belleğin yazınsal bir anlatımı olarak umberto eco'nun kraliçe loana'nın gizemli alevi romanı PDF
Preview belleğin yazınsal bir anlatımı olarak umberto eco'nun kraliçe loana'nın gizemli alevi romanı
T.C. İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ BATI DİLLERİ VE EDEBİYATLARI ANABİLİM DALI İTALYAN DİLİ VE EDEBİYATI BİLİM DALI DOKTORA TEZİ BELLEĞİN YAZINSAL BİR ANLATIMI OLARAK UMBERTO ECO’NUN KRALİÇE LOANA’NIN GİZEMLİ ALEVİ ROMANI DENİZ DİLŞAD KARAİL 2502120489 TEZ DANIŞMANI PROF. DR. ESİN GÖREN İSTANBUL 2017 ÖZ BELLEĞİN YAZINSAL BİR ANLATIMI OLARAK UMBERTO ECO’NUN KRALİÇE LOANA’NIN GİZEMLİ ALEVİ ROMANI DENİZ DİLŞAD KARAİL Bu tezde İtalyan edebiyatının en önemli temsilcilerinden biri olan Umberto Eco’nun birçok farklı disiplinde incelenen eserleri arasında geri planda kalmış romanı Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi romanındaki kurgusal anlatıda görülen bellek kavramı, sosyoloji ve felsefe gibi disiplinlerden yararlanılarak okur merkezli kuramlar çerçevesinde incelenmektedir. Disiplinlerarası bir okuma biçiminin geliştirilebilmesi amacıyla başta felsefe ve sosyoloji disiplinlerinin konusu olan bellek kavramının, edebî eserler çerçevesinde İtalyan edebiyatından bir örnek üzerinden incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla, bellek araştırmalarının konusu olan bireysel bellek, kültürel bellek, tarihsel bellek ve tüm bu bellek türlerini içinde barındıran kolektif belleğin, çağdaş dönem İtalyan edebiyatında, kuramsal araştırmaları ve kurgu anlatılarıyla ses getirmiş İtalyan yazar Umberto Eco’nun, Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi romanında nasıl ele alındığı üzerinde durularak İtalyan edebiyatındaki sayısız eserde, gerek tarihi gerek otobiyografik anlatılar gibi farklı türlerde aktarılmış İkinci Dünya Savaşı ve İtalya’nın faşizm dönemi yıllarının, tarihsel ve sosyo-kültürel yapısının bellek türleri aracılığıyla nasıl aktarıldığı incelenmektedir. Kolektif belleği oluşturan bellek türlerinin, bu eserin sınırları içerisinde metinlerarasılık, yenidenyazım gibi edebiyat kavramları ve kültürel belleğin aktarımında kullanılan araçlar ile sunulduğunun saptanması; edebiyat ve bellek ilişkisinin, bir toplumun sahip olduğu kimliğin, dahası İtalyan toplumunun İkinci Dünya Savaşı ve faşizm dönemi yıllarının şekillendirdiği benliğini muhafaza etmesinde nasıl bir rol üstlendiği aktarılmaktadır. Anahtar sözcükler: İtalyan Edebiyatı, Kolektif Bellek, Kültürel Bellek, Disiplinlerarası Yaklaşım, Anlatı, Metinlerarasılık, Yenidenyazım iii ABSTRACT UMBERTO ECO’S THE MYSTERIOUS FLAME OF QUEEN LOANA NOVEL AS A LITERARY EXPRESSION OF MEMORY DENİZ DİLŞAD KARAİL In this thesis, the concept of memory is examined in the scope of fictional narrative in collaboration with disciplines such as sociology and philosophy by revolving around reader based theories through The Mysterious Flame of Queen Loana, a less prominently studied novel amongst the many other more that were bestowed interdisciplinary attention, of Umberto Eco, one of the luminary representatives of Italian literature. Aiming to contribute to interdisciplinary reading practice, the concept of memory which is mainly a topic of sociological and philosophical disciplines is attempted at being interpreted over an exemplary of Italian literature within the schematics of literary work. For that purpose, how the historical and sociocultural structure of the World War II and the fascist era of Italy have been narrated in countless literary works of various genres such as historical and autobiographical narrations utilising memory types is examined by dwelling upon how the subject matter of memory studies regarding individual, cultural, historical, and including all, collective memory have been taken into account in the novel The Mysterious Flame of Queen Loana by Italian author Umberto Eco whose theoretical studies and fictional narrative changed the course of contemporary Italian literature. These memory types that are consisted in collective memory are established to be presented via literary concepts such as intertextuality and rewriting, and tools utilized for the transference of cultural memory; hence explaining the role this construction takes on concerning the relationship between literature and memory, the identity of society and above all, the years of World War II and the fascist era in shaping and subsequently preserving the social identity in Italy. Key words: Italian Literature, Collective Memory, Cultural Memory, Interdisciplinary, Narration, Intertextuality, Rewriting iv ÖNSÖZ Yaşamın her alanını içine alan edebiyatın kurmaca eserler aracılığıyla, bir toplumun kültürel mirasından yola çıkarak koruma altına aldığı belleği, soyut bir kavram olmaktan çıkarıp ona somut bir karakter özelliği kazandırarak görünür kılması, edebiyatta belleğin varoluşunun araştırılmasında farklı yöntemler yaratmıştır. Bellek, anı, unutma ve hatırlama gibi kavramların etrafında, edebiyata dair kendi güzergahımı oluşturmaya niyetlendiğim bu çalışmada, Umberto Eco gibi büyük bir yazarın eserini seçmiş olmanın beni oldukça zorlayacağını biliyordum. Kuramsal çalışmalarının bulunduğu kitaplarda ve makalelerde verdiği yegâne ipucunun kesinlik yoktur diyerek aktaran düşünürün, kurgusal anlatısı Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi’nin, bellek üzerinden çözümlemesini yapmak ve araştırma sonucunda bir kesinliğe varmak elbette güç olacaktı. Araştırmalarım sırasında, çalışmaları sınırsız bir edebî coğrafyada varlığını sürdüren Eco’yu anlamaya çalışarak, aynı zamanda sunduğu düşünceler aracılığıyla izleyeceğim yolu tespit ederek ve tüm bunları oluşturma aşamasında çalışmamı disiplinlerarası bir boyuta taşıyarak olası kendi denklemimi yaratmaya çalıştım. Konusunu bellek kaybı yaşayan ve yaşamının en yakın anılarını kaybeden bir bireyin anlatısından alan romanın, içinde barındırdığı görsellerle gençlik dönemimden beri ilgimi çeken resimli bir roman olması, bu çalışmayı gerçekleştirmemde itici bir güç oldu. Geçmişin arayışında belleğin bize sunduğu verilerin, yaşantımızı hangi biçimlerde şekillendirdiğini, bugüne değin ortaya konulmuş belli başlı bellek kuramını olabildiğince merkeze yerleştirip, onları Umberto Eco’nun kurgusal eseri üzerinden yine onun kuramsal yaklaşımlarıyla irdeleyen bir araştırma gerçekleştirmeye çalıştığımı ifade etmek isterim. Aynı zamanda başta Göstergebilim olmak üzere Edebiyat Eleştirisi, Dilbilim, Sanat Tarihi, Ortaçağ Estetiği gibi sayısız uzmanlığı olan yazarın, romancı rolünün ürünü olan ancak görece daha az araştırılmış Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi eserine, belleğin penceresinden farklı bir bakış açısı sunmaya çalıştım. v İlerlemesi güç bu güzergahta, kaybolduğum her an paylaştığı kıymetli bilgilerle yoluma ışık tutan, çalışmamın her aşamasında sonsuz bir sabır ve incelikle akademik ve insani desteğini hiçbir zaman esirgemeyen hocam ve tez danışmanım Prof. Dr. Esin Gören’e, bu çalışma süresince benden yardımlarını hiçbir zaman esirgemeyen ve çaresizliğe düştüğüm her anda beni cesaretlendiren Doç. Dr. Murat Seçkin’e ve Doç. Dr. Melda Üner’e, çalışmama vakit ayırabilmem için büyük bir özveriyle bana yardımcı olan bölüm arkadaşlarıma, varlıklarıyla bana çalışma gücü veren annem Sabiha Karail’e, babam Recep Karail’e ve ağabeyim Kadir Kürşat Karail’e, bu zorlu yolda beni yalnız bırakmayan Şafak Nazlıcan’a sonsuz teşekkürlerimi sunmak isterim. İstanbul 2017 Deniz Dilşad Karail vi İÇİNDEKİLER ÖZ ............................................................................................................................... iii ABSTRACT ............................................................................................................... iv ÖNSÖZ ........................................................................................................................ v KISALTMALAR LİSTESİ ...................................................................................... ix RESİMLER LİSTESİ ................................................................................................ x GİRİŞ .......................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM BELLEK TEORİLERİ 1.1. BİLİM ÖNCESİ DÖNEMDEN HENRİ BERGSON’A BELLEK KAVRAMI .. 7 1.2. BERGSON’UN BELLEK TEORİSİNDE ALGI VE HATIRMALA ................ 14 1.3. BİREYSEL BELLEKTEN KOLEKTİF BELLEĞE GEÇİŞ: MAURİCE HALBWACHS VE JAN ASSMANN ....................................................................... 19 1.4. KOLEKTİF BELLEK VE EDEBİYAT İLİŞKİSİ ............................................. 24 İKİNCİ BÖLÜM EDEBİYATTA HATIRLAMA VE UNUTUŞ 2.1. HATIRLAMA VE UNUTUŞUN EDEBÎ İZDÜŞÜMLERİ............................... 29 2.2 KÜLTÜREL BELLEK VE EDEBİYATIN ROLÜ ............................................. 32 2.3. BELLEĞİN OLUŞUMUNDA EDEBİYATIN İŞLEVİ ..................................... 37 2.4. EDEBİYATTA VE BELLEKTE ZAMAN VE MEKÂN KAVRAMLARINA GENEL BAKIŞ .......................................................................................................... 49 vii ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DİSİPLİNLERARASI BİR BELLEK ÇÖZÜMLEMESİ: KRALİÇE LOANA’NIN GİZEMLİ ALEVİ 3.1. UMBERTO ECO’NUN BELLEK KAVRAMINA EDEBÎ YAKLAŞIMI ........ 68 3.2. METİNLERARASILIKLA YENİDEN KURULAN GEÇMİŞ ......................... 79 3.2.1. OTOBİYOGRAFİK BELLEK ARAYIŞINDA KÜLTÜREL BELLEĞİN ROLÜ ................................................................................................................. 81 3.2.2. TARİHSEL BELLEKTEN KÜLTÜREL BELLEĞE GEÇİŞ ................. 98 3.2.3. KOLEKTİF BELLEĞİN METİNLERARASILIĞI ............................... 113 3.3. BELLEĞİN İZİNDE ZAMAN VE MEKÂN ................................................... 115 3.3.1. BELLEK ARAYIŞINDA ZAMANIN İMGESİ .................................... 115 3.3.2. ANLATININ BELLEK MEKÂNLARI ................................................. 121 3.4. ANLATININ BELLEĞİNDEKİ İZLEKLER................................................... 136 3.4.1. SİS .......................................................................................................... 137 3.4.2. GİZEMLİ ALEV .................................................................................... 145 3.4.3 YOLCULUK ........................................................................................... 156 SONUÇ .................................................................................................................... 160 KAYNAKÇA .......................................................................................................... 169 EK: TABLO VE RESİMLER ............................................................................... 181 ÖZGEÇMİŞ ............................................................................................................ 199 viii KISALTMALAR LİSTESİ A.e./a.e. : Aynı eser a.g.e. : Adı geçen eser a.y. : Yazara ait son zikredilen yer Bkz. : Bakınız Çev. : Çeviren Ed. : Editör Çev./Tran. : Çeviri C./Vol. : Cilt No. : Sayı/Numara s./p. : Sayfa pp. : Sayfalar ix RESİMLER LİSTESİ Resim 1. Sigmund Freud’un “Topoğrafik Zihin Modeli” ........................................ 10 Resim 2. Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi Roman Kapağı ................................... 71 Resim 3. Yambo’nun kapağı, Le avventure di Ciuffettino ..................................... 83 Resim 4. Henri Bergson’un Ters Koni Metaforu ...................................................... 87 Resim 5. Zaman, kimlik ve bellek türlerinin üç seviyesi .......................................... 91 Resim 6. Kitap Kapakları Görselleri ......................................................................... 92 Resim 7. Nuovissimi Melzi’den alıntı, Milano ......................................................... 99 Resim 8. Berber Takvimleri Görselleri ................................................................... 100 Resim 9. Maria Zanetti’den alınmış Enrico Pinochi illüstrasyonları, Libro della prima classe elemantare ........................................................................................ 107 Resim 10. Bellek Türlerinin Katmansal Şeması ...................................................... 110 Resim 11. Çocuklarımın Kütüphanesi’nin kapakları .............................................. 112 Resim 12. Walt Disney’in kapağı, Topolino giornalista’dan ayrıntı ..................... 118 Resim 13.Klarabel’in Hazinesi Çizgiroman Kapağı ............................................. 127 Resim 14.Zur Geschicte der Kostüme’den alınmış gravürler .............................. 130 Resim 15. Lee Falk ve Ray Moore’un resmi, Il Piccolo Toma .............................. 130 Resim 16. Çizgiromanlardan alınan görseller ......................................................... 131 Resim 17. Giove Toppi’nin kapağı, Il mago 900 .................................................... 131 Resim 18.Fransız Kadın Dergileri Kapak Görselleri ............................................... 148 Resim 19. Lyman Young için İtalyanca kapak La Misteriosa Fiamma della Regina Loana (Kraliçe Loana’nın Gizemli Alevi) .............................................................. 150 Resim 20. Alman toplama kamplarından fotoğraflar .............................................. 157 x
Description:The list of books you might like
