Beheerplan Abdijpark te Geraardsbergen

131 Pages·2017·12.61 MB·Dutch

Beheerplan Abdijpark
te Geraardsbergen

In opdracht van stad Geraardsbergen
Colofon

Titel : Beheerplan Abdijpark te Geraardsbergen

Eindversie

Opdrachtgever : Stad Geraardsbergen
Weverijstraat 20
9500 Geraardsbergen

Datum : 23 februari 2017

Auteurs : Bart Opstaele & Rien Emmery

Met medewerking van : Jean- François Van den Abeele en Els Huigens
Fris in het Landschap vof
Monterreystraat 28
9000 Gent
T. 09/220.65.48
www.frisinhetlandschap.be

Terreinwerk en foto’s : Greenspot
Contact : Greenspot vof
Vrijheidstraat 8
B-9820 Merelbeke
T. 0474/85.37.07
[email protected]
www.greenspot.be
Inhoudsopgave
1 Identificatie en afbakening ....................................................................................................................... 6
1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten ............................................................................................ 6
1.2 Kadastraal overzicht................................................................................................................................. 6
1.3 Situatieplan ............................................................................................................................................. 7
1.3.1 Algemeen administratief .......................................................................................................................... 7
1.3.2 Situering .................................................................................................................................................. 7
1.3.3 Relatie met andere groendomeinen ......................................................................................................... 8
1.4 Statuut van de wegen en waterlopen ....................................................................................................... 8
1.4.1 Statuut van de wegen .............................................................................................................................. 8
1.4.2 Statuut van de waterlopen ....................................................................................................................... 9
1.5 Bestemming volgens het gewestplan of ruimtelijk uitvoeringsplan ........................................................... 9
1.5.1 Gewestplan ............................................................................................................................................. 9
1.5.2 Algemene en bijzondere plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen ....................................... 9
1.6 Ligging in speciale beschermingszones ................................................................................................... 10
1.6.1 Internationale beschermingszones ......................................................................................................... 10
1.6.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden ............................................................. 10
1.6.2.1 Beschermd stadsgezicht ......................................................................................................................... 10
1.6.2.2 Beschermd monument .......................................................................................................................... 10
1.6.2.3 Vastgestelde archeologische zone .......................................................................................................... 10
2 Historische nota ..................................................................................................................................... 12
2.1 Inleiding................................................................................................................................................. 12
2.2 Geografische, morfologische en bodemkundige context......................................................................... 12
2.3 Geschiedenis ......................................................................................................................................... 12
2.3.1 Algemene geschiedenis van Geraardsbergen.......................................................................................... 12
2.3.2 Cartografisch overzicht .......................................................................................................................... 14
1. Plattegrond van Geraardsbergen door Jacob Roelofs van Deventer (ca. 1560) ...................................................... 14
2. Panoramisch gezicht op de stad Geraardsbergen door Joos II de Momper (ca. 1590) ............................................ 15
3. Stadsgezicht van Geraardsbergen door Antonius Sanderus (Flandria Illustrata, 1644) .......................................... 15
4. Stadsgezicht van Geraardsbergen in de Atlas Blaeu (1649) en de Atlas de Wit (1698) ........................................... 16
5. Kaart van Geraardsbergen door de Ferraris (1777)............................................................................................... 17
7. « Carte topographique de la Belgique » (Vandermaelen, 1846-1854) ................................................................... 18
2.3.3 Voorgeschiedenis van de site ................................................................................................................. 23
2.3.3.1 De Sint-Adriaansabdij (1081-1797) ......................................................................................................... 23
2.3.3.2 Het Sint-Adriaanskasteel (1797-1841) .................................................................................................... 31
2.3.3.3 Toeristisch centrum (1962-198.) ............................................................................................................ 44
3 Inventaris erfgoedelementen ................................................................................................................. 67
3.1 Bouwkundig erfgoed .............................................................................................................................. 67
3.1.1 IJskelder ................................................................................................................................................ 67
3.1.2 Ornamenten .......................................................................................................................................... 71
3.1.3 Balustrades, trappen en gietijzeren hekwerk .......................................................................................... 73
3.1.4 Parkmuren ............................................................................................................................................. 75
3.1.5 Bijgebouw.............................................................................................................................................. 79
3.1.6 Paviljoen ................................................................................................................................................ 80
3.1.7 Restanten toeristisch attractiepark - Reuzenkot ..................................................................................... 80
Pagina 3 van 134
3.2 Landschappelijk erfgoed ........................................................................................................................ 81
3.2.1 Parkvijver............................................................................................................................................... 81
3.2.2 Canadapopulier ..................................................................................................................................... 82
3.2.3 Arboretum – merkwaardige bomen ....................................................................................................... 89
3.3 Archeologisch potentieel ....................................................................................................................... 97
3.3.1 Archeologisch patrimonium ................................................................................................................... 97
3.4 Abiotisch milieu ................................................................................................................................... 107
3.4.1 Bodem en geologie .............................................................................................................................. 107
3.4.2 Reliëf ................................................................................................................................................... 108
3.4.3 Hydrografie en hydrologie.................................................................................................................... 110
3.5 Biotisch milieu ..................................................................................................................................... 111
3.5.1 Biologisch waardevolle zones ............................................................................................................... 111
3.5.2 Flora .................................................................................................................................................... 112
3.5.3 Fauna .................................................................................................................................................. 115
3.6 Recreatie en infrastructuur .................................................................................................................. 115
3.7 Knelpunten .......................................................................................................................................... 116
4 Beschrijving erfgoedwaarden ............................................................................................................... 117
4.1 Historische waarde .............................................................................................................................. 117
4.2 Natuurwetenschappelijke waarde ........................................................................................................ 117
4.3 Esthetische waarde .............................................................................................................................. 118
4.4 Sociaal-culturele waarde ...................................................................................................................... 118
5 Visie op toekomstig beheer .................................................................................................................. 120
5.1 Algemene visie..................................................................................................................................... 120
5.2 Hoofddoelstellingen ............................................................................................................................. 120
5.2.1 Bouwkundig erfgoed ............................................................................................................................ 120
5.2.2 Landschappelijk erfgoed ...................................................................................................................... 121
5.3 Nevendoelstellingen ............................................................................................................................ 121
6 Opsomming en verantwoording beheermaatregelen ..................................................................... 122
6.1 Bouwkundig erfgoed ............................................................................................................................ 122
6.2 Landschappelijk erfgoed ...................................................................................................................... 124
6.3 Archeologisch erfgoed ......................................................................................................................... 125
6.4 Maatregelen vrijgesteld van toelating .................................................................................................. 125
6.5 Maatregelen aan bomen en struiken waar toelating voor nodig is ........................................................ 125
6.6 Maatregelen die premiegerechtigd zijn ................................................................................................ 126
6.7 Maatregelen in kader van het inrichtingsplan en groen- en bosbeheer ................................................. 126
7 Voorstel van opvolging en evaluatie ..................................................................................................... 127
8 Bijlagen................................................................................................................................................ 132

Pagina 4 van 134
BEHEERPLAN ONROEREND ERFGOED

Betreft: beheerplan voor het beschermd stadsgezicht ‘Bedingenstraat, Boerlarestraat en weg
naar Brusselse Poort : site voormalige Sint-Adriaansabdij’.

Ligging: stad Geraardsbergen

Beschermingsbesluit:
- Beschermd stadsgezicht ‘Bedingenstraat, Boerlarestraat en weg naar Brusselse Poort : site
voormalige Sint-Adriaansabdij’ MB 18 december 1984.
- Beschermd monument ‘Canadapopulier’ MB 28 februari 2002.

Beheerplan opgemaakt door: Greenspot vof (Vrijheidstraat 8 te 9820 Merelbeke)

Opdrachtgever: Stad Geraardsbergen (Weverijstraat 20 te 9500 Geraardsbergen)

Datum ter goedkeuring ingediend: …

Stuurgroep

De opmaak van het beheerplan voor het Abdijpark werd begeleid door een stuurgroep. Hierin
zetelden:
Erwin Franceus Schepen stad Geraardsbergen
Martine Duwijn Schepen stad Geraardsbergen
Fernand Van Trimpont Schepen stad Geraardsbergen
Bart Vander Beken Technische Dienst stad Geraardsbergen
Jean-Yves De Clippel Agentschap Onroerend Erfgoed consulent landschappen
Stefan Meijering Agentschap Onroerend Erfgoed consulent bouwkundig erfgoed
Sofie Vanturtelboom Agentschap Onroerend Erfgoed
Jean-françois Van den Abeele Fris in het Landschap
Els Huigens Fris in het Landschap
Bart Opstaele Bureau Greenspot

Pagina 5 van 134
1 Identificatie en afbakening
1.1 Eigendom, zakelijke en persoonlijke rechten

Naam van het gebied: Abdijpark

Statuut: openbaar domein.

Oppervlakte: het totale plangebied is 4,99 ha groot. Hiervan is er 4,65 ha beschermd stads-
gezicht. De beschermde monumenten ‘Gebouwen voormalige Sint-Adriaansabdij’ en de
‘Canadapopulier’ zijn binnen het beschermd stadsgezicht gelegen.
1.2 Kadastraal overzicht
Op kaart 1.1 is het kadastraal plan weergegeven.
In onderstaande tabel zijn de kadastrale percelen binnen het plangebied weergegeven. De
percelen liggen op het grondgebied van de stad Geraardsbergen (5de Afdeling).
Tabel 1.1: kadastrale percelen binnen het plangebied Abdijpark
Opp. kad. perceel Statuut
Sectie Kadastraal perceel
(m²)
B 684 446 Beschermd stadsgezicht
B 686B 1.305 -
B 686D 1.829 -
B 708G 400 Beschermd monument
B 709D 563 Beschermd monument
B 709E 250 Beschermd monument
B 710C 66 Beschermd monument
B 711G 72 Beschermd stadsgezicht
B 712A 497 Beschermd stadsgezicht
B 713 2.019 Beschermd stadsgezicht
B 714/02C 50 Beschermd stadsgezicht
B 715/02D 419 Beschermd stadsgezicht
B 715D 55 Beschermd stadsgezicht
B 715E 42.455 Beschermd stadsgezicht

Pagina 6 van 134
1.3 Situatieplan
1.3.1 Algemeen administratief
§ Contact Stad Geraardsbergen:
Contactpersoon: Bart Vander Beken
Weverijstraat 20
9500 Geraardsbergen
Tel.: [phone]
e-mail: [email protected]
§ Contact Agentschap Onroerend Erfgoed:
Onroerend erfgoed Oost-Vlaanderen
Virginie Lovelinggebouw
Koningin Maria Hendrikaplein 70 bus 91
9000 Gent
tel. [phone]
e-mail: [email protected]
§ Opsteller beheerplan:
Greenspot vof – Fris in het Landschap vof - Rien Emmery
Contactpersoon: Bart Opstaele
Vrijheidsstraat 8
9820 Merelbeke
tel.: [phone]
e-mail: [email protected]
www.greenspot.be

Voorliggend beheerplan is geldig voor 20 jaar (2017-2036).
1.3.2 Situering
Ligging: het beschermd stadsgezicht en de beschermde monumenten zijn gelegen in het
centrum van de stad Geraardsbergen. Zie ook afbeelding 1.1.
Begrenzing: het beschermd stadsgezicht wordt in het zuiden begrensd door de Abdijstraat,
in het westen door het Sint-Catharinacollege en de ateliekpiste, in het noorden door de site
van cultureel centrum en een akker en in het oosten door een parking en de Lorreinestraat.

Pagina 7 van 134
Afbeelding 1.1: situering van het plangebied (roze inkleuring)
1.3.3 Relatie met andere groendomeinen
Het plangebied sluit enkel in het noorden aan bij een niet volledig verstedelijkte zone. Dit
open ruimtegebied ten noorden van de ringweg N495 helt af naar de Dendervallei. Op ca.
300 m ten westen van het park ligt een 20 ha groot bosgebied met verschillende bronzo-
nes.
1.4 Statuut van de wegen en waterlopen
1.4.1 Statuut van de wegen
Op afbeelding 1.2 is de Atlas der Buurtwegen (ca. 1840) weergegeven. De ‘sentier’ nr. 49
liep op de noordrand van het plangebied maar is momenteel niet meer aanwezig.

Pagina 8 van 134
Afbeelding 1.2: Atlas der Buurtwegen (ca. 1840) (plangebied roze omlijning)
1.4.2 Statuut van de waterlopen
Er zijn geen geklasseerde waterlopen in of rond het plangebied aanwezig.
1.5 Bestemming volgens het gewestplan of ruimtelijk uitvoeringsplan
1.5.1 Gewestplan
Zie kaart 1.2.
Het westelijk deel van het beschermd stadsgezicht bestaat uit gebied voor gemeenschaps-
voorzieningen en openbaar nut. De rest bestaat uit groengebied, wel is aan de zuidrand een
strook woongebied met cultureel, historische of esthetische waarde aanwezig.
1.5.2 Algemene en bijzondere plannen van aanleg en ruimtelijke uitvoeringsplannen
Niet van toepassing.

Pagina 9 van 134
1.6 Ligging in speciale beschermingszones
1.6.1 Internationale beschermingszones
Niet van toepassing.
1.6.2 Nationale beschermingszones en regionale aandachtsgebieden
1.6.2.1 Beschermd stadsgezicht
Zie kaart 1.3.
Met uitzondering van de parking en een boszone in de zuidrand ligt het plangebied volledig
binnen het Beschermd stadsgezicht ‘Bedingenstraat, Boerlarestraat en weg naar Brusselse
Poort : site voormalige Sint-Adriaansabdij’ MB 18 december 1984.
Het beschermingsbesluit is in bijlage 1 toegevoegd.
1.6.2.2 Beschermd monument
Binnen het plangebied zijn volgende beschermde monumenten aanwezig:
• Beschermd monument ‘Gebouwen voormalige Sint-Adriaansabdij’ KB 11 september
1968.
• Beschermd monument ‘Canadapopulier’ MB 28 februari 2002.
Zie beschermingsbesluiten in bijlage 1.
1.6.2.3 Vastgestelde archeologische zone
De ‘historische stadskern van Geraardsbergen’ is recent (MB 19 februari 2016) vastgesteld
als archeologische zone. Het westelijk deel van het plangebied valt onder deze zone. Dat
houdt in dat “bij toekomstige stedenbouwkundig vergunningsplichtige ingrepen in de bo-
dem of bij verkavelingsvergunningen met een minimale oppervlakte van 100 m² een arche-
ologisch onderzoek wordt gevoerd en de geschiedenis van de stad verder ontrafeld, verrijkt
en aangevuld wordt.”
Zie het besluit in bijlage 2.

Pagina 10 van 134