Justyna Bartkiew icz-G odlew ska 1898-1921 Wydawnictwo Neriton Amerykańskie Przeznaczenie ONMLKJIHGFEDCBA Frontieri Manifest Destiny Rola w polityce zagranicznej USA 1898-1921 Mojemu mężowi Krzysztofowi i córce Annie Justyna Bartkiew icz-G odlew ska [Przeznaczenie A m e ry k a ń s k ie Rola Frontieri Manifest Destiny w polityce zagranicznej USA 1898-1921 Wydawnictwo Neriton Warszawa 2019 Recenzenci:baZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA prof. dr hab. Halina Parafanowicz dr hab. Bohdan Szklarski, prof. UW Redakcja, korekta i indeksy: Małgorzata Śuderzyńska Opracowanie graficzne i projekt okładki: Elżbieta Malik Fot. na okładce Justyna Bartkiewicz-Godleiuska © Copyright by Justyna Bartkiewicz-Godlewska © Copyright by Wydawnictwo Ncriton ISBN 978-83-66018-21-1 Wydanie I. Warszawa 2019 Wydawnictwo Neriton Rynek Starego Miasta 29/31, 00-272 Warszawa tel. 22 831-02-61 w. 26 www.neriton.pl [email protected] Nakład 330 egzemplarzy Druk i oprawa Fabryka Druku We shall be as a city upon a hill - thc eyes of all peoplc are upon us... [Będziemy jak miasto na wzgórzu - oczy wszystkich zwrócone będą na nas...] John Winthrop, 1630 SPIS TREŚCI WSTĘP....................................................................................................................................... 9tsrqponmlkjihgfedcbaZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA 1. FbRaOZNYTXIWERV I UMTASNRIFQEPSTO DNEMSLTIKNJYI.H...G....F...E...D...C....B...A............................................... 21 1.1. Pogranicze amerykańskie w ujęciu turnerowskim: Frontier jako proces 21 1.2. Manifest Destiny: zarys ideologii............................................................... 34 1.3. Finał Frontier: między Pograniczem a Objawionym Przeznaczeniem. 52 2. IDEA EKSPANSJI W POLITYCE ZAGRANICZNEJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH (1845-1897)....................................................... 67 2.1. Wyjątkowość i postęp cywilizacji........................................................... 67 2.2. Rasa i obowiązek......................................................................................... 80 2.3. Wojna i podbój jako narzędzia implementacji idei ekspansjonisty- cznych.............................................................................................................. 92 3. EKSPANSJA POZA GRANICE KONTYNENTU (1897-1913)...................... 121 3.1. Wojna amerykańsko-hiszpańska................................................................. 121 3.2. Ekspansjonizm kontra imperializm w debacie politycznej po wojnie z Hiszpanią.................................................................................................... 130 3.3. Ekspansjonizm terytorialny a charakter instytucji i wartości amery kańskich........................................................................................................... 144 3.4. Ameryka na progu XX wieku.................................................................. 153 4. AMERYKAŃSKA IDEA MISJI MIĘDZYNARODOWEJ W DOKTRYNIE POLITYCZNEJ PREZYDENTA THOMASA WOODROWA WILSONA (1913-1921)..................................................................................................................168 4.1. Frontier w wizji polityki zagranicznej Woodrowa Wilsona................... 168 4.2. Kwestia moralizmu wobec półkuli zachodniej.....................................177 4.3. I wojna światowa a neutralność USA - idealizm i praktycyzm Woodrowa Wilsona......................................................................................186 4.4. Wilsonowski internacjonalizm i Liga Narodów....................................196 SPIS TREŚCI PODSUMOWANIE.................................................................................................... 210 BIBLIOGRAFIA.......................................................................................................... 238 ANEKS - OPIS BADAŃ.............................................................................................. 246 ABSTRACT................................................................................................................ 258 INDEKS OSOBOWY.................................................................................................. 261 INDEKS NAZW GEOGRAFICZNYCH..................................................................... 265