Bakın uçak fabrikalarını kim kapattı.. Atatürk'ün büyük hayallerinden biri havacılıktı.. 6 Ekim 1926

12 Pages·2017·0.58 MB·Turkish

Bakın uçak fabrikalarını kim kapattı..
Atatürk’ün büyük hayallerinden biri havacılıktı..
6 Ekim 1926 yılında ilk uçak fabrikası Atatürk tarafından Kayseri’de kuruldu..
1950’li yıllarda Türkiye ABD ile çok yakınlaşmıştı..
ABD Hükümetini, Marshall yardımı adı altında uyguladığı yardım çerçevesinde, hazır uçak
ve motor verince, Türk yetkililer uçaklarının üretimi durdurmuştur..
Dönem Adnan Menderes dönemidir..
(Ancak ABD ile yakınlaşma 40’lı yılların sonlarında başlamıştır..)
1952 yılında Türkiye’nin NATO’ya girmesi ile ülkenin yolu da artık iyice belli olmuştur..
Aynı zamanda, Köy Enstütüleri o dönem kapatılmıştır.
Böylece aydınlama çağı da yarım kalmıştır..
Emperyalizm bu atakla, gericilerin önünü de açmış oldu..
Adnan Menderes döneminde kabul edilen ABD MARSHALL YARDIMLARI’nın her alanda
çok etkisi vardır.
Köy Enstitüsü uygulaması Hasan Ali Yücel’in 1946’da Milli Eğitim Bakanlığından ayrılmasına
değin devam etmiştir. Hasan Ali Yücel’den sonra Milli Eğitim Bakanı Olan Reşat Şemsettin
Sirer zamanında Köy Öğretmen Okullarına dönüştürülmüştür.
Bu okullar da Demokrat Parti döneminde 27 Ocak 1954’te kapatılmıştır.
1952’de uçak fabrikası, 1954’te uçak motoru fabrikası Makine Kimya Endüstrisi
Kurumu’na devredilmiştir, yani kapatılmıştır.
1950 yılında, özellikle ABD askeri Marshall yardım projesi nedeniyle, yeterli siparişi ordudan
alamayınca, fabrika mali zorluklara düşmüştür. Haziran 1952 tarihinde faaliyetlerine son
verip Makine Kimya Endüstrisi Kurumu’na devredilmiştir. 1956 yılına kadar mevcut uçak
üretim projesine devam eden fabrikada, 1962 yılında tüm havacılık faaliyetleri
durdurulmuştur.
1952 – 54 yılında MKE, Türk Hava Kurumu THK’nın geliştirdiği, aralarında Model 3 olarak
yeniden adlandırılan Mehmetçik‘in de bulunduğu 6 ayrı modeli imal etme kararı aldı.
Mehmetçik projesinin jet motorlu bir eğitim uçağıydı..
Aynı yıl ABD, Lockheed T-33 tipi jet eğitim uçaklarını Türk Hava Kuvvetleri’ne hibe
etmesiyle projenin uygulanmasından vazgeçildi. 1957 yılına gelindiğinde ABD Yardımının
ön gördüğü koşullar neticesinde yapılan gizli anlaşmalar ile hükümetin emri sonucunda
Türkiye’deki uçak üretimi tamamen durduruldu.
ÖYKÜSÜ
Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Uçak Fabrikası Kurma Mücadelesinde İlk Girişim: Tayyare
Ve Motor
Türk Tayyare Cemiyeti’nin kuruluşundan sekiz ay sonra Kayseri’de bir uçak fabrikasının ku-
rulması yönünde kesin direktif vermiştir.
Gazi Paşa, eski ve gelişmiş ülkelerde demode olduğundan çöp olarak görülen teknolojilerin
üstüne bir de para verilerek ülkeye sokulmasına karşıydı.
Türkiye bütçesi ile mukayese edildiğinde meblağın ne kadar yüksek olduğu açıktır. Junkers
ile 15 Ağustos 1926 yılında yapılan anlaşma ile Eskişehir’de de bir küçük tesis ile onarım iş-
lemlerinin yapılabileceği bir atölyenin kurulması kararlaştırılmıştır. Fabrika 6 Ekim 1926 tari-
hinde yapılan devlet töreni açılmıştır.
1927 yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan A–20, F–13 ve G–23 uçaklarının ba-
kım ve onarım–revizyon kabiliyeti başlamıştır. Fabrika kısa süre içinde yaşanan olumsuz ge-
lişmeler sonucu iflas etmiş ve kapanmıştır. 1931 yılında Kayseri Tayyare Fabrikası adı ile ye-
niden açılmıştır. 1939 yılına kadar yaklaşık 200 civarında uçak üretilmiştir. Burada üretilen
uçaklardan biri Atatürk’ün emri ile İran’a hediye edilmiştir.
Fabrika 1939’dan bugüne bakım onarım faaliyetlerini sürdürmektedir. Hv.K.K.lığı Hava Lojis-
tik bağlısı bir askeri fabrikadır.
Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)’nin Kuruluşu
Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi (TOMTAŞ)’nin Faaliyete Geçmesi
TOMTAŞ’ın resmi açılışı 6 Ekim 1926’da icra edilen devlet töreni ile yapılmış ve törene dev-
letin zirvesinden yoğun bir katılım olmuştur. Heyet Ankara’dan Kayseri’ye uçakla gitmiştir.
Mustafa Kemal Paşa çok önem verdiği bu tesisin açılışına katılamamış ancak daha sonra Kay-
seri’ye yaptığı ziyaretlerde tesisleri ziyaret etmiştir. Fabrikanın açılışında; TOMTAŞ İdare Re-
isi Konya Vekili Refik Bey, Milli Savunma Bakanı Recep Bey birer konuşma yaparak bu büyük
girişimin önemine değinmişlerdir21. 50 Türk, 120 Alman personel ile fabrika çalışmaya baş-
lamıştır. Burada istihdam edilen Türk personelden bir kısmı gruplar halinde Almanya’ya gön-
derilerek eğitim almışlardır22. Bu dönemin en önemli sorunu yetişmiş personel sıkıntısıydı.
Eğitim ile bu sorunun çözülmesi için çalışılmıştır.
1927 yılında Türk Hava Kuvvetleri envanterinde bulunan A–20, F–13 ve G–23 uçaklarının ba-
kım ve onarım–revizyon kabiliyeti başlamıştır. Tabii bu faaliyet hava araçları ve teknolojileri-
ni yakından tanımayanlar için çok da önemli görünmeyebilir. Ancak, bir uçak için en önemli
gereksinim uçuşa verilmesi için teknik bakımının çok iyi yapılmasıdır. Kara taşıtlarında bazı
bakımlar ihmal edilse bile bir süre sorun olmayabilir ama hava taşıtlarında raf ömürlü mal-
zeme kullanımı, “Zaman aşımı malzeme” değişimi ve saatlik bakımlar uçuş ve yer emniyeti-
nin vazgeçilmezidir. Çok basit olarak görülen bir vida bile uygun torklanmadığı zaman bu
gün fiyatı 100 milyon Amerikan doları olan bir uçağın düşmesi için yeterli bir sebeptir. Bu
nedenledir ki uçak bir pilot tarafından uçurulur ama bu uçuş için onlarca farklı meslek sahibi
zamanla yarışarak görev yapar. Bunun için TOMTAŞ’da da başlama noktası bakım, onarın-re-
vizyon faaliyeti ile devreye girmiştir.
Kayseri Tayyare Fabrikası’nın Açılması
Daha önce belirtildiği gibi Kayseri Uçak Fabrikası 1931 yılında tamamen Milli Savunma Ba-
kanlığına devredilerek yeniden bir açılış yapılmıştır. 1935 yılında üç farklı tipte 50 adet pla-
nör Türkkuşu için üretilmiştir. 1936 yılında Alman Gothaer Waggon Fabrik A.G. ile lisans an-
laşması yapılarak 1937 yılından itibaren toplam Gotha 145 uçaklarından 45 adet üretilmiştir.
Yine aynı yıl Polonya Panstwowe Zaklady Lotnicze firması ile lisans anlaşması yapılmış ve
1937 yılından itibaren 20 adet PZL-24A-24C tipi uçak üretilmiştir. Bu firma ile anlaşma yapıl-
ması hususunda zamanın Polonya Hava Kuvvetleri olan ve Çanakkale Savaşı’nda Osmanlı Or-
dusu’nda görev yapan Osmanlı vatandaşı Ludomil Raysk’nin katkıları olmuştur29. Kayseri
Uçak Fabrikası faaliyette olduğu zaman ayda dört uçak üretilecek bir kapasite kazanılmıştır.
Milliyet Gazetesi’nin haberi ise söyle
Türkiye’nin ilk uçak fabrikası Central park oluyor
ATATÜRK’ün emriyle 1926 yılında Kayseri’de kurulan, Türkiye’nin ilk uçak fabrikası Milli
Savunma Bakanlığı (MSB) onay verdiği takdirde 2 milyon metrekarelik yeni alana
taşınacak. 2 milyon 700 bin metrekarelik alanda, Havacılık Müzesinin de bulunduğu hava
sporlarının yapıldığı Central Park’a dönüşecek…
Atatürk’ün emriyle Kayseri’de Cumhuriyet’in ilk yıllarında kurulan ve Türkiye’nin ilk milli
uçaklarını imal eden Hava İkmal Bakım Merkezi, buradan emekli olan ve ayrılıp kendi özel
işini kuranlar sayesinde Kayseri’nin Türkiye sınaisinde önemli bir yere sahip olması ve adeta
bir okul görevi görmesiyle de biliniyor
Birinci Dünya Savaşı ve daha sonra Kurtuluş Savaşı süresince uçak sanayinin bulunmayışı
büyük sıkıntılara sebep oldu. Atatürk, savunma ve harp sanayi konusundaki son teknolojiyi
temsil eden havacılık sanayinin kurulması için Cumhuriyet’in ilanından sonra direktif verdi.
Çalışmaların sonucunda, Türk Tayyare Cemiyeti ile Alınan uçak üreticisi Junkers
Flugzeugwerke A.G. arasında 15 Ağustos 1925 tarihinde yapılan anlaşma gereğince,
Türkiye’de uçak ve motorlarını imal etmek amacıyla Tayyare ve Motor Türk Anonim Şirketi
(TOMTAS) kuruldu. Türk Hava Kuvvetleri’nde bulunan Junkers uçaklarının kapsamlı
bakımlarını yapmak ve üretimini gerçekleştirmek amacıyla Kayseri’de bir fabrika kurulması
kararlaştırıldı. Bu fabrikanın Kayseri’de kurulmasında, etrafı dağlarla çevrili bir ovadaki
şehrin stratejik konumunun ve havacılık için 1’inci derecede önemli olan, şehrin güney
kesimindeki geniş ve düz bir alanın varlığı önemli birer etken oldu. Kurulacak fabrika için her
türlü teçhizat Almanya’dan getirildi. Gerekli malzemeler Hamburg’dan Mersin’e kadar
denizyolu ile, Mersin’den Ulukışla’ya kadar trenle, Ulukışla’dan Kayseri’ye dek ise zamanın
en çok kullanılan ulaşım aracı kağnı ve develerle taşındı. Tamamını çelik konstrüksiyon olan
11 hangar içine tezgahlar monte edildi. Fabrikanın kurulmasında ve işletmeye açılmasında
kalifiye insan gücü ihtiyacı, Almanya’dan getirilen 5 mühendis, 120 Alman işçisinin yanı sıra
240 Türk isçisi ile karşılandı. Fabrika 6 Ekim 1926’da açıldı. Fabrikanın açılmasıyla birlikte,
JUNKERS A 20, F 13 ve G-23 uçaklarının bakım, onarım ve revizyon işlemlerine başlanmıştır.
Ancak, şirket 28 Haziran 1928 tarihinde kapatıldı.
1930 yılında yeniden faaliyete geçmiştir..
1930 yılında Tayyare Cemiyeti, şirketi hesabına tasfiye ederek fabrikayı Milli Müdafaa
Vekaleti’ne devretmiş ve yıl sonuna doğru tekrar uçakların bakim ve onarımına devam
edildi. Mevcut tesisler 1932 yılında Tayyare Fabrikası adım atmıştır. 1932 yılında Milli
Müdafaa Vekaleti ile Amerikan İle Curtiss Aeroplane and Motor Company mc. Firması
arasında yapılan anlaşma sonucu, Curtiss Hawk ve Fledgllng uçaklarının üretimine
başlanmıştır. Toplam 33 adet Curtiss Hawk ve 8 adet Fledgling uçağı imal edildikten sonra
bu uçakların üretimine son verildi. 1933 ortalama doğru fabrika tümüyle Milli Müdafaa
Vekaleti’ne devredilerek yeniden bir açılış yapıldı. 1935 yılında 3 ayrı tipte toplam 50 adet
planör, Türkkuşu adına imal edildi. 1933-34 yıllarında fabrika sahasındaki meydan uçuşa
açıldı. 1936 yılında Alman uçak üreticisi Gothear Waggoii Fabrik A.G. ile lisans anlaşması
yapılarak 1937 yılından itibaren Gotha 145 uçaklarının, üretimine başlanmış ve bu
uçaklardan toplam 45 adet imal edildi. Yine 1936 yılında Polonya’nın Panstwowe Zaklady
Ionicze firması ile lisans anlaşması yapılarak 1937 yılından itibaren PZL- 24A -24C uçaklarının
imalatına başlandı. Bu uçaklardan da toplanı 24 adet üretildi. 1940 yılında ise İngiliz Philhips
And Powis Aircraft Ltd. firmasıyla lisans anlaşması yapılarak Magister imalatına başlanmıştır.
Bu uçaktan toplam 24 adet imal edilmiştir. Yaklaşık 10 yıl içerisinde 5 farklı tipte toplam 134
uçak üretilmiştir. Ayrıca 1937-1947 yılları arasında 24 tip uçak fasbatı ve 14 tip motor
revizyonu gerçekleştirildi.
1950 yılında Fabrika kapatıldı, Hava İkmal Merkezi oldu..
1950 yılından itibaren Tayyare Fabrikası’nın adı kaldırılarak Hava ikmal Merkezine
dönüştürülmüştür. Tesis, Hava Kuvvetleri Komutanlığı’na ait pervaneli uçakların, onarım ve
fasbatların, muhtelif tip taşıt araçları ile yer teçhizatı onarım ve revizyonlarını üstlenmiştir.
1974 ABD ambargosundan sonra, dış kaynaklardan yedek malzeme temini güçleştikçe, Hava
Kuvvetlerinin ikmal, bakım ve onarım gücünün devam için fabrika geliştirilerek bir kısmı
malzemenin üretimine geçilmiştir. Türkiye’deki üç ikmal merkezinden biri olan Kayseri 2.
Hava İkmal Bakini Merkezi’nde günümüzde yüksek teknolojik sistemlerle Türk Hava
Kuvvetleri’nin ihtiyaçları yönünde üretim yapılıyor.
1954 nihayi son oldu
İkinci Dünya Savaşı sonrasında; 1948 -1952 yılları arasında ABD hükümetinin, Marshall
Planı adı altında, Türkiye’ye uyguladığı ekonomik yardım çerçevesinde uçak ve motor
vermesi THK Uçak ve Motor Fabrikaları’nın üretim faaliyetlerini sekteye uğratmıştır.
THK fabrikalarının yeterli sipariş alamamasında dönemin yöneticilerinin yerli üretime olan
güvensizliği büyük rol oynamıştır.
1952’de uçak fabrikası, 1954’te uçak motoru fabrikası Makine Kimya Endüstrisi
Kurumu’na devredilmiştir, yani kapatılmıştır.
T.H.K. UÇAK MOTORU FABRİKASI:
Tesis, 1945 yılında Ankara Gazi Orman Çiftliği yakınında kuruldu. 29 Ekim 1948 tarihinde
motor üretimine başladı. Yıllık motor üretim kapasitesi 200 idi. Polonyalı mühendis ve
teknisyenlerinin de görev aldığı fabrikada, İngilizlerin 145Hp.lik De Havilland Gipsy Mayor 10
tipi uçak motorları üretildi. Bu motorlar, Uğur tipi eğitim uçaklarında başarıyla kullanıldı. 25
adet üretilen bu motorların devamı için Milli Müdâfaa Vekâleti’nden yeterli sipariş
alınamayınca, mali zorluklara düşüldü. Akabinde fabrikada motor üretim faaliyetlerine son
verildi. Devam etmekte olan 60 adetlik MKEK-4 Uğur uçakları projesini tamamlamak için,
İngiltere’den 35 adet motor satın alındı!
Fabrika 1951 yılında M.K.E.K.’na devredildi. 1955 yılından itibaren tesislerde, traktör
üretimi başladı.
ANKARA RÜZGÂR TÜNELİ (ART) Kapatılması
Polonyalı teknik elemanların yardımıyla Ankara Beşevler semtinde ses altı (subsonik)
ölçümler için, Ankara Rüzgâr Tüneli inşaatına 1947 yılında başlandı. 1949 yılında donanım ve
diğer teçhizatın montajına başlanarak, tesis 1950 yılında kullanıma hazır hale getirildi;
tamamlandığı zamanlarda Avrupa’nın en büyük rüzgar tüneli idi…
Burada uçak modeli, kanat, profil ve pervane üzerine aerodinamik araştırmalar yapılacaktı…
Büyük bir talihsizlik olarak 1950 yılında Türkiye’de uçak üretim faaliyetlerine son verildiği
için, A.R.T. de çalışmalarını durdurmak zorunda kaldı. Tesis 1956 yılında Savunma
Bakanlığı’na devredildi. Uzun yıllar çalışmadan atıl kalan A.R.T. bir ara depo olarak da
kullanıldı.
1998’de yeniden faaliyete geçti
1998 yılında geniş çaplı bakım, onarım, hatta yenileme çalışmalarından sonra faaliyete geçti.
TÜBİTAK’a bağlı SAGE (Savunma Sanayi Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü) tarafından yerli
roket üretim çalışmaları için kullanılmaktadır.
Faydalanılacak Kaynaklar
1-Havacılık Tarihinde Türkler ( Yavuz KANSU, Sermet ŞENSÖZ, Yılmaz ÖZTUNA)
2-Türkiye’nin İlk Uçak Fabrikasını Kuran Adam Nuri DEMİRAĞ ( Semih İNCEÖZ )
3-Aksiyon Dergisi; 15 – 21 Haziran 1996 Türk Havacılık Sanayii ( H. Nadir BIYIKOĞLU )
4-Ankara; 1991 Etimesgut Uçak Fabrikası ve Endüstrimiz ( Şükrü ER )
AYRICA…
ÇOK ÖNEMLİ BİR BAŞKA TARİHİ GERÇEK
TARİHSEL SIRA İLE ABD-TÜRK HAVACILIK İLİŞKİLERİ
9 Ocak 1929
ABD’li tayyareci Charles Augustus Lindbergh’e T.Ta.C. Murassa Madalyası verilmiştir. “ Şanslı
Lindy ” ve “ Yalnız Kartal ” olarak adlandırılan Amerikalı pilot 1927 yılında Atlas Okyanusunu
tek başına geçen ilk pilot olarak tarihe geçmiştir. (New York-Paris uçuşu) Madalyası annesi
Evangeline Lodge Lindbergh’e T.Ta.C. Başkanı Fuat Bulca tarafından takdim edilmiştir. Bu
konuda Genel Başkan Yardımcısı Şükrü Koçak’ın ön ayak olduğu söylenebilir.
30 Temmuz 1931
Amerikalı pilotlar Yeşilköy Hava Alanına indiler. Vali ve Belediye Başkanının yanı sıra T.Ta.C.
İstanbul Başkanı Hasan Fehmi Bey ve diğer havacılar Amerikalı pilotları karşıladılar.
31 Temmuz 1931
ABD’li pilotlar Russel N. Bordmann ve John L. Polanda Atlantik okyanusunu aşarak İstanbul’a
inmişlerdir. Uzun mesafe rekoru kırarak. T.Ta.C. İst. Şb. Md. Hasan Fehmi Bey Pera Palas
Otelinde kendilerini ziyaret eder. Atatürk Yalova’ya davet eder.
1 Ağustos 1931
Pilot Russel N. Bordmann ve John L. Polanda Yalova’ya Fuat Bulca tarafından getirilirler.
Önce Başbakan İsmet İnönü tarafından 131 pırlanta taşlı T.Ta.C. Murassa madalyaları
havacılara törenle takdim edildi. Ardından Atatürk’le sohbet edildi.
Atatürk New York’tan – İstanbul’a uçan havacılar ile yaptığı konuşmasında,
“Siz gökyüzünde güzel bir yol çizdiniz. Bu geziniz Türk havacılarına da hazırlanmak için büyük
bir isteklenme olacaktır…’’ der…
Atatürk daha sonra akşam ki yemek sırasında sohbette ise:
“Türk ulusunun her şeyin üstünde tapındığı bir şey varsa o da yüksek kahramanlıktır. Bu
sözlerim kuşkusuz bu günkü uyanık Türk gençliğinin kulaklarında yüksek ve etkili yankılar
yapacaktır. Yüksek hasletlerine güvenle baktığım Türk çocuklarından daha az şey
istemem…’’ diye konuşur.
3 Ağustos 1931
ABD’li pilotlar Russel N. Bordmann ve John L. Polanda onuruna İstanbul Pera Palas Otelinde
T.Ta.C. İstanbul Şubesi bir akşam yemeği düzenledi. Yemekte T.Ta.C. İstanbul Şube Yönetim
Kurulu Üyesi Nakiye Hanım ve pilotlar konuşma yaptılar. 9 Ağustos 1931 tarihinde
Amerikalı pilotlar Türkiye’den ayrılmışlardır.
9 Haziran 1932
Amerikalı Mr. Jim (William Robertson) ile Vecihi Hürkuş Ankara civarında meydan
araştırması için uçarlar. Güvercinlik mevkiinde uçuş alanı tespitinde bulunurlar.
1942-43 yılları arasında Nuri Demirağ’ın Yeşilköy’deki Gök Okulu ve Beşiktaş’taki fabrikasını
ziyaret eden Amerikalıların bazıları şunlardır.
Prof. Diyak: Nuri Demirağ ile Türk Amerikan Seyrüsefer Hava Limanı Mukavelesini imzalayan
Amerikalı Profesör.
Mr. William Todd: Amerikan Fotoğraf Servisi Şefi.
Prof. Bills Hum Tington: Amerikan Koleji Müdürü. Prof. Brown ile birlikte Demirağ’ın
tesislerini gezmiştir.
15 Ekim 1943
Amerikalı Prof. Brown; Washington Notrdam Üniversitesi Havacılık Profesörü Türk basınına
yaptığı açıklamada “Bilhassa N. Demirağ Gök Okulundan bahsetmek isterim. Bizim de böyle
okullarımız olmasaydı 2. Dünya Savaşında başarılı olamazdık” demiştir.
26 Mayıs 1944:
Nu.D-38 ilk tanıtım seferini 26 Mayıs 1944 tarihinde İstanbul-Ankara arasında yaptı. Uçağın
yolcuları arasında pilotlar Basri Alev ve Mehmet Altunbay’ın yanı sıra Nuri Demirağ, Tasviri
Efkâr Gazetesi’nin sahibi Ziyat Ebuziyya ve Vatan Gazetesi muhabiri Faruk Fenik
bulunuyordu.
NuD-38 uçağını Ankara’da Güvercinlik Hava alanında karşılayanlar arasında Devlet Hava
Yolları (DHY) Genel Müdürünün yanında bir Amerikalı da bulunmaktaydı. Gazetelere
Amerikalı tayyare uzmanı olarak geçen bu şahıs hakkında her hangi bir bilgiye
ulaşılamamıştır denilmekte. O tarihte niçin ve hangi sıfatla orada bulunmaktadır. Adı bile
öğrenilemeyen Amerikalı uzman kimdir?
21 Eylül 1944
Amerika’nın Ankara Büyükelçisi Laurence Steinhardt 21 Eylül 1944 tarihinde ABD
hükümetine gönderdiği “ Irkçılık-Turancılık ” davasında yargılanan 23 kişi ile ilgili raporunda
sivil uçak sanayini kuran Nuri Demirağ hakkında da bilgiler aktarmaktadır.
9 Kasım 1944
ABD Chicago’da yapılan İlk Sivil Havacılık (ICAO) Toplantısına THK Başkanı Şükrü Koçak
katılmıştır.
23 Şubat 1945
ABD ile Türkiye Cumhuriyeti arasında ilk yardım anlaşması yapılmıştır. ABD Hükümeti TC
Hükümeti’ne ABD Cumhurbaşkanı’nın devir veya tedarikine yetki vereceği savunma
maddelerini, savunma hizmetlerini ve savunma bilgilerini vermeye devam edecektir.
1945 – 1946 yılı :
Hava endüstrisinin yüksek mühendis ihtiyacını karşılamak için THK’nun tavsiyesi ile İTÜ’de
açılmış olan havacılık şubesinden 19 yüksek mühendisten 15’i fabrikalarda vazife almışlardır.
Bunlardan 6 tanesi ABD’ye gönderilmiş ve uzmanlık çalışmalarını tamamlayarak yurda
dönmüşlerdir.
27 Şubat 1946
ABD ile TC arasında imzalanan ikinci anlaşma gereği; ABD 10 milyon dolarlık kredi
verecektir. Bu kredi ABD savunma malzemeleri alımında kullanılacaktır.
4 Haziran 1947
Amerikan Askeri Heyeti başlarında Tümg. Hall olmak üzere (5 kişilik hava subayından oluşan
heyet) THK Etimesgut Uçak Fabrikasını gezmişlerdir.
12 Temmuz 1947
Turuman anlaşması ABD ile TC. Hükümeti arasında imzalanmıştır.
19 Mart 1948
Amerikan Hava Ataşesi Yardımcısı Yüzbaşı Handsinger’e THK’da aldığı eğitim sonucu turizm
uçak pilot lisansı verilmiştir.
13 Şubat 1952
Türkiye NATO üyesi olmuştur.
5 Nisan 1952
THK’nın Ankara Gazi Çiftliği’ndeki Uçak ve Motor Fabrikası yeterli miktarda uçak siparişi
alamadığı için krize girmiş ve 5 Nisan 1952’de yapılan anlaşma ile 4 milyon lira karşılığında
MKE’ye satılmıştır.
Fabrika Yavuz Kansu müdürlüğünde yeniden yapılandırılmıştır.
MKE, THK’nın geliştirdiği aralarında Model 3 olarak yeniden adlandırılan Mehmetçik’in de
bulunduğu 6 ayrı modeli imal etme kararı aldı. Mehmetçik projesinin jet motorlu bir eğitim
uçağı olduğunu hatırlatmakta fayda var…
Aynı yıl ABD’nin Lockheed T-33 tipi jet eğitim uçaklarını Türk Hava Kuvvetleri’ne hibe
etmesiyle projenin uygulanmasından vazgeçildi. 1957 yılına gelindiğinde ABD Yardımının
ön gördüğü koşullar neticesinde yapılan gizli anlaşmalar ile hükümetin emri sonucunda
Türkiye’deki uçak üretimi tamamen durdurulmuştur. Fabrika daha sonraları uçak üretimi
yerine traktör ve çeşitli makine parçaları üretmeye devam etmiştir.
31 Aralık 1953
Amerika ile öğrenci değişim programı kapsamında ilk giden öğrenci grubuna Sabiha Gökçen
başkanlık etmiştir. İkinci heyetin başkanı ise Edibe Sayın – Subaşı (Kutucuoğlu)’dur.
23 Temmuz 1954