Amsterdam in cijfers 2016

553 Pages·2016·38.39 MB·Dutch

A
m
s
t
e
r
d
a
m

i
n

c
i
j
f
e
r
s
Gemeente Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek Amsterdam in cijfers 2016
Postbus 658 Postbus 658
1000 AR Amsterd1a0m00 AR Amsterdam
Onderzoek, Informatie en Statistiek
Bezoekadres Bezoekadres
Oudezijds VoorburOguwdael z3ij0d0s Voorburgwal 300
telefoon 020 251 0T3e3le3foon 020 251 0333
Fax [phone]Fax [phone] 22001156
www.ois.amsterdawmw.nwl.os.amsterdam.nl
467128_Omslag.indd 1 19-10-16 08:34
2
Colofon
Informatie
Onderzoek, Informatie en Statistiek, telefoon 020 251 0464
Redactionele informatie
Samenstelling
Onderzoek, Informatie en Statistiek
Redactie
Cor Hylkema (eindredactie) Willem Bosveld Laura de Graaff
Rob Beentjes Jeroen Slot
Met medewerking van
Jessie Bakens Maurice Hendriks Sanna de Ruiter
Lieselotte Bicknese Peter van Hinte Robert Selten
Hester Booi Anne Huijzer Harry Smeets
Ivo de Bruijn Idske de Jong Annika Smits
Lotje Cohen Hetty van Kempen Ilona Vierveijzer
Tanja Fedorova Ellen Lindeman Hans de Waal
Lisa Goudsblom Laure Michon Clemens Wenneker
Laura de Graaff Nienke Nottelman Sara de Wilde
Jessica Greven Manilde van der Oord Merel van der Wouden
Merijn Heijnen Steven Poppelaars
Vormgeving, zetwerk, omslag, druk en afwerking
De Groot Drukkerij, Goudriaan
Fotografie
Fotobank Intranet Amsterdam, Edwin van Eis, Alphons Nieuwenhuis en Jaap de Wit
Bronvermelding
Het overnemen van gegevens is met de volgende bronvermelding toegestaan: OIS Amsterdam
Amsterdam in cijfers, Jaarboek 2016 is een productie van OIS in opdracht van
de gemeente Amsterdam
Verklaring der tekens
. = de gegevens ontbreken
x = geheim
- = nul
- = (indien voorkomend tussen twee getallen) tot en met
0(0,0) = het getal is minder dan de helft van de gekozen eenheid
niets (blank = een cijfer kan op logische gronden niet voorkomen
* = niet berekend i.v.m. kleine aantallen
2015-2016 = 2015 tot en met 2016
2015/2016 = het gemiddelde over de jaren 2015 tot en met 2016
2015/’16 = oogstjaar, boekjaar, schooljaar enz. beginnend in 2015 en eindigend in 2016
november 2016
3
Woord vooraf
Het gaat goed met Amsterdam. De stad heeft een enorme aantrekkingskracht,
op Nederlanders, maar ook op burgers uit de EU en de rest van de wereld. Meer
mensen willen, voor kortere of langere tijd, in de stad wonen en werken of deze
bezoeken. Die dynamiek is in veel statistieken terug te zien. De economie groeit,
wat leidt tot meer banen en lagere werkloosheid. Ook in vergelijking met het
land als geheel en de andere grote steden gaat het Amsterdam voor de wind.
Maar het succes roept ook vragen op. Niet iedereen profiteert automatisch van
het gunstige economische tij. Er is toenemende krapte op de woningmarkt. De
huizenprijzen stijgen snel, ook al wordt er veel gebouwd. De toegankelijkheid
van de stad komt onder druk, en daarmee de dynamiek die zo’n belangrijke rol
speelt in het huidige succes. Ook de drukte die het gevolg is van de aantrekkings-
kracht van Amsterdam dwingt het stadsbestuur na te denken over de balans
in de stad.
Een betrouwbaar cijfermatig overzicht is een solide basis om op bovenstaande
vragen te kunnen reageren. Dat is precies wat deze publicatie wil bieden:
referentie en inspiratie voor wie zich bezighoudt met de toekomst van de stad.
Alle gegevens in dit jaarboek zijn via de website van OIS ook digitaal beschikbaar.
Daar vindt u ook updates en achtergrondmateriaal dat u in staat stelt zelf
verkenningen en analyses uit te voeren.
Het Jaarboek Amsterdam in Cijfers is tot stand gekomen dankzij de mede-
werking van talloze organisaties in de stad en de regio. Ik wil een ieder die een
bijdrage heeft geleverd aan dit jaarboek hartelijk bedanken.
Eberhard van der Laan
Burgemeester van Amsterdam
Amsterdam in cijfers 2016
4
Leeswijzer
Opbouw publicatie
Inhoud per hoofdstuk en paragraaf blz. 5 – 7
Samenvatting jaarboek 2016 blz. 8 – 16
Hoofdstuk 1 t/m 14 blz. 17 – 532
Bijlagen 1 t/m 5 blz. 533 – 552
Opbouw hoofdstuk
Titelpagina met vermelding van paragraaftitels
Samenvatting met grafieken en kaarten
Lijst van tabellen, grafieken en kaarten
Tabellen, grafieken en kaarten per paragraaf
Bronvermelding
Indien onder een tabel geen bron is vermeld, is het cijfermateriaal afkomstig van Onderzoek,
Informatie en Statistiek (OIS). Voor deze informatie is onder andere gebruik gemaakt van de
(administratieve) bestanden van de afdelingen Basisinformatie, Wonen, Onderwijs, Jeugd en
Zorg en Belastingen.
Indien onder een tabel ‘CBS/bewerking OIS’ als bron is vermeld, betreft het een eigen
berekening van OIS op basis van bij het CBS beschikbaar gestelde microdatabestanden.
Website
Amsterdam in cijfers 2016 staat volledig op de website van OIS,
www.ois.amsterdam.nl
De tabellen zijn zowel in html- als in xlsx-formaat opgenomen, de kaarten en grafieken in
html- en gif-formaat. Het hele jaarboek 2016 en de hoofdstukken zijn als PDF te vinden.
De directe link is
www.ois.amsterdam.nl/publicaties/amsterdamincijfers
5
Inhoud
Woord vooraf 3
Leeswijzer 4
Samenvatting jaarboek 2016 8
1 Kerncijfers 17
1.1 Kerncijfers Amsterdam 19
1.2 Kerncijfers stadsdelen 24
1.3 Kerncijfers wijken 28
1.4 Kerncijfers ouderen 38
1.5 Kerncijfers jongeren 41
2 Bevolking 43
2.1 Stand van de bevolking 54
2.2 Loop van de bevolking 69
2.3 Geboorte en sterfte 72
2.4 Huwelijken, partnerschappen en echtscheidingen 74
2.5 Vestiging, vertrek en verhuizingen 76
2.6 Nationaliteitswijzigingen 85
2.7 Prognoses 86
3 Openbare orde en veiligheid 91
3.1 Politie 98
3.2 Brandweer 107
4 Verkeer en openbare ruimte 109
4.1 Mobiliteit 116
4.2 Parkeren 121
4.3 Openbaar vervoer 122
4.4 Fietsdepot 124
4.5 Ruimtegebruik 129
4.6 Woonomgeving 134
5 Werk, inkomen en participatie 137
5.1 Werkgelegenheid 155
5.2 Beroepsbevolking 169
5.3 Uitkeringen 178
5.4 Inkomen en bestedingen 188
5.5 Armoedebestrijding 194
6 Onderwijs 203
6.1 Kerncijfers 209
6.2 Voor- en vroegschoolse educatie 210
6.3 Primair onderwijs 211
6.4 Speciaal basisonderwijs en speciaal onderwijs 215
Amsterdam in cijfers 2016
6
6.5 Voortgezet onderwijs 217
6.6 Middelbaar beroepsonderwijs 220
6.7 Schoolverzuim en startkwalificaties 223
6.8 Hoger beroepsonderwijs 224
6.9 Wetenschappelijk onderwijs 226
6.10 Volwasseneducatie en opleidingsniveau 229
7 Welzijn, zorg en sport 231
7.1 Maatschappelijke zorg 238
7.2 Gezondheid 243
7.3 Sport 252
8 Economie en cultuur 259
8.1 Zeehavens Amsterdam 268
8.2 Schiphol 271
8.3 Toerisme 275
8.4 Winkelen 285
8.5 Detailhandel 291
8.6 Financiële en zakelijke dienstverlening 296
8.7 Creatieve industrie 299
8.8 ICT 300
8.9 Cultuur 302
8.10 Monumenten 309
8.11 Recreatie 310
9 Duurzaamheid en water 313
9.1 Duurzaamheid 319
9.2 Afvalverwerking 323
9.3 Luchtverontreiniging 325
9.4 Waterbeheer 331
9.5 Drinkwatervoorziening 335
10 Stedelijke ontwikkeling en wonen 337
10.1 Woningvoorraad 343
10.2 Woningmarkt 346
10.3 Huisvesting 356
10.4 Vastgoed 359
11 Bestuur 361
11.1 Gemeentefinanciën 367
11.2 Personeel 371
11.3 Verkiezingen Gemeenteraad 375
11.4 Verkiezingen Provinciale Staten 380
11.5 Burger en bestuur 384
11.6 Referendum 386
12 Vier grote steden en Nederland 387
12.1 Bevolking 394
12.2 Openbare orde en veiligheid 403
12.3 Verkeer en openbare ruimte 404
12.4 Werk en inkomen 405
12.5 Onderwijs 416
12.6 Welzijn en zorg 417
12.7 Stedelijke ontwikkeling en wonen 418
12.8 Verkiezingen 419
7
13 Stadsregio Amsterdam 423
13.1 Bevolking 431
13.2 Openbare orde en veiligheid 445
13.3 Verkeer en openbare ruimte 450
13.4 Werk en inkomen 452
13.5 Onderwijs 490
13.6 Welzijn en zorg 494
13.7 Duurzaamheid 495
13.8 Stedelijke ontwikkeling 500
13.9 Verkiezingen 506
14 Amsterdam in Europa 511
14.1 Bevolking 516
14.2 Openbare orde en veiligheid 518
14.3 Werk en inkomen 519
14.4 Onderwijs 522
14.5 Economie en haven 523
14.6 Stedelijke ontwikkeling 528
14.7 Bestuur 531
Bijlagen 533
1 Omschrijving wijken en stadsdelen 536
2 Kaart van Amsterdam 537
3 Kaart van Stadsregio Amsterdam 538
4 Kaart van Europa 539
5 Begrippen en gebruikte afkortingen 540
Amsterdam in cijfers 2016
8 Samenvatting
Samenvatting
Bevolking
De Amsterdamse bevolkingsdynamiek neemt toe. Het aantal inwoners stijgt,
maar ook het aantal verhuizingen neemt toe. Steeds meer inwoners verruilen de
stad voor een nieuwe woonplaats in de regio. Ook het aantal nieuwe inwoners
dat zich vanuit het buitenland in Amsterdam vestigde, nam toe. Op 1 januari
2016 telde Amsterdam 834.713 inwoners, 12.441 meer dan in 2015. Sinds
2008 bedraagt de jaarlijkse groei van het inwonertal gemiddeld 11.000 inwoners.
Het inwonertal van Amsterdam neemt in de eerste plaats toe door een sterke
natuurlijke groei (meer geboorte dan sterfte). In 2015 werden er 11.016 baby’s
geboren. Een ander deel van die groei kwam voor rekening van mensen die zich
vanuit het buitenland vestigden in Amsterdam. In 2014 was het buitenlands
migratiesaldo (dus het aantal mensen dat vanuit het buitenland naar Amsterdam
kwam minus het aantal mensen dat vanuit Amsterdam naar het buitenland
emigreerde) nog 4.200. Een jaar later was dit gestegen naar maar liefst 8.300.
De binnenlandse migratie daarentegen geeft een sterke daling te zien. In 2015
was het saldo voor het eerst sinds 2005 negatief. Het zijn vooral jonge gezinnen
die de stad verlieten.
Wat ook opvalt is dat het aantal 17- tot en met 19-jarigen dat in Amsterdam
komt wonen, afneemt. Mogelijk heeft dit te maken met de afschaffing van de
basisbeurs. Hierdoor wordt het voor veel studenten minder aantrekkelijk of zelfs
financieel onmogelijk om op kamers te gaan wonen.
Naar verwachting blijft de Amsterdamse bevolking de komende jaren nog flink
groeien. Volgens OIS stijgt het inwonertal tot ruim 906.000 inwoners in 2025.
In 2040 staat de teller op 925.000. Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL)
en het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gaan in hun nieuwe prognose uit
van een nog sterkere groei: 925.000 inwoners in 2025 en ruim 1 miljoen in
2040. De verschillen ontstaan door verwachtingen over de woningvoorraad
van de stad. OIS gaat, conform de ambitie die in de structuurvisie 2010-2040
is vastgelegd, uit van ruim 64.000 extra woningen tot 2040. PBL en CBS gaan
uit van bijna 98.000 extra woningen tot 2040. Daarnaast verwachten zij ook
meer buitenlandse migratie en gaan ze uit van een hogere gemiddelde huis-
houdensgrootte dan OIS.
Samenvatting 9
Openbare orde en veiligheid
De criminaliteit in de regio Amsterdam-Amstelland vertoont al jaren een dalende
tendens. Samenhangend daarmee daalt ook het aantal aanhoudingen door de
politie.
Het is voor het eerst in vijftien jaar dat het aantal aanhoudingen lager is dan
30.000. In 2011 waren er nog ruim 40.000 aanhoudingen. Bij 88% van de
aanhoudingen in 2015 ging het om een man.
Gemeten per 1.000 inwoners is een nog sterkere daling zichtbaar. Tussen 2001
en 2011 schommelde het aantal aanhoudingen nog tussen de 40 en 46 per
1.000 inwoners. Daarna daalde dit aantal tot 29 aanhoudingen per 1.000
inwoners in 2015. Hiermee is het aantal aanhoudingen in vijftien jaar gedaald
met maar liefst 37%.
De veiligheid in Amsterdam wordt continu bijgehouden in de Regionale
Veiligheidsindex Amsterdam-Amstelland. Hierin wordt per buurt in de regio
aangegeven hoe het met de veiligheid gesteld is. De veiligheidsindex is samen-
gesteld uit drie deelindexen: de index criminaliteit, de index overlast en de index
onveiligheidsbeleving. In de veiligheidsindex zijn tot nu toe de cijfers over 2014,
2015 en de eerste vier maanden van 2016 opgenomen. In deze periode is de
index gedaald van 100 naar 97 punten. Een daling van 3%. De stad is dus veiliger
geworden.
De Burgwallen-Oude en -Nieuwe Zijde zijn relatief het minst veilig van alle
wijken. Ook de Grachtengordel-Zuid en De Weteringschans scoren hoog op de
veiligheidsindex. In deze vier buurten vindt veel high-impact criminaliteit plaats
rondom de uitgaansgelegenheden. Verder komen hier veel vermogens-delicten
voor (fietsen- en winkeldiefstallen, et cetera.) en is er veel personenoverlast
Verkeer en openbare ruimte
Het gemiddeld autobezit onder Amsterdammers neemt af, met name onder
jongeren. Toch is het aantal geregistreerde auto’s de afgelopen vijf jaar met 4%
toegenomen tot 231.000. Deze stijging houdt echter geen gelijke pas met de
stijging van het aantal inwoners. Het aantal bromfietsen en snorscooters is in vijf
jaar spectaculair gegroeid. Sinds 2011 kwamen er 10.000 bij, een groei van 20%.
In totaal rijden er nu bijna 60.000 brommers en scooters door de stad.
Niet alleen het autobezit daalt, ook het gebruik van de auto. Voor verplaatsingen
binnen de stad gebruiken Amsterdammers vooral de fiets (32%), daarna de auto
(20%) en dan pas het openbaar vervoer (17%). Dat het aantal reizigers in het
openbaar vervoer het afgelopen jaar toch is toegenomen, is waarschijnlijk te
danken aan de groei van het aantal toeristen.
Amsterdam in cijfers 2016
10 Samenvatting
Elke twee jaar geven Amsterdammers een rapportcijfer aan hun buurt in het
onderzoek Wonen in Amsterdam. Gemiddeld gaven zij in 2015 een 7,5 aan hun
buurt. In 2013 was dat nog een 7,4.
In de Indische Buurt Oost en de Van Galenbuurt is de tevredenheid over de
buurt het meest verbeterd. De grootste daling van de buurttevredenheid is te
zien in Burgwallen-Oude Zijde in stadsdeel Centrum.
Net als in voorgaande jaren ergeren Amsterdammers zich het meest aan de
vervuiling in hun woonomgeving. Ook over de criminaliteit, parkeren en
verkeerslawaai zijn ze over het algemeen weinig tevreden.
Werk, inkomen en participatie
Tussen 1 januari 2015 en 1 januari 2016 nam zowel het aantal Amsterdamse
bedrijfsvestigingen (+5,0%) als het aantal werkzame personen (+3%) toe. Het
aantal arbeidsplaatsen in heel Amsterdam steeg, met overheid (-1%) en onder-
wijs (-1%) als belangrijke uitzonderingen. Vooral in de horeca (+11%) en de
industrie (+10%) groeide het aantal banen. De grootste groei in vestigingen en
werkzame personen vond plaats bij kleine bedrijven met zes tot tien werkzame
personen (+46% vestigingen).
Op 1 januari 2016 waren er in Amsterdam 76.435 vestigingen met één
werkzaam persoon. Hiervan is 79% (60.641 vestigingen) zelfstandige zonder
personeel. Zij zijn vooral werkzaam in de sectoren advisering en onderzoek
(32%), cultuur, sport en recreatie (20%) en informatie en communicatie (10%).
Vijfenvijftig procent van alle vestigingen in Amsterdam betreft er een van een
zzp’er. In sommige sectoren is dit aandeel veel hoger: cultuur, sport en recreatie
(83%), bouwnijverheid (75%) en onderwijs (74%). Ook geografisch zijn er in de
stad grote verschillen. Zowel absoluut als relatief gezien is het aantal en aandeel
zzp’ers in Zuid, West en Oost het hoogst.
In 2015 waren 35.000 Amsterdammers werkloos en actief op zoek naar een
baan. Dat was een daling ten opzichte van 2014. Met name onder jongeren nam
de werkloosheid af. Ook onder Amsterdammers van niet-westerse herkomst
en laagopgeleiden daalde de werkloosheid. Toch is onder deze groepen de werk-
loosheid nog altijd relatief hoog. Van alle jongeren met een laag opleidingsniveau
en een niet-westerse herkomst is 25% werkloos.
In Amsterdam kregen 19.530 mensen een WW-uitkering, 37.800 mensen een
arbeidsongeschiktheidsuitkering en 38.159 huishoudens moesten rondkomen
van een bijstandsuitkering. Daarmee was in 2015 ongeveer 15,5% van de
Amsterdammers tussen de 15 en 65 jaar voor hun inkomen afhankelijk van
een uitkering. Dit is bijna 1% minder dan het jaar daarvoor.