BekkenbodemFit: Begeleiding door de fysiotherapeut PDF
Preview BekkenbodemFit: Begeleiding door de fysiotherapeut
BekkenbodemFit Voorko´men en verminderen van bekken(bodem)klachten Begeleidingdoordefysiotherapeut bodem Bekken Fit Voorko´men en verminderen van bekken(bodem)klachten Begeleiding door de fysiotherapeut Helga D. Hentzepeter-van Ravensberg Houten 2011 (cid:2) 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagenineengeautomatiseerdgegevensbestand,ofopenbaargemaakt,inenige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopiee¨n of opna- men, hetzij op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voorzoverhetmakenvankopie¨enuitdezeuitgaveistoegestaanopgrondvanartikel 16bAuteurswetjohetBesluitvan20juni1974,Stb.351,zoalsgewijzigdbijhetBesluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Post- bus 3051, 2130 KB Hoofddorp).Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurs- wet) dient men zich tot de uitgever te wenden. Samensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen. ISBN 978 90 313 7494 6 NUR 894 Ontwerp omslag: Nanja Toebak, ’s-Hertogenbosch Ontwerp binnenwerk: Studio Bassa,Culemborg Automatische opmaak: Pre Press Media Groep, Zeist Tekeningen: Studio Imago Bohn Stafleu van Loghum Het Spoor 2 Postbus 246 3990 GA Houten www.bsl.nl Inhoud Voorwoord 11 De bekkenbodemspieren, een vergeten spiergroep 11 Over de auteur 13 Verantwoording 14 deel 1 bekkenbodemfit: inleiding 17 1 Historie 19 1.1 Van heilgymnastiek/fysiotherapie tot bekkenfysiotherapie 19 Ontstaan van heilgymnastiek en fysiotherapie 19 Ontstaan van bekkenfysiotherapie 20 1.2 Begeleiding tijdens en na de zwangerschap 23 1 Ontstaan van NVFB-ZwangerFit 23 2 Opzet BekkenbodemFit 25 2.1 Doel BekkenbodemFit 25 Doelgroep 25 Doelstelling 26 2.2 Kenmerken BekkenbodemFit 27 Oefeningen voor iedereen 28 Belastbaarheid 29 Preventie of vermindering bekken(bodem)disfuncties 29 Muziek 29 Kennisoverdracht 29 2.3 Public relations (pr) BekkenbodemFit 30 Product 30 Plaats 30 Persoon 30 Proces 31 Promotie 31 Prijs 31 3 Voorwaarden BekkenbodemFit 33 3.1 BekkenbodemFit-docent 33 Competenties BekkenbodemFit-docent 33 3.2 BekkenbodemFit-randvoorwaarden 34 Algemene eisen 34 Veiligheidseisen 34 Hygie¨ne-eisen 34 3.3 Hulpmiddelen 35 Oefenmateriaal 35 6 bekkenbodemfit 4 Intake 37 4.1 Intakevragen 37 Intake 38 4.2 Folder BekkenbodemFit 40 Wat is BekkenbodemFit? 40 Inhoud BekkenbodemFit 40 Actieve lessen BekkenbodemFit 40 Theorie BekkenbodemFit 40 BekkenbodemFit op maat 44 Fit zijn e´n blijven! 44 Intake 44 BekkenbodemFit-docent 44 Onderbouwing BekkenbodemFit 44 BekkenbodemFit tijdens en na de zwangerschap 44 Informatie 45 deel 2 bekkenbodemfit: theorie 47 1 Bekken 49 1.1 Praktijk 50 Vraagstelling 50 1.2 Het bekken 51 Schaambeen 52 SI-gewricht 52 Ligamenten 52 Spieren 53 1.3 Functie – disfunctie 53 Stabiliteit 53 Veranderde passieve stabiliteit 54 Veranderde actieve stabiliteit 54 Kenmerken lagerug- en bekkenpijn 55 1.4 Meetinstrumenten lage rug en bekken 56 Vragenlijsten 57 Tests 58 1.5 Risicofactoren lagerug- en bekkenpijn 59 1.6 Voorkomen en verminderen 59 1.7 Trainen 61 Oefenen en advies 61 1 NVFB-ZwangerFit 63 Bekkenfysiotherapie 63 1.8 Uitwerking praktijk 64 2 Bekkenbodem 69 2.1 Praktijk 70 Vraagstelling 71 2.2 De bekkenbodem 71 Spieren en innervatie 72 2.3 Functie en disfunctie 73 Functie bekkenbodem 73 Terminologie bekkenbodemdisfunctie 73 Disfunctie bekkenbodem 74 2.4 Meetinstrumenten bekkenbodem 75 Vragenlijsten 75 Tests 76 inhoud 7 2.5 Risicofactoren bekkenbodemdisfunctie 77 Algemene risicofactoren 78 Risicofactoren zwangerschap en baren 78 2.6 Voorkomen en verminderen 79 Preventie risicofactoren 79 Gedrag en gewoonten 80 Zwangerschap en bevallen 82 2.7 Trainen 84 Oefenen 84 Bekkenfysiotherapie 85 1 NVFB-ZwangerFit 85 2.8 Uitwerking praktijk 86 3 Buikdrukregulatie 91 3.1 Praktijk 92 Vraagstelling 92 3.2 Functie en disfunctie 93 Fase 1: inademen (inspiratie) 93 Fase 2: uitademen (expiratie) 93 Lage en hoge ademhaling 93 3.3 Relatie bekkenbodem en buikdruk 94 Buikdrukregulatie 94 Geremde ademhaling 96 3.4 Voorkomen en verminderen 96 Preventie risicofactoren 96 Gedrag en gewoonten 97 3.5 Trainen 100 Oefenen 100 Bekkenfysiotherapie 100 3.6 Uitwerking praktijk 101 4 Ademhaling en ontspanning 105 4.1 Praktijk 105 Vraagstelling 106 4.2 Functie en disfunctie 106 Balans belasting-belastbaarheid 106 4.3 Relatie bekkenbodem, ademhaling en ontspanning 107 Ontspannen ademhaling 107 Verstoorde ademhaling 107 4.4 Voorkomen en verminderen 108 Preventie risicofactoren 108 4.5 Trainen 111 Basismethoden om te ontspannen 111 Ademhalings- en ontspanningsoefeningen 113 Bekkenfysiotherapie 115 4.6 Uitwerking praktijk 116 deel 3 bekkenbodemfit: actief 119 1 Trainen 121 1.1 BekkenbodemFit: los of ge¨ıntegreerd? 121 BekkenbodemFit-oefenprogramma 121 BekkenbodemFit ge¨ıntegreerd 121 8 bekkenbodemfit 1.2 Criteria oefenprogramma 121 Criteria voor de cursist 122 Criteria voor de therapeut 122 1.3 Contra-indicaties – relatieve contra-indicaties 123 1.4 Oefenen en muziek 123 Oefenen met muziek 124 Oefenen op muziek 124 Oefenen ´ın muziek 124 2 Warming-up 127 2.1 Belang warming-up 127 2.2 Start warming-up: instellen houding 128 2.3 Warming-up: trainen conditie/fitheid 129 Doel conditie-/fitheidstraining 129 Aerobics 129 Tellen 132 2.4 Eind warming-up: mobiliseren en rekken 132 Mobiliserende bewegingen 133 Rekoefeningen 133 3 Kracht en coo¨rdinatie 135 3.1 Krachttraining 135 Doel 136 Criteria 136 Uitvoering 137 Richtlijnen cardiotraining 137 3.2 Coo¨rdinatie- en stabilisatieoefeningen 138 Doel 138 Criteria 138 3.3 Bekkenbodemoefeningen 139 Overactiviteit 139 Onderactiviteit 139 Coo¨rdinatiestoornis 140 Relaxatie 140 4 Coolingdown, ademhaling en ontspanning 141 4.1 Coolingdown 141 Doel 142 Waarmee rekening moet worden gehouden 142 Uitvoering 142 Mobiliseren 142 Lenigheidsoefeningen 149 4.2 Ontspanningsoefeningen 157 4.3 Ademhalingsoefeningen 158 5 Oefenen: bekken 159 5.1 Kennis bekken 159 5.2 Stabilisatie- en coo¨rdinatieoefeningen 160 Opbouw stabilisatie- en coo¨rdinatieoefeningen 161 Oefenmateriaal: geen 164 Oefenmateriaal: mat, in kruiphouding 166 Oefenmateriaal: mat, ruglig met gebogen knie¨en 167 Oefenmateriaal: mat, in buiklig 169 Oefenmateriaal: stok 171 inhoud 9 5.3 Stabiliseren en spierversterken 172 Oefenmateriaal: Dyna Band 172 Oefenmateriaal: Dyna Band, in tweetallen 180 5.4 Spierkracht verbeteren 182 Oefenmateriaal: mat 182 Oefenmateriaal: twee dumbells (in elke hand e´e´n) 182 Fitnessapparatuur 185 Oefeningen met fitnessapparatuur 186 Krachtoefeningen 191 6 Oefenen: bekkenbodem 201 6.1 Bewust worden bekkenbodem 201 Verbaal: uitleg 201 Visueel: beeldmateriaal 202 Tastzin: voelen, oefenen 202 6.2 Verbeteren algehele conditie en fitheid 203 Aerobics voor de bekkenbodem 203 6.3 Bekkenbodemoefeningen 203 Uitgangshouding 204 Oefenen bekkenbodemspierfuncties 204 Oefenen bekkenbodem en ademhaling 206 6.4 Oefenen bekkenbodem, stabilisatie, ademhaling 208 Oefenmateriaal: Bobath-bal 208 7 Oefenen: buikdrukregulatie 213 7.1 Kennis relatie bekkenbodem en buikdrukregulatie 213 7.2 Verbeteren algehele conditie en fitheid 214 Veneuze pompoefeningen 214 Uitvoering 214 7.3 Buikdrukregulatie 217 Opvangen buikdruk: ademhalingstechniek 217 Opvangen buikdruk: tiltechniek 219 Gebruik maken van buikdruk: perstechniek 220 8 Oefenen: ademhaling en ontspanning 223 8.1 Kennis belang ademhaling en ontspanning 223 8.2 Ontspanningsoefeningen 224 Ontspannen volgens methode Jacobson (progressieve relaxatie) 224 Ontspannen volgens methode Laura Mitchell (reciproke inhibitie, simple relaxation) 224 Ontspannen volgens methode Schultz (autogene training) 225 8.3 Ademhalings- en ontspanningsoefeningen 227 Ontspanning door inspanning 227 Ontspanning door aandacht 227 Ontspanning door aanspannen en ontspannen 228 Ontspanning door concentratie 229 Ontspanning door visualiseren 230 Ontspanning met behulp van de ademhaling 232 8.4 Informatie 234 Register 237 Voorwoord De bekkenbodemspieren, een vergeten spiergroep Voor u ligt een prachtig boek waarin de bekkenbodemspieren expliciet als zeer be- langrijke spiergroep beschreven worden. Belangrijk,niet alleen voor hetbehoud van continentie, orgaanondersteuning en seksualiteit, maar tevens voor motorische con- trolevandewervelkolomenhetbekken,waaronderhetleverenvanstabiliteitvoorhet houdings- en bewegingsapparaat. Juist voor deze laatst genoemde belangrijke taak wordt in de hedendaagse wetenschappelijke literatuur steeds meer evidentie aange- voerd. Kortom, de bekkenbodem is een zeer belangrijke spiergroep en zou tijdens trainingen en/of behandelingen door fysio- en/of manueel therapeuten zeker aan- dacht moeten krijgen. Maar gebeurt dit ook? Bij ontmoetingen met collega-fysiotherapeuten wordt veelal de stelling ingenomen dat voor enigerlei problematiek met de bekkenbodemfunctie doorverwezen wordt naar de bekkenfysiotherapeut. Dit vanwege onzekerheid die onder andere wordt ingegeven door onbekendheid met handelen en het ontbreken van nadere kennis op dit gebied. Er zijn immers collega-fysiotherapeuten specifiek opgeleid om op dit terreintehandelen.Eenterechtestellinginname,maarhetroeptweleenvraagop:als er geen problemen spelen op bekkenbodemgebied welke aandacht krijgt deze spier- groep danwel?Isde kans nietgrootdatde bekkenbodemspieren genegeerd worden ondanks de belangrijke sleutelrol die zij vervullen ten aanzien van stabiliteit in de lumbaleenbekkenregio,debuikdrukregulatieendeademhaling?Naarmijnmening kanmen eigenlijk sprekenoverde bekkenbodemspieren als een vergetenspiergroep voor veel fysiotherapeuten. In dit boek wordt terecht een sterk pleidooi gehouden voor het incorporeren van het gebruiken van bekkenbodemspieren in trainingen van zowel patie¨nten met bijvoor- beeld rug-, bekken-, heup- of knieklachten als in trainingen van gezonde individuen ter preventie van klachten van het houdings- en bewegingsapparaat en bekkenbo- demdisfuncties. Er bestaat immers al evidentie dat rugklachten hoog gecorreleerd zijn met de aanwezigheid van bekkenbodemdisfuncties. De verwachting is dat een bewust goed gebruik van de bekkenbodem veel klachten kan voorkomen of het ontstaan daarvan kan vertragen. De vraag is alleen hoe? De auteur, Helga Hentzepeter-van Ravensberg, heeft vanuit haar expertise als bek- kenfysiotherapeut,docent aan deMasteropleidingBekkenfysiotherapie en als auteur vanhetboekZwangerFitalhaarkwaliteitengebundeldinhetschrijvenvanhethuidige boek.Naasteentheoretischgedeeltewordenookpraktijkoefeningenenvoorbeelden 12 bekkenbodemfit gegeven.Ditmaakthetboekuniek.Voordiegenediemeerkenniswilopdoenoverde rol van de bekkenbodemspieren in alle bovengenoemde taken en daarnaast ook praktische aanwijzingen en voorbeelden wil krijgen is dit het boek om te lezen en in praktijk te brengen. De bekkenbodemspieren, een vergeten spiergroep? Nu niet meer! Dr. Annelies Pool-Goudzwaard afdeling Neuroscience, Faculteit der Gezondheidwetenschappen en Medicijnen, ErasmusMC, Rotterdam voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT)
The list of books you might like
