ANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ Doktora Tezi Ömer KORKUT

247 Pages·2007·1.55 MB·Turkish

TC.
ANKARAÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLERENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK(TİCARET HUKUKU)
ANABİLİMDALI
ANONİM ŞİRKETLERDE
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ
Doktora Tezi
Ömer KORKUT
Ankara-2006
TC.
ANKARAÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLERENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK(TİCARET HUKUKU)
ANABİLİMDALI
ANONİM ŞİRKETLERDE
İNANÇLI YÖNETİM KURULU ÜYELİĞİ
Doktora Tezi
Ömer KORKUT
Tez Danışmanı
Doç. Dr. İsmail KIRCA
Ankara-2006
İÇİNDEKİLER
KISALTMALAR ---------------------------------------------------------------------------------------------------IX
BİBLİYOGRAFYA ------------------------------------------------------------------------------------------------XI
GİRİŞ
I.KONUNUNTAKDİMİ 1
II.KONUNUNAMACIVESINIRLANDIRILMASI 1
III.İNCELEMEPLÂNI 3
BirinciBölüm
ANONİMŞİRKETLERDEİNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİKAVRAMI,İŞLEYİŞİVE
ORTAYAÇIKIŞSEBEPLERİ
§1.KAVRAM VEİŞLEYİŞ 5
I.TANIMVETERMİNOLOJİ 5
II.BAĞIMLIVEİNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİİLİŞKİSİ 9
A.BAĞIMLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİKAVRAMIVETÜRLERİ 9
1.Kavram 9
2.Türleri 11
a.KonzernlerdeBağımlıYönetimKuruluÜyesi 11
b.TüzelKişiPaySahibiniTemsilEdenYönetimKuruluÜyesi 12
c.KamuTüzelKişileriniTemsilEdenYönetimKuruluÜyesi 14
d.PaySahibiGruplarınıTemsilEdenYönetimKuruluÜyesi 15
e.İnançlıYönetimKuruluÜyesi 18
3.BağımlıYönetimKuruluÜyeliğineİlişkinÇeşitliTasnifler 18
a.KonzernlerdenHareketleYapılanTasnif 18
b.MenfaatSahiplerindenHareketleYapılanTasnif 20
c.İnançlıYönetimKuruluÜyeliğindenHareketleYapılanTasnif 20
d.KendiTasnifimiz 21
B.BAĞIMLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİTÜRLERİİÇİNDEİNANÇLIYÖNETİM
KURULUÜYELİĞİNİNYERİ 22
1.İnançlıYönetimKuruluÜyeliğininDiğerBağımlıYönetimKuruluÜyeliğiTürlerinden
AyrıldığıNoktalar 22
2.İnançlıYönetimKuruluÜyeliğiTürleri 24
a.FiilîKonzernlerdeBağımlıYönetimKuruluÜyesi 25
b.TüzelKişiPaySahibiniTemsilEdenİnançlıÜye 25
c.HâkimPaySahibiniTemsilEdenYönetimKuruluÜyesi 26
III.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİYÖNTEMİNİN İŞLEYİŞİ 27
A.İNANÇLIYÖNETİMSÖZLEŞMESİNİNYAPILMASI 27
B.İNANÇLIÜYENİNYÖNETİMKURULUNASEÇİLMESİ 28
1.İnançlıPayDevriyle 29
2.OySözleşmesiyle 30
C.KİŞİSELMENFAATLERİNYÖNETİMKURULUNDATEMSİLİVEKORUNMASI 31
§2.ORTAYAÇIKIŞSEBEPLERİ 32
I.KİŞİSELMENFAATLERİNKORUNMASI 33
II.MENFAATSAHİBİNİNKİMLİĞİNİGİZLEME İHTİYACI 34
III.MENFAATSAHİBİNİNYÖNETİMKURULUÜYESİOLMAK
İSTEMEMESİ 34
IV. MENFAATSAHİBİNİNSORUMLULUKTANKURTULMAİSTEĞİ 35
V.MEVZUATTAYERALANSINIRLAMALAR 36
A.TÜRKTİCARETKANUNU’NDA 36
1.YönetimKuruluÜyeliği İçinArananNiteliklerİtibariyle 36
2.TüzelKişiPaySahibineGetirilenSınırlamalar 40
B.SPKKURUMSALYÖNETİM İLKELERİ’NDEÖNGÖRÜLEN ŞARTLAR 43
C.BANKACILIKKANUNU’NDAYERALANSINIRLAMALAR 43
D.VATANDAŞLIKVEYERLEŞİMYERİŞARTI 44
E.ESASSÖZLEŞMEDEÖNGÖRÜLENKAYITLAR 46
İkinciBölüm
İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİYÖNTEMİNİNGEÇERLİLİĞİSORUNU
§3.KİŞİLİK HAKLARINI SINIRLANDIRIPSINIRLANDIRMADIĞI
AÇISINDAN 48
§4.MUVAZAA VE KANUNA KARŞI HİLE TEŞKİLEDİPETMEYECEĞİ
AÇISINDAN 50
I.MUVAZAA 50
II.KANUNAKARŞIHİLE 51
§5ŞİRKETLER HUKUKUAÇISINDAN 53
I.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİNİNGEÇERLİLİĞİ 53
II
A.ALMANHUKUKUNDA 54
B.İSVİÇREHUKUKUNDA 54
1.MahkemeKararlarında 55
2.DoktrindekiGörüşler 56
a.AleyhtekiGörüşler 56
b.LehtekiGörüşler 57
C.TÜRKHUKUKUNDA 61
II.İNANÇLIÜYEYEVERİLEBİLECEKTALİMATLAR 63
A.GENELOLARAK 63
B.İNANÇLIÜYEYEVERİLEBİLECEKTALİMATLARINSINIRI 69
1.KanunaveEsasSözleşmeHükmüneAykırıOlmamak 69
2.ŞirketinMenfaatineAykırıOlmamak 70
3.TakdirYetkisiKapsamındaOlmak 71
4.DevredilemeyenYetkilereİlişkinOlmamak 73
ÜçüncüBölüm
İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİNİNGÖRÜNÜMBİÇİMLERİVEUYGULAMASI
§6.GÖRÜNÜM BİÇİMLERİ 77
I.GENELOLARAK 77
II.AÇIKVEYAGİZLİİNANÇLIÜYELİK 78
A.AÇIKİNANÇLIÜYELİK 78
B.GİZLİİNANÇLIÜYELİK 79
§7.FARKLIYAPIDAKİANONİM ŞİRKETLERDE İNANÇLI YÖNETİM
KURULUÜYELİĞİUYGULAMASI 82
I.TEKORTAKLIANONİMŞİRKETLERDE 82
II.AİLETİPİANONİMŞİRKETLERDE 85
III.KONZERNLERDE 87
IV. JOİNT-VENTURE’LARDA 89
V.HALKAAÇIKANONİM ŞİRKETLERDE 90
VI. KURUMSALYÖNETİMİLKELERİNİNUYGULANDIĞIANONİM
ŞİRKETLERDE 91
A.KAMUYAAÇIKLANMASIGEREKENBİLGİLERBAKIMINDAN 92
III
B.YÖNETİMKURULUÜYELİĞİTÜRLERİBAKIMINDAN 92
1.İcradaGörevliOlanveOlmayanYönetimKuruluÜyeleri 93
a.İcradaGörevliYönetimKuruluÜyeleri 94
b.İcradaGörevliOlmayanYönetimKuruluÜyeleriVeKomiteler 94
2.BağımsızYönetimKuruluÜyeleri 95
DördüncüBölüm
İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİNDETARAFLARARASINDAKİİLİŞKİLER,
ÖZELLİKLEİNANÇLIYÖNETİMSÖZLEŞMESİ
§8.TARAFLAR ARASINDAKİHUKUKÎİLİŞKİLERE GENELBAKIŞ 99
I.GENELOLARAK 99
II.MENFAATSAHİBİİLEANONİMŞİRKETARASINDAKİİLİŞKİ 99
III.ANONİMŞİRKETİLEİNANÇLIÜYEARASINDAKİİLİŞKİ 100
IV. MENFAATSAHİBİİLE İNANÇLIÜYEARASINDAKİİLİŞKİ 101
A.SÖZLEŞMEİLİŞKİSİ 102
B.ORGANİLİŞKİSİ 102
1.ŞeklîOrganİlişkisi 103
2.MaddîOrganİlişkisi 104
3.FiilîOrganİlişkisi 105
§9.İNANÇLI YÖNETİM SÖZLEŞMESİ 105
I.KAVRAMVEUNSURLAR 105
II.TARAFLARI 106
A.MENFAATSAHİBİ 106
1.PaySahibi 107
2.ÜçüncüKişi 109
B.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYESİ 110
III.ŞEKLİ 111
IV. HUKUKÎNİTELİĞİ 112
A.GENELOLARAK 112
B.İNANÇLIİŞLEMNİTELİĞİ 113
1.İnançlıİşleminUnsurlarıBakımından 114
2.İnançlıİşleminTürleriBakımından 115
C.VEKÂLETSÖZLEŞMESİNİTELİĞİ 117
IV
D.DEĞERLENDİRME 121
E.İNANÇLIYÖNETİMSÖZLEŞMESİNİNBENZERSÖZLEŞMELERLE
KARŞILAŞTIRILMASI 123
1.HizmetSözleşmesiyle 123
2.HâkimiyetSözleşmesiyle 125
3.Yönetim(Management)Sözleşmesiyle 126
V.TARAFLARINBORÇLARI 128
A.MENFAATSAHİBİNİNBORÇLARI 129
1.YönetimKuruluÜyesininSeçilmesiniSağlama 129
2.İnançlıÜyeninUğradığıZararlarınTazmini 129
a.GenelOlarak 130
b.SorumlulukSigortasıAracılığıylaTazmin 131
3.ÜcretÖdeme 133
B.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYESİNİNBORÇLARI 133
1.TalimatlaraUymaBorcu 133
a.GenelOlarak 134
b.İnançlıÜyeninHangiTalimatlaraUyacağıSorunu 134
2.ÖzenveSadakatBorcu 136
3.BilgiVermeBorcu 136
4.SırSaklamaBorcu 138
5.DiğerBorçlar 139
VI. SÖZLEŞMENİNSONAERMESİ 140
A.SONAERMESEBEPLERİ 140
B.SONUÇLARI 141
1.İnançlıOlarakDevredilenPaylarınİadesi 141
2.İnançlıÜyeninZararlarınınTazmini 142
3.İnançlıÜyeninYönetimKuruluÜyeliğindenAyrılması 142
BeşinciBölüm
İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİNDENKAYNAKLANANÇIKARÇATIŞMALARI
§10.ANONİM ŞİRKETLERDE MENFAATLER DENGESİVE ŞİRKET
MENFAATİKAVRAMI 145
I.GENELOLARAK 145
II.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİUYGULAMASINDAŞİRKET
MENFAATİNİNYERİ 146
V
A.ŞİRKETMENFAATİNİNÖNCELİĞİİLKESİ 146
B.ŞİRKETMENFAATİKAVRAMININBELİRSİZLİĞİSORUNU 147
C.ŞİRKETMENFAATİKAVRAMINISOMUTLAŞTIRMAKİÇİN
KULLANILABİLECEKÖLÇÜTLER 148
1.ŞirketinAmacıveKonusu 149
2.ŞirketinDeğerininArtırılması 150
3.PaySahiplerininMenfaati 151
4.FarklıÇıkarlarınDeğerlendirilmesiyleBirSonucaVarılması 152
§11.İNANÇLI YÖNETİM KURULUÜYELİĞİNDENKAYNAKLANAN
MENFAATÇATIŞMALARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ 153
I.ANONİM ŞİRKETLERDEKİMENFAATÇATIŞMALARI 153
II.İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYELİĞİNDENKAYNAKLANAN
MENFAATÇATIŞMALARI 157
III.MENFAATÇATIŞMALARINDAİNANÇLIÜYENİN ŞİRKETZARARINA
İŞLEMYAPMASINIÖNLEMEYEYÖNELİKÇÖZÜMLER 157
A.MADDİDENETİM 158
B.ÇIKARÇATIŞMASINAKONUİŞLEMİNONANMASIŞARTI 159
C.GÖRÜŞMELEREKATILMAYASAĞI 161
D.KAYYIMTAYİNİ 161
E.KURUMSALYÖNETİMİLKELERİNİNUYGULANMASI 162
1.BağımsızYönetimKuruluÜyeleri 162
2.Komiteler 162
3.Şeffaflık 164
F.KUSURKARİNESİveÖZENYÜKÜMÜNÜNAĞIRLAŞTIRILMASI 164
G.İSTİFAVEAZİL 165
IV. MENFAATSAHİBİİLE ŞİRKETİNÇIKARLARININUZLAŞTIRILMASI
ARAÇLARI 166
V.YÖNETİMKURULUÜYELERİNİNSORUMLULUKSİGORTASININ
MENFAATÇATIŞMALARINAETKİSİ 167
A.GENELOLARAKYÖNETİMKURULUÜYELERİNİNSORUMLULUKSİGORTASI
168
B.SORUMLULUKSİGORTASININÇIKARÇATIŞMALARINAETKİSİ 169
VI
AltıncıBölüm
İNANÇLIYÖNETİMKURULUÜYESİVEMENFAATSAHİBİNİNHUKUKÎ
SORUMLULUKLARI
§12. İNANÇLI ÜYENİNSORUMLULUĞU 171
I.SORUMLULUĞUNNİTELİĞİBAKIMINDANÖZELLİKARZEDEN
DURUMLAR 171
A.SORUMLULUKŞARTLARIBAKIMINDAN 171
1.Zarar 172
2.HukukaAykırılık 172
a.GenelOlarak 172
b.HukukaAykırılığınOrtadanKaldırılması(MağdurunRızası) 172
i.ŞirketadınaAçılanSorumlulukDavasında 173
ii.MenfaatSahibininPaySahibiveyaAlacaklıSıfatıylaAçtığıSorumluluk
Davalarında 175
3.UygunİlliyetBağı 176
4.Kusur 176
B.MÜTESELSİLSORUMLULUKBAKIMINDAN 177
II.SORUMLULUKHÂLLERİNEÖRNEKLER 180
A.SADAKATYÜKÜMLÜLÜĞÜNÜNİHLÂLİ 180
1.İnançlıÜyeninSadakatYükümlülüğü 181
2.SadakatYükümlülüğününÖzelHâlleri 183
a.SırSaklamaYükümlülüğü 184
b.RekabetYasağı 187
c.GörüşmelereKatılmaYasağı 188
B.ÖZENYÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN İHLÂLİ 189
C.PAYSAHİPLERİNEEŞİTDAVRANMAYÜKÜMLÜLÜĞÜNÜNİHLÂLİ 191
III.İNANÇLIÜYENİN İBRASI 193
IV. SORUMLULUKDAVASI 196
A.AZINLIKPAYSAHİPLERİNİNDAVAHAKKI 196
B.MENFAATSAHİBİNİNDAVAHAKKI 197
§13. MENFAATSAHİBİNİNSORUMLULUĞU 198
I.GENELOLARAK 198
II.SORUMLULUĞUNDAYANAKLARI 202
A.FİİLÎORGAN 202
VII
B.SADAKATYÜKÜMLÜLÜĞÜ 206
C.HÂKİMİYETİLİŞKİSİ 208
1.HâkimŞirketinSorumluluğunaİmkânVerenKanunîDüzenlemeler 210
2.HâkimŞirketinTüzelKişiOlarakOrganÜyelerininFiilleriSebebiyleSorumluluğu211
3.HâkimŞirketinYardımcıKişiKonumundakiBağımlıYönetimKuruluÜyeleri
SebebiyleSorumluluğu 214
4.HâkimŞirketinGüvenSorumluluğu 214
SONUÇ --------------------------------------------------------------------------------------------------------------217
VIII