BAZI YAPRAKLI AGAÇ TÜRLERiNiN VEJETATiF YOLLA ÜRETiLMESi ÜZERiNE ARAŞTIRMALAR

57 Pages·2012·1.19 MB·Turkish

F.D.C 232.328
BAZI YAPRAKLI AGAÇ TÜRLERiNiN VEJETATiF
YOLLA ÜRETiLMESi ÜZERiNE ARAŞTIRMALAR
Studies on the vegetative propagation techniques of some
broadleaved tree species
Mustafa KIZMAZ
Orman Yüksek Mühendisi
ORMANCILIK ARAŞTIRMA ENSTiTÜSÜ VAY lNLARI
TURKISH FORESTRY RESEARCH INSTITUTE
Teknik Bülten Serisi 1 Technical Bulletin No: 262
ÖZ
Bu çalışmanın 1987 yılı denemesi ile; bazı yapraklı türlerde lndola Butyric
Acid'in en iyi çözelti seviyesi belirlenmiştir. Deneme; kum+perlit ortamda altı
ağaç türünün çelikleri (sapsız meşe, saplı meşe, saçlı meşe, palamut meşesi,
ıhlamur ve dişbudak) ve iSA'nın dört çözelti seviyesiyle (%0, %0.5, %1 ve %2)
yürütülmüştür. 1991 yılı denemesi ise, beiirlenen en iyi çözelti seviyesiyle sekiz
yapraklı ağaç türünün (yalancı akasya, saplı meşe, çınar, dişbudak, ıhamur,
akçaağaç, iğde ve sığla) yumuşak çelikle üretilmesi ve üç farklı köklenme or
tamında tesis edilmiştir. Ağaç türü, hormon ve köklenme ortamının, köklenme
yüzdesi üzerindeki etkileri ile bazı ağaç türlerinin oluşturduğu 5 cm.'den daha
uzun kök sayısına bu faktörlerin etkileri incelenmiştir. Hormon olarak ISA'nın
%0.5'1ik çözeltisi köklenme ortamı olarak kum +perlit, kum ve çakıl kullanılmıştır.
Bulgulara göre; 1987 yılı denemesinde; tür, hormon seviyesi ile tür-hormon
seviyesi köklenme yüzdesi üzerinde etkili bulunmuştur. 1991 yılı denemesinde;
ağaç türlerinin köklenme yüzdeleri üzerinde, ağaç türü, hormon, tür-hormon ikili
etkileşimi etkili bulunmuştur. Ağaç türlerinin oluşturduğu 5 cm'den daha uzun
kök sayısı üzerinde; ağaç türü, tür-hormon ve ortam-hormon ikili etkileşimi etkili
bulunmuştur.
ABSTRACT
The 1987 study experiment was carried out with six tree species (sessile
oak, commun oak, turkey oak, valonia oak, hungarian lime and caucasian ash)
and fo ur iBA solution level (%0, %0.5, %1 and %2) in the sand +perlite (1 :1)
rooting media. Whit the first experiment of this study was determined the best
solution level of lndola Butyric Acid. At the second experiment, whit this solution
level,it was studied on the softwood cutting propagation of eight broadleaved
tree species (black locust, commun oak, oriental plane, caucacian ash, hun
garian lime, oleaster, ashleaf maple and turkish sweetgum) and three rooting
media. The effects of tree species, auxin and rooting media were studied on the
rooting percentage and the root numbers of which their length are langer than
5 cm, are becomed from same of the above tree species. 0.5% IBA as an auxin,
sand+perlite (1 :1 ), sand and gravel (3-8 mm) were usedas a rooting media.
As a result; tree species, auxin level and tree species-auxin level are sig
nificant on the rooting percentage at the firs experiment. The effects of tree
species, auxin, tree species-rooting meida and tree species-auxin are sig
nificant on the rooting percentage at the second experiment. The effects of tree
species, tree species-auxin and the rooting media-auxin are significant on the
root numbers of which their length are langer than 5 cm, are becomed from
same of above species.
3
ÖNSÖZ
Ülkemiz konumu ve coğrafik yapısı nedeniyle çeşitli iklim tiplerinin etkisi
altındadır. Ülkemiz ormanlarını oluşturan ağaç türleri de bu iklim çeşitliliğine
bağlı olarak farklılık göstermektedir. Ormanlarımızı oluşturann ağaç türlerinin
çoğunluğunu da yapraklı ağaç türleri oluşturur. Yapraklı ağaç türlerinin ba
zılarını tohumla üretmede zorluklarla karşılaşılır. Bazıları da asırlardır devam
eden aşırı taydalanma ve tahribatın etkisi altında olup, nesli tükenmek üze
redir. Ayrıca, yapraklı türlerin bir kısmı ikincil ürünlerce verim gücü yeksek
fertler,bir kısmı da kalite ve kantite bakımından üstün bireyler oluşturmuştur.
Bu gibi durumlarda, bu türlerin devamlılığı için vejetatif üretmeye başvurulur.
Vejetatif üretimin kolay ve ekonomik olan bir yolu da çelikle üretmedir.
Bu gibi nedenlerle ülkemizde bulunan bazı yapraklı ağaç türlerinin çelikle
üretilmesi çalışmasının ele alınması ve araştırılması düşünülmüştür.
Bu çalışmanın birinci denemesinde kullanılan çelikler; anaç olarak seçilen;
dişbudak, saplı meşe, saçlı meşe, sapsız meşe ve palamut meşesi türlerinin
Hendek Fidanlığı'nda bulunan fidanlarından, ikinci denemede kullanılan çe
likler; yalancı akasya, iğde, akçaağaç, dişbudak türlerinin Ankara Fidanlık
Müdürlüğü'nün Ankara ve Behiçbey Fidanlıkları'nda bulunan fidanlarından,
ıhlamur ve çınarçelikleri Orman Genel Müdürlüğünün Kümpüsünde bulunan
ıhlamur ve çınar ağaçlarının kök ve gövde su sürgünlerinden, sığla, Muğla­
Gökova'da bulunan doğal sığla meşceresinden ve saplı meşe ise seranın
önündeki bahçede bulunan saplı meşe fidanlarından temin edilmiştir.
Bu çalışma 1987-1991 yılları arasında Ormancılık Araştırma Enstitüsü'nün
Ankara'daki serasında gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın ikinci denemesi
Yüksek Lisans tezi olarak hazırlanmıştır.
ikinci denemenin planlanmasında ve değerlendirilip yazılmasında yar
dımlarını esirgemeyen iü. Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Melih
BOYDAK'a teşekkürü bir borç bilirim.
Ayrıca çalışmanın tesisinde ve yürütülmesinde yardımını esirgemeyen o
zamanki Enstitü Müdür Yardımcısı ve şimdiki Araştırma Müdürü Doç. Dr.
Yaşar ŞiMŞEK'e FAO uzmanı A.Franclet'e çalışmanın gerçekleştirilmesinde
her türlü yardım ve teşviki esirgemeyen o zamanki Ormancllık Araştırma
Enstitüsü Müdür ve şimdiki Orman Bakanlığı M üsteşar Yardımcısı Dr. Osman
T AŞKIN'a, verilerin istatistiki olarak değerlendirilmesinde yardımını esir
gemeyen Prof. Dr. Osman SUN'a ve Ormancılık Araştırma Enstitüsü Ma
tematik-istatistik Bölümü Başmühendisi Matematik Mühendisi Enver ÖZ
TEKEŞiN'e teşekkür ederim.
Ayrıca sera ve arazi çalışmalarında bir fiil el emeği ile çalışmaya katılan
Yusuf YILDIRIM'a, Hamit ERDAL'a ve Birol YILDIRIM'a teşekkür ederim.
Çalışma sonuçlarının ülkemiz ormancılığına yararlı olmasını dilerim.
KASIM 1995
Mustafa KIZMAZ
Orman Yüksek Mühendisi
5
iÇiNDEKiLER
SAYFA
ÖZ .............................................................................................................. 3
ABSTRACT ............................................................................................... 3
ÖNSÖZ ...................................................................................................... 5
1 GiRiŞ ......................................................................................................... 9
2 LiTERATÜR ÖZETi ................................................................................. 12
3 MA TERY AL VE YÖNTEM ....................................................................... 15
3.1 Materyal ............................................................................................ 15
3.1.1 Materyal Temini ....................................................................... 15
3.2 Yöntem .......................................................................................•..... 16
3.2.1 Çelikierin Toplanması. ............................................................. 16
32.2. Köklenme Ortamlarının Hazırlanması. ..................................... 16
3.2.3 Hormon Çözeltilerinin Hazırlanması ........................................ 17
3.2.4 Çelikierin Sterilize Edilmesi ..................................................... 17
3.2.5 Çelikierin Hazırlanması ........................................................... 17
3.2.6 Çelikierin Dikilmesi .................................................................. 18
3.2.7 Köklenme Şartları .................................................................... 18
3.2.8 Denemenin Tesisi ................................................................... 19
3.2.9 Ölçme ve Gözlemler ............................................................... 19
4 VERiLERiN DEGERLENDiRiLMESi ...................................................... 19
4.1 1987 Yılı Çalışmasına ilişkin Verilerin Değerlendirilmesi .................. 19
4.2 1991 Yılı Çalışmasına ilişkin Verilerin Değerlendirilmesi .................. 20
4.2.1 Köklenme Yüzdesine ilişkin Verilerin
Değerlendirilmesi .................................................................... 20
4.2.2 Kök Sayısına ilişkin Verilerin Değerlendirilmesi ...................... 20
5 BULGULAR ............................................................................................. 21
5.1 1987 Yılı Çalışmasına ilişkin Bulgu ve Tartışmalar ........................... 21
5.1.1 Tü rlerin Köklenme Yüzdesine Etkisi ....................................... 22
5.1 .2 Hormon Çözeltisinin Köklenme Yüzdesi
Üzerindeki Etkisi ..................................................................... 23
7
5.1.3 Tür ve Hormon Etkileşiminin Köklenme Yüzdesi
Üzerindeki Etkisi ..................................................................... 24
5.2 1991 Yılı Çalışmasına ilişkin Bulgu ve Tartışmalar ........................... 26
5.2.1 Köklenme Yüzdesine ilişkin Bulgu ve Tartışmalar .................. 26
5.2.1.1 Ağaç Türlerinin köklenme Yüzdesi
Üzerindeki Etkisi ........................................................ 27
5.2.1.2 Hormon un Köklenme Yüzdesine Etkisi ..................... 29
5.2.1.3 Tür ve Ortam Etkileşiminin Köklenme
Yüzdesine Etkisi ........................................................ 30
5.2.1.4 Tür ve Hormon Etkileşiminin Körlenme
Yüzdesi Üzerine Etkisi .............................................. 32
5.2.2. Kök Sayısına ilişkin Bulgu ve Tartışmalar ............................... 35
5.2.2.1 Ağaç Türlerinin Kök Sayısına Etkisi. .......................... 37
5.2.2.2 Tür ve Hormon Etkileşiminin Kök
Sayısına Etkisi ........................................................... 38
5.2.2.3 Ortam ve Hormon Etkileşiminin Kök
Sayısına Etkisi ........................................................... 39
6 SONUÇ VE ÖNERiLER ......................................................................... .43
6.1 1987 Yılı Çalışmasına ilişkin Sonuçlar ............................................. .43
6.2 1991 Yılı Çalışmasına ilişkin Sonuç ve Öneriler .............................. .43
ÖZET ....................................................................................................... 49
SUMMARY .............................................................................................. 55
KAYNAKÇA ............................................................................................ 61
8
1 GiRiŞ
Dünya nüfusu ve insanların ihtiyaçlarının çeşitliliği, hızla artmaktadır. Bu
artışa paralel olarak odun ürünleri tüketimi ve odun hammaddesi işleyen sa
nayi kolları da artmaktadır. Artan nüfusun ihtiyacı olan odun ve oduna dayalı
ürünlerin karşılanması, orman ürünleri üretiminin artırılması ile sağlanabilir.
Orman ürünleri üretimi de; birim alandaki üretimin arttınlmasıyla mümkündür.
Bu; ya ıslah metotlarıyla ıslah edilmiş materyal kullanılarak sağlanabilir, ya da
elverişli yetişme muhitlerinde, hızlı gelişen türlerle yoğun kültür metotlarını
kombine ederek yapılan ağaçlandırmalarla sağlanabilir. Yerli hızlı büyüyen
türlerin yanı sıra; adaptasyonu, gelişimi ile dikkat çeken ve üstünlüğü tesbit
edilen yabancı türler vejetatif olarak kitle halinde üretilebilir. Üretilen bu fi
danlarla ağaçlandırmalar kurulduğu takdirde odun ve odun ürünlerine duyulan
ihtiyaçlar karşılanabilir.
Yapılan envanteriere göre ülkemizde 2.419.435 ha. yapraklı koru orman
alanı bulunmaktadır. Bu ormanların; 1.062.276 ha. saf, 1.357.159 ha. da karışık
ormanlardır. (Türkiye Orman Varlığı, 1987). Yapraklı türler içinde meşeler ve
kayın ağaç türleri büyük saf meşçereler oluştururken, diğer ağaç türlerimiz kendi
aralarında veya ibreli ve yapraklı ağaç türleriyle çeşitli şekillerde karışık meş­
cereler oluştururlar. Bu meşcerelerde doğal seleksiyon sonucu oluşmuş üstün
özelliklere sahip bireylere rastlanabilmektedir. Bu bireylerin özelliklerinin de
ğiştirilmeden devamlılığın sağlanması, ancak vejetatif üretmeyle mümkün olur.
Doğal ormanlarda ağaçlar birbirine komşu olarak bulunur ve yıllarca süren
seleksiyon sonucunda ve o yetişme muhitine uymuş bireylerden oluşur.
Bunların çoğu da birbirine akrabadır. Bu akrabalar arasında kendileşme dep
resyonu (istenmeyen bazı özellikler) görülebilir. Ayrıca yüksek ba
samaklardaki tohum meşcerelerinde her yıl yeterli miktarda tohum temini
mümkün olmadığı gibi, tohumların toplanmasında ve taşınmasında bir takım
güçlüklerle karşılaşılabilir.
Bunun yanısıra doğada bulunan bazı ağaç türlerinin tohumlarında çim
lenme engeli bulunmakta bu engelin giderilmesi uzun sürebilmektedir. Ayrıca;
bazı ağaç türlerinin tohumları uzun süre saklanamamaktadır. Tohum yıllarının
daseyrek olması durumunda, tohuma bağlı olarak fidan üretiminde aksamalar
olabilmektedir.
9
Bu gibi problemlerle karşılaşıldığında vejetatif üretmeye başvurulur. Bu
üretme şekillerinden biri doğanın kendisinde mevcut olan çelikle üretmedir.
Çelikle üretme; vejetatif üretme teknikleri içerisinde kolay ve ekonomik olan
bir yöntemdir.
Bitkilerde vejetatif üretim çok eskilere dayanır. Vejetatif üretim, ilk önceleri
bazı meyve ve süs bitkilerinden alınan bir dal parçasının köklendirilerek ve yeni
bağımsız bireyler oluşturulması ile başlamıştır. Bu üretme şekli zamanla kavak
ve söğütlerde de fidan üretiminde kullanılmıştır. Daha sonraları orman ağaç­
larında da bu metotla fidan üretimi yapılarak ıslah çalışmalarına başlanmıştır.
lslahda, çelik alınan vejetatif olarak üretilmesi istenen türler rasgele türler
olmayıp, diğer ağaçlardan üstün özellikleriyle ayrılan veya istenen unsurlara
sahip olan türlerdir.
Çelikle üretmede, ormanlar taranarak üstün görünüşlü bireyler aranıp bu
lunur. Seçilen bireylerden çelikler (dal,yaprak, kök yumru v.b.) alınır.Çelikler
uygun ortamlarda köklendirildikten sonra çelik bahçelerine dikilirler. çelik
bahçesindeki fertler anaçlık olarak kullanılabilir. Bu anaçlardan çelik alınarak
köklendirilir, köklendirilen fertler ağaçlandırma alanlarına dikilerek, büyük ola
sılıkla üstün özelliklere sahip plantasyonlar kurulur.
Çelikler aynı anaçtan üretilen bireyler olup, genetik yapı bakımından bir
birlerinin ve anaç olarak kullanılan bireyin benzeridir. Yani anaç ağaçta bu
lunan üstün ve kötü kalıtsal özellikler, değişmeden bir yeni düzenlemeye uğ­
ramadan çeliğe ve ondan gelişen bireylere geçer.
Böylece doğal meşçerelerden seçilen veya ıslah edilen üstün özelliklere
sahip fertlerin özelliklerinin değiştirilmeden üretilmesi, biyotik ve abiyotik za
rarlılara dayanıklı fertlerin tesbit edilerek üretilmesi, tohumunda çimlenme en
geli bulunan ve bu engelin giderilmesi uzun süren türlerin üretilmesi, tohumları
uzun süre saklanamayan ve tohum verme yılları seyrek olan türlerin üretilmesi
gibi durumlarda, vejetatif üretme yöntemlerine baş vurularak fidan üretimi
sağlanabilir. Yalnız vejetatif (çelikle) olarak fidan üretimi o kadar basit olmayıp,
bir çok faktörü kapsamaktadır. Bunlar çelikle üretimi, olumlu veya olumsuz
yönde etkilemektedir. Bu faktörler aşağıda sıralanmıştır.
-Çeliğin anaçtan alındığı mevsim,
-Anacın yaşı
-Çeliğin anaçtan alındıktan sonra, dikilineeye kadar geçen süredeki mu-
hafazası,
10
-Çeliğin tipi (anacın tepe veya alt dallarından mı, baş ya da ayak çeliği mi,
kök veya dal çeliği mi, sert yada yumuşak çelik mi, uzunluğu v.b.)
-Köklenmeyi hızlandırıcı olarak kullanılan kimyasal maddeler ve trans
pirasyonu önleyici kimyasal maddelerin çeşidi,
-Seradaki köklendirme ortamı maddeleri ve oranları,
-Çeliğin turgor durumunda olup olmadığı,
-Seradaki hava ve köklenme ortamının rutubeti
-Seradaki hava ve köklenme ortamının sıcaklığı,
-Mantarlara karşı kullanılan sterilize maddeler,
-Sislemede kullanılan suyun ve kullanılan köklendirme maddesinin pH sı ve
tuzluluğu.
Meyve ağaçlarını, meyveleri için, süs bitkilerini formu, çiçek rengi ve kokusu
için vejetatif olarak üretirken, orman ağaçlarında ise; daha fazlakütledeve daha
kaliteli odun üretimi ve diğer ürünleri için vejetatif üretime baş vurulur.
Ülkemizde ve diğer ülkelerde yukarıda saydığımız çelikle üretmeyi et
kileyen faktörlerin bazıları üzerinde araştırmalar yapılmıştır. Ülkemizde ve
jetatif üretim çalışmalarına, gerek araştırma amaçlı olsun, gerekse üretim
amaçlı olsun, ağaçlandırma çalışmalarına paralel olarak, daha çok iğne yap
raklı türlere (çam, ardıç, ladin vb.) ağırlık verilmiştir. Yapraklı türlerde vejetatif
üretme çalışmaları o kadar zengin değildir. Son yıllarda ağaçlandırma ça
lışmalarında yapraklı türlere ağırlık verilmeye başlanmıştır. Ayrıca çoğul amaçlı
kullanılabilen ve tali ürünler bakımından da önemli ürünler veren türlerin (Ya
lancı akasya, dişbudak, sığla ve sakız) dikkat çekmesi, yapraklı türlerde de
ıslahı ve vejetatif üretimi gündeme getirmiştir. Uygulamada kavak ve söğüt
çelikle başarılı bir şekilde üretilmektedir.
Bazı ülkelerde, yapraklı türlerin çelikle ve doku kültürü yolu ile üretme
araştırmaları (AIIan 1987, Enescu 1988, Spethmann 1986, Spethmann and
Hamzah 1987) yapılmıştır. Ülkemizde yapraklı orman ağacı türlerinden, kı­
zılağacın çelikle üretilmesi (Atasoy ve Küçük, 1989}, ve doku kültürü ile de
huş'un (Yahyaoğlu, 1974) üzerinde çalışılmış bulunulmaktadır. Bu vejetatif
üretme araştırmalarından faydalanarak ülkemizde yetişen kendi doğal türlerin
yanı sıra, adapte olan yabancı türlerin vejetatif (çelikle) olarak üretme tek
niklerini ve yöntemlerini belirmek amacıyla bu çalışma ele alınmıştır.
11
Bu araştırmada; ekonomik öneme sahip bazı yapraklı türlerin yanı sıra,
çoğul amaçlı kullanılabilen yapraklı türlerden yeşil (yumuşak) çelikler alınarak,
türler arasında köklenme yüzdesi ve kök sayısı bakımından farklılıkların be
lirlenmesi ve hormon çözelti seviyesinin ve köklenme ortamlarının köklenme
yüzdesine ve kök sayısına olan etkilerinin incelenmesi ile karşılaşılan so
runların çözümlenmesi amaçlanmıştır.
Aşırı taydalanma ile nesli gittikçe azalan yapraklı türlerin generatif veya
vejetatif olarak üretilmesi ve devamlılığının sağlanması önemli bir ormancılık
görevidir.
Bu çalışma altı bölümden oluşmaktadır.
Birinci bölümde problem ortaya konmuştur. ikinci bölümde konu ile ilgili
yapılan araştırmalar ve sonuçları verilmiştir. Üçüncü bölümde araştırmada
uygulanan metot ve materyaller açıklanmıştır. Dördüncü bölümde araş­
tırmadan elde edilen veriler ve değerlendirme yöntemi açıklanmıştır. Beşinci
bölüm bulgular ve tartışma olup, elde edilen bulguların daha önceki araş­
tırmalarla karşılaştırılması yapılmıştır. Altıncı bölüm; sonuç ve öneriler olup,
elde edilen sonuçlar açıklanmış ve çalışma ile ilgili öneriler belirtilmiştir.
2 LiTERATÜR ÖZETi
Ülkemizde yapılan çelikle üretme araştırma çalışmaları, ağaçlandırmadaki
ihtiyaçlara paralel olarak gelişmiştir. Son yıllara kadar ülkemizde yapılan
ağaçlandırmalarda iğne yapraklı ağaçlardan üretilen fidanlar kullanılmıştır.
Çelikle üretme araştırmaları da daha çok iğne yapraklı ağaçlardan alınan çe
likle fidan üretimi üzerine olmuştur. Çelikle üretr:ne konusunda yapılan yerli ve
yabancı araştırmalar aşağıda verilmiştir.
Üzerinde çalışılan yapraklı ağaç türlerinin, sistematiği odun özellikleri ve
kullanım yerleri ile yayılış alanları incelenmiş (Kayacık, 1975, Yaltırık, 1984,
1993; Acar, 1987; Kerestesi, 1988), ekonomik ve yetişme muhiti istekleri ko
nusunda bilgi verilmiştir.
Ülkemizde Doğu Ladini'nin (Picea orientalis (L) çelikle üretilmesi ko
nusunda çalışmalar yapılmıştır. Köklenme oranları üzerinde, hormonları n, çelik
alma zamanının, orted yaşının, çeliğin anaçtan alındığı yerin konumu, bakının,
anaç tepe çatısı zonlarının, köklendirme ortamının etkileri incelenmiştir (Yah
yaoğlu, 1980). Bu türle ilgili diğer bir çalışma ise üç farklı yerde (Ankara,
12
Trabzon, Ordu) bulunan seralarda; farklı köklendirme ortamlarında yapılan
köklendirme çalışmasıdır. Bu çalışmada; beş yaşındaki ladin çelikleri, orman
toprağı+perlit+hızar talaşı ortamında %70'in üzerinde köklenmiştir (Erkuloğlu
ve Eron, 1985). iğne yapraklı ağaç türlerimizden; kızılçam, karaçam ve sa
rıçam üzerinde çalışılmıştır. Bu türlerin bir ve iki yaşlı fidanlarından alınan çe
liklerle yapılan araştırmada, bir yaşlı anaçlardan alınan kızılçam çelikleri %40,
karaçam çelikleri %37 ve sarıçam çelikleri %33 oranında köklenmiştir. iki yaşlı
anaçlardan alınan kızılçam çelikleri %27, karaçam çelikleri %33 ve sarıçam
çelikleri %23 oranında köklenmiştir (iktüeren, 1976). Kokulu ardıç (J. fo
etidissima Willd) ve Boylu Ard ıç (J. exee/sa Bieb)'ın çeliklerinin köklendirilmesi
çalışması yapılmıştır.Bu çalışmada, köklenme oranı üzerinde, türler, hormon
ve konsantrasyonları etkili bulunmuştur. Kokulu Ardıç %0.6 IBA'da %52 ora
nında en fazla köklenmiştir (Keskin, 1992).
Ülkemizde yapraklı türlerin vejetatif olarak üretilmesi üzerinde yapılan
araştırmalar, iğne yapraklı türlerde yapılan araştırmalara göre daha az sayıda
olmuştur. Huş'un doku kültürü ile üretilmesi (Yahyaoğlu, 1974) ve kızılağaç
çeliklerinin köklendirilmesi üzerinde çalışılmıştır. Kızılağaçların sert ve yu
muşak çeliklerinin köklendirilmesinde gençleştirilmiş (juvenile) materyal kul
lanılmıştır. Hormonlu olarak gövde sürgünü yumuşak uç çelikleri %40, kütük
sürgünü yumuşak uç sürgünleri %48-56, gövde sürgünü sert çelikleri %36
oranında köklenmiştir. En iyi köklenme humuslu orman toprağı ile perlit ka
rışımında (2:1) olmuştur (Atasoy ve Küçük, 1989).
Larix'in hibridi olan Larix euro/epis Henry'nin vejetatif olarak üretilmesinde,
bir yaşından daha genç ibreli yumuşak çelikleri 50 ppm'lik IBA'da %87.5,
kontrolda %85, ibresiz sert çelikler 50 ppm'lik IBA'da %45, kontrolda %27.5
oranında köklendiği bulunmuştur. Bu çalışmada yastık ısıtmasıda yapılmıştır.
Yastık ısıtması yapılan yastıktaki çeliklerde köklenme daha hızlı olmuştur.
Uzun süreli köklendirmede ise ısıtma yapılmayan yastıktaki çelikierin kök
lenme oranı daha fazla olmuştur (John, 1987).
Kızılağaç ve huşla yapılan başka bir çalışmada; çelik tipi ve uzunluğu kök
lenme üzerinde etkili bulunmamıştır. Beş yaşındaki kızılağaç ortedierinin altı
aylık sürgünlerinden alınan çelikler %58, sekiz aylıklar %83, on aylıklar %96
oranında köklenmiştir. Altı yaşındaki huş ortedierinin gövde alt yarısından alı­
nan çelikierin daha fazla köklendiği belirlenmiştir (Anonymus, 1987).
O. robur, Q. petraea, T. cordata, P.avium, S.acuparia ve F.silvatica'dan
alınan çelikler %0.5 IAAP ve %0.5 IBA + %10 Euparen çözeltisinde,
13