Beethoven'ın erken dönem piyano sonatlarında gelişme bölümlerinin tematik analizi

132 Pages·2014·14.68 MB·Turkish

by  Ferhat Çaylı

BEETHOVEN’IN ERKEN DÖNEM PİYANO SONATLARINDA
GELİŞME BÖLÜMLERİNİN TEMATİK ANALİZİ

Ferhat Çaylı

Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü
Müzik Teorileri Anabilim Dalı

Yüksek Lisans Tezi

Ankara, 2014

BİLDİRİM

Hazırladığım tezin tamamen kendi çalışmam olduğunu ve her alıntıya kaynak
gösterdiğimi taahhüt eder, tezimin kâğıt ve elektronik kopyalarının Hacettepe
Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü arşivlerinde aşağıda belirttiğim koşullarda
saklanmasına izin verdiğimi onaylarım:

 Tezimin/Raporumun tamamı her yerden erişime açılabilir.
 Tezim/Raporum sadece Hacettepe Üniversitesi yerleşkelerinden erişime açılabilir.
 Tezimin/Raporumun …… yıl süreyle erişime açılmasını istemiyorum. Bu sürenin
sonunda uzatma için başvuruda bulunmadığım takdirde, tezimin/raporumun
tamamı her yerden erişime açılabilir.

……………

Ferhat Çaylı
iii

TEŞEKKÜR

Bu çalışmanın planlanmasında, analizlerin gerçekleştirilmesinde ve sonuçların
raporlanmasında büyük bir sabır ve özveriyle bana yol gösteren değerli danışmanım
Yrd. Doç. Dr. Mehmet Yüksel’e; kıymetli hocam Prof. Dr. Türev Berki’ye; her türlü
kaynağa ulaşmamı sağlayan kütüphaneci arkadaşım Merve Nalbant’a; ilgi ve desteğini
esirgemeyen dostum İsmet Karadeniz’e; çalışma süresince iş yükümü hafifleten
müdürüm Aylin Bektaş’a ve her zaman yanımda olup hayat yükümü hafifleten eşim
Yağmur Akdağ Çaylı’ya şükranlarımı sunarım.
iv

ÖZET
ÇAYLI, Ferhat. Beethoven’ın Erken Dönem Piyano Sonatlarında Gelişme Bölümlerinin
Tematik Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2014.

Bu çalışma, Ludwig van Beethoven’ın erken dönem piyano sonatlarının birinci
muvmanlarında yer alan “Gelişme” bölümlerinin tematik yapısı üzerine analitik bir
incelemedir.
Çalışmanın Giriş bölümünde; “Sonat formunun genel yapısı”, “Gelişme bölümlerinin
genel özellikleri” ve “Beethoven’ın piyano sonatlarının sınıflandırılması” konuları ele
alınmakta, ardından gelen ikinci bölümde ise çalışma yöntemi sergilenmektedir. Analiz
başlıklı üçüncü bölümde, her bir muvman için “uzunluk, modalite gibi genel özelliklerin
ve formal yapının belirlenmesi”, “Gelişme bölümlerinde rastlanılan malzemelerin,
Sergi’deki formal öğelerle ilişkileri bakımından kökenlerinin saptanması” ve “söz
konusu malzemelerin, Gelişme bölümü içindeki dağılımlarının saptanması”
aşamalarından oluşan kapsamlı bir analiz gerçekleştirilmiştir.
Elde edilen bulgular ışığında; muvmanların, uzunluklarına göre, “Kısa”, “Orta” ve
“Uzun” olmak üzere üç grup altında kümelendiği; Gelişme bölümlerinde 9 farklı
malzeme çeşidinin kullanıldığı; en sık kullanılan malzemelerin “Tema 1” malzemeleri
ve Sergi dışı malzemeler olduğu; Gelişme bölümlerinin başlangıç ve sonlarında, “Tema
1” ağırlıklı belirli tematik şablonların kullanıldığı; minör moddaki muvmanların
Gelişme bölümlerinde “Tema 1” ağırlığının yaklaşık yarı yarıya azalıp “Tema 2” ve
“Köprü” kullanımlarının ortaya çıktığı ve malzeme çeşitliliğinin arttığı; muvmanlar,
uzunluklarına göre gruplandığında, malzeme kullanımları açısından önemli farklılıklar
ortaya çıktığı sonuçlarına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler:
Müzik teorileri, Beethoven, piyano sonatı, sonat formu, form analizi, Gelişme bölümü, tematik
analiz
v

ABSTRACT
ÇAYLI, Ferhat. Thematic Analysis of Development Sections in Ludwig Van Beethoven’s
Early Piano Sonatas, M.Sc. Thesis, Ankara, 2014.

This study is an analytical examination of the thematic structure of Development
sections of first movements of Ludwig van Beethoven’s early piano sonatas.
In the Introduction; general structure of the Sonata form, general characteristics of
Development sections and classification of Beethoven’s piano sonatas are discussed. In
the second chapter, the methodology of the study is submitted. The third chapter
(Analysis), consists of a comprehensive analysis in three main dimensions;
“determination of the formal structure and general characteristics such as length and
mode for each movement”, “discovering origins of materials used in the Development
sections regarding their relationships with the formal elements in the Exposition”,
“determining these materials’ amount of use in Development sections”.
It was concluded that; movements can be grouped as “Short”, “Medium” and “Long”
regarding their length; 9 different kind of materials are used in the Development
sections; the most frequently used materials are of “Theme 1” and materials not
existing in the exposition; in the beginnings and endings of Development sections
mostly “Theme 1” is used; in minor movements, use of “Theme 1” is reduced to half
and use of “Theme 2” and “Bridge” started to exist and variety of materials used is
increased; considerable differences in the use of materials is observed when the sections
were grouped according to their length.

Keywords:
Music theory, Beethoven, piano sonata, sonata form, form analysis, Development section,
thematic analysis
vi

İÇİNDEKİLER
KABUL VE ONAY .......................................................................................................... i
BİLDİRİM ....................................................................................................................... ii
TEŞEKKÜR ................................................................................................................... iii
ÖZET ............................................................................................................................... iv
ABSTRACT ..................................................................................................................... v
İÇİNDEKİLER .............................................................................................................. vi
KISALTMALAR DİZİNİ ............................................................................................. xi
TABLOLAR DİZİNİ .................................................................................................... xii
GRAFİKLER DİZİNİ .................................................................................................. xv
NOTALAR DİZİNİ ...................................................................................................... xvi
1. GİRİŞ ........................................................................................................................... 1
1.1. Sonat Formu ......................................................................................................... 1
1.1.1. Sonat Formunun Yapısı ........................................................................................... 2
1.1.2. Gelişme Bölümü ...................................................................................................... 3
1.2. Beethoven’ın Piyano Sonatlarının Sınıflandırılması ve Erken Dönem Piyano
Sonatları ................................................................................................................. 4
1.3. Problem ve Alt Problemler .................................................................................. 6
2. YÖNTEM ..................................................................................................................... 9
2.1. Analiz Edilen Eserler ........................................................................................... 9
2.2. Analiz Basamakları ............................................................................................ 10
3. ANALİZ ..................................................................................................................... 12
3.1. WoO. 47, No. 1, 1. Muvman (Mi♭ Majör) ........................................................ 12
3.1.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 12
3.1.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 12
3.1.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 15
vii

3.2. WoO. 47 No. 2, 1. Muvman (Fa Minör) ........................................................... 16
3.2.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 16
3.2.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 16
3.2.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 18
3.3. WoO. 47 No. 3, 1. Muvman (Re Majör) ........................................................... 19
3.3.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 19
3.3.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 19
3.3.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 23
3.4. WoO. 51, 1. Muvman (Do Majör) ..................................................................... 23
3.4.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 23
3.4.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 23
3.4.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 25
3.5. Op. 2, No. 1, 1. Muvman (Fa Minör) ................................................................ 26
3.5.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 26
3.5.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 26
3.5.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 31
3.6. Op. 2 No. 2, 1. Muvman ( La Majör) ................................................................ 32
3.6.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 32
3.6.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 32
3.6.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 38
3.7. Op. 2 No. 3, 1. Muvman (Do Majör) ................................................................. 38
3.7.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 38
3.7.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 38
3.7.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 43
3.8. Op. 49 No. 1, 1. Muvman (Sol Minör) .............................................................. 44
3.8.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 44
viii

3.8.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 44
3.8.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 47
3.9. Op. 49 No. 2, 1. Muvman (Sol Majör) .............................................................. 48
3.9.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................... 48
3.9.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler .. 48
3.9.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı ...... 50
3.10. Op. 7, 1. Muvman (Mi♭ Majör) ....................................................................... 51
3.10.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 51
3.10.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 51
3.10.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 55
3.11. Op. 10 No. 1, 1. Muvman (Do Minör) ............................................................. 55
3.11.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 55
3.11.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 56
3.11.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 60
3.12. Op. 10 No. 2, 1. Muvman (Fa Majör) ............................................................. 61
3.12.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 61
3.12.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 61
3.12.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 66
3.13. Op. 10 No. 3, 1. Muvman (Re Majör) ............................................................. 66
3.13.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 66
3.13.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 67
3.13.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 72
3.14. Op. 13, 1. Muvman (Do Minör) ....................................................................... 73
3.14.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 73
3.14.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 73
3.14.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 77
ix

3.15. Op. 14 No. 1, 1. Muvman (Mi Majör) ............................................................. 78
3.15.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 78
3.15.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 78
3.15.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 81
3.16. Op. 14 No. 2, 1. Muvman (Sol Majör) ............................................................ 81
3.16.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 81
3.16.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 82
3.16.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 87
3.17. Op. 22, 1. Muvman (Si♭ Majör) ...................................................................... 87
3.17.1. Form Öğeleri ve Uzunlukları ............................................................................. 87
3.17.2. Gelişme Bölümünü Oluşturan Tematik Kesitlerde Kullanılan Malzemeler 88
3.17.3. Gelişme Bölümünde Kullanılan Malzemelerin (ve Eşliklerin) Dağılımı .... 93
4. SONUÇ VE ÖNERİLER .......................................................................................... 94
4.1. Muvmanların Genel Özelliklerine Toplu Bakış .............................................. 94
4.2. Gelişme Bölümlerinde Kullanılan Malzemelere Toplu Bakış ........................ 96
4.2.1. Gelişme Bölümlerinde Yer Alan Malzeme Çeşitliliği ..................................... 97
4.2.2. Gelişme Bölümlerinde Kullanılan Malzemelerin Rastlanma Sıklıkları ......... 98
4.2.3. Gelişme Bölümlerinde Yer Alan Malzemelerin Ortalama Kullanım Oranları
..................................................................................................................................... 99
4.2.4. Gelişme Bölümlerinin Başlangıçlarında Rastlanılan Malzemeler ................ 101
4.2.5. Gelişme Bölümlerinin Sonlarında Rastlanılan Malzemeler .......................... 102
4.2.6. Eşliklerin Orijinal Bağlamları Dışında Kullanılması...................................... 103
4.3. Gelişme Bölümlerindeki Malzeme Kullanım Oranları İle Muvmanların
Genel Özellikleri Arasındaki İlişki................................................................... 103
4.3.1. Muvmanların Modaliteleri ile Gelişme Bölümlerindeki Malzeme Kullanım
Oranları Arasındaki İlişki ...................................................................................... 104