Basisboek anesthesiologische zorg en technieken

405 Pages·2016·20.974 MB·Dutch

by  Jacques Peeters

S Basisboek
R
E
T
E
E
P
anesthesiologische
S
E
U
Q
C
A
J zorg en technieken
ZEVENDE, ONGEWIJZIGDE DRUK
Jacques Peeters
Basisboek anesthesiologische zorg en technieken
De serie Operatieve en Anesthesiologische Zorg en Technieken bevat de
volgende delen:
Algemene chirurgie
Basisboek anesthesiologische zorg en technieken
Basisboek operatieve zorg en technieken
Gynaecologische chirurgie
Instrumentenatlas
Keel-, neus- en oorchirurgie
Mond-, kaak- en aangezichtschirurgie
Neurochirurgie
Oogchirurgie
Orthopedische chirurgie
Plastische en reconstructieve chirurgie
Sociale vaardigheden op de OK
Thoraxchirurgie
Traumatologie van extremiteiten en bekken
Urologische chirurgie
Vaatchirurgie
Jacques Peeters

Basisboek
anesthesiologische
zorg en technieken
Houten, 2016
Eerste druk, Uitgeverij LEMMA bv, Utrecht 1995
Tweede druk, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2000
Derde, herziene druk, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2004
Vierde druk, Elsevier gezondheidszorg, Maarssen 2008
Vierde druk, tweede oplage, Elsevier gezondheidszorg, Amsterdam 2011
Vijfde druk, Reed Business, Amsterdam 2012
Zesde druk, Reed Business Education, Amsterdam 2013
Zevende (ongewijzigde) druk, Bohn Stafl eu van Loghum, Houten 2018
ISBN 978-90-368-1186-6 ISBN 978-90-368-1187-3 (eBook)
DOI 10.1007/978-90-368-1187-3
© Bohn Stafl eu van Loghum is een imprint van Springer Media B.V., onderdeel van Springer
Nature 2016
A lle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen
in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige
wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën of opnamen, hetzij op enige andere
manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16b
Auteurswet j° het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 au-
gustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde
vergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp).
Voor het overnemen van (een) gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en
andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet) dient men zich tot de uitgever te wenden.
S amensteller(s) en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een betrouwbare uitgave
te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen aansprakelijkheid aanvaarden voor drukfouten en
andere onjuistheden die eventueel in deze uitgave voorkomen.
NUR 870
Basisontwerp omslag: Twin Design bv, Culemborg
Basisontwerp binnenwerk: Mariël Lam, ’s-Hertogenbosch
Bohn Stafl eu van Loghum
Het Spoor 2
Postbus 246
3990 GA Houten

www.bsl.nl
Medewerkers
Auteur
Jacques Peeters
Docent Verpleegkunde aan het Kellebeekcollege, ROC West-Brabant
Redactie van de boekenreeks Operatieve en Anesthesiologische Zorg en Technieken
Linda Bruggink-Gerrits
Docent HGZO en LIO Nederlands aan het ROC van Twente te Hengelo
Martijn van de Fliert
Opleider unit medisch assisterende aan de Leerweg operatieassistent en anesthesiemedewerker
Erasmus MC Zorgacademie. Tevens operatieassistent in het Erasmus MC te Rotterdam
Ingrid Larmené
Docent Gezondheidskunde aan het Koningin Wilhelmina College te Culemborg
Jacques Peeters
Docent Verpleegkunde aan het Kellebeekcollege, ROC West-Brabant
Voorwoord van de redactie
De makers van de boekenreeks Operatieve Zorg en Technieken zijn, sinds de oprichting
in 1992, uitgegroeid tot een enthousiast, actief schrijverscollectief dat bestaat uit vele
vakinhoudelijke deskundigen. In de tussenliggende jaren heeft het schrijverscollectief
laten zien te kunnen voorzien in een groot deel van de informatiebehoefte binnen het
vak operatieve zorg en technieken. De missie, de visie en de doelen van de boekenreeks
zijn geformuleerd − en worden bewaakt − door een redactie.
Veranderingen binnen het beroep van operatieassistent en in het onderwijs hebben in
2007 geleid tot een samenwerkingsverband met de auteur van het Basisboek Anesthesio-
logische zorg en technieken.
Hiermee wordt gestalte gegeven aan het samenwerken in de professionele context en
kan een bijdrage geleverd worden aan de kwaliteit van de beroepsuitoefening van zowel
de operatieassistent als de anesthesiemedewerker.
Missie
Het schrijverscollectief en zijn redactie stellen zich tot taak een bijdrage te leveren aan
de kwaliteit van de opleiding tot operatieassistent en anesthesiemedewerker.
Visie
De redactie is van mening dat:
• kennis de basis moet vormen van handelen;
• k ennis van operatieve therapie en het faciliteren hiervan de operatieassistent in
staat moet stellen eigen observaties op de juiste wijze om te zetten in beroepsmatig
handelen, interventies en evaluaties;
• k ennis van anesthesiologische technieken, interventies en ondersteunende appara-
tuur de anesthesiemedewerker in staat moet stellen het voorgenomen anesthesie-
beleid aan de hand van verkregen gegevens te analyseren, te interpreteren en ver-
volgens onder verantwoordelijkheid van de anesthesioloog uit te voeren;
• d e operatieassistent en de anesthesiewerker een niet met andere disciplines uitwis-
selbare rol binnen het operatieteam vervullen.
Doelstellingen
De boekenreeks OZT/AZT kan (aankomend) operatieassistenten of anesthesiemedewer-
kers:
• d e essentiële vakinformatie aanbieden ten behoeve van observatie, planning, uit-
voering en evaluatie van hun beroepstaken;
• een hulpmiddel zijn bij het leggen van verbanden tussen hun observaties en de
organisatie van hun werkzaamheden;
• aansporen hun beroepsmatig handelen te onderbouwen aan de hand van de ach-
tergronden en theoretische kaders van hun specifieke beroepsinhoud.
De basisboeken, waarin de lezer kennismaakt met een aantal grondbeginselen, die
later in de opleiding tot operatieassistent of anesthesiemedewerker kunnen worden
geïntegreerd, zijn algemeen oriënterend. De structuur van het basisboek wijkt af van
de overige delen uit de boekenreeks, omdat de leerling na het verwerven van de basis-
kennis (en -vaardigheden) deze gaat toepassen bij de diverse deelspecialismen. De
overige delen uit de OZT-boekenreeks zullen derhalve enkele basisprincipes niet meer
uitwerken omdat ze als bekend worden verondersteld.
De redactie van het schrijverscollectief verzoekt de lezer dringend onjuistheden en/of
verbeteringen bekend te maken bij de uitgever en/of auteur(s), zodat de serie blijft
aansluiten bij de praktijk.
De redactie,
voorjaar 2013
Voorwoord van de auteur
Bij de zesde druk
In deze druk is behalve aan de beroepsinhoud meer aandacht besteed aan het anesthe-
siologisch proces. Beroepsgroepen krijgen steeds meer te maken met wetten, richtlijnen
en standpunten vanuit de overheid, beroepsverenigingen en belangrijke organisaties.
In dit boek zijn zo veel mogelijk wetten, richtlijnen en standpunten verwerkt bij de
uitwerking van de hoofdstukken. Via hyperlinks zijn koppelingen gemaakt naar de
betrokken organisaties en overheden voor verdere verdieping. Videolinks zijn inge-
bouwd ter ondersteuning van de kennisopbouw. Op studiecloud.nl vindt de lezer niet
alleen deze links, maar ook samenvattingen en oefenvragen.
Opbouw van het boek
Na het historisch overzicht wordt de organisatiestructuur van de afdeling anesthesio-
logie inclusief de hieraan gelieerde beroepen beschreven. De verschillende fasen van
het anesthesiologisch proces worden in aparte hoofdstukken beschreven alsook kin-
deranesthesie, pijnbestrijding en resuscitatie.
Dank
Mijn dank gaat uit naar alle organisaties die mij toestemming hebben verleend om
hun bronnen te raadplegen, te citeren of te gebruiken. (Nederlandse Vereniging voor
Anesthesiologie (NVA), Nederlandse Vereniging van Anesthesiemedewerkers (NVAM),
Werkgroep Infectiepreventie (WIP), Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ), Beterme-
tarbo).
De studentenraad van de NVAM: Mandy Prudon (voorzitter), Kim Poulussen, Geer Jan
Kuipers, René van Bruchem, Janny Schilstra, Marieke Preuter, Anouk Mol, Tim Wolve-
tang en Johannes van Dam wil ik bedanken voor hun bijdrage.
Leo de Bruijn, anesthesiemedewerker en praktijkopleider in het Franciscus Ziekenhuis
Roosendaal, wil ik bedanken voor zijn schriftelijke en mondelinge aanvullingen.
Ten slotte wil ik Astrid van Croonenburg bedanken voor haar ondersteuning als redac-
tielid.
Jacques Peeters,
voorjaar 2013
Voorwoord bij de eerste druk
Het vinden van een wetenschappelijke beschrijving van een anesthesiologisch onder-
werp is meestal geen probleem. In vele talen zijn er boeken verschenen. Lesmateriaal
dat behalve de wetenschappelijke beschrijving de integratie ervan in de beroepsinhoud
van de anesthesiemedewerker beschrijft, is echter minder voorhanden.
In 1993 ontstond bij mij het idee een aantal door mij ten behoeve van de lessen anes-
thesiologische zorg en technieken gemaakte readers te bundelen tot een boek. Alle
readers werden hoofdstukken die ik vervolgens ben gaan uitbreiden en vervolmaken.
Ik heb gekozen voor een volgorde in onderwerpen die gebaseerd is op de volgorde van
werkzaamheden zoals die in de dagelijkse praktijk door de meeste anesthesiemede-
werkers worden uitgevoerd.
In hoofdstuk 1 wordt een kort historisch overzicht gegeven van de ontwikkeling van
de anesthesiologie en het beroep anesthesiemedewerker. In het tweede hoofdstuk
komen de beroepsomschrijving, de rechtspositie, de opleiding en de relatie tot de
anesthesioloog aan de orde. Vanaf hoofdstuk 3 wordt achtereenvolgens de pre-, per- en
postoperatieve anesthesiologische zorg beschreven. Deze beschrijvingen bevatten geen
kant-en-klare protocollen omdat de diverse procedures in ziekenhuizen verschillend
worden uitgevoerd met verschillende apparatuur.
In het laatste gedeelte van het boek worden in een aantal hoofdstukken specifieke
onderwerpen als voorkomende complicaties, anesthesie bij kinderen, pijnbestrijding
en reanimatie beschreven.
Om te controleren of mijn visie ten aanzien van de verschillende onderwerpen breed
genoeg is geweest en of ik de onderwerpen op de juiste wijze heb weergegeven, heb ik
de verschillende hoofdstukken laten beoordelen door een aantal deskundigen, ieder
vanuit zijn of haar eigen invalshoek. Deze groep deskundigen bestond uit vier collega-
docenten van twee opleidingsinstituten, twee gediplomeerde anesthesiemedewerkers,
twee recoveryverpleegkundigen, vier leerling-anesthesiemedewerkers en twee anesthe-
siologen.
De door deze deskundigen geleverde kritiek is verwerkt en het uiteindelijke resultaat
ligt nu voor u.
Ten slotte nodig ik u, collega-beroepsbeoefenaren, leerlingen, docenten en anesthesi-
ologen, uit kennis te nemen van de inhoud en eventuele correcties of aanvullingen
aan de uitgever bekend te maken.
In de toekomst zal ik de inhoud van het boek corrigeren en/of uitbreiden zodat de
inhoud actueel blijft.
Het tot stand komen van dit boek is mede mogelijk gemaakt door de steun, adviezen
en correcties van: Margreet van der Valk, Ellen Diekstra, Joep van Hout, Harry-Jan Raad,
Frida Speyers, Riet Verbeek en de anesthesiologen Ferdinand-Willem Carels en Jur
Mak.
De foto’s in het boek zijn gemaakt met de deskundige hulp van Richard van Dongen
en Camile Schelstraete.
Onze zoon Ties en Harry-Jan Raad hebben als fotomodel meegewerkt. Allen die hebben
meegewerkt aan de totstandkoming van dit boek wil ik hierbij hartelijk bedanken voor
hun bijdrage.