AZERBAYCAN CUMHURĠYETĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI AZERBAYCAN DEVLET ĠKTĠSAT ... PDF
Preview AZERBAYCAN CUMHURĠYETĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI AZERBAYCAN DEVLET ĠKTĠSAT ...
AZERBAYCAN CUMHURĠYETĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI AZERBAYCAN DEVLET ĠKTĠSAT ÜNĠVERSĠTESĠ YÜKSEK LĠSANS MERKEZĠ Elyazması hukukunda Nezrin Alizade Tarix kızının “TÜRKĠYE’NĠN DIġ POLĠTĠKASINDA ENERJĠ FAKTÖRÜ” Konusunda YÜKSEK LĠSANS TEZĠ Ġhtisasın Ģifresi ve adı: 060213 Uluslararası ĠliĢkiler ĠhtisaslaĢma: “ Uluslararası ĠliĢkiler ve Diplomasi” Tez DanıĢmanı: Yüksek Lisans Programının Nazim Cafarov Kamil oğlu Rehberi: Siyasi elmler üzre felsefe doktoru Gabil Manafov Nadir oğlu Ġktisat elmleri doktoru, prof. Kafedra müdiri: Fariz Ahmedov Saleh oğlu Ġktisat elmleri üzre felsefe doktoru,doç. BAKÜ - 2015 AZERBAYCAN CUMHURĠYETĠ EĞĠTĠM BAKANLIĞI AZERBAYCAN DEVLET ĠKTĠSAT ÜNĠVERSĠTESĠ YÜKSEK LĠSANS MERKEZĠ “TÜRKĠYE’NĠN DIġ POLĠTĠKASINDA ENERJĠ FAKTÖRÜ” YÜKSEK LĠSANS BĠTĠRME TEZĠ Hazırlayan NEZRĠN ALĠZADE DanıĢman Dr. NAZĠM CAFAROV BAKÜ-2015 ĠÇĠNDEKĠLER KISALTMALAR ................................................................................................... v TABLO LĠSTESĠ ............................................................................................... viii HARĠTA LĠSTESĠ ............................................................................................... ix ÖZET....................................................................................................................... 1 ABSTRACT............................................................................................................ 2 GĠRĠġ....................................................................................................................... 3 I. BÖLÜM TÜRKĠYE’NĠN DIġ POLĠTĠKASI VE ENERJĠ ........................... 8 1.1. Türkiye’nin DıĢ Politika Stratejisi Ve Temel Öncelikleri ..................... 9 1.2. Türkiye’nin Enerji Stratejisini Etkileyen Temel Dinamikler............... 14 1.2.1.Enerjide DıĢa Bağımlılık......................................................................... 15 1.2.2. Geçit Ülke Olması................................................................................... 24 1.2.3. Enerji Güvenliği...................................................................................... 30 II.BÖLÜM TÜRKĠYE – IRAK ĠLĠġKĠLERĠNDE ENERJĠ FAKTÖRÜ............................................................................................................ 35 2.1. Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı................................................... 40 2.2. Son Dönemde GerçekleĢtirilen Petrol ve Doğalgaz AnlaĢmaları.......... 46 III.BÖLÜM TÜRKĠYE – RUSYA ĠLĠġKĠLERĠNDE ENERJĠ FAKTÖRÜ............................................................................................................ 52 3.1. Mavi Akım Doğalgaz Projesi................................................................. 58 iii 3.2. Güney Akım Doğalgaz Projesi.............................................................. 64 IV.BÖLÜM TÜRKĠYE-AZERBAYCAN ĠLĠġKĠLERĠNDE ENERJĠ FAKTÖRÜ ........................................................................................................... 72 4.1. Bakü - Tiflis - Ceyhan Petrol Boru Hattı...............................................76 4.2.Bakü - Tiflis – Erzurum Doğalgaz Boru Hattı ...................................... 84 4.3.Nabucco Projesi........................................................................................ 89 4.4.Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı (TANAP).................................... 94 4.5.Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı (TAP)........................................ 99 V.BÖLÜM TÜRKĠYE-AVRUPA BĠRLĠĞĠ ĠLĠġKĠLERĠNDE ENERJĠ FAKTÖRÜ.......................................................................................................... 103 5.1. Enerji Güvenliği ve Onun Sağlanmasında Türkiye’nin rolü............ 104 5.2. Türkmenistan-Türkiye-Avrupa (Hazar GeçiĢli) Doğalgaz Boru Hattı............................................................................. 111 5.3. Türkiye-Yunanistan-Ġtalya Doğalgaz Boru Hattı ............................. 114 5.4. Son Dönemde ĠliĢkilerin Değerlendirilmesi........................................ 118 SONUÇ................................................................................................................ 121 KAYNAKÇA ...................................................................................................... 129 iv KISALTMALAR AB: Avrupa Birliği ABD: Amerika Birleşik Devletleri ACD: Asya İşbirliği Diyaloğu AET: Avrupa Ekonomik topluluğu AĠOC: Azerbaycan Uluslarası Petrol Şirketi AKP: Adalet ve Kalkınma Partisi AKTÇ: Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu AVROATOM: Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu bcm: metre küp BM: Birleşmiş Milletler BOTAġ: Boru Hatları İle Petrol Taşıma Anonim Şirketi BP: British Petroleum BTC: Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı BTE: Bakü-Tiflis-Erzurum Doğalgaz Boru Hattı DEPA: Yunanistan Devlet Petrol Şirketi DSĠ: Devlet Su İşleri EĠA: Enerji Enformasyon Birimi EĠE: Elektrik İşleri Etüt İdaresi EPDK: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu ESHA: Ev Sahibi Hükümet Anlaşması ETKB: Enerji Tabii Kaynaklar Bakanlığı ETSĠÇ: Ekonomik ve Ticari Stratejik İşbirliği Çerçevesi FYROM: Eski Yugoslavya’nın Makedonya Cumhuriyeti v GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla HA: Hükümetlerarası Anlaşma HASEN: Hazar Strateji Enstitüsü HES: Hirdoelektrik Santral IGB: Yunanistan-Bulgaristan Doğalgaz Boru Hattı Projesi IKBY: Irak Kürt Bölgesel Yönetimi INOGATE: Petrol ve Gaz Nakli Programı IRENA: Uluslarası Yenilenebilir Enerji Ajansı IġĠD: Irak Şam İslam Devleti ITGI: Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Boru Hattı Projesi KEK: Karma Ekonomik Komisyonu KOA: Kafkasya-Orta Asya LNG: Sıvılaştırılmış Doğalgaz MEB: Münhasır Ekonomik Bölgeleri MTA: Maden Tetkik ve Arama NATO: Kuzey Atlantik anlaşması Örgütü OECD: Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü OPEC: Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü ORSĠAD: Organize Sanayi Bölgesi Sanayici İşadamı ve Yönetecileri Derneği PETKĠM: Petrokimya Holding REPA: Türkiye Rüzgar Enerjisi Potansiyel Atlası RF: Rusya Federasyonu SOCAR: Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SSCB: Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği TANAP: Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı vi TAP: Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı TBMM: Türkiye Büyük Millet Meclisi TC: Türkiye Cumhuriyeti TPAO: Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı TPĠC: Türk Uluslararası Petrol Şirketi UEA: Uluslararası Enerji Ajansı UAEK: Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu ÜDĠK: Üst Düzey İşbirliği Konseyi YHSĠK: Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi YĠD: Yap-İşlet-Devret vii TABLO LĠSTESĠ Tablo 1.2.1.1. Türkiye Enerji Tüketiminin Kaynaklara Göre Dağılımı............ 18-19 Tablo 1.2.1.2. Türkiye'nin yenilenebilir enerji kaynakları potansiyeli ve kullanım durumu ............................................................................................................. 19-20 Tablo 3.1.1. Rus Gazının Türk Pazarındaki Payının Yıllara Göre Dağılımı.......... 62 Tablo 4.1.1. BTC boru hattı projesine dahil olan devletler ve hisseleri................. 78 Tablo 4.3.1. Nabucco Hat Uzunlukları................................................................... 90 viii HARĠTA LĠSTESĠ Şekil 1.2.1.1. Türkiye Rüzgar Atlası (Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü )....21 Şekil 2.1.1. Kerkük-Yumurtalık Petrol Boru Hattı (Irak-Türkiye Ham Petrol Boru Hattı) .......................................................................................................................42 Şekil 3.1.1. Mavi Aım Doğalgaz Boru Hattı.........................................................60 Şekil 3.2.1. Güney Akım Doğalgaz Projesi............................................................65 Şekil 3.2.2. Güney Akım Açık Deniz Doğalgaz Boru Hattı ................................67 Şekil 4.1.1. Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı güzergahı.......................80 Şekil 4.2.1. Bakü-Tiflis-Erzurum doğalgaz boru hattı güzergahı...........................86 Şekil 4.3.1. Nabucco boru hattı..............................................................................90 Şekil 4.4.1. Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı....................................................95 Şekil 4.5.1. Trans Adriyatik Doğalgaz Boru Hattı.................................................99 Şekil 5.2.1. Türkmenistan-Türkiye-Avrupa (Hazar Geçişli) Doğalgaz Boru Hattı güzergahı ..............................................................................................................113 Şekil 5.3.1. Türkiye-Yunanistan-İtalya Doğalgaz Boru Hattı güzergahı .............115 ix TÜRKĠYE’NĠN DIġ POLĠTĠKASINDA ENERJĠ FAKTÖRÜ ÖZET Enerji yaĢamımızın tüm alanlarında ihtiyaç duyulan en önemli faktörlerden biridir. Bu faktör hem enerji zengini olan hem de enerjiye ihtiyaç duyan ülkeler tarafından enerji politikalarının belirlenmesinde kendini farklı Ģekilde göstermektedir. Türkiye de enerjiye ihtiyaç duyan bir ülke gibi yeni dıĢ politika doktrinini belirlerken bu faktör doğrultusunda yeni enerji stratejisini ve onun temel prensiblerini belirlemeye çalıĢmıĢtır. Bu ilkeler ekseninde dıĢ poltika doktrinini yürütmeye çalıĢan Türkiye sahip olduğu jeostratejik özelliklerinden kendi yararının sağlanması için istifade etmeye çalıĢmıĢ, gerçekleĢen ve gerçekleĢmesi planlanan enerji projelerine destek vermekle enerji terminalinin ana arteri olmak yolunda olumlu imaj geliĢtirmeye nail olmuĢtur. Bu çalıĢmada, Türkiye’nin dıĢ politika doktrininde enerji faktörünün oynadığı temel rol çerçevesinde ileri sürülen enerji stratejisi doğrultusunda Türkiye’nin enerji politikasını etkileyen temel dinamikler ve onların yaratdığı sorunların giderilmesi, Türkiye’nin enerji bağlamında dıĢa olan bağımlılığının azaltılması için ülkelerle gerçekleĢtirdiği proaktif bölgesel ve çok boyutlu enerji iliĢkileri ele alınarak incelenmiĢtir. Anahtar kelimeler: Türkiye, Enerji Stratejisi, Enerji ĠliĢkileri, Enerji Projeler 1
Description:The list of books you might like
