Bharat Vich Gian Prasar

2012·1.9 MB·Panjabi

by  Sukhwinder

Ì≈ «ÚŒ⁄æ «◊¡≈È Í√à ≈ Á∆ ÒÛØ «’¿∫π?
(AH ÈÚøÏ B@AB ˘ “«◊¡≈È ÍÃ√≈ √Ó≈‹” ÚæÒØ∫ «Í≥‚ Íæ÷ØÚ≈ˇ
(´«Ë¡≈‰≈) «Ú÷∂ ¿πÍØ’Â «ÚÙ∂ ”Â∂ ’Ú≈¬∆ ◊¬∆ ◊ØÙ·∆ «Úæ⁄ «ÁæÂ∂
◊¬∂ Ì≈Ù‰ Á≈ √øÍ≈«Á »Í )
J √π÷«ÚøÁ
Ù‘∆Á Ì◊ «√øÿ Ô≈Á◊≈∆ ÍÃ’≈ÙÈ, ´«Ë¡≈‰≈
(Í≥‹≈Ï∆ «ÚÌ≈◊, ≈‘πÒ Î≈¿π∫‚∂ÙÈ, Ò÷È¿»)
Í«‘Ò∆ Ú≈ ó ‹»È B@AC
ÍÃ’≈Ù’ : Ù‘∆Á Ì◊ «√øÿ Ô≈Á◊≈∆ ÍÃ’≈ÙÈ, ´«Ë¡≈‰≈
(Í≥‹≈Ï∆ «ÚÌ≈◊, ≈‘πÒ Î≈¿π∫‚∂ÙÈ, Ò÷È¿»)
ÍÂ≈ ó FI, Ï≈Ï≈ ’≈ ÍπÏ≈, Í∂Í«ÓÒ Ø‚,
«ÈÙ≈Â◊ø‹, Ò÷È¿»-BBF@@F
’∆Ó : AE πͬ∂
.. 2 ..
√≈Ê∆˙! ‘π‰∂ ‘π‰∂ ÓÀ∫ «¬æ’ «’Â≈Ï ÍÛ∑∆Õ Îª√ Á≈ «¬æ’ Ï‘π Úæ‚≈ «ÎÒ≈√¯
‘Ø«¬¡≈ ˛ ‹Ø «¬æÊ∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ÿŒæ‡ ‹≈«‰¡≈ ‹ªÁ≈ ˛, ¿π‘Á≈ Ȫ ˛ ¡ÒÊ»√Õ
√æÂ«Ú¡ª «Úæ⁄ ¿π‘Á≈ ’≈¯∆ È≈Ó √∆Õ ¿π‘È∂ ‹Ø «Ò«÷¡≈ ¿π√ ”Â∂ ’≈¯∆ Ï«‘√ª
Ú∆ ⁄æÒ∆¡ªÕ ÓÀ∫ ¿π‘Á∆ «¬æ’ «¬ø‡«Ú¿» ÍÛ∑∆Õ ¿π‘Á∂ «Úæ⁄ ‹Ø ÒÛ’∆ ¿π√Á∆
«¬ø‡«Ú¿» ÒÀ ‘∆ ˛ ¿π‘ ÍπŒæ¤Á∆ ˛ «’ Âπ√ƒ ¡≈͉∂ ÙÏÁª Á∆ √ıÂ∆ ”Â∂ ˜Ø
«’¿π∫ «ÁøÁ∂ ‘Ø∫Õ ¡Œø◊Ã∂˜∆ Á≈ «¬æ’ ÙÏÁ ˛ «◊ Ô≈È∆ «¬æ’ ÁÓ √‘∆ √‡∆’ ÙÏÁÕ
¡ÒÊ»√ È∂ «¬√Á≈ ‹Ú≈Ï «ÁæÂ≈Õ ¿π‘ ’«‘øÁ≈ ˛ «’ Ì≈Ù≈ ‹ø◊ Á≈ ¡√Ò≈÷≈È≈
˛Õ ÓÂÒÏ ’ج∆ Ú∆ ‹Ó≈Â∆ ÒÛ≈¬∆ Ì≈Ù≈ ≈‘ƒ ÒÛ∆ ‹ªÁ∆ ˛Õ Ì≈Ù≈ «¬æ’
¡√Ò≈÷≈È≈ ˛ «‹æÊ∂ ÙÏÁ ‘«Ê¡≈ ‘πøÁ∂ È∂Õ «¬√ Ò¬∆ «’√∂ Ú∆ ⁄∆˜ Ò¬∆ √‘∆
√‡∆’ ÙÏÁ «¬√Â∂Ó≈Ò ’È≈ Ï‘π ˜»∆ ‘πøÁ≈ ˛ Â∂ Ì≈Ù≈ Á≈ √ÏøË ÓÈπæ÷ Á∂
«⁄øÂÈ È≈ˇ ˛Õ «‹√Á≈ «⁄øÂÈ Ï‘π √ÍæÙ‡ ˛, «‹√Á∆ √Ø⁄‰∆ Ï‘π √ÍÙ‡ ‘πøÁ∆
˛Õ ¿π√Á∆ Ì≈Ù≈ Ú∆ Ï‘π √ÍÙ‡ ‘πøÁ∆ ˛Õ Í ¡≈͉∂ «¬æÊ∂ ‹ÁØ∫ ÒØ’ƒ ÏØÒÁ∂ È∂ ª
¡’√ ¡À∫¬ƒ Ú¬ƒ ÏØÒÁ∂ È∂Õ «‹Ú∂∫ ¡≈͉∂ «¬æ’ ’‘≈Ú ˛ «’ “ÍÂ≈ È∆ ’«‘øÁ∂
«’‘Û≈ √≈Ë «√◊≈ Â∂ ÍÂ≈ È∆ ’«‘øÁ∂ «’‘Û≈ «Í≥‚ √∆, ÍÂ≈ È∆ «’‘Û≈ πæ÷ √∆◊≈
Â∂ ÍÂ≈ È‘ƒ √≈Ë È∂ ’∆ «’‘≈ Â∂ √ø◊ª Ú≈‘-Ú≈‘ ’ ¿πµ·∆¡ªÕ” ¡’√ ¡≈ͪ
«¬Ú∂∫ Á∆¡ª ◊æÒª ’Á∂ ‘ªÕ «¬‘ √≈‚∂ √Ó≈‹ Á≈ ÍŒæ¤Û∂Úª ˛Õ ÓÀ∫ Ó»Ò ◊æÒ ”Â∂
¡≈¿π∫Á≈ ‘ª «’ ‹Ø ÙÏÁ È∂ «¬‘ √‘∆ √‡∆’ Ú‰∂ ⁄≈‘∆Á∂ ‘ÈÕ «‹Ú∂∫ Ô»Í «Úæ⁄
æ÷-÷≈¡ Ï‘π ÿŒæ‡ ‘πøÁ≈ ˛, Ï‘πÂ∆ √Ó ¡Á≈«¬◊∆ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ¿π‘ √≈¯
’«‘øÁ∂ È∂ «’ »ø «¬√ «ÚÙ∂ ”Â∂ ’πæfi È‘ƒ ‹≈‰Á≈ »ø Ó»ı ˛∫Õ ‘π‰ ’Ø¬∆ Ú∆ ÏøÁ≈ Í»∆
Â∑ª Ó»÷ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ «’√∂ ÷≈√ √øÁÌ «Úæ⁄ ‘ ÏøÁ≈ Ó»÷ ‘πøÁ≈ ˛Õ «‹‘Û∂ «ÚÙ∂
Ï≈∂ ÓÀ˘ ’πæfi È‘ƒ ÍÂ≈ ¿π‘Á∂ Ï≈∂ ÓÀ∫ ’πæfi ÏØÒ‰ Á∆ ’Ø«ÙÙ ’ª ª ’ج∆ ÓÀ˘ Ó»÷
‘∆ ’‘∂◊≈ Â∂ ¿π‘ ÒØ’ «¬‘ ’«‘ «ÁøÁ∂ ‘È «’ »ø Ó»÷ ˛∫Õ Í √≈‚∂ «¬æÊ∂ ’ج∆ «’√∂
˘ Ó»÷ È‘ƒ ’«‘ √’Á≈ ˛Õ √≈‚∂ «¬æÊ∂ ’ج∆ Ò∂÷’ ˛, ¿π‘ ’ج∆ ’«ÚÂ≈ «Ò÷Á≈,
È≈ÚÒ «Ò÷Á≈ Â∂ Âπ‘≈˘ ÍÛ∑’∂ Ò◊Á≈ ˛ «’ «Ò÷‰ Ú≈ˇ≈ Ó»÷ ˛, Í Âπ√ƒ
¿π‘Á∂ Ó»Œø‘ ”Â∂ È‘ƒ ’‘Ø∫◊∂Õ «‹Ú∂∫ ¡≈͉∂ ’∆ ’«‘øÁ∂ È∂ «’ ““‚≈’‡ √≈«‘Ï Âπ√ƒ
.. 3 ..
Ï‘π ÚË∆¡≈ ◊æÒª ’∆Â∆¡ª Âπ‘≈‚∆ Ì≈Ù≈ Ï‘π ÚË∆¡≈ ˛””, ÓÂÒÏ «’ ¡≈͉∂
«¬æÊ∂ √ÓÍ»Â∆ Ï‘π ⁄ÒÁ∆ ˛Õ
«‹Ú∂∫ «‹‘Û∆ ÓÀ∫ ◊æÒ ’»ø◊≈ «’ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ «Úæ⁄ «◊¡≈È ÍÃ√≈ Á∆ ÒØÛ
«’¿π∫ ˛? «¬‘ ’ج∆ ¡’≈Á«Ó’ ’√ ȑƒ ‘ÀÕ “¡’≈Á«Ó’ ’√” Ú∆ «¬æ’
’·Ø ÙÏÁ ˛Õ ¡æ‹ «’¿π∫«’ «˜¡≈Á≈Â ‹Ø Ï«‘√ª-◊ØÙ·∆¡ª-√ÀÓ∆È≈ ‘πøÁ∂ È∂
¿π‘ ¡’≈Á«Ó’ ’√ª ‘πøÁ∆¡ª ‘ÈÕ ¡’≈Á«Ó’ ’√ ’∆ ‘πøÁ∆ ˛ «’ Âπ√ƒ
«’√∂ ⁄∆˜ Á∆ «Ú¡≈«÷¡≈ ’Á∂ ‘Ø∫, ◊æÒ ’Á∂ ‘Ø∫ Í ¿π‘Á≈ ’ج∆ ·Ø√ ¡ÓÒ∆
’≈‹ È‘ƒ «ÓæÊÁ∂ «’ Âπ√ƒ ’È≈ ’∆ ˛, «¬‘Á∆ ’ج∆ ◊æÒ È‘ƒ ‘πøÁ∆Õ ‹ÁØ∫ ¡√ƒ
¡≈͉∂ √Ó≈‹ Á∆ ◊æÒ ’ª◊∂ «’ «¬√ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡«‹‘∆ «¬æ’ Ï‘π Úæ‚∆
Ò«‘ Á∆ ˜» ˛Õ «‹‘Á≈ ˜Ø ‘ØÚ∂ «◊¡≈È Á∂ ÍÃ√≈ ”Â∂, ¡≈Ó ÒØ’ª Âæ’
«◊¡≈È Í‘πø⁄≈¿π‰ ”Â∂Õ «¬‘Á∂ ’πæfi ·Ø√ ’≈‹ Ú∆ «È’Ò‰◊∂Õ «‹øÈ≈ ’π ÓÀ∫ Í«Û∑¡≈
ÓÀ˘ È‘ƒ Òæ◊Á≈ «’ Ì≈ «Úæ⁄ ¡Œæ‹ Âæ’ ’ج∆ ¡«‹‘∆ Ò«‘ ‘∆ ‘ØÚ∂ «‹√Á≈
«◊¡≈È ÍÃ√≈ ”Â∂ ˜Ø ‘ØÚ∂Õ ¡«‹‘∆¡ª ’¬∆ √ø√Ê≈Úª ωÁ∆¡ª ‘∆¡ª ‘È
«‹Ú∂∫ ¡˜≈Á∆ √Ó∂∫ ‹≈Â-Í≈ ÂØÛ’ ÓŒø‚Ò Ï‰∂Õ Í ¡≈Ó ÒØ’ª «Úæ⁄ ¡≈Ó ÒØ’ª
Á∆ Ì≈Ù≈ «Úæ⁄ ÚË∆¡≈ ’ج∆ ¿πÈ «Ó¡≈∆ √≈«‘ ÒÀ ’∂ ‹≈‰≈ Â∂ ÒØ’ª ˘ ÍÛ∑È
Á∆ ¡≈Á Í≈¿π‰∆ Â∂ ÒØ’ª ˘ ÍÛ∑≈¿π‰≈, «Ú⁄≈ ⁄⁄≈ ’È∆Õ «¬‘ «¬æ’ √∆ÓÂ
ÏπæË∆‹∆Ú∆¡ª «Úæ⁄ ª ‘πøÁ≈ «‘≈ Í Ï‘π Úæ‚∆ «¬æ’ √Ó≈‹’ Ò«‘ ω∆ ‘ØÚ∂
ª ¡«‹‘≈ Ó∂∂ «Ë¡≈È «Úæ⁄ È‘ƒ ˛Õ Ô»Í «Úæ⁄ ¡«‹‘∆¡ª Ò«‘ª ⁄æÒ∆¡ª È∂
«‹æÊØ∫ ¡≈ͪ ÍÃ∂È≈ ÒÀ∫Á∂ ‘ªÕ Í √≈‚∂ «¬æÊ∂ «¬√ Â∑ª È‘ƒ «‘≈Õ «‹Ú∂∫ ’«Ó¿»«È√‡
Ò«‘ ‘∆ ¡≈͉∂ «¬æÊ∂Õ ’«Ó¿»«È√‡ ÓÂÒÏ «‹‘Ȫ ÁπÈ∆¡ª ˘ ¡Œæ◊∂ ÒÀ ’∂
‹≈‰≈ √∆, √Ó≈‹Ú≈Á Á∆ «ÁÙ≈ ÒÀ ’∂ ‹≈‰≈ √∆ Â∂ ¡Œæ‹ Ú∆ ¿π‘ «¬‘ ’øÓ ’ ‘∂
È∂Õ ’«Ó¿»«È√‡ Ò«‘ Á≈ ‘π‰ Âæ’ «˜¡≈Á≈ ˜Ø ¡≈«Ê’ Â∂ «√¡≈√∆ √øÿÙª
”Â∂ «‘≈Õ √æ«Ì¡≈⁄≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ’øÓ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ ÓÂÒÏ «’ ÒØ’ª Á∂
√æ«Ì¡≈⁄≈ ˘ ÏÁÒ‰ Ò¬∆ √æ«Ì¡≈⁄≈ Á∂ ÷∂Â «Úæ⁄ ‹Ø ’øÓ ’È≈ √∆, ¿π‘Á∂
”Â∂ ’øÓ È‘ƒ ‘Ø«¬¡≈Õ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ ω∆ Â∂ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆
Á≈ ¡≈ͪ ÓŒøÈÁ∂ ‘ª «’ ÏÛ≈ ÚË∆¡≈ ØÒ «√◊≈ Ë≈«Ó’ ¡ŒøË-«ÚÙÚ≈√ª ˘ ÂØÛÈ
”⁄ ÒØ’ª «Úæ⁄ «◊¡≈È-«Ú«◊¡≈È Á∂ ÍÃ⁄≈ ÍÃ√≈ «Úæ⁄ «¬‘Á∆ «¬æ’ Ì»«Ó’≈ ‘∆
˛, Í Ï‘π ‘∆ √∆Ó ‘∆ ˛Õ «‹Ú∂∫ Â’Ù∆Ò √π√≈«¬‡∆ Ï‘π √≈∆¡ª «’Â≈Ϫ
¤≈ÍÁ∆ ‘À Í ¿π‘Ȫ «’Â≈Ϫ ˘ ’ج∆ ‹≈‰Á≈ È‘ƒÕ «’ ¿π‘ «’Â≈Ϫ «’æÊ∂ È∂ Â∂
¤Í’∂ «’æÊ∂ «‘ ‹ªÁ∆¡ª È∂Õ ¡æ‹ Á∂ Ì≈Â∆ √Ó≈‹ Á∆ ◊æÒ ’∆¬∂Õ ¡Œæ‹ √≈‚∂
.. 4 ..
⁄≈∂ Í≈√∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ ¡ŒøË-«ÚÙÚ≈√ ˛ «’ ¿π¬ƒ «’√∂ Á∆ ◊æÒ ÓŒøÈ ÒÀ‰∆Õ ‘π‰
‹≈Â-Í≈ Ï∂Ùæ’ ‡πæ‡∆ ˛ ¿π‘Á∂ ’¬∆ ’≈È È∂ ¿π√ ”Â∂ «Î ’Á∆ «Ú√Ê≈ È≈ˇ
⁄⁄≈ ’ª◊∂Õ Í ¡Œæ‹ Ú∆ «‹‘Û∂ ‹≈Â-Í≈Â∆ Âπ¡√æÏ È∂ ¿π‘ ÒØ’ª Á∂ ÓÈ «Úæ⁄
Ï‘π ‚»øÿ∂ ÷πŒæÌ∂ ‘ج∂ È∂Õ Ì≈Ú «‹√ ⁄∆˜ Á≈ ’ج∆ «Ú«◊¡≈È’ ¡Ë≈ È‘ƒ Â∂
ÁπÈ∆¡ª Á≈ ’ج∆ Ú∆ «Ú«◊¡≈È ‹Ø ◊æÒ √≈Ï ȑƒ ’ √’Á≈ «’ ’πæfi ÒØ’
«Ï‘Â ‘πøÁ∂ È∂ Â∂ ’πæfi ‘∆‰∂ ‘πøÁ∂ È∂Õ Í «Î Ú∆ √≈‚∂ «ÁÓ≈◊ª «Úæ⁄ ¿π‘Á∆¡ª
‚»øÿ∆¡ª ‹Û∑ª È∂ Â∂ Â∆√≈ ¡Œæ‹ ¡Ωª Á≈ ‹Ø √≈‚∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄ Á‹≈ ˛Õ «‹Ú∂∫
«‘øÁπ√Â≈È Á∂ Ù«‘∆ ÷∂Â «Úæ⁄ «√¯ Ú∆‘ Î∆√Á∆ ¡Ωª ¡≈͉∆ ؘ∆-؇∆
’Ó≈¿π∫Á∆¡ª È∂ Â∂ Í∂∫‚» ÷∂Â «Úæ⁄ Í≥‹≈‘ Î∆√Á∆ ¡Ωª ¡≈͉∆ ’Ó≈¬∆ ’Á∆¡ª
‘ÈÕ Í Ô»Í «Úæ⁄ «¬æ’ Ú∆ ¡Ω ¡«‹‘∆ È‘ƒ ‘ØÚ∂◊∆ ‹Ø ¡≈«Ê’ ÂΩ ”Â∂
¡≈ÂÓ «ÈÌ È≈ ‘ØÚ∂◊∆Õ √≈‚∂ «¬æÊ∂ «˜¡≈Á≈Â ¡Ωª ÓÁª ”Â∂ «ÈÌ È∂ Â∂
¿π‘ ÓÁª Á∆¡ª ˆπÒ≈Ó È∂ ¿π‘Ȫ ˘ Ï≈Ï∆ Á≈ Á‹≈ «’Â∂ Ú∆ È‘ƒ «ÁæÂ≈
‹ªÁ≈Õ «¬æÊØ∫ Âæ’ «’ «‹‘Û∂ Ï‘π ÍÃ◊Â∆Ù∆Ò Ï‰Á∂ È∂ ¿π‘Ȫ Á∂ ÿª «Úæ⁄ ‹Ø
‘≈Ò ˛ «¬æ’ ÁÓ ¿π‘∆ ‹◊∆» Á≈Ï≈ ¡Ωª ”Â∂ Ï«‰¡≈ ‘Ø«¬¡≈ ˛Õ Ô»Í Á∆
◊æÒ ’∆¬∂ ª Ô»Í Á≈ «¬æ’ ¡≈Ó È≈◊«’ «‹øÈ∆ ‹≈‰’≈∆ æ÷Á≈ ˛ √≈‚∂ «¬æ’
ÍÛ∑∂-«Ò÷∂ «ÚÁÚ≈È ˘ Ú∆ ¿π‘ ◊æÒª È‘ƒ ÍÂ≈ ‘πøÁ∆¡ªÕ Ï‘π ‘∆ ÓÓ»Ò∆
‹≈‰’≈∆¡ª ÂØ∫ Ú∆ ¿π‘ «ÚÚ∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ Ïø◊≈Ò «Úæ⁄ √π«‰¡≈ «’ ’ΩÎ∆ ‘≈¿»√ ‹Ø
È«‘» È∂ ωÚ≈¬∂ «√◊∂Õ ¿πµÊ∂ ’Ω¯∆ ‘≈¿»√ª Á≈ ¡Œæ‹ Ú∆ √æ«Ì¡≈⁄≈ ˛ «’ ÒØ’ƒ
ÏÀ·’∂ ◊æÒÏ≈ ’Á∂ ‘È ¡Œæ‚-¡Œæ‚ «Ú«Ù¡ª ”Â∂Õ «¬æ’ ¡≈Ó ÏπæË∆‹∆Ú∆ Ú∆ ’¬∆
«Ú«Ù¡ª ”Â∂ ÏØÒ √’Á≈ ˛Õ ‘π‰ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ Ù≈«¬Á ‘∆ ’ج∆ «¬Áª Á≈ ÏøÁ≈ «Óˇ∂
«‹‘Û≈ «¬æ’ «ÚÙ∂ ÂØ∫ ÚæË Ï‘π √≈∂ «Ú«Ù¡ª ”Â∂ ÏØÒ √’Á≈ ‘ØÚ∂Õ ‘π‰ Ïø◊≈Ò∆
«¬æ’ Ò∂÷’ ˛ «‹¡≈Â∆ ÿØÙ ¿π‘ ¡ÊÙ≈√Â∆ ˛ Í «‹øÈ∆ Óπ‘≈ È≈ˇ ¿π‘
¡ÊÙ≈√Â ”Â∂ «Ò÷ √’Á∆ ˛ ¿πÈ∆ ‘∆ Óπ‘≈ È≈ˇ ¿π‘ √ø◊∆ ”Â∂ Ú∆ «Ò÷
√’Á∆ ˛ Í √≈‚∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ¿π‘ ⁄∆˜ª È‘ƒ ˛◊∆¡ªÕ «¬æ’ È≈◊«’ ⁄∂ÂÈ≈
‘πøÁ∆ ˛Õ Ô»Í ”⁄ ’»Û≈ ÁØ Ê≈Úª ”Â∂ «¬’æ·≈ ’∆Â≈ ‹ªÁ≈ ˛ ‹À«Ú’ Â∂ ¡‹À«Ú’Õ
‡Ã∂Ȫ «Úæ⁄ Ú∆ ÁØ Â∑ª Á∂ ’»Û∂Á≈È Òæ◊∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬æ’ ª ¿π‘ ’»Û≈ «‹√ Á∆ Âπ√ƒ
ÓπÛ’∂ ÚÂØ∫ ’ √’Á∂ ‘Ø, ÷≈Á ω ‹ªÁ∆ ˛ Â∂ Á»‹≈ ÍÒ≈√«‡’ Ú◊≈ ’⁄≈Õ
ÒØ’ƒ «¬æ’ Á∆ Ï‹≈¬∂ ÁØÚª ʪڪ ”Â∂ ’»Û≈ ͪÁ∂ È∂Õ ‘π‰ ¡≈͉∂ ’∆ ˛ «’ Í≈’ª
«Úæ⁄ Âπ√ƒ ⁄Ò∂ ‹≈ÚØÕ «‹æÊ∂ ÒØ’ ÏÀ·Á∂ È∂ ¿πµÊ∂ ‘∆ ˚æ’Á∂ «‘øÁ∂ È∂Õ ’»Û≈ «’æÊ∂
√π應≈ «¬‘Á∂ Ï≈∂ È‘ƒ ÍÂ≈Õ ¡Œæ‹’Ò∑ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ¡≈Ëπ«È’∆’È Á∆ Óπ«‘øÓ
.. 5 ..
⁄æÒ ‘∆ ˛Õ Ïæ√ ¡Œæ‚∂ ·∆’-·≈’ ω ‘∂ ‘ÈÕ ⁄ø◊∂ ‡≈«¬Ò‡ ω ‘∂ È∂Õ Í
«ÍÙ≈Ï ÒØ’ ‡≈«¬Ò‡ Á∂ «Í¤Ò∂ Í≈√∂ ’øË ”Â∂ ’Á∂ È∂Õ «‹Ú∂∫ ’πæÂ∂ ˘ ¡≈Á ‘πøÁ∆
‘À ¿π‘ ÷ŒøÌ≈ ÒæÌÁ≈ ˛ «ÍÙ≈Ï ’È Ò¬∆ ¿πÚ∂∫ ‘∆ «¬‘ ˛Õ ‘Ø Ú∂÷∆¬∂ «‹Ú∂∫ «Èæ‹Â≈
«¬æ’ √ø’ÒÍ ˛Õ Í ¡≈͉≈ «‘øÁØ√Â≈È È‘ƒ ‹≈‰Á≈ «’ «Èæ‹Â≈ ’ج∆ ⁄∆˜ ‘πøÁ∆
˛Õ √≈‚∂ «¬æÊ∂ ’ج∆ «Èæ‹∆ ‹∆ÚÈ È‘ƒ ‘πøÁ≈Õ √≈‚∂ «ÏȪ Ï≈ ÷Û’≈¬∂ ’ج∆ Ú∆
¡ŒøÁ ÚÛ √’ÁÀÕ Âπ√ƒ ÍÁ≈ Ò≈«¬¡≈ ª ÍÁ∂ Á≈ ’ج∆ ÓÂÒÏ È‘ƒ ÍÁ≈ ¸æ’
’∂ ¡ŒøÁ ÚÛ‹»◊≈, Âπ‘≈‚∂ ‹∆ÚÈ Á∂ «’√∂ Ú∆ ÷∂Â «Úæ⁄ ’ج∆ ÿπ√ √’Á≈ ˛ Â∂
Âπ‘≈‚∂ ÂØ∫ ’πæfi Ú∆ ÍπŒæ¤ √’Á≈ ˛Õ «‹Ú∂∫ ’ج∆ ÏøÁ≈ «Ú¡≈‘ È‘ƒ ’Ú≈¿π‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈,
«¬’æÒ≈ «‘‰≈ ⁄≈‘πøÁ≈ ª «¬‘ ¿π‘Á∆ ¡≈͉∆ ¡˜≈Á∆ ˛Õ Í ¿π‘ «¬øfi È‘ƒ
’ √’Á≈Õ ¿π‘˘ ÒØ’ ’«‘‰ Òæ◊ ÍÀ‰◊∂ «’ »ø ’ÁØ∫ ’Ú≈¬∂∫◊≈? Â∂∂ ª Ú≈ˇ
«⁄æ‡∂ ‘؉ Òæ◊ ͬ∂, Â∂∆ ª ¿πÓ Òøÿ ‹≈‰∆ Â∂ «Î Â∂≈ ª «Ú¡≈‘ ‘؉≈ ‘∆
È‘ƒÕ ÓÂÒÏ ‘ ÓØÛ ”Â∂, ‘ ◊ˇ∆ ”⁄ ¿π‘˘ «¬‘Ȫ √Ú≈Òª Á≈ √≈‘Ó‰≈ ’È≈
Í¿»◊≈Õ
Á»‹≈ √ø’ÒÍ «‹√˘ ¡√ƒ ‹Ó‘»∆¡Â ’«‘øÁ∂ ‘ªÕ ‹Ó‘»∆¡Â «¬‘ È‘ƒ «’
¡≈ͪ Í≥‹ª √≈Òª «ÍŒæ¤Ø∫ Ú؇ Í≈ √’Á∂ ‘ªÕ ‹Ó‘»∆¡Â ÓÈπæ÷∆ «٫¡ª «Úæ⁄ Ú∆
‘πøÁ∆ ˛Õ ¡≈ͪ ¡≈Í√∆ «٫¡ª «Úæ⁄ «’√∂ ˘ «’øÈ∆ ’π ‹Ó‘»∆¡Â «ÁøÁ∂ ‘ªÕ
«‹Ú∂∫ «‘øÁØ√Â≈È Á≈ ’ج∆ Ú∆ ÈΩ‹Ú≈È ÓπŒø‚≈ ‹ª ’πÛ∆ ¡≈͉∂ ÍÛ∑≈¬∆ Á∂ «ÚÙ∂ ıπÁ
È‘ƒ ¸‰ √’Á≈Õ Î∂ ’ج∆ ¡≈͉∆ Ó˜∆ Á≈ Í∂Ù≈ È‘ƒ ¸‰ √’Á≈Õ ‚≈’‡
¡≈͉∂ Ïæ⁄∂ ˘ Ëæ’∂ È≈ˇ ‚≈’‡ ‘∆ ω≈¿π‰≈ ⁄≈‘»◊≈ Â∂ ‘Ø Úæ‚∆ ◊æÒ «’ ¡≈ͪ
¡≈͉≈ ‹∆ÚÈ √≈Ê∆ È‘ƒ ¸‰ √’Á∂Õ ‹∂ ’ج∆ ¡«‹‘≈ ’È Á≈ ‘∆¡≈ ’∂ «Î
ª ‘Ø Ú∆ Úæ‚∆ ¡≈¯Â ¡≈ ‹ªÁ∆ ˛Õ ¡Œæ◊ª Òæ◊ ‹ªÁ∆¡ª È∂, Áø◊∂ ‘Ø ‹ªÁ∂ ‘ÈÕ
‘π‰ ¡≈͉∂ Í≥‹≈Ï «Úæ⁄ ‘∆ ÍÂ≈ È‘ƒ ’ÁØ∫ ÂØ∫ ◊≈¬∆ ‹ªÁ∆ ˛ Â∂ ‹ÁØ∫ ‘∆ ω∂
ÿ «Úæ⁄ ª ‘∆ Á∂ È≈ˇ∂ ¿π‘Á≈ ªfi≈ Ú∆ ‡ø◊ «ÁøÁ∂ ‘ÈÕ ¡Œæ‹ «‘øÁØ√Â≈È «Úæ⁄
√Ò≈È≈ «¬æ’ ‘˜≈ ’ÂÒ ¡‰÷ Á∂ È≈Ó ”Â∂ ‘πøÁ∂ ‘ÈÕ «¬‘ ¿π‘ ¡ª’Û∂ È∂ «‹‘Ȫ
Á∆ «ÍØ‡ Á‹ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ Â∂ «‹‘Û∂ Óª-Ï≈Í Ê≈‰∂ ¡À‚Úª√ Í∂ÓÀ∫‡ («ÙÚÂ)
Á∂’∂ «’ ¡√ƒ ’πÛ∆ Ó≈È∆ ˛ Â∂ «ÍØ‡ Á‹ ‘Ø‰Ø ‘∆ Ø’ ÒÀ∫Á∂ È∂ ¿π‘Á≈ «’Â∂ Ú∆
Ȫ È‘ƒ ¡≈¿π∫Á≈ Â∂ ¿π‘Ȫ Á∆ √ø«÷¡≈ Ï‘π Úæ‚∆ ˛Õ ÓÂÒÏ «‹‘Û∆¡ª ⁄∆˜ª
Ô»Í∆ Á∂Ùª «Úæ⁄ ¡Œæ‹ ÂØ∫ ’¬∆ √Ω √≈Ò Í«‘Òª ‘Ø ◊¬∆¡ªÕ ¿π‘Ȫ √Ì ⁄∆˜ª «Úæ⁄
√≈‚≈ √Ó≈‹ «’æÊ∂ ÷Û∑≈ ˛Õ ¡Œæ‹ Ú∆ È≈ ª «Èæ‹Â≈ Á≈ √ø’ÒÍ ˛ √≈‚∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄
Â∂ È≈ ‘∆ ’ج∆ ‹Ó‘»∆¡Â Á≈ √ø’ÒÍ ˛ Â∂ È≈ ‘∆ ’ج∆ È≈◊«’ ⁄∂ÂÈ≈ Á≈
.. 6 ..
√ø’ÒÍ ˛Õ ¡≈Ó «◊¡≈È Á≈ ÍŒæË... «‹Ú∂∫ ¡≈͉∆ ‹≈‰’≈∆ Á≈ ÍŒæË ’∆ ˛Õ
Í»∆ «Ú«Á¡≈ ÍÉ≈Ò∆ ‘∆ ÿ؇≈ Ò≈¿» ˛Õ √≈‚≈ «¬æ’ ÍÃØÎÀ√ ’«‘øÁ≈ «√◊≈ «’
¡≈ͪ √≈≈ √≈Ò ÷ªÁ∂ «‘øÁ∂ ‘ª Â∂ ÓπÛ’∂ ¡≈ͪ «ÂøÈ ÿø‡∂ ”⁄ Í∂Í ”Â∂ ¿πˇ‡∆ ’
«ÁøÁ∂ ‘ªÕ ¿π√ ÂØ∫ Ï≈¡Á ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘ªÕ «Í¤Ò∆ ’Ò≈√ Á≈ Í«Û∑¡≈ ¡≈ͪ √≈≈
’πæfi ÌπæÒ ‹ªÁ∂ ‘ª «’¿π∫«’ ¿π‘ ÿ؇≈ ‘πøÁ≈ ˛Õ «¬‘ Í»∆ «Ú«Á¡’ ÍÉ≈Ò∆
¡«Ú«◊¡≈È’ ˛Õ «’ Ô≈Á ’Ø Ô≈Á ’Ø Ô≈Á ’ØÕ ÓÂÒÏ «¬‘ È‘ƒ «’ Ô≈Á
’È≈ ’ج∆ Ïπ∆ ◊æÒ ˛ Í Ô≈Á ’È Á∆ «¬æ’ √∆Ó≈ ‘πøÁ∆ ˛Õ Í «‹Ú∂∫
¡≈¬∆È√‡∆È È∂ «’‘≈ √∆ «’ «‹‘Û∆ ⁄∆˜ Á√ √À«’ø‚ «Úæ⁄ ¿πÍÒÌË ‘ØÚ∂ ¿π‘˘
Ô≈Á ’È Á∆ ÒØÛ ‘∆ È‘ƒÕ ‘π‰ ‡ÀÒ∆ÎØÈ ÈøÏ È∂ Âπ√ƒ ‚≈«¬∆ «Úæ⁄ «Ò÷Ø, Ô≈Á
’È Á∆ ÒØÛ ‘∆ È‘ƒÕ «‹Ú∂∫ Í‘≈Û∂ Ô≈Á ’Ú≈¿π∫Á∂ √È √≈˘, √’»Ò «Úæ⁄
Ó≈√‡ª È∂ ‹∆‰≈ ‘≈Ó ’ æ«÷¡≈ «√◊≈Õ Í ‘π‰ «’√∂ ˘ È‘ƒ Ô≈Á «’ ¡·≈Ø∑-
¡·≈∑∆¡≈ «’øÈ∂ ‘πøÁ∂ È∂? ÓÀ˘ Òæ◊Á≈ È‘ƒ «’ «¬æÊ∂ ÏÀ«·¡ª ˘ «’√∂ ˘ ÍÂ≈ ‘ØÚ∂Õ
«’¿π∫«’ ¿π‘Á≈ ’ج∆ ÓÂÒÏ È‘ƒÕ È’Ù∂ ÍÛ≈¿π∫Á∂ √È √≈˘Õ ‡∂È «’æËØ∫ «’æË
˘ ‹ªÁ∆ ˛ «¬√ ÂØ∫ Âπ√ƒ ’∆ ÒÀ‰≈? Âπ√ƒ √‡∂ÙÈ ÂØ∫ ÍÂ≈ ’ ÒØ «’ «’‘Û∆ ‡∂È
«’æËØ∫ «’æË ˘ ‹ªÁ∆ ˛Õ ÓÂÒÏ Î≈Ò» Á∆¡ª ⁄∆˜ª Ô≈Á ’Ú≈¬∆¡ª ‹ªÁ∆¡ª
‘È Í «‹‘Û∆¡ª ⁄∆˜ª Á∆ ÒØÛ ‘πøÁ∆ ˛, ¿π‘ È‘ƒÕ «‹Ú∂∫ ¡≈͉∂ ’¬∆ «ÓŒæÂ
«¬æÊ∂ ¡«‹‘∂ È∂ ¿π‘ ¡ÀÚ∂∫ Í≈√ È∂, ÚÀ√∂ ¿π‘ Ï≈‘ ¡ÀÓ. ¬∂. ’‘≈¿π∫Á∂ È∂ Í ¡≈ͪ
¿π‘Ȫ ˘ ¡ÀÚ∂∫ Í≈√ ’«‘øÁ∂ ‘ªÕ «¬æ’ ˘ ÓÀ∫ ÍπŒæ«¤¡≈ «’ Ô».Í∆. «’æÊ∂ ˛? ª ¿π‘
’«‘øÁ≈ «√æ’Ó Á∂ ÍÒ∂ Í≈√∂ ˛ «’ Ïø◊ÒΩ Ô».Í∆. Á∆ ≈‹Ë≈È∆ ˛Õ Ï‘π √≈∂ «¬æÊ∂
ÏÀ·∂ «ÓŒæÂ ◊πæ√≈ È≈ ’È Í Ï‘π ÿŒæ‡ ÒØ’ª È∂ «‘øÁØ√Â≈È Á≈ È’Ù≈ Ú∂«÷¡≈
‘ØÚ∂◊≈Õ «’¿π∫«’ «¬æ’ ⁄≈‘Â, «¬æ’ «◊¡≈È Á∆ Ìπæ÷ ‘πøÁ∆ ˛ ‹≈ȉ Á∆Õ «¬æ’
¿πÂ√π’Â≈ ‘πøÁ∆ ˛ «Ú«◊¡≈È’ Ú≈ˇ∆ «’ ¡≈‘ ⁄∆˜ «’Ú∂∫ ¡≈ ‹ª ¡≈‘ «’Ú∂∫ ¡≈Õ
◊Ó∆ «’¿π∫ Òæ◊Á∆ ¡≈, √Á∆ «’¿π∫ Òæ◊Á∆ ¡≈Õ «¬æ’ ¿πÂ√π’Â≈ ‘πøÁ∆ ˛, √≈‚∂
«¬È√≈È Á∆ ’ج∆ ¿πÂ√π’Â≈Úª È‘ƒ ‘πøÁ∆¡ªÕ Â∂ ¡«◊¡≈È «‹‘Û≈ ‘πøÁ≈! ’≈Ò
Ó≈’√ È∂ «Ò«÷¡≈ «’ ¡«◊¡≈È «¬æ’ ÁÀ∫ ¡À, ≈ıÙ√ ˛Õ ¡«◊¡≈È Á∂ ’’∂
ÏøÁ≈ Ï‘π √≈∂ Áπ÷ fiæÒÁ≈, Ï‘π ÂÃ≈√Á∆¡ª fiæÒÁ≈Õ √≈‚∂ «¬æ’ ◊∆Ï ÏøÁ≈
«√◊≈ ¿π‘È∂ ’¬∆ «Á‘≈Û∆¡ª ’’∂ ’‰’ ı∆Á∆Õ «¬æ’ ‹ØÂÙ∆ ¡≈ «◊¡≈ ¿π‘
‘æÊ Á∂÷’∂ √≈∆ ¿π‘Á∆ ’‰’ ÒÀ «◊¡≈Õ ‘π‰ ‹Ø«ÂÙ ’ج∆ «Ú«◊¡≈È È‘ƒ, ‹∂
ÏøÁ≈ ‹≈‰Á≈ ‘ØÚ∂Õ ‹∂ ¿π‘ ‘Øª Á≈ Ì«Úæ÷ Áæ√ √’Á≈ ‘ØÚ∂ ª ¿π‘ ¡≈͉≈ Ì«Úæ÷
√πË≈ ÒÚ∂Õ ¡≈ͪ Â’ È‘ƒ ’Á∂Õ «’¿π∫«’ Â’ √≈‚∂ √ø√’≈ª «Úæ⁄ ˛ ‘∆ È‘ƒ
.. 7 ..
«’¿π∫«’ «¬‘ ◊æÒª √≈‚∂ ÒØ’ª ˘ «√÷≈¬∆¡ª ‘∆ È‘ƒ ◊¬∆¡ª, «’ «’ø» ’È≈
«√æ÷ØÕ √Ú≈Ò ¿π·≈¿π‰≈ «√æ÷ØÕ ’∆, «’¿π∫ Â∂ «’Ú∂∫ ’È≈ «√æ÷ØÕ «¬√∂ Ò¬∆ ¡≈ͪ
Ï‘π Áπæ÷ ‘ø„≈¿π∫Á∂ ‘ª «˜øÁ◊∆ «Úæ⁄ ¡«◊¡≈È ’’∂Õ ‘π‰ Ï‘π √≈∆¡ª ⁄∆˜ª,
«‹Ú∂∫ Ï‘π √≈∂ Í∂Ù∂ «‘øÁØ√Â≈È «Úæ⁄ ⁄æÒ ‘∂ È∂ ¿π‘ ¡«◊¡≈È ’’∂ ⁄æÒ ‘∂
È∂Õ ‘π‰ «¬‘ ‹Ø ¬∂‹ø‡ «ÚÁ∂Ùª «Úæ⁄ Ì∂‹Á∂ È∂ ¿π‘ ¡«◊¡≈È Á≈ Î≈«¬Á≈ ÒÀ∫Á∂ È∂Õ
’ج∆ Ú∆ «¬ø‡ÈÀµ‡ ”Â∂ ¿π‘ ⁄∆˜ª ‹≈‰ √’Á≈ ˛Õ Í ÒØ’ª ˘ ÍÂ≈ È‘ƒÕ «‹øÈ∂
√≈‚∂ Ï≈Ï∂ È∂, √≈Ë È∂ Ò≈Ò-Ò≈Ò Ó»Œø‘ª Ú≈ˇ∂, Úæ‚∆¡ª-Úæ‚∆¡ª ◊æ‚∆¡ª Ú≈ˇ∂
¿π‘ √≈∂ ÒØ’ª Á∂ ¡«◊¡≈È Á≈ Î≈«¬Á≈ ¿π·≈¿π∫Á∂ È∂ Â∂ «‹øÈ∂ √≈‚∂ Á∂Ù Á∂ Ì◊Ú≈È
¡Ó∆ È∂ ¿πÈ∂ ª Úæ‚∂-Úæ‚∂ Á∂Ùª Á∂ Ì◊Ú≈È Ú∆ ¡Ó∆ È‘ƒ ‘π‰∂ Â∂ √≈‚∂ ÒØ’
Ï‘π «˜¡≈Á≈ ˆ∆Ï È∂Õ ËÓ Á∂ È≈Ó ”Â∂ Áø◊∂ ¯√≈Á √Ì ÂØ∫ ÚæË «¬æÊ∂ ‘πøÁ∂ È∂Õ
‹≈ Á∂ È≈Ó ”Â∂ Í»∆¡ª-Í»∆¡ª Ï√Â∆¡ª ‹ˇ≈ «ÁæÂ∆¡ª ‹ªÁ∆ È∂ √≈‚∂ ◊π¡ª„
‘«¡≈‰∂ «Úæ⁄Õ Áæ÷‰ «Úæ⁄ ⁄Ò∂ ‹≈ÚØ ¿πµÊ∂ ‘Ø Ú∆ ÚæË ˛Õ ¿π‘Á∂ ‘Ø Ú∆ ’≈È
‘È Í «¬æ’ ¿π‘Á≈ ’≈È ˛ ¡«◊¡≈ÈÕ ¡«◊¡≈È √≈‚≈ ÁπÙÓ‰ ˛Õ
ÓÈπæ÷∆ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ Ï‘π Úæ‚∆ Âæ’∆ ‘ج∆ ‹ÁØ∫ ¤≈Í≈÷≈È≈ ÷Ø«‹¡≈ «◊¡≈Õ
¤≈Í∂÷≈È∂ È∂ ÓÈπæ÷ ˘ Ï‘π ¡Œæ◊∂ Í‘πø⁄≈ «ÁæÂ≈Õ «’¿π∫«’ «’Â≈Ϫ ¤Í‰ Òæ◊
ͬ∆¡ªÕ «¬‘Á∆ Ú∆ ¡≈ͪ ¡Œæ◊∂ ◊æÒ ’ª◊∂Õ ¡Œæ‹ «¬æ’ ‘Ø Ï‘π Úæ‚∆ ’ªÂ∆ ˛
¿π‘ ˛◊≈ «¬ø‡ÈÀµ‡Õ «‹√ ˘ ¡≈ͪ √»⁄È≈ ’êÂ∆ ’«‘øÁ∂ ‘ªÕ ÓÂÒÏ «’ ¡«‹‘∆
’ج∆ Âæ’∆ ’Á∂ ÓÈπæ÷∆ «¬«Â‘≈√ «Úæ⁄ ‘ج∆ ‘∆ È‘ƒ «’ Âπ√ƒ Ï√ √Ø⁄Ø «’ Âπ‘≈˘
«’‘Û∆ ‹≈‰’≈∆ ⁄≈‘∆Á∆ ˛Õ «¬ø‡ÈÀµ‡ ¿πµÂ∂ ‹≈˙ Â∂ Âπ‘≈˘ ‘ ‹≈‰’≈∆
¿πÍÒÏË ‘ÀÕ Í «¬ø‡ÈÀµ‡ Á≈ «¬√Â∂Ó≈Ò √≈‚∂ Á∂Ù «Úæ⁄ ’∆ ‘Ø «˛Õ ‹∂ «’Â∂
¡ª’Û∂ ’æ„∂ ‹≈‰ ª ◊øÁ∆¡ª «ÎÒÓª √Ì ÂØ∫ ÚæË «‘øÁπ√Â≈È «Úæ⁄ ‘∆ Á∂÷∆¡ª
‹ªÁ∆¡ª ‘؉◊∆¡ªÕ «’¿π∫«’ «‹‘Û≈ √Ó≈‹ «‹øÈ≈ ÏøÁ ‘πøÁÀ ¿πµÊ∂ ¿πȪ ‘∆ ◊øÁ
‘πøÁÀÕ «‹‘Û≈ √Ó≈‹ «‹øÈ≈ ÷πŒæÒ∑≈ ‘πøÁÀ ¿πµÊ∂ ¿πÈ∆ ‘∆ ◊øÁ◊∆ ÿŒæ‡ ‘πøÁ∆ ˛Õ ¡≈͉≈
√Ó≈‹ ¿πµÍØ∫ √≈≈ „æ«’¡≈ ‘Ø«¬¡≈, Ï‘π Ï∆Ï≈ Â∂ Ù∆¯ ¡À Â∂ ¡ŒøÁØ∫ Ï‘π ◊øÁ≈
˛Õ ’πÛ∆ ‹∂ ‹∆Ș Í≈ ÒÚ∂ ª ‘≈ ˇ≈ ˇ≈ ‘Ø ‹ªÁ∆ ˛ Â∂ ‘«Áπ¡≈ ‹≈’∂ Ú∂÷Ø ’∆
‘πøÁÀ √ø√≈ Á∂ «’√∂ ’ØÈ∂ «Úæ⁄ È‘ƒ ‘؉≈Õ ¡≈͉∂ ◊πÁπ¡≈«¡ª «Úæ⁄ ⁄Ò∂ ‹≈ÚØÕ ÓÀ∫
«¬æ’ Ú≈ «◊¡≈ √∆ Í≈¿»∫‡≈ √≈«‘Ï ◊πÁπ¡≈∂Õ ¿πµÊ∂ æÙ «˜¡≈Á≈ √∆ Â∂ Ï∆Ï∆¡ª
Á∂ È‘≈¿π‰ ˘ ‹◊∑≈ ÿŒæ‡ √∆ Â∂ Ï√ ¿π‘Ȫ È∂ ω≈ Â≈ ¿πµÊ∂ ◊Ø¡≈Õ «‹Ú∂∫ ◊Ø¡≈ ”⁄
ª Ô»Í∆ ÒØ’ª Á≈ «¬æ’ ¡Òæ◊ √æ«Ì¡≈⁄≈ ˛ Â∂ ¿π‘ «¬æ’ ¡Òæ◊ ⁄∆˜ ˛Õ ¿π√ÂØ∫
Ï‘π ‘æÁ Á‹∂ Á∆ ◊øÁ◊∆ ˛ ¡≈͉∂ √Ó≈‹ «Úæ⁄Õ ÁØ◊ˇ≈͉ Ï‘π ˛ ’«‘‰≈
.. 8 ..
’πæfi ˛ Â∂ ’È≈ ’πæfi ˛Õ ◊≈¿π‰∆ ‘∆ ˛ Â∂ Ó≈È∆ Ú∆ ‘∆ ˛Õ Ì◊ «√øÿ-Ì◊Â
«√øÿ ª √≈∂ ’«‘øÁ∂ È∂Õ Ì◊ «√øÿ Á≈ √≈‚∂ Á∂Ù «Úæ⁄ Ï‘π πÂÏ≈ ˛Õ Í «¬æÊ∂
«¬æ’ ’‘≈Ú Ú∆ ⁄ÒÁ∆ ˛ «’ Ì◊ «√øÿ ‹øÓ∂ ˜» Í ‹øÓ∂ ◊π¡ª„∆¡ª Á∂Õ
’≈Ó∂‚ª Á≈ Ú∆ «¬‘∆ ‘≈Ò ‘∆ ˛Õ «‹‘Û∂ ’≈Ó∂‚ È∂ √≈‚∂ Á∂Ù Á∂ ÓÂÒÏ «’√∂
ÿØ∫ Ú∆ Ë∆ ‹ª ÍπŒæ ’«Ó¿»«È√‡ È‘ƒ ωÁ≈Õ È’√ÒÏ≈Û∆ Ò«‘ ÂØ∫ Ï≈¡Á
«‹‘Û∂ ÒØ’ ’«Ó¿»«È√‡ ω∂ ¿π‘Ȫ Á∂ ÿØ∫ ‚≈’‡ ÍÀÁ≈ ‘ج∂ È∂, «¬ø‹∆È∆¡
ÍÀÁ≈ ‘ج∂ È∂ Â∂ «ÚÁ∂Ùª «Úæ⁄ √Àµ‡ ‘ج∂ È∂ ¿π‘Ȫ Á∂ Ïæ⁄∂ Â∂ Á»«‹¡ª Á∂ Ïæ«⁄¡ª ˘
‘æÒ≈-Ù∂∆ Á∂ Á∂ ’∂ ¿π‘Ȫ Ì◊ «√øÿ ω≈¬∂Õ Â∂ ¿π‘ «ÂøÈ ⁄≈ √≈Òª «Úæ⁄
«È≈Ù ‘Ø ’∂ ÿ∂ ’≈Ó∂‚ª ˘ ◊≈ˇª ’æ„Á∂ «¯Á∂ È∂Õ «‹Ú∂∫ ÁØø◊≈ÍÈ ˛, ÁØ◊ˇ≈ÍÈ
˛ ‘ ÷∂Â «Úæ⁄ Á؈ˇ≈ÍÈ ˛Õ ¡«‹‘≈ ÏÏ √Ó≈‹ ˛ «¬‘Õ ÏÏÂ≈ ÓÈπæ÷∆
√æ«Ì¡Â≈ Á∆ «¬æ’ ÓŒø«˜Ò «√◊∆Õ ÏÏÂ≈ ’∆ √∆◊∆ «’ Âπ√ƒ ¬∂∫◊Ò˜ «’Â≈Ï
ÍÛ∑Ø, ““‡æÏ, «Èæ‹∆ ‹≈«¬Á≈Á ¡Â∂ ≈‹ ¿πÂÍÂ∆””Õ ÏÏÂ≈ «¬æ’ Ï‘π ÓπŒæ„Ò∆
¡Ú√Ê≈ «√◊∆Õ ¿π‘ ¡Ú√Ê≈ «√◊∆ ‹ÁØ∫ «¬æ’ ’Ï∆Ò≈ Á»‹∂ ”Â∂ ‘ÓÒ≈ ’Á≈ √∆
ª ¿π√ Á∂ √≈∂ ÒØ’ª ˘ Ó≈ «ÁøÁ≈ √∆Õ «‹Ú∂∫ ¡≈ͪ ÏÏ ‘ª ‘≈ˇ∂ Ú∆ ¡≈ͪ
ÏÏ ‘ª ’«‘‰ ˘ ‚ÀÓØ¥∂√∆ ˛Õ ‚ÀÓØ¥∂√∆ «‹‘Û∆ ˛ √Ó≈¬∂Á≈≈ ÒØ’ÂøÂ ˛
«¬‘ ª ÓÈππæ÷∆ √æ«Ì¡Â≈ Á≈ Ï‘π ¡◊Ò∂≈ «Ú’≈√ ˛Õ Ôπ◊ª Ï≈¡Á ÓÈπæ÷ «¬æÊ∂
Í‘πø«⁄¡≈ √∆Õ ¡≈ͪ «¬æÊ∂ Í‘øπ⁄ ª ◊¬∂ Í ¡√Ò «Úæ⁄ ¡≈͉∂ √æ«Ì¡≈⁄≈ ÍŒæ÷Ø∫
¡≈͉∂ √ø√’≈ª ÍŒæ÷Ø∫ ¡≈͉∆¡ª ¡≈Áª ÍŒæ÷Ø∫ ¡≈͉≈ √Ó≈‹ «Ì¡Œø’ ÏÏ ˛Õ
¡Â∂ ¡≈͉∆ √Ì ÂØ∫ ÚæË ÁπÙÓ‰∆ «’√ È≈ˇ ˛? «◊¡≈È È≈ˇÕ «◊¡≈È Á∂ ¡√ƒ
√Ì ÂØ∫ Úæ‚∂ ÁπÙÓ‰ ‘ªÕ ¿π‘ «’Ú∂∫? Á∂÷Ø «’√∂ Ú∆ ÿ «Úæ⁄ Âπ‘≈˘ «’Â≈Ï √øÌ≈ˇ∆
È‘ƒ «Óˇ∂◊∆Õ «¬æ’ ’≈Ó∂‚ «√◊≈, ¿π‘Á∂ ’Øˇ Ï‘π √≈∆¡ª «’Â≈Ϫ «√◊∆¡ª Â∂
¿π‘ «’Â≈Ϫ ¿π‘Á∂ ÏÀµ‚ «Úæ⁄ «√◊∆¡ª Â∂ ¿π‘Á∂ ¿πµÍ ◊æÁ≈, ¿π‘Á∂ ¿πµÍ ⁄≈Á
Â∂ ¿πµÍ ¿π‘ ¡≈Í Â∂ «’Â≈Ϫ ÊæÒ∂Õ «’Â≈Ϫ ˘ ‘Ú≈ È‘ƒ √∆ ÒÚ≈¿π∫Á≈ ’Á∂ ‹ª
„∂ Òæ◊≈ ‘πøÁ≈ «’Â≈Ϫ Á≈ «¬æ’ ÷»Œøfi∂ «Úæ⁄Õ «¬æ’ ÏøÁ∂ Á∂ ÓÀ∫ ÿ∂ «◊¡≈ ÓÀ∫ ¿π‘Á∂
‚≈«¬ø◊ »Ó «Úæ⁄ ÏÀ·≈ √∆Õ ¿π‘˘ ÍπŒæ«¤¡≈ Â∂∆¡ª «’Â≈Ϫ «’æÊ∂ ◊¬∆¡ª?
¿π‘È∂ «’‘≈ ¿π‘ «Í≥‚ ¤æ‚ ¡≈«¬¡ª «¬æÊ∂ ‹◊∑≈ È‘ƒ «√◊∆Õ ÓÀ∫ ¿π‘˘ «’‘≈ Ô≈
 ø»«¬√ √¯Ø ∂  ∂ ϵÀ‚ ˘ Ï≈‘ √Û’ ” ∂ «Ò‹≈’ ∂ ¡Œ◊æ Ò≈ Á,∂ «¬√ «Ú⁄æ ∫Ø ’∆ «È’¨◊≈?
ÏøÁ≈ ÊæÒ∂ ⁄‡≈¬∆ ”Â∂ √Ω∫ ‹≈Ú∂Õ «’Â≈Ï ‹∂ Í≥‹ πͬ∂ Á∆ ‘Ø √’Á∆ ˛, Í≥‹≈‘ πͬ∂ Á∆
‘Ø √’Á∆ ˛ Í «’Â≈Ï «‹øÈ≈ √æ⁄≈ ÁØ√ ’ج∆ È‘ƒ ‘Ø √’Á≈Õ «’Â≈Ï Âπ‘≈‚∆
«˜øÁ◊∆ ÏÁÒ «ÁøÁ∆ ˛Õ Âπ‘≈‚≈ ‹∆ÚÈ ÍÒ‡ «ÁøÁ∆ ˛Õ «◊¡≈È «¬øÈ∆ Úæ‚∆ ⁄∆˜
.. 9 ..