anonim otaklıklarda yönetim kurulu üyelerinin hukukî sorumluluğunu sona erdiren nedenlerden ...

115 Pages·2006·0.8 MB·Turkish

T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK(TİCARET HUKUKU)
ANABİLİM DALI

ANONİM OTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLERDEN
İBRA VE ZAMANAŞIMI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Mehmet Zülfü ÖTLEGEN

Ankara - 2003
T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK(TİCARET HUKUKU)
ANABİLİM DALI

ANONİM OTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLERDEN
İBRA VE ZAMANAŞIMI

YÜKSEK LİSANS TEZİ

Mehmet Zülfü ÖTLEGEN

Tez Danışmanı

Yrd. Doç. Dr. Aynur YONGALIK

Ankara - 2003
T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ
SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ
ÖZEL HUKUK(TİCARET HUKUKU)
ANABİLİM DALI

ANONİM OTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN
HUKUKÎ SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLERDEN
İBRA VE ZAMANAŞIMI

Yüksek Lisans Tezi

Tez Danışmanı

Yrd. Doç. Dr. Aynur YONGALIK

Tez Jürisi Üyeleri

Adı Soyadı: İmzası

1.

2.

3.

Tez Sınav Tarihi:
İÇİNDEKİLER

İÇİNDEKİLER........................................................................................ I
KISALTMALAR..................................................................................... VIII
KAYNAKÇA........................................................................................... X

GİRİŞ VE KONUNUN SINIRLANDIRILMASI........................................ 1

BİRİNCİ BÖLÜM
ANONİM ORTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKî
SORUMLULUĞUNU DOĞURAN VE SONA ERDİREN NEDENLER

I - YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞU, HUKUKÎ
NİTELİĞİ VE DAYANAĞI............................................................... 5

A - Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu..................................... 5
B - Sorumluluğun Hukukî Niteliği...................................................... 8
1 - Kusurlu Sorumluluk................................................................ 8
2 - Müteselsil Sorumluluk............................................................ 9
C - Sorumluluğun Dayanağı.............................................................. 11

II - YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNUN
NEDENLERİ......................................................................................... 13

A - Genel Olarak................................................................................ 13
B - Türk Ticaret Kanunu’nda Düzenlenen Sorumluluk Nedenleri...... 13
1 - Ödemelerin Doğru Olmaması (TTK m.336 / I b.1 )................. 14
2 - Kâr Paylarının Gerçek Olmaması (TTK m.336 / I b.2)............ 14
3 - Defterlerin Mevcut Olmaması veya Düzensiz Tutulması
(TTK m.336 / I b.3).................................................................. 16
4 - Genel Kurul Kararlarının Nedensiz Yerine Getirilmemesi
(TTK m.336 / I b.4).................................................................. 17
5 - Kanun veya Ana Sözleşmenin Yüklediği Görevlerin Yerine
Getirilmemesi (TTK m.336 /I b.5 )....................................... .. 19
a - Yönetim Görevlerinden Doğan Sorumluluk..................... 20
b - Yönetim Kurulu Üyelerinin Yanlış Açıklamaları
(TTK m.339).................................................................... 22
c - İlk Yönetim Kurulu Üyelerinin Sorumluluğu
(TTK m.308).................................................................... 22
d - Temsil Yetkisinin Aşılması (TTK m.321)........................... 23
e - İşlem Yapma Yasağı (TTK m.334).................................... 24
f - Rekabet Yasağı (TTK m.335)............................................ 24
C - Diğer Kanunlarda Düzenlenen Sorumluluk Nedenleri.................. 26

III - YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN SORUMLULUĞUNU
SONA ERDİREN NEDENLER...................................................... 29

A - Genel Olarak............................................................................... 29
B - Nedenler..................................................................................... 29
1 - Kusursuzluğun İspatı............................................................. 29
2 - Sulh........................................................................................ 31

İKİNCİ BÖLÜM
ANONİM ORTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKÎ
SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLERDEN İBRA

I - ‘‘İBRA’’.......................................................................................... 34

A - İbra Kavramı.................. .......................................................... 34
B - Borçlar Hukukunda ‘‘İbra’’......................................................... 35
C - Anonim Ortaklıklarda ‘‘İbra’’ ...................................................... 37
1 - Eski Ticaret Kanunu............................................................ 38
2 - Türk Ticaret Kanunu............................................................ 39

II - İBRANIN HUKUKÎ NİTELİĞİ VE TEMELİ.................................... 41

A - Hukukî Niteliği.............................................................................. 41
1 - Yabancı Hukuklarda............................................................ 41
2 - Türk Hukukunda.................................................................. 42
B - Hukukî Temeli............................................................................ 44

III - İBRANIN TARAFLARI VE KAPSAMI........................................ 47
A - Tarafları…..…………….………………………………………….. 47
B - Kapsamı................................................................................... 48
1 - Konu Yönünden ............................................…................. 48
a - Genel Olarak...…….……….....................................….. 48
b - Kapsamı Belirleyen Kaynaklar...................................... 49
aa - Bilânço.................................................................. 49
bb - Kâr ve Zarar Hesabı............................................. 50
cc - Yıllık Faaliyet Raporu............................................ 51
dd - Denetçi Raporu..................................................... 51
ee - Özel Denetçi Raporu............................................ 52
2 - Süre Yönünden................................................................... 53
3 - Kişi Yönünden..................................................................... 53

IV - İBRA KARARININ KOŞULLARI VE ŞEKİLLERİ...................... 54

A - Koşulları.................................................................................... 54
B - Şekilleri..................................................................................... 55

V - İBRADA OY HAKKINDAN YOKSUNLUK DURUMLARI VE
AZINLIK HAKLARI..................................................................... 57

A - İbra Kararında Oydan Yoksunluk Durumları............................ 57
1 - Yönetim Kurulu Üyeleri ile Akrabalık.................................. 57
2 - Ortaklık İşlerine Katılan Kişiler........................................... 58
3 - Pay Senetlerinin Devri......................................................... 60
4 - Kamu Tüzel Kişilerinin Oy Hakkı......................................... 60
5 - Teminat Olarak Verilen Paylar............................................ 62
6 - Oy Sözleşmeleri..................................................................
63
B - İbrada Azınlık Hakları................................................................
64
1 - Bilânço Görüşmelerinin Ertelenmesini İsteme Hakkı........... 64
2 - Sorumluluk Davası Açılmasını İsteme Hakkı...................... 66
3 - Kurucular Yönünden İbrayı Engelleme Hakkı..................... 67

VI - İBRA TALEBİ VE DAVASI........................................................ 68

A - İbra Talebi................................................................................. 68
B - İbra Davası............................................................................... 69
1 - Genel Olarak....................................................................... 69
2 - Hukukî Niteliği..................................................................... 69
3 - Taraflar ve İspat Yükü........................................................ 70

VII - İBRA KARARININ SAKATLIĞI................................................ 71

A - Genel Olarak............................................................................ 71
B - Mutlak Hükümsüzlük................................................................ 74
C - İptal ......................................................................................... 76
1 - Borçlar Hukukuna Göre...................................................... 76
2 - Türk Ticaret Kanunu’na Göre............................................. 7
a - Genel Olarak................................................................ 77
b - İptalin İleri Sürülmesi ve Sonuçları.............................. 78

VIII - İBRA KARARININ HUKUKÎ SONUÇLARI.............................. 80

A - Ortaklığın Dava Hakkına Etkisi................................................. 80
B - Pay Sahiplerinin Dava Hakkına Etkisi...................................... 81
1 - Doğrudan Doğruya Zararlar................................................ 81
2 - Dolaylı Zararlar................................................................... 82
C - Ortaklık Alacaklılarının Dava Hakkına Etkisi............................
83
1 - Doğrudan Doğruya Zararlar................................................ 83
2 - Dolaylı Zararlar................................................................... 84
D - İbranın Diğer Sonuçları............................................................ 85

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
ANONİM ORTAKLIKLARDA YÖNETİM KURULU ÜYELERİNİN HUKUKÎ
SORUMLULUĞUNU SONA ERDİREN NEDENLERDEN ZAMANAŞIMI

I - ZAMANAŞIMI KAVRAMI VE ÖĞRETİDEKİ TARTIŞMA............... 86

A - Zamanaşımı Kavramı............................................................. 86
B - Öğretideki Tartışma................................................................ 87

II - ZAMANAŞIMI SÜRELERİ........................................................... 91

A - Eski Ticaret Kanunu’nda........................................................ 91
B - Türk Ticaret Kanunu’nda....................................................... 92
1 - İki Yıllık Süre................................................................... 93
2 - Beş Yıllık Süre................................................................. 95
3 - Ceza Zamanaşımı Süresi................................................ 96
4 - Diğer Durumlarda Zamanaşımı Süresi ........................... 97

III - ZAMANAŞIMININ DURMASI VE KESİLMESİ........................... 99

SONUÇ............................................................................................. 100

ÖZET................................................................................................. 105

SUMMARY........................................................................................ 107
KISALTMALAR

AATUHK : Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanun
b. : Bent
bkz. : Bakınız
Batider : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
BK : Borçlar Kanunu
C. : Cilt
D. : Daire
DK : Dernekler Kanunu
dn. : Dipnot
E. : Esas
ETK : Eski Ticaret Kanunu
HGK : Hukuk Genel Kurulu
HD : Yargıtay ... Hukuk Dairesi
HUMK : Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu
İBD : İstanbul Barosu Dergisi
İkt.Mal. : İktisat ve Maliye Dergisi
İKİD : İlmî ve Kazaî İçtihatlar Dergisi
İÜHFM : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
İBK : İsviçre Borçlar Kanunu
K. : Karar
krş. : karşılaştırınız
KoopK : Kooperatifler Kanunu
m. : Madde
TMK : Türk Medenî Kanunu
s. : Sayfa
S. : Sayı
TCK : Türk Ceza Kanunu
TDK : Türk Dil Kurumu
TTK : Türk Ticaret Kanunu
vs. : ve saire
vd. : ve devamı
VUK : Vergi Usul Kanunu
YKD : Yargıtay Kararları Dergisi
KAYNAKÇA *

I - GENEL ESERLER VE MONOGRAFİLER

ANSAY, Tuğrul : Anonim Şirketler Hukuku, 6.Bası, Ankara 1982 (Anonim
Şirketler).
ARKAN, Sabih : Halka Açık Anonim Ortaklıkların Özellikleri ve Dış Denetim,
Ankara 1976.
ARSEBÜK, Esat : Borçlar Hukuku, C.I-II, 3.Bası, Ankara 1950.
ARSLANLI, Halil : Anonim Şirketler I, Genel Hükümler, 3.Bası, İstanbul 1960.
ATAN, Turhan : Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketlerde İdare
Meclisi Azalarının Hukukî Mesuliyeti, Ankara 1967.
AYTAÇ, Zühtü : Anonim Ortaklıklarda İbra, Ankara 1982 (İbra).
BAŞTUĞ, İrfan : Şirketler Hukukunun Temel İlkeleri, İzmir 1974.
CANDAN, Turgut : Kanunî Temsilcilerin Vergi ve Diğer Kamu Alacaklarından
Sorumluluğu, Ankara 1998.
ÇAMOĞLU, Ersin : Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukukî
Sorumluluğu, İstanbul 1972 (Hukukî Sorumluluk).
ÇEVİK, Orhan Nuri : Anonim Şirketler, Ankara 1982 (Anonim)
ÇEVİK, Orhan Nuri : Uygulamada Şirketler Hukuku, Ankara 1994 (Şirketler).
DOĞANAY, İsmail : Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C.I, Ankara 1980.
DOMANİÇ, Hayri : Türk Ticaret Kanunu’na Göre Anonim Şirketlerin
Kuruluşundan Doğan Hukukî Mesuliyet, İstanbul 1964
(Kuruluştan Doğan Mesuliyet).
DOMANİÇ, Hayri : Anonim Şirketler, İstanbul 1978 (Anonim).
DOMANİÇ, Hayri : Türk Ticaret Kanunu Şerhi, C.II, Anonim Şirketler Hukuku
ve Uygulaması, İstanbul 1988 (Şerh).
EREN, Fikret : Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7.Bası, İstanbul 2001.
ERİŞ, Gönen : Açıklamalı İçtihatlı Türk Ticaret Kanunu, Ticarî İşletme ve
Şirketler, 2.Bası, Ankara 1992.
FEYZİOĞLU, Feyzi N. : Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C.II, İstanbul 1977.
HELVACI, Mehmet : Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Hukukî
Sorumluluğu, 2.Bası, İstanbul 2001.
HİRŞ, Ernst E. : Ticaret Hukuku, 3. Bası, İstanbul 1948.

* Birden çok eserinden yararlanılan yazarlara yapılan yollamalarda kullanılan kısaltmalar parantez içinde
gösterilmiştir.