beykent üniversitesi stratejik araştırmalar dergisi beykent unıversıty journal of strategıc studıes

256 Pages·2015·2.08 MB·English

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ BEYKENT UNIVERSITY
STRATEJİK ARAŞTIRMALAR JOURNAL OF
DERGİSİ STRATEGIC STUDIES

SAHİBİ / PROPRIETOR: YAYIN KURULU
Prof. Dr. Cuma BAYAT PUBLISHING BOARD:
(Beykent Üniversitesi adına/ On The Prof. Dr. Erol EREN
Behalf of Beykent University) Prof. Dr. Mithat BAYDUR
Prof. Dr. Haydar ÇAKMAK
GENEL YAYIN YÖNETMENİ Prof. Dr. Ünsal OSKAY
EDITOR -IN-CHIEF: Prof. Dr. Mümin ERTÜRK
Yrd. Doç. Dr. Sait YILMAZ Prof. Dr. İ. Yaşar HACISALİHOĞLU
Prof. Dr. Ahmet YÜKSEL
Yrd.Doç.Dr. Sait YILMAZ
YAYIN SEKRETERİ Yrd.Doç.Dr. Muzaffer ÜREKLİ
PUBLISHING SECRETARY E.Tümg. Armağan KULOĞLU
Özlem SAĞAT
DANIŞMA KURULU
ADVISOR COMITTEE:
Prof. Dr. Tuncer ÇELİK
E.Org. Şener ERUYGUR
Prof. Dr. Şükrü Sina GÜREL
Prof. Dr. Hasan KÖNİ
Prof. Dr. Erol MANİSALI
Prof. Dr. Cemalettin TAŞKIRAN
Prof. Dr. Selahattin SARI
Prof. Dr. Tayyar ARI
Prof. Dr. Muhittin KARABULUT
E.Tuğa. İlker GÜVEN

Her hakkı saklıdır. Stratejik Araştırmalar Dergisi yılda iki kez yayımlanan, bilimsel hakem
kurulu olan bir yayındır. Stratejik Araştırmalar Dergisinde yayımlanan makalelerdeki görüş ve
düşünceler yazarların kişisel görüşleri olup, hiçbir şekilde Stratejik Araştırmalar Dergisinin veya
Beykent Üniversitesi’nin görüşlerini ifade etmez. Stratejik Araştırmalar Dergisine gönderilen
makaleler iade edilmez.
ISSN: 1307- 6108

Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Merkezi
Sıraselviler Cad. No: 65 PK:34437 Taksim/ İSTANBUL
Tel: [phone] Faks: 0212 867 55 77
www.beykent.edu.tr
ISSN: 1307- 6108

BEYKENT ÜNİVERSİTESİ
STRATEJİK ARAŞTIRMALAR DERGİSİ

BEYKENT UNIVERSITY
JOURNAL OF STRATEGIC STUDIES

Sertifika No: 11374
Beykent Üniversitesi Yayınları, No.55

Cilt Volume: 1 Numara Number: 2 Yıl Year: 2008 Güz Autumn

I
Ulusal ve uluslararası bilimsel literatüre katkı sağlamak üzere yayın hayatına başlayan
Beykent Üniversitesi Stratejik Araştırmalar Dergisi ikinci sayısı ile karşınızdadır. İlk
sayımıza çeşitli kesimlerden gösterilen yoğun ilgi ve beğeni bizi müteakip sayılar için
teşvik etti, onurlandırdı. İkinci sayımızda da hepsi birbirinden ilginç ve akademik
seviyesi yüksek yeni çalışmalara yer vermekteyiz. Bu kapsamda, katkılarını
esirgemeyen üniversitemizin hepsi birbirinden değerli yeni profesörlerine özellikle
şükranlarımı sunmak istiyorum. Bu sayımızda gerek olgusal gerekse coğrafi olarak
uluslararası ilişkiler alanında ancak disiplinler arası nitelikte dergimizde yer verilen
orijinal çalışmaların akademik hayatımıza önemli birer referans teşkil edeceğini
umuyoruz.
Sudi Apak tarafından yazılan ilk makale küresel finans kriz ve Türkiye konusunu
işlemektedir. Apak’a göre ABD’den başlayan ve tüm dünyayı etkileyen malî kriz
mortgage kredileri ve türev ürünlerden kaynaklanmıştır. Mithat Baydur ise insan
hakları, Batı ve Türkiye pratikleri konulu makalesinde uluslararası ilişkilerin az işlenen
bir alanında tarihsel süreç çerçevesi içinde insan hakları meselesini irdelemektedir.
Yaşar Hacısalihoğlu; mekan, güç ve jeopolitik kavramlarının içerdiği anlamı
sorgulamakta, ardından karşılıklı etkileşim ve ilişki dinamiği üzerinde durmaktadır.
Armağan Kuloğlu, Irak ve PKK Terör Örgütü bağlamında ele aldığı Türkiye-ABD
ilişkileri kapsamında son dönemde Türkiye, Kuzey Irak ve ABD üçgeninde meydana
gelen gelişmelerin doyurucu bir analizi ile birlikte ilk defa rastlayacağınız önemli
detaylara yer vermektedir. Çin güvenlik politika ve stratejilerine odaklanan Sait Yılmaz
ise Çin’in ‘barışçı yükselme’ stratejisi ile gücünü artırma sürecinde olduğunu
söylemektedir. Yılmaz, bu aşamada Çin’in stratejisini ABD’ye karşı savunmada kalma
ve uluslararası hukuka yaslanma şeklinde öngörmektedir.
Davut Ateş, 2002-2008 döneminde Türk Dış Politikası’nın saygınlık arayışına analitik
bir yaklaşım getirmektedir. Bu kapsamda, Türkiye’nin saygınlığını etkilediği kabul
edilen belli başlı dış politika alanlarındaki gelişmelerle dış politikadaki değişimlere yer
vermektedir. Soyalp Tamçelik, Kıbrıs’taki Türk ve Rum toplumları içinde farklı
görüşleri analiz ettiği çalışması ile görüş farklılıklarının temel nedenleri hakkında
kavramsal bir alt yapı sunmaktadır bize. Mehmet Akif Özer dünden bugüne Avrupa
Birliği düşüncesinin izlerini sürerken Avrupa Birliği'nin kuruluşu ve Avrupa birliği'nin
genişlemesi ile ilgili gelişmelere özellikle düşünsel temelde geniş bir şekilde yer
vermektedir. Ümit Hacıoğlu ise Kosova’nın bağımsızlığını takiben Sırp tarafında
canlanacak tarihi kinin Bosna’da etnik gruplar arasında sağlanan yapay barış ortamını

istikrarsızlığa sürükleme ihtimali üzerinde durmaktadır. Özlem Diken ve Hande
Selimoğlu ise Türkiye’nin lojistik sektöründe gelişimini engelleyen unsurları ele
almakta ve sorunlar hakkında çözüm önerileri getirmektedir.
Elinizdeki sayımızın sizi her yönden doyuracak, akademik yönden değerli bir dergi
olduğuna tüm yüreğimle inanıyorum. Göndereceğiniz Türkçe veya İngilizce
makalelerin mutlaka tarafımızdan dikkate alınacağını ve hakem heyeti tarafından uygun
görülenlerin bekletilmeden yayınlanacağını tüm akademisyen arkadaşlarıma bir kez
hatırlatmak isterim.

Yrd.Doç.Dr.Sait Yılmaz
Genel Yayın Yönetmeni
Beykent University Journal of Strategic Studies, published aiming at contributing to
both national and international literature of the field, reaches its second volume now.
The great interest and admiration came from different institutions and individuals
towards the first volume encouraged and honoured us for succeeding new volumes. We
have given place to some highly interesting and highly academic articles each is more
prestigious one from the other. Within this scope, I would like to present
acknowledgements to our new estimable professors who have made valuable
contributions to this volume. In this new volume, we hope that the original works of
international relations on the ground of both factual and geographic aspects will
constitute a point of reference one each for the field of research.
The first article written by Sudi Apak scrutinizes the issue of global financial crisis
and Turkey. According to Apak, the economic recession which has first begun in the
USA and influenced all around the world derives from mortgage credits and derivative
products. Mithat Baydur, in his article based on human rights and the practices of the
West and Turkey, investigates thoroughly the issue of human rights in a historical
framework which has been studied quite less in terms of international relations. Yaşar
Hacısalihoğlu first questions the meanings of the concepts of spatial, power and
geopolitics and then, the dynamics of reciprocal relations and interactions between
these concepts are deliberated.
Armağan Kuloğlu makes a convincing analysis in detail which you might probably
hear for the first time on the issue of the recent developments within the triangle of
Turkey, Northern Iraq and the USA in terms of the relations between Turkey and the
USA in the context of Iraq and PKK terrorist organization. By focusing on the security
policies and strategies of China, Sait Yılmaz points out that China is in a process of
becoming more powerful by using a strategy of “peaceable progress”. Yılmaz, at this
stage, envisages the strategy of China as keeping it’s position in defence and relying on
the protection of international law.
Davut Ateş brings an analytical approach to the quest of gaining respectability of
Turkey’s Foreign Affairs Policy during the term 2002-2008. In this context, he studies
the changes in foreign affairs policy and the developments in some fundamental areas
of foreign policy which are considered as having effects on the respectability of Turkey.
Soyalp Tamçelik builds up a theoretical infrastructure about the basic motives of the
different approaches in his article by analyzing the different point of views of both
Turkish and Cypriot Greek communities in Cyprus. Mehmet Akif Özer traces the
concept of European Union historically. He studies the beginning and the expansion of
the European Union in a wide spectrum especially on an intellectual basis. Ümit
Hacıoğlu stresses that the interethnic peace within Bosnia is also vulnerable to
instability via a possible revival of age-old hatred by Serbs following the Independence
of Kosovo. Özlem Diken and Hande Selimoğlu investigate the factors affecting the
evoluation of Turkey’s Logistics sector and suggest the solutions over the problems.
I strongly believe that this volume will be a rewarding one in every aspect of the
field, and will take it’s place as a prestigious academic publishing among the others. I
would kindly remind our colleagues that our publishing policy is to take into account
all the articles being sent us, and to publish as soon as possible in case they are found
suitable for our academic criterion of the board of referees.

Asst. Prof. Sait Yılmaz
Editor in Chief
III
BU SAYININ HAKEMLERİ (REFREES OF THIS ISSUE)

,
Prof. Dr. Şükrü Sina GÜREL……….. Beykent Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Prof. Dr. Cemalettin TAŞKIRAN........Kırıkkale Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Prof. Dr. Hasan ÜNAL........................Gazi Üniv. (Uluslararası İlişk.)
Prof. Dr. Cafer Tayyar ARI..................Uludağ Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Prof. Dr. Hasan KÖNİ………………..Bahçeşehir Üniversitesi (Hukuk)
Prof. Dr. Muhittin KARABULUT.......Beykent Üniv. IIBF
Prof. Dr. Haydar ÇAKMAK................Gazi Üniv. (Uluslararası İlişk.)
Prof. Dr. Mithat BAYDUR………….. Beykent Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Prof. Dr. İlter TURAN.........................Bilgi Üniv. (Uluslararası İlişk)
Prof. Dr. Ahmet Güner SAYAR……... Beykent Üniv. IIBF
Prof. Dr. Yaşar HACISALİHOĞLU… Beykent Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Prof. Dr. Ünsal OSKAY......................Beykent Üniv. (ileşitim) Sinema-TV
Doç. Dr. Veysel KILIÇ........................Beykent Üniv. (İngiliz Dili Edebiyatı)
Yrd. Doç. Dr. Sait YILMAZ................Beykent Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Yrd. Doç. Dr. Neziha MUSAOĞLU....Trakya Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Yrd. Doç. Dr. Haluk ÖZDEMİR…….. Kırıkkale Üniv. (Uluslararası İlişkiler)
Yrd. Doç. Dr. Ruhet GENÇ…………..Beykent Üniv. IIBF
Yrd. Doç. Dr. Kazım SARI………….. Beykent Üniv. IIBF
IV
İÇİNDEKİLER/ CONTENTS

Sayfa No

Küresel Finansal Kriz, G-20 Konferansı Ve Türkiye
Sudi APAK……………..………………………………………………………......1 - 11

Uluslararası Sistem Bağlamında, İnsan Hakları Meselesi; Batı Ve Türkiye Pratikleri
Mithat BAYDUR………………………………………………………………...…12-21

Kuramsal Ve Kavramsal Bir Çözümleme: Mekan - Güç – Çatışma Ve Jeopolitik
İ. Yaşar HACISALİHOĞLU……………………………………………..…...........22-44

Irak Ve PKK Terör Örgütü Bağlamında Türkiye-ABD İlişkileri
Armağan KULOĞLU………………………..……………………….………..…...45-76

Yükselen Güç Çin’in Güvenlik Politika Ve Stratejileri
Sait YILMAZ…………………………………………………………...……..…...77-98

2002-2008 Döneminde Türkiye’nin Saygınlık Arayışı
Davut ATEŞ…………………………………………………..…………………..99-136

Kıbrıs’ta Federal Çözümü Destekleyenlerle, Karşı Çıkanların Görüşleri Ve Bunların
Mukayesesi
Soyalp TAMÇELİK…………………………………………………....………..137-159

Dünden Bugüne Avrupa Birliği
Mehmet Akif ÖZER ………………………………………………………….....160-188

Tanıdık Tehlike Çanlarının Yeni Adresi: Kosova- Bosna Ekseni
Ümit HACIOĞLU…………………………………………………………….....189-212

Türkiye’de Uluslararası Lojistik’in Sorunları Ve Çözüm Önerileri
Özlem DİKEN, Hande SELİMOĞLU….……………………………….……...213 - 241

V
KAPSAM/ SUBJECTS

Uluslararası İlişkiler/International Relations
● Ulusal Güvenlik / National Security
● Uluslararası Güvenlik / International Security
● Güvenlik Bilimleri / Security Sciencies
● Terör / Terror
● İstihbarat / Intelligence
● Uluslararası Kuruluşlar / International Institutions
● Teknoloji / Technology

● Uluslararası İlişkiler Teorileri / Int. Relations Theories
● Orta Doğu / Middle East
● A.B.D. / U.S.A.
● AB ve Avrupa / EU and Europe
● Afrika / Africa
● Avrasya / Euroasia
- Kafkasya / Caucasus
- Orta Asya / Central Asia
- Rusya / Russia
● Asya- Pasifik / Asia-Pasific
● Latin Amerika / Latin America
● Kıbrıs / Cyprus
● Diaspora / Diaspora
● Teoloji ve Sosyo-Kültürel Konular / Teology and Socio-Cultural Issues
● Lojistik / Logistics

Ekonomi Politik/Political Economy
● Ekonomi Politik /Political Economy
● Küreselleşme / Globalization
● Lojistik / Logistics
● Enerji ve Su Konuları / Energy and Water matters
● Kurumlar ve Bölgesel Çalışmalar / Instutions and Regional Studies

Uluslararası Hukuk/International Law
● Uluslararası Çatışma Konuları / Int. Conflict Issues
● Uluslararası Adalet / International Justice
● Uluslararası Sorun Çözme / Int. Dispute Settlement

Uygulamalı Araştırmalar/Applied Research
● Strateji ve Karar Vermede Matematiksel Yaklaşım
/ Math Approach to Staretgy and Decision Making
● Uluslararası Sorunların Analizi / Analysis of International Affairs
● Harekat Araştırması / Operational Resarch

Vak’a Analizleri/Case Analysis
VI
Stratejik Araştırmalar Dergisi / Journal of Strategic Studies 1 (2), 2008, 1-11
© BEYKENT ÜNİVERSİTESİ/ BEYKENT UNIVERSITY

KÜRESEL FİNANSAL KRİZ, G-20 KONFERANSI VE
TÜRKİYE

∗
Sudi Apak

Özet:
ABD’den başlayan ve tüm dünyayı etkileyen malî kriz mortgage kredileri ve türev
ürünlerden kaynaklanmıştır. Piyasalara yeterince düzenleme yapılmaması ise riski
arttırmış ve piyasaların çöküşüne yol açmıştır. Gelişmiş ülkelerin Merkez Bankaları
ortak politikalar ile faiz indirimi, mevduat garantisi, zarar eden bankalara finansman
kolaylığı ve hisse senedi piyasalarına müdahaleler yapmıştır. Uluslararası işbirliği
çerçevesinde bu konular G-20 Toplantısında ele alınmıştır. Bu uluslararası işbirliğini
geliştirirken, krizin derinleşmesinin önlenmesi de hedeflenmiştir. G-20 Toplantısında
temsil edilen Türkiye dünya sıralamasında 16. büyüklükte ulusal ekonomi olma
konumundadır. Konferansta krizin etkileri tartışılırken kararların kriterleri ve ülkelerin
izleyecekleri politikalar da belirlenmiştir. IMF, Dünya Bankası, FED ve Avrupa
Merkez Bankası’nın yeni rolleri üzerinde durulmuştur. Türkiye’nin konumunu ise etkin
ekonomik politikalar oluşturacaktır.
Anahtar Kelimeler: G-20 Konferansı, Küresel Finansal Kriz, IMF, FED, Avrupa
Merkez Bankası, Çin, Türkiye.

Abstract:
The global financial crisis started in U.S.A. emanated from from the mortgage loans
and derivative products. The regulations are not introduced effectively which increased
the financial risk and caused the market crash. All of the central banks of the developed
countries intervened into the markets through the decrease of interest rates, saving
guarantees, the financial easiness of the bank losses and securities’ markets. These
subjects are discussed at G-20 Summit under the international cooperation framework.
When these policies are developing the international cooperation, the solutions of
deepening of the crise are aimed. Turkey is represented in G-20 summit as 16th
national economy of the world. When the impacts of the crise are discussed at the
Summit, the critics of the decisions and the country’s policies are also defined. The
new roles of the IMF, World Bank, FED and European Central Bank are also covered.
The position of Turkey in the crise will be shaped by the active economic policies.
Key Words: G-20 Summit,Global Financial Crise, IMF, FED, European Central Bank,
China, Turkey.

∗ Prof.Dr., Beykent Üniversitesi İİBF, Uluslararası Ticaret Bölüm Başkanı,
[email protected]
Sudi Apak
GİRİŞ
2008 Eylül ayından itibaren gelişen küresel finans kriz iki ay sonra reel sektörü
de etkilemeye başlamıştır. Sanal piyasaların gelişmesi ve bunların beklentileri
karşılayamaması ise krizin başlangıcı olmuştur. Eylül ayında ise uluslararası
işbirliği, IMF ve Dünya Bankası’nın rolü daha çok tartışılmıştır. ABD’nin
tedbir paketini açıklaması daha sonra AB ülkelerinin de buna katılımı ile
uluslararası işbirliğinin önemini arttırmıştır. Piyasalarda güvenin oluşması,
zarar eden bankaların hisselerinin devlet tarafından geçici bir süre ile satın
alınması, faiz indirimi, muhasebe denetimi gibi konuların topluca ele alınması
gerekmiştir. 15 Kasım 2008’de G-20 ülkeleri de finansal krize çözüm bularak
reel sektörün resesyon’a (durgunluk) girmemesi için Washington’da
toplanmışlardır. G-20 ülkeleri dünya üretiminin %79’unu ve dış ticaretin
%80’ini yapmaktadırlar. 60 Trilyon dolarlık dünya üretim ekonomisinin 54
Trilyon dolarını, 18 Trilyon dolarlık dünya dış ticaretinin de 15 Trilyon
dolarını karşılamaktadırlar.
G-20 ülkeleri 1999’da tescil edilen ve dünyadaki ekonomik büyüklüğün
temelini oluşturan bir gruptur. Bu ülkelerin 6’sı Avrupa’dan (Türkiye, Rusya,
İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya), 6’sı Asya’dan (Japonya, Kore
Cumhuriyeti, Çin, Hindistan, Endonezya ve Suudi Arabistan), 5’i Amerika
Kıtasından (ABD, Kanada, Meksika, Brezilya, Arjantin), 1’i Afrika’dan
(Güney Afrika) ve Avustralya olmak üzere 19 ülkeden oluşup AB de grupta
temsil edilmiştir. Bu ülkelere ek olarak İspanya ve Hollanda da Sarkozy
tarafından davet edilmiştir. İsviçre büyük finansal sektörüne rağmen toplantıya
davet edilmemiştir.
G-20 ülkeleri, sanayileşmiş 7 ülkeye ek olarak, gelirinin çoğunu petrolden
sağlayan Rusya ve Suudi Arabistan; gelişmekte olan Asya ve Latin Amerika
ülkelerinden oluşmaktadır. Bu ülkelerde Çin 2 Trilyon dolara ulaşan rezervleri
ve en büyük insan topluluğunu (1,3 milyar kişi) barındırması açısından

2 Stratejik Araştırmalar Dergisi 1 (02), 2008,1-11