,łd ugy czazwju w
39
M.T rjoanoswkaD,o kuments„8.. 1,
./o T.X VIIc,.3 51
ABAK,
4D1R RNB,A rchiwMuimc haiŁłoaz isńkiergkop2,
42E .R imsaL,i etyvoDsi diiosiKuonsi agikśtysmtieess atnl{t spauVdialin,s i1 u999,s 2.2 8
4N3AHB w MińskuF,.1 800o p.1n r2 k.4