BedrerfJin E( Gfi322inin PDF
Preview BedrerfJin E( Gfi322inin
BedrerfJin E ( Gfi inin 322 İstanbul Seyahatnamesi Bedreddin Ef GfteEEinin İstanbul Seyahatnamesi Abdulrahim ABUHUSAYN Tarih profesörü, Beyrut Amerikan Üniversitesi Tarih Bölümünde öğretim üyesi. Çalışmaları, Bilad’üş-Şam bölgesi (günümüz Filistin, Ürdün, Lübnan ve Suriye’sini içine alan geniş coğrafya) tarihi ve özellikle bu bölgenin Osmanlı dönemindeki siyasî, İdarî ve kültürel tarihi üzerinde yoğunlaşmaktadır. Türk Tarih Kurumu onursal üyesidir. Tarek ABUHUSAYN Sabancı Üniversitesi Tarih Programı mezunudur. Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmalan Merkezi’nde doktorasını tamamlamaktadır. Osmanlı entelektüel tarihi ve Arap dünyası üzerine çalışmalar yapmaktadır. Tezini klasik dönemin son yansındaki Bilad’üş-Şam’m eğitim tarihi hakkında hazırlamaktadır. TAKDİM Birkaç asır öncesine kadar insanlık, farklı coğrafyaları bir kenara bırakın, yanı başın daki köylerle bile yakın ilişki içinde değildi. Bugün birkaç saatlik uçuşla gidebileceğimiz yerlere, aylar süren yolculuktan sonra varılabiliyordu. İşte bu nedenledir ki seyyahlar, asırlardır insanlık tarihinin en önemli iletişim kanal larından biri olmuşlardır. Gezdikleri yerler hakkında tuttukları kayıtlar ve yaşadıkları olay ları kaleme aldıkları seyahatnameler yapılan yolculukları tarihi birer kayıt haline getirmiştir. Bu yazılı kaynaklar farklı coğrafyalardaki insanlarla iletişim kurulmasında ya da ticari alışverişin kolaylaştırılmasında insanlığın ufkunu açan bir ruhun yansımasıdır. Şüphe yok ki eski zamanlara dair bu yol hikâyeleri, modem dünyamız için de eşsiz birer kültür hâzinesi ve tarihi bir vesikadır. 1463 yılında dünyaya gelen ve döneminin en büyük alimlerinden olan Bedreddin El Ghazzi de işte böylesi bir zenginliği kaleme almış bir şahsiyet ve önemli bir seyyahtır. Her şeyden önce El-Matali’ El-Bedriyye Fi’ El-Manazil El-Rumiyye (“Rum Diyar larında Ayın Doğuşu”) adını verdiği seyahatnamesi, Osmanlı ve Arap dünyası arasındaki fikir köprülerinden biri olmuştur. 1516’da Osmanlı Padişahı I. Selim’in fethiyle birlikte Türkler ve Araplar arasındaki kültürel etkileşim adına yeni kapılar açılmıştı. Bu tarihi dönüşümün etkisiyle birlikte El Ghazzi, ünlü seyahatine başladı. Bu yönüyle 1530 yılında Suriye’den yola çıkarak önce Anadolu, sonrasındaysa İstan bul’a yapılan yolculukları ve şahit olunan olayları içeren bu eser o günlerin sosyal, kültürel ve idari yaşamına dair önemli bir kaynaktır. El Ghazzi bir yandan Osmanlı topraklarındaki kültürel zenginliği aktarırken, diğer yandan da gittiği yerlerdeki coğrafyanın özelliklerini şairane bir üslupla anlatmıştır. 500 yıl öncesine dair Osmanlı ve Arap dünyası arasındaki temas noktaları bu eserle birlikte gözler önüne serilirken aynı zamanda İstanbul’un eşsiz güzellikleri de bu kitabın satırlarında yer almıştır. Secili (düzyazıda kafiye) anlatımla yazdığı seyahatnamesi İstanbul’u, fethinin üze rinden yüz yıl geçmeden ilk tasvir eden eserlerden biridir. Aynı zamanda şehrin entelektüel hayatına bu erken dönemdeki derin bir bakışı yansıtmaktadır. Yine önemli bir özellik olarak, Arap topraklarının Osmanlı yönetimine girmesinden kısa bir zaman sonraki Türk-Arap il işkilerini ve imparatorluk dahilindeki farklı etnik gruplar arasındaki ilişkileri örneklerle kay da geçirmektedir. Biz de İstanbul Ticaret Odası olarak bu tarihî öneme sahip seyahat kaydını, Arapça asıl metni ve incelemesini ayrı bir kitapta yayınlamanın yanısıra elinizdeki yayınla Türkçe’ye ka zandırmış olmaktan dolayı büyük bir memnuniyet duyuyoruz. Eserin ayrı ayrı bu iki dilde yayınlanmasıyla, uzun bir tarihte birleşmiş ve ortak bir kültürel geleneği paylaşmış olan Türkler ve Araplar arasındaki ilişkilerin yeni bir nişanesi de ortaya konmuş olmaktadır. Bu vesileyle seyahatnameyi inceleyen ve yayına hazırlayan Prof. Dr. Abdulrahim Abuhusayn’a ve Tarek Abuhusayn’e çok teşekkür ediyorum. İnanıyorum ki Bedreddin El Ghazzi ’nin İstanbul Seyahatnamesi, tarihçiler kadar Osmanlı kültür tarihi ve Türk - Arap ilişkileri konularına ilgi duyan herkes için yararlı olacaktır. Saygılarımla, İbrahim ÇAĞLAR İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Bedreddin El Ghazzi, EI-Motali‘ El-Bedriyye Fi El-Manazil El-Rumiyye Tahkik Abdulrahim Abuhusayn Tarek Abuhusayn 921/1516 tarihinde Sultan I. Selim, Şam diyarının daha önce hiç görmediği büyüklükte bir orduyla Şam şehrine girdi. Kısa bir süre sonra, Ramazan 936/Mayıs 1530 ayında, Şam'ın seçkin ailelerinden birine mensup Bedreddin El Ghazzi ismindeki bir alim, Osmanlı impara- torluğu'nun Türkçe konuşulan topraklarına doğru yollara düşerek, kendi kültürel ve entelektüel fetihlerinin seferine çıktı. İstanbul kendisinin nihai varış hedefi olsa da Ghazzi, imparator luğun bu muhteşem başkentine gelmeden önce Osmanlı topraklarının kuzey Suriye bölgesi ve Anadolu'da bulunan birçok kasaba ve şehirle rinden geçmiştir. Bunların içinde diğerlerine göre daha büyük ve önemli addedilecek Halep, Adana, Konya ve İznik gibi yoğun nüfuslu şehirlerin yanı sıra, yol üzerinde karşısına çıkan Maarre El-Numan Akköprü, Ermeni- pazarı ve Yenice gibi daha az bilinen küçük kasaba ve köyler de vardır. El-Matali‘ El-Bedriyye Fi’ El-Manazil El-Rumiyye (Rum Diyarlarında Ayın Doğuşu) adını verdiği seyahatnamesi; II Mehmed'in kenti fethetme sinden yaklaşık bir yüzyıldan daha kısa bir süre sonra kaleme alınmış olma sı bakımından, Osmanlı Anadolu'sunun ve İstanbul'un coğrafi özelliklerini ve topografyasını anlatmaya yönelik ilk çabalardan biridir. Bunun yanı sıra, merkezi Osmanlı yönetiminin zihniyeti ve kültürel yaşamının derinle mesine anlaşılması için çok değerli bir kaynak oluşturmakta ve Arap top raklarının OsmanlIlar tarafından fethinden çok kısa bir süre sonra Araplar ile Türkçe konuşan halkların arasında gerçekleşen temaslar hakkında da ilk elden, en erken döneme ait bilgi sunmaktadır. Osmanlı kültürel ve düşünsel yaşamının bir gözlemcisi olarak Bed reddin Ghazzi'nin önemi temelde iki nedene dayanmaktadır. Birincisi, Şam'ın bir yerlisi ve orada ikamet eden bir kişi olarak, OsmanlIların Mem luk Devleti'ni yıkmasına yol açan olayların doğrudan görgü tanığı olmuş ve daha sonra Suriye'nin imparatorluğa dahil edilmesi sırasında burada bulunmuştur. Buna ek olarak, Ghazzi çok köklü ve uzun bir geçmişe sahip en telektüel bir ailenin üyesi ve Şam'da vücut bulan geniş bir "ulema" ve "müftü" soyunun ferdi olarak öne çıkmaktadır. Bu özelliklere sahip olduğu için, hem Türkçe konuşan Osmanlı dünyası ile aniden ve belki de şok edici bir şekilde yüz yüze gelen bir aha linin parçası olmuş, hem de Osmanlı İmparatorluğundaki yaşam üzerine bilinçli, sadece eğitimli bir insanın aktaracağı düzeyde seçkin bir anlatım sunan bir yorumcu işlevi görmüştür. Sözü edilen nedenlere dayanarak, Osmanlı Devleti ve meşhur (bazen de meşhur olmayan) şahsiyetler hak- kındaki tasvirleri önem kazanır. OsmanlIların ve ikamet ettikleri toprakların Araplar tarafından gözlemlenen hemen ilk ve erken bir örneği olması açısından şaşırtıcı öğe ler içeren anlatımları ve izlenimleri, İmparatorluk içinde süregelen değişik etnik katmanlar arasındaki ilişkileri yansıtması bakımından da değerli bir kaynak oluşturur. Seyahatnamenin kendisi doğrudan ve dolambaçsız anlatımlarla bezenmiş olmakla beraber sade ve kolay okunur bir eser değildir. Ghazzi sıklıkla (ancak her yerde değil) secili (kafiyeli) düzyazı tarzını kullanmak tadır ve Arapça edebiyat geleneğinin şaşmaz bir kuralı olarak birçok kez nesir içine şiirsel fasılalar yerleştirmiştir. Gezginimizin oğlu olan ve aynı zamanda biyografisini de yazan Necmeddin El Ghazzi, seyahatnamenin başlığına ait esas fikrin Abdulra- him El-Abbasi adlı Kahireli eski bir dostu tarafından verildiğini ifşa etmek tedir. Araştırmacı doğal olarak, sözü edilen Abdulrahim'in, OsmanlIların Mısır'ı fethedene kadar Memluk himaye ve vesayeti altında varlığını sür düren gölge Abbasi halifeliğinin merkezi konumundaki Kahire'nin bir yerli si olarak, halife sülalesi ile bir akrabalığı olup olmadığını merak ediyor. An cak döneme ait kaynaklarda buna dair herhangi bir bilgi bulunmuyor.’ 1. Necmeddin El Ghazzi, Al-Kawaklb al-Sa'ira bi A'yan al-Mi'a al-Ashira (Beyrut, 1979,2. baskı), Jibrail Jabbour (ed.), C. 2, s. 162, bundan sonra Necmeddin El Ghazzi, Kevakib
Description:The list of books you might like
