Anonim Şirket Hisse Senetleri Üzerinde Kurulan İntifa Hakkının Kapsamı

14 Pages·2017·0.89 MB·Turkish

PART
16
GÜLİN AKBABA, BEGÜM YILMAZ
The Scope of the
Usufructary Right
Established on the Joint-
Stock Company Shares
Certificates
Anonim Şirket Hisse Senetleri
Üzerinde Kurulan
İntifa Hakkının Kapsamı
ABSTRACT ÖZET
The usufructary right, which gives beneficial Sahibine bir şey üzerinde tam yararlanma yet-
owner full enjoyment, may be established on kisi tanıyan intifa hakkı, anonim şirketlerde his-
the joint-stock company share certificates. se senetleri üzerinde kurulabilmektedir. Anonim
The beneficial owner has property and man- şirket hisseleri üzerinde intifa hakkı sahibinin
agement rights. As property rigths, the ben- malvarlığı ve yönetimsel hakları bulunmakta-
eficial owner is entitled to benefit from share dır. Malvarlığı hakkı olarak, intifa hakkı sahibinin
of profits and legal sums. Regarding the right paya düşen kar payı ve hukuki semerelerden
to participate in the management, the ben- yararlanabilme hakkı mevcuttur. Yönetime ka-
eficial owner has right to file a case aganist tılma hakkına ilişkin olarak ise, intifa hakkı sa-
general assembly resolutions, right to attend hibinin oy hakkı ve bunun uzantısı olarak genel
general meetings, receive information and in- kurul kararlarına karşı iptal davası açma hakkı,
spection in accordence with the right to vote. genel kurul toplantısına katılma hakkı, bilgi alma
At this point, in relation to managing rights of ve denetleme hakkı söz konusudur. Bu nokta-
the beneficial owner of the usufructary right da, hisse senetleri üzerinde tesis edilen intifa
established on the share, it is contradictive in hakkı sahibinin yönetimsel hakları bakımından,
doctrine whether whether the owner or the yönetime malikin mi yoksa intifa hakkı sahibinin
beneficial owner wil will exercise these rights. mi katılacağı sorunu doktrinde tartışmalı mese-
In this study, the conflict between the owner’s lelerden biri olmuştur. Bu çalışmada, intifa hakkı
and beficiary’s rights will be discussed. sahibiyle malikin çatışan hakları ele alınacaktır.
GSI | 235
ARTICLETTER.indd 235 11.12.2017 00:08
P
A
R
T
16
KEYWORDS: Joint-Stock Company, Usu- ANAHTAR KELIMELER: Anonim Ortaklık,
fructary Right, Scope of the Usufructary Right, İntifa Hakkı, İntifa Hakkının Kapsamı, İntifa Hak-
Establishment of Usufructary Right, Rights of kının Kurulması, İntifa Hakkı Sahibinin Yetkileri
Beneficial Owner
I. INTRODUCTION I. GIRIŞ
N ACCORDENCE WITH THE LATEST ECONOMIC DEVELOP- ON YILLARDAKI EKONOMIK GELIŞMELERLE BIRLIK-
ments, the rights arising from joining the partner- te, ortaklığa katılımdan kaynaklanan haklar,
ship especially from joint-stock company shares, özellikle anonim ortaklık paylarından doğan
have importance for real and legal persons’ assets. haklar, gerçek ve tüzel kişilerin malvarlıkla-
The shares of join-stock company not only gives rında önem arz etmektedir. Anonim ortaklık
the owner property and personal rights but also be- payları, sahibine malvarlığına ilişkin ve kişisel
come subject to different legal transaction such as usu- bir takım haklar sağlamakla birlikte, intifa hakkı kurul-
fructary right. ması gibi, birçok hukuki işleme konu olabilmektedirler.

The usufructary right, as right in rem, provides benefi- Ayni bir hak olan intifa hakkı, sahibine bir şey üzerinde
cial owner full enjoyment on the subject matter. Turkish tam yararlanma yetkisi sağlar. 4721 sayılı Türk Medeni
Civil Code no. 4721 provides that the usufructary right Kanun’unda (“TMK”) düzenlenmiş olan intifa hak-
may be established on movables, immovables and and kının; taşınırlar, taşınmazlar ve haklar üzerinde tesis
rights. The establishment of usufructary rights on the edilebileceği belirtilmiştir. Anonim şirket hisseleri üze-
joint stock company share is stated in the related articles rinde ise intifa hakkı tesisi edilebileceği gerek 4721 sayılı
of Turkish Civil Code and accepted in High Court deci- TMK’nın ilgili maddeleri gerekse de Yüksek Mahkeme
sions.1 A negotiable instrument such as share certificate kararları ile de sabittir.1 Anonim şirket payları üzerinde
may be the object that the usufruct rights on the joint- intifa hakkı kurulan nesne, hisse senedi gibi bir kıymetli
stock company shares to be established. It is possible evrak olabilir. Hisse senetleri üzerinde 6102 sayılı Türk
to establish both statutory usufruct in accordence with Ticaret Kanunu’nda (“TTK”) hüküm altına alındığı
Turkish Commercial Code no. 6102 and contractual usu- üzere kanuni intifa kurulabileceği gibi, TMK’da öngö-
fruct in accordence with Turkish Civil Code on the joint- rülmüş olan akdi intifalar da kurulabilir.
stock shares.
Bu çalışmada, hisse senetleri üzerinde intifa hakkından
In this study, firstly the usufructary right on the share genel olarak bahsettikten sonra, anonim şirketler hisse
certificates will be explained in general and afterwards senetleri üzerinde kurulan intifa hakkının kapsamı ele
the scope of the right will be discussed. This matter will alınacaktır. Bu husus malvarlığı ve yönetimsel haklar
be handled separately as property rights and manag- açısından iki ayrı kısımda ele alınacaktır. Yönetimsel
ing rights. The limitation to the rights of owner by the hakların intifa hakkı sahibinin malikin yetkilerini sınır-
managing rights of the beneficiary is still a contradictive landırması hususu bugün için hala tartışmalı konular-
issue today. At the last section, which rights the benefi- dan biridir. Son bölümde, oy hakkı kullanımı için geti-
ciary and the owner can use will be discussed besides the rilen açık hüküm dışında, intifa hakkı sahibiyle malikin
explicit provision of right to vote. hangi yetkileri kullanabileceği konusu tartışılacaktır.
II. THE USUFRUCTARY RIGHT ESTABLISHED ON II. HISSE SENETLERI ÜZERINDE INTIFA HAKKI
THE SHARE CERTIFICATES
A. GENEL OLARAK INTIFA HAKKI
A. THE USUFRUCTARY RIGHT IN GENERAL
Eşya Hukuku çerçevesinde intifa hakkı sahibine, başka-
Within the scope of property law, the usufructary right sına ait bir malvarlığı üzerinde en geniş şekilde yararlan-
provides the widest possession of property to the ben- ma imkânı sağlayan bir irtifak hakkıdır. İntifa hakkının
eficiary, which belongs to someone else. The full enjoy- tanıdığı mutlak yararlanma, intifa konusunun özdeğe-
ARTICLETTER | WINTER 2018
ARTICLETTER.indd 236 11.12.2017 00:08
ment arising from usufructary right includes the use of rine zarar vermeksizin, ürünlerini, gelirlerini elde etme
it, as long as right to obtain its products, income, with- hakkı olduğu kadar, onu kullanmayı da kapsar. İntifa
out harming the eigenvalue of the usufruct. The right of hakkı, temelde bir eşya hukuku düzenlemesidir.(TMK
usufruct is basically a property law regime (Article 794- 794-795) İntifa hakkı taşınırlar, taşınmazlar, haklar veya
795 of Code no. 4721). It can be established on movable, bir malvarlığı üzerinde kurulabilir. TMK hükümleri ge-
immovable, rights or property. It provides the right and reğince aksine düzenleme olmadıkça bu hak, sahibine
power to take full advantage of the subject matter, un- konusu üzerinde tam yararlanma hak ve yetkisi sağlar.
less otherwise provided in accordance with the provi-
sions of the Turkish Civil Code. Anonim şirket hisseleri bakımından intifa hakkı
TTK’da düzenlenmiştir. Buna göre, intifa hakkı, içerik
The usufruct is regulated in the Turkish Civil Code in re- ve kapsam itibariyle, hak sahibine intifa hakkı süresince
spect of joint stock companies’ shares. Accordingly, the şirket paylarından doğan ekonomik ve düzenli haklar-
usufruct, in terms of content and scope, gives the right dan yararlanma hakkı verir.2 Paylar üzerine kurulan in-
to benefit from economic and regular rights arising from tifa hakkı kanundan veya sözleşmeden kaynaklanabilir.
the shares of the company during the usufruct.2 The Sermaye payı üzerinde intifa hakkı kurulmasında ise,
usufructary right established on the share certificates esas sermaye payının devrine ilişkin hükümler uygu-
may arise from the law or contract. In the case of es- lanır. TTK’ın ilgili hükmü uyarınca, bir anonim şirketi
tablishment of usufructary right over the capital share, kendi hisselerinin %10’undan fazlasını iktisap edeme-
provisions related to transfer of the main capital share yeceği hususu intifa hakkı bakımından da geçerli olması
shall be applied. According to the relevant provision of nedeniyle söz konusu irtifak hakkı sınırlamaya tabiidir.
Turkish Commercial Code (TTK), the usufructary right (TTK 379)
is subject to the limitation, since the limitation for a
joint stock company to not to acquire more than 10% of
its own shares is also applicable for the usufruct (Article
379 of Turkish Commercial Code).
GSI | 237
ARTICLETTER.indd 237 11.12.2017 00:08
P
A
R
T
16
Company shares that are of economic value may be sub- Ekonomik değeri olan şirket payları intifa hakkına konu
ject to usufruct3 and it is not necessary that the share is olabilir3 ve pay üzerinde intifa hakkının kurulabilmesi
attached to a bill for the usufruct to be established on the için payın herhangi bir senede bağlanmış olması şart
share.4 For instance, it is possible that the basic share değildir.4 Örneğin, çıplak payın da intifa hakkına konu
may be subject to the usufruct. The beneficiary of the olabilmesi mümkündür. İntifa hakkı sahibi, intifanın
right of usufruct may request the transfer of the subject başlangıcını izleyen üç (3) ay içinde, hakkın konusu olan
matter and negotiable instruments to him within three alacağın ve kıymetli evrakın kendisine devrini isteye-
(3) months following the beginning of the usufruct. At bilir. Şu halde, hisse senedi üzerindeki intifa hakkının
this point, delivery is an obligation for the establishment tesisi için teslim şarttır.5 Belirtilmelidir ki, anonim şir-
of usufructary right on the shares.5 It should be noted ketlerde, pay üzerinde intifa hakkı kurulabilmesi için,
that, in joint stock companies, it is not obligatory to at- hakkın hisse senedine bağlanması zorunlu değildir. Pa-
tach the right to a share in order to have usufruct rights. yın kendisi de intifa hakkının konusu olabilir.
The share itself may be the subject to usufruct.
Bununla birlikte uygulamada sıklıkla karıştırılan kav-
However, it is worth mentioning that the usufruct shares ramlar olan, intifa senetleri ile anonim şirketlerin his-
and the usufructary right on the joint stock companies seleri üzerinde kurulan intifa hakkının aynı anlama
shares, which are frequently mistaken in practice, do not gelmediğini, intifa senetlerinin şirket ile senet sahibi
mean the same, and the usufruct shares are based on a arasında akdedilen bir sözleşmeye dayanmakta olduğu-
contract between the company and the shareholder. The nu belirtmekte fayda görmekteyiz. Pay üzerinde intifa
main difference between usufructary rights on company hakkı kavramının intifa senetleri ile asıl farkı, intifa hak-
shares and usufruct shares is that the beneficial owner kı sahibinin oy kullanma, bilgi alma, iptal davası açabil-
has rights such as voting, receiving information, filing a me, kâr payı alma haklarına sahip olması, intifa senedi
cancellation case, right to receive dividends while usu- sahiplerinin oy kullanma hakkı gibi yönetime katılmaya
fruct shareholders do not have such management rights. dair haklarının mevcut olmaması noktasında görülmek-
ARTICLETTER | WINTER 2018
ARTICLETTER.indd 238 11.12.2017 00:08
On the other side, the usufruct shares give the owners to tedir. İntifa senetleri ise, sahiplerine şirketin tasfiyesin-
purchase the bonds issued by the company as well as the den sonra ortaya çıkan net kazanç ve sermaye hakları
rights of net profits and capital that arise after the liqui- yanında, şirket tarafından ihraç edilecek senetlerin alı-
dation of the company. mına da hak kazandırmaktadır.
B. ESTABLISHMENT OF THE USUFRUCTARY B. HISSE SENETLERI ÜZERINDE INTIFA HAKKI
RIGHTS ON THE SHARE CERTIFICATES KURULMASI
Establishment of the usufruct on the share certificates Hisse senedi üzerine intifa hakkı tesisi intifa hakkının
finalise after the usufruct is entered in the company’s şirketin pay defterine işlenmesiyle gerçekleşir. 6762
book of shares. Since there was no regulation related to sayılı Türk Ticaret Kanunu zamanında bu konuyla ilgi-
this issue in the time of the Turkish Commercial Code li bir düzenleme mevcut olmadığı için, doktrinde intifa
no. 6762, there were opinions that the right of usufruct hakkının pay defterine kaydedilmeyen bir hak olduğuna
was a right not registered in the book of shares. Later, dair görüşler mevcut idi. Daha sonra 6102 sayılı TTK’nın
with the new rule added to the article 499 of the Turk- 499. maddesine eklenen “Şirket senede bağlanmamış
ish Commercial Code numbered 6102 as “the company pay ve nama yazılı pay senedi sahipleriyle, intifa hakkı
shall record the owners of uncertificated shares and reg- sahiplerini ad, soyad, unvan ve adresleriyle pay defteri-
istered shares and benefical owners with their names, ne kaydeder.” hükümle, bu tartışma ortadan kalkmıştır.
surnames, titles and addresses”, this debate has ended. Bugün, artık intifa hakkı pay defterine kaydedilmekte-
Today, the usufruct is registered in the book of shares. dir. Yapılan değişiklik özellikle pay senedi düzenlenme-
The amendment is especially important in joint stock miş anonim şirketlerde önem arz etmektedir. Zira pay
companies which have not issued share certificates. Be- senetlerinin mevcut olması hâlinde, bu senetler ayni
cause, in case of share certificates, these certificates are hakların kurulması ve devri veya zilyetliğin devri ile ger-
finalized by the establishment and the transfer of the çekleştirilmektedir. Ancak pay senedi düzenlenmemiş
rights in rem or by the transfer of possession. However, olması hâlinde ise bu işlemler pay defterine işlenmek
if the share certificate is not issued, these transactions suretiyle gerçekleştirilmektedir. Netice itibariyle bu
are finalised when entered in the book. As a result, a pro- değişikle üçüncü kişilere karşı bir koruma tesis edilmiş
tection for the third parties is being established. olmaktadır.
In principle, the establishment of usufructary rights on Anonim şirketlerde pay üzerinde intifa hakkı tesis edil-
joint-stock company shares is based on a statutory pro- mesi, kural olarak bir kanun hükmüne ya da hukuki işle-
vision or legal process. However, in exceptional cases me dayanmaktadır. Bununla birlikte, istisnai durumlar-
the usufruct on the share can also be established by a da pay üzerinde intifa hakkı bir mahkeme kararı ile de
court decision.6 In case of the establishment of the usu- kurulabilir.6 Sermaye payı üzerinde intifa hakkı kurul-
fruct right on the capital share, provisions regarding the masına, esas sermaye payının geçişine ilişkin hükümler
transfer of the capital share are applied. uygulanmaktadır.
1. Establishment of the Usufruct on the Bearer 1. Hamiline Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Intifa
Shares Certificates Hakkı Kurulması
Bearer share certificates must be delivered to the ben- Hamiline yazılı hisse senetlerinin, lehine intifa hakkı
eficiary whom the right will be established in favor of. tanınacak kişiye teslimi gerekir. Buna göre, intifa hakkı-
Accordingly, promissory and dispositive transactions nın hukuki bir işlemle kurulabilmesi için borçlanma ve
are sufficient for the usufruct rights to be established. tasarruf işlemleri kâfidir. Taraflar, teslimin intifa hakkı
The parties must have agreed that the delivery has been tesisi amacıyla yapıldığı konusunda anlaşmış ve teslim
made for the purpose of the usufruct and must clarifiy nedenini açıklığa kavuşturmuş olmalıdırlar. Bu şart, ya-
the reason for the delivery. This condition is provided zılı bir devir akdi ya da üçüncü kişilere karşı etkili olmak
by a written contract for the transfer or by a registration üzere senet üzerine malik tarafından intifa kaydı konul-
for the usufruct by the owner to be effecttive against the ması ile sağlanır.
third party.
GSI | 239
ARTICLETTER.indd 239 11.12.2017 00:08
P
A
R
T
16
2. Establishment of the Usufruct on the Regis- 2. Nama Yazılı Pay Senetleri Üzerinde Intifa
tered Shares Hakkı Kurulması
In order to establish the rights on the registered share, Nama yazılı pay senedinin üzerinde intifa hakkı tesis
it is necessary to endorse and to write an expression re- edilebilmesi için senedin ciro edilmiş olması ve üzerine
lating to establishment of usufruct on it (for example, a intifa hakkı kurulmasına ilişkin bir ibarenin (Örneğin,
phrase like “usufruct”).7 It may be endorsment in full or ‘intifa içindir’ gibi bir ibare) yazılması gerekmektedir.7
endorsement in blank. Ciro, tam ciro olabileceği gibi, beyaz ciro da olabilir.
Pursuant to Article 499 of the Turkish Commercial Türk Ticaret Kanunu’nun (“TTK”) 499. maddesi uya-
Code, the beneficiaries shall be registered in the book rınca, intifa hakkı sahipleri, şirket yönetim kurulu ta-
of shares by the board of directors. Only those who are rafından pay defterine kaydedilecektir. Sadece pay def-
registered in the book of shares shall be deemed to have terinde kayıtlı bulunan kimse intifa hakkı sahibi olarak
usufruct rights.8 Unless the usufructary rights are prov- kabul edilebilecektir.8 Payın üzerinde usulüne uygun
en as registered in accordence with the rules, the benefi- olarak intifa hakkı kurulduğu ispat edilmediği sürece,
ciaries cannot be written in the book of shares. intifa hakkı sahibi pay defterine yazılamayacaktır.
Apart from the endorsement, a usufructary right on the Cironun dışında, temlik işlemiyle de nama yazılı pay se-
registered share certificate can be established by as- nedi üzerinde intifa hakkı kurulabilir. Bunun için temlik
sigment. For this purpose, a statement concerning the beyanında intifa hakkının kurulmasına ilişkin bir ibare-
establishment of the usufruct shall be included in the nin yer alması ve senedin lehine intifa hakkı tanınmış
declaration of assignment and the certificate must be olan kimseye teslim edilmesi gerekir. İntifa hakkını içe-
delivered to the person whom the right is established ren devir beyanı, senet üzerine olabileceği gibi, senetten
in favor of. The declaration of assigment containing the ayrı bir kâğıda da yazılabilir. Ancak bu durumda da nama
usufruct can be written on the certificate or on a sepa- yazılı pay senetlerinin lehine intifa hakkı tesis edilen ki-
rate sheet from the certificate. However, in this case, reg- şiye teslimi şarttır.9
istered share certificates shall be delivered to the person
whom the usufruct right is established in favor of.9 III. ANONIM ŞIRKETLER HISSELERI ÜZERINDE
KURULAN INTIFA HAKKININ KAPSAMI
III. THE SCOPE OF THE USUFRUCTARY RIGHTS
ESTABLISHED ON THE JOINT STOCK COMPANY Anonim şirket hisseleri üzerinde intifa hakkı sahibinin
SHARES hak ve yetkileri malvarlığı hakları ve yönetimsel hakları
olarak ikiye ayrılmaktadır. Hisse senetlerine ait kâr payı
The rights and powers of the beneficiary of the usufruc- gibi hukuki semereler, intifa hakkı sahibine ait olmakta-
tary rights on the joint-stock company shares are divid- dır. Hisse senetleri üzerinde tesis edilen intifa hakkı sa-
ed as property rights and management rights. The legal hibinin yönetimsel hakları bakımından, yönetime mali-
sums, such as dividends on shares, belong to the benefi- kin mi yoksa intifa hakkı sahibinin mi katılacağı sorunu
ciary. In terms of the management rights of the benefi- meydana gelmektedir.
cial owner established on the shares, it is the matter of
dispute that whether the beneficial owner or the owner İntifa hakkı, sahibine malvarlığı ve yönetime katılma
will have the rights. hakları tanır. Malvarlığı hakkı olarak yararlanma söz
konusudur. Dolayısıyla hak sahibi, paya düşen kar payı
The usufructary rigts give the beneficial owner property ve hukuki semerelerden (faiz ve diğer periyodik gelirler)
and management rights. As property right, there is a yararlanır. Yönetime katılma hakkına ilişkin olarak ise
right to take advantage of the property. Hence, benefi- oy hakkı ve bunun uzantısı olarak genel kurul kararla-
ciaries benefit from share of profits and legal sums (in- rına karşı iptal davası açma hakkı, genel kurul toplan-
terest and other periodic income). With respect to the tısına katılma hakkı, bilgi alma ve denetleme hakkı söz
right to participate in management, the right to vote and konusudur. Bununla birlikte, kanun koyucu, malikin çı-
the extension thereof, the right to cancel the general as- karlarını da dikkate alarak, malikin çıkarlarının korun-
sembly decisions, the right to participate in the general ması amacıyla teminat göstermeme ya da hukuka aykırı
ARTICLETTER | WINTER 2018
ARTICLETTER.indd 240 11.12.2017 00:08
assembly, the right to receive and control information. kullanıma son vermeme hallerinde, intifa konusunun
However, taking into account the interests of the owner, yönetiminin intifa hakkı sahibinin elinden alınarak kay-
the legislator has also foreseen that the administration yıma tevdi edilebileceğini de öngörmüştür.10
of the usufruct may be entrusted to a guardian by taking
away form the benefical owner, in the event of not show- A. MALVARLIĞI HAKLARI AÇISINDAN INTIFA
ing a guarantee for the protection of the interests of the HAKKININ KAPSAMI
owner or continuing the unlawful use.10
Malvarlığının ekonomik anlamda malikleri olarak nite-
A. SCOPE OF THE USUFUCTURAY RIGHTS IN lendirilebileceğimiz pay sahipleri, bu malvarlığı hakları
TERMS OF PROPERTY RIGHTS kapsamında, her yıl şirketin elde ettiği safi kazançtan
dağıtılmaya tahsis edilen kira katılma hakkına sahip ol-
Shareholders who can be defined as owners of the as- dukları gibi, şirketin faaliyete geçmesi için gerekli hazır-
sets in economic terms, have the right to participate in lık döneminde yoksun kalacakları kar paylarına karşılık
the rent allocated from the company’s net profit each olmak üzere ana sözleşme ile kararlaştırılan hazırlık
year, also may take the preliminary period interest de- dönemi faizini alabilir ve ayrıca kendilerine tanınan
termined by the Articles of Association, in exchange for ortaklığın tesislerinden yararlanma hakkını kullanarak
the dividends for which they will be deprived during the dolaylı bir yoldan maddi çıkar elde edebilirler.
preparation period required for company to go into ac-
tion. They may also obtain material benefit from an indi-
rect way by using their right to benefit from the facilities
of the partnership given to them.
GSI | 241
ARTICLETTER.indd 241 11.12.2017 00:09
P
A
R
T
16
1. The Right to Profit Share 1. Kâr Payı Hakkı
The right to profit share can be regarded as the most im- Kâr payı hakkı, anonim ortaklık hukuku bakımından
portant right of the shareholder in terms of joint-stock pay sahibinin en önemli hakkı olarak nitelendirilebilir.
partnership law. The right to profit share means the par- Kar payı hakkı, kanun, ana sözleşme hükümleri ve genel
ticipation of the shareholder in the annual earnings or hükümlere göre dağıtılmaya tahsis edilen yıllık kazanca
reserve fund allocated to the distribution according to veya yedek akçelere pay sahibinin katılımını ifade eder.
the provisions of the articles of association and general İntifa hakkı ise niteliği gereği, bu hak sahibine ilk planda
provisions of the law. The right of usufruct, in accord- intifa konusundan yararlanma hakkı bahşeder.
ence with its nature, gives right to benefial owner to
benefit from the matter of the usufruct. 2. Şirket Tesislerinden Yararlanma Hakkı
2. Benefiting From Company Facilities Bu hak, TTK’da öngörülmemiş olsa da, bazı anonim şir-
ketlerin niteliğinden kaynaklanan ve esas sözleşme ile
Although this right is not foreseen in the Turkish Com- tanınan bir haktır. Bu hakkı ileri sürebilmek için şirke-
mercial Code, it is a right arising from the nature of some tin kullanılmaya müsait tesislerinin bulunması gerekir.
joint stock companies and recognized by the Articles of Örneğin, plaj, spor tesisi veya kaplıca işletmeciliği yapan
Association. In order to promote this right, it is necessary anonim şirket kendi pay sahiplerine tesislerinden ya-
to have facilities available for the company. For example, rarlanma veya yararlanmada öncelik hakkı verebilir. Bu
a joint-stock company that operates a beach, sports fa- hak, esas sözleşme ile tanınmadıkça şirketçe bir zorun-
cility, or thermal spa may grant its shareholders priority luluk oluşturmaz.
rights to enjoy or benefit from their facilities. This right
does not constitute an obligation of the company unless
it is recognized by the Articles of Association.
ARTICLETTER | WINTER 2018
ARTICLETTER.indd 242 11.12.2017 00:09
3. Pre-Emption Rights on Shares 3. Yeni Pay Almada Öncelik (Rüçhan) Hakkı
In case of a usufructary right on the share, there is a Pay üzerinde bir intifa hakkı bulunması halinde rüçhan
question of who will have the right in terms of pre-emp- hakkı kapsamında karşımıza hakkın kime ait olacağı
tion rights on shares. Since the right of usufruct gives the problemi çıkmaktadır. İntifa hakkı, sahibine sadece inti-
beneficial owner to use only the usufruct and to enjoy fa konusunu kullanma ve özdeğerine dokunulmaksızın
without touching its eigenvalue, only those things that yararlanma hakkı sağladığından, yalnızca intifa konu-
can be described as the sums of the usufruct will belong sunun semeresi olarak nitelendirilebilen şeyler, hak sa-
to the beneficial owner. In this respect, since the right of hibine ait olacaktır. Bu doğrultuda, rüçhan hakkı intifa
pre-emption can not be regarded as the sums of the usu- konusu payın semeresi olarak nitelendirilemediğinden,
fruct, it shall belong to the shareholder alone and not to intifa ile yükümlü payın bir uzantısı niteliğindeki rüç-
the beneficial owner. han hakkı sahibine değil, tek başına pay sahibine ait ola-
caktır.
4. Right to Have Non-Paid Up Shares
4. Ödemesiz Payları Edinme Hakkı
By taking into account the legal nature of the non-paid
up share certificates, these shares only belong to the Ödemesiz pay senetlerinin hukuki niteliği göz önüne
owner and can only be demanded by the owner. Right to alındığında, bu paylar pay sahibine aittir ve sadece onun
have non-paid up belongs to shareholder, since the ben- tarafından şirketten talep edilebilir. İntifa hakkına iliş-
eficial owner only has right to benefit from legal sums kin genel ilkeler çerçevesinde intifa hakkı sahibinin sa-
when considering the general principles of the usufruct dece semerelerden yararlanma hakkı bulunduğundan
and the eigenvalue of the usufruct only belogs to the ve intifa konusunun özdeğeri malike ait olduğundan,
shareholder. paydan kaynaklanan ödemesiz pay alma hakkı da intifa
hakkı sahibine değil, pay sahibine ait olacaktır.
5. Right to Liquidation Share
5. Tasfiye Payı Hakkı
Shareholders can not reclaim the capitals they gave to
the company and shareholders’ rights to liquidation Pay sahipleri sermaye olarak şirkete verdiklerini geri
share are reserved.11 On the other hand, sharehold- isteyemezler ve pay sahiplerinin tasfiye payına ilişkin
ers have ownership over the property of the joint stock hakları saklıdır.11 Buna karşılık, pay sahipleri, anonim
company, in the economic sense. In the course of the şirketin malvarlığı üzerinde ekonomik anlamda mülki-
company’s activities, this right, which is intertwined yet hakkına sahiptir. Şirketin faaliyeti sürecinde, pay sa-
with the ownership of the share, comes only when the hipliği ile iç içe olan bu hak, sadece şirketin tasfiye haline
company is liquidated. The shareholder has the right to girmesi halinde gündeme gelmekle birlikte, pay sahibi
participate in this liquidation at the rate of its share, un- ana sözleşmede aksi kararlaştırılmadıkça ve şirketin tas-
less otherwise agreed in the articles of association and fiyesi sonucunda olumlu bir bakiye kalmak kaydıyla, bu
with the condition that a positive balance remaining in tasfiye artığına payı oranında katılma hakkına sahiptir.
the result of the liquidation of the company.
B. YÖNETIME KATILMA HAKLARI AÇISINDAN
B. SCOPE OF THE USUFRUCT FOR THE RIGHT INTIFA HAKKININ KAPSAMI
TO PARTICIPATE IN MANAGEMENT
Anonim ortaklığa katılımı temsil eden pay, sahibine
The share representing the participation in joint stock malvarlığı haklarının yanı sıra bazı yönetime katılma
ownership provides some management rigths as well as hakları da sağlar. Bilindiği gibi, anonim ortaklıklarda,
property rights to the owner. As is known, in joint stock yönetim, temsil ve denetim görevleri pay sahiplerince
companies, management, representation and supervi- değil, tüzel kişiliğin bir uzantısı olarak şirket organları
sion responsabilities are carried out by company organs tarafından yerine getirilir. Bu anlamda intifa hakkı; oy
not by shareholders as an extension of legal entity. In hakkı, genel kurula katılma hakkı, bilgi alma hakkı ve
this sense, usufruct gives right shareholder to partici- iptal davası açma hakkı olarak sıralayabileceğimiz yöne-
pate indirectly in the administration, representation time ilişkin haklar aracılığı ile pay sahibine de şirketin
GSI | 243
ARTICLETTER.indd 243 11.12.2017 00:09
P
A
R
T
16
and control of the company by means of management idare, temsil ve denetimine dolaylı olarak katılma ola-
rigths such as the right to vote, the right to participate nağı sağlamaktadır. Aynı şekilde yönetime ilişkin haklar
in the general assembly, the right to receive informa- arasında değerlendirebileceğimiz bütün pay sahiplerine
tion and the right to revoke. Likewise, individual rights tanınan bireysel haklar ile ana sermayenin belirli bir
granted to all shareholders, which can be assessed under oranını temsil eden azınlığa tanınan azınlık hakları da,
management rights, and minority rights recognized in ortakların şirket yönetimine etkin bir biçimde katılma-
the minority representing a certain proportion of the sına veya en azından çoğunluk tarafından yönetilen şir-
main capital help shareholders to effectively participate ketin faaliyetlerinin azınlık ya da münferit pay sahipleri
in company management, or helps minority or individ- tarafından denetlenmesine yardımcı olur.
ual shareholders at least to control activities of the com-
pany managed by the majority. 1. Oy Hakkı
1. Right to Vote 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 360. maddesin-
de, üzerinde intifa hakkı bulunan bir hisse senedinden
Article 360 of the Turkish Commercial Code No. 6762 doğan oy hakkının, intifa hakkı sahibi tarafından kulla-
stipulated that the right to vote arising from a usufructary nılacağı belirtilmekteydi. Doktrinde bu hükmün intifa
right establihed on the joint-stock company share, shall hakkı bulunan hisseye ait oy hakkının, intifa sahibi tara-
be exercised by the beneficial owner. It was recognized in fından kullanılacağına dair hükmün emredici nitelikte
the doctrine that the right to vote for a beneficial interest olmadığı kabul edilmekteydi.12 Daha sonra yürürlüğe
in this provision was not a mandatory rule.12 As per Arti- giren 6102 sayılı TTK’nın 432. maddesi ile eski kanun
ARTICLETTER | WINTER 2018
ARTICLETTER.indd 244 11.12.2017 00:09