amerikan sosyal medyasında göçmen karşıtlığı ve dijital nefret söylemi: twitter özelinde bir ... PDF
Preview amerikan sosyal medyasında göçmen karşıtlığı ve dijital nefret söylemi: twitter özelinde bir ...
Süleyman Demirel Üniversitesi Suleyman Demirel University İktisadi ve İdari Bilimler The Journal of Faculty of Economics Fakültesi Dergisi and Administrative Sciences Y.2017, C.22, Kayfor15 Özel Sayısı, s.2209-2222. Y.2017, Vol.22, Special Issue on Kayfor15, pp.2209-2222. AMERİKAN SOSYAL MEDYASINDA GÖÇMEN KARŞITLIĞI VE DİJİTAL NEFRET SÖYLEMİ: TWİTTER ÖZELİNDE BİR İNCELEME ANTI-IMMIGRANT HATE SPEECH IN USA IN TRUMP’S PRESIDENCY: AN ANALYSIS WITHIN THE CONTEXT OF TWITTER Ayşe KALAV, Aliye Bilge CERTEL FIRAT** * Akdeniz Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Araştırma Görevlisi, [email protected] ** Kars Kafkas Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Araştırma Görevlisi, [email protected] ÖZ İnternetin günlük hayatın bir parçası haline gelmesiyle birlikte kitle iletişim araçları/ iletişim ortamları radikal bir değişime uğramıştır. Geleneksel medyanın aksine yeni medya, ister gerçek kimliğiyle ister anonim olarak, tüm kullanıcıların içerik üretip paylaşabildiği, sansürsüz, özgür iletişim ortamları yaratmıştır. Siber uzayın özgürlük ortamı çeşitli etik problemleri de berberinde getirmiştir. Çalışmanın ana eksenini oluşturan dijital nefret söylemi bu problemlerin en önemlilerinden biridir. Çalışmada göçmenlik ve ırk ekseninde gerçekleşen nefret söylemleri yeni medya araçlarından biri olan Twitter üzerinden açığa çıkarılmaya çalışılacaktır. Çalışmada Teun van Dijk’in eleştirel söylem analizi yöntemiyle incelenecek olan tweetler başkanlık seçimleri sürecinde ve Donald Trump’ın ABD başkanı seçilmesinin ardından Twitter’da kullanılan göçmen karşıtı ve yabancı düşmanlığı içeren etiketlerden seçilmiştir. Çalışmanın örneklemi, #MAGA (Make America Great Again), #BuildTheWall, #DeportThemAll, #NoRefugees, #AmericansFirst, #GodBlessPresidentTrump etiketlerinden seçilen beş adet tweetten oluşmaktadır. Anahtar Kelimeler: Yeni Medya, Twitter, Dijital Nefret Söylemi, Eleştirel Söylem Analizi Jel kodları: Y80, O3, O15, O2. ABSTRACT New media differs from traditional media in that it reaches a great many people within a very short time. In the first part of the study, the definitions concerning digital media are elaborated. What is so distinctive about it is accentuated through examples. Having analyzed the literature about digital media, the concept of digital hate speech is introduced. Revealing the social and political situations behind any hate speech is important so as to determine the problem and overcome it. Upon Donald Trump’s presidency, racist and anti-immigrant remarks have accelerated in social media especially in Twitter through hashtags. People create a sense of community through retweeting such hashtags as #MAGA, #BuildTheWall, #DeportThemAll, #NoRefugees, #AmericansFirst, #GodBlessPresidentTrump. In this study, a critical discourse analysis of Van Dijk is employed in order to study these hashtags. Keywords: New Media, Twitter, Digital Hate Speech, Critical Discourse Analysis Jel Codes: Y80, O3, O15, O2. 2209 KALAV – CERTEL FIRAT 2017 1. GİRİŞ Günümüz modern toplumlarında, gündelik kullanıcının kontrolü altındadır (Stromer- hayatın her anı medya tarafından Galley ve Hall Jamieson, 2001: 177). sarmalanmış vaziyettedir. Latince "araç", Zaman ve mekân sınırlamasının ortadan "aracı" anlamına gelen medium kalktığı, etkileşimsellik ve sözcüğünden türetilen medya kavramı, hipermetinselliğe dayalı bu yeni iletişim iletişim araçlarını/ iletişim ortamlarını ifade ortamları, her türden görüş ve düşüncenin etmektedir. Bu iletişim ortamlarında üretilip paylaşılmasını, çok büyük kitlelere üretilen her türlü içerik radyo, televizyon, kadar ulaşabilmesini sağlamaktadır. Bu internet, gazete gibi yazılı, görsel ve dijital bağlamda yeni medya ve demokrasi ilişkisi araçlar ile dağıtılıp alıcılara iletilmektedir. karşımıza çıkmaktadır. Yeni medyanın İnternetin günlük hayatın bir parçası haline katılımcı ve özgürlükçü yapısı, herkese gelmesiyle birlikte kitle iletişim araçları/ kendi politik görüşünü ifade etme ve siyasi iletişim ortamları radikal bir değişime aktörlerle de doğrudan iletişim kurma uğramıştır. Geleneksel medya olarak ifade imkânı sağlamaktadır. Kullanıcılar için edilen gazete, televizyon, radyo gibi araçlar, siyasi aktörlerle arasındaki sınırları kaldıran zaman ve mekân sınırlaması olan ve yeni medya, siyasi aktörler açısından da dolaysız iletişime olanak tanımayan tüm kullanıcılara hitap etme ve aynı araçlardır. Ancak internetin yaygın olarak zamanda tüm baskı ve çıkar gruplarının kullanılmaya başlaması, zaman – mekân düşüncelerini öğrenme avantajı kısıtlaması olmadan doğrudan iletişimi sağlamaktadır (McQuail, 2010: 144). Bu mümkün kılmıştır. bağlamda siber uzayın yarattığı yeni kamusal alan, geleneksel medyanın üstbelirlenimci yapısı karşısında daha 2. YENİ MEDYADA NEFRET demokratiktir. Ancak bu alanda çeşitli etik SÖYLEMİ problemler karşımıza çıkmaktadır. Bunlardan bazıları nefret söylemi, özel Yeni medyayı geleneksel medyadan ayıran hayatın gizliliğinin ihlali, fikri mülkiyet en temel nokta kuşkusuz interaktif hırsızlığı, bilgi kirliliğidir. Demokratik olmasıdır. Böylelikle geleneksel medyanın sistemlerde güvence altına alınan, doğal bir tek taraflı içerik aktarımı rafa kalkmış, hak olan ifade özgürlüğünün nefret içerik üretip paylaşma, iletişim söylemlerini meşrulaştırma/maskeleme ortamlarında aktif bir rol oynama herkes aracı olarak kullanıldığını görülmektedir. için mümkün olmuştur (Bulunmaz, 2015: İnternetin sağladığı anonimlik, katılımcılık, 77). Yeni medyanın dijital kodlamaya zaman ve mekan sınırsızlığı gibi imkanlar, dayanıyor olması ve aynı anda çok fazla bu alan üzerindeki denetimin zorluklarıyla verinin taşınmasına olanak tanıması onu birleşince, kullanıcılar ifade özgürlüğü adı geleneksel medyadan ayırmaktadır. altında kolaylıkla nefret söylemleri üretip “Dolayısıyla enformasyonun düzçizgisel yayabilmektedirler. iletiminden hipermetinselliğe geçilmiştir. Yeni medyanın etkileşimsellik özelliği, İfade özgürlüğü bağlamında tartışılmaya iletişim sürecine iletişim uzamında çalışılan nefret söylemi, bu çalışmanın ana karşılıklılık veya çokkatmanlı iletişim sorunsallarından birini oluşturmaktadır. olanağını kazandırmıştır.” (Binark, 2007: Nefret söylemlerini normalleştirmeye, 21). Hipermetinsellik, ağ üzerindeki her nefret saikiyle işlenen suçları türlü veriye ulaşılmasını, bunlar arasında meşrulaştırmaya zemin oluşturacak şekilde dolaşılmasını olanaklı kılmaktadır. ifade özgürlüğü temelinde bu konunun Geleneksel medyanın süzgecinden geçen tartışılması, problem edilmesi gereken sınırlı verilerin aksine, hipermetinsellik temel bir meseledir. Bu çalışmada nefret sayesinde hangi içeriğin seçileceği söylemi; çeşitli tanımlamalara yer verilerek kavramsal olarak tartışılmış, nefret söylemi 2210 C.22, Kayfor15 Özel Sayısı Amerikan Sosyal Medyasında Göçmen içeren iletilerin neler olduğu açığa qualities hallmark), insanlık dışı çıkarılarak bu konunun normalleştirilmeden özelliklerle (the sub-human hallmark) “hakkında konuşulur, tartışılır ve çözüm tanımlanması da bu mesajların ayırt edici üretilir” hale gelmesine yönelik söylemler bir özelliğidir. Nefret söylemine maruz üretilmeye çalışılmıştır. kalan grupların tarihte yaşamış olduğu trajik olayların önemsizleştirilmesi, Nefret söyleminin üzerinde uzlaşılmış, kutlanması (the trivialising or celebration evrensel tek bir tanımı bulunmamasına of past tragedy hallmark) hatta inkarı karşın Avrupa Konseyi Bakanlar yoluyla nefret yeniden üretilmektedir. Komitesi’nin 1997 yılında bu hususta almış Nefret söylemlerinin şiddet eylemine çağrı olduğu tavsiye kararında yer alan tanım özelliğine (the call to violent action oldukça kapsayıcıdır. Buna göre; hallmark) sahip olması ise (Akdeniz, 2009: “’Nefret söylemi’ kavramı, ırkçı 57) bu söylemlerin nefret suçuna nasıl nefreti, yabancı düşmanlığını, Yahudi evrilebileceğinin bir göstergesi düşmanlığını veya azınlıklara, durumundadır. göçmenlere ve göçmen kökenli Her iki tanımda da görüldüğü gibi, Amerika insanlara yönelik saldırgan ulusalcılık Birleşik Devletleri’ndeki yaygın kanı ve ve etnik merkezcilik, ayrımcılık ve uygulamaların aksine, Avrupa’da nefret düşmanlık şeklinde ifadesini bulan, söylemine dair belli tanımlamalar ve dinsel hoşgörüsüzlük dâhil olmak üzere kriterler belirlenmeye çalışılmıştır. Ülkelere hoşgörüsüzlüğe dayalı başka nefret göre değişen nefret söylemi tanımlamaları o biçimlerini yayan, kışkırtan, teşvik ülkedeki demokrasi, azınlıklar ve eden veya meşrulaştıran her türlü ifade göçmenlere yönelik bakış açılarının - biçimini kapsayacak şekilde esasında demokrasinin işleyişinin -bir anlaşılacaktı” (Weber, 2009: 3). tezahürü olarak yorumlanabilmektedir. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin Keyman (2013: 8)’ın nefret söylemini yukarıda belirtilen tanımına ek olarak çoğulcu toplumun en önemli sorunlarından Kanada İnsan Hakları Mahkemesi, nefret ve toplum yönetiminin önemli mesajlarına yönelik on bir tane gösteren boyutlarından biri olarak görmesi bu olduğunu saptamıştır. Bunların ilki, nefret düşünceyi destekleyici niteliktedir. mesajlarının güçlü tehdit özelliğine (the Kamusal alanda söz söyleme ve üretme powerful menace hallmark) sahip olmasıdır. yeteneğinden yoksun bırakılan nefret Nefret söyleminin yöneltildiği hedef gruba söylemi mağdurları, o toplumda dair gerçek hikâyeler anlatılması yoluyla demokrasinin işleyişine dair bir resim genellemeler yapılması yani mesajların çizmektedir. Mağdurların o gruba ait gerçek hikâye özelliği (the true story olduğu düşünülen özelliklere dayanarak hallmark) ikinci özellik olarak sıralanır. yalnızlaştırılması; onların çoğunluk Yaşlılar, çocuklar ve savunmasızlar hedef tarafından arzulanmayan niteliklerle grup olarak betimlenir ki; bu da damgalanması ve hedef grubun sosyal mesajlarının yıkıcı özellikte (the predator ilişkilerin dışında tutulması (Parekh, 2006: hallmark) olduğuna işaret eder. Hedef 214) gibi yollarla üretilen nefret söylemleri, grubun, sorunların kaynağı olarak kışkırttığı tahammülsüzlük ve damgalanması da nefret mesajlarına dair hoşgörüsüzlükle nefret suçunun önünü sıkça rastlanan bir örnektir (the cause of açmaktadır (İnceoğlu ve Sözeri, 2012). society’s problems hallmark). Bu duruma Hedef gruba zarar verme ve hedef grubu yol açacak biçimde hedef grup, özcü bir yok etme, saf dışı bırakma, sessizleştirme biçimde doğuştan tehlikeli ya da suçlu ve pasifleştirme arzusu güden nefret olmakla stereotipleştirilir (the dangerous or söylemleri ile bir kişiye karşı yapılan violent by nature hallmark). Nefretin saygısızlık, o kişiden hoşlanmama, yöneltildiği bireylerin yükümlüklerini yaptıklarını onaylamama ve o kişiyi küçük yerine getiremeyen (the no redeeming görme gibi eylemlerden farklıdır (Parekh, 2211 KALAV – CERTEL FIRAT 2017 2006: 214). Nefret söylemi medyada “inanç ve mezhep temelli nefret söylemi” yeniden üretilen ayrımcılıklar arasında ve fiziksel ve zihinsel engellilere ya da bazı sonuçları bakımından en zarar verici hastalıklara sahip kişilere yönelik üretilen olanıdır. “Çünkü nefret söylemi bugünü nefret söylemi olarak toplumdaki ayrımcılık askıya alan ve geleceği öngörülebilir ve önyargılardan beslenen farklı nefret olmaktan uzaklaştıran, toplumun tek tek söylemleri bulunmaktadır (Binark ve bütün bireylerine zarar verme yetisine sahip Çomu, 2012). Ancak belirtilmelidir ki; bu olan bir ayrımcılık üretimidir.” (Çelenk, ayrımcılık türleri keskin sınırlarla ayrılmış 2009: 215) değildir. Göçmen karşıtı bir nefret söylemi aynı zamanda cinsiyetçi ve homofobik de Tanımlardan da görüleceği üzere, nefret olabilmektedir. Esas vurgulanması gereken; söylemlerinin merkezinde ayrımcılık ve herhangi bir ifadenin belli bir ırka, toplumsal önyargılar bulunmaktadır. topluluğu ya da gruba onların özelliği Toplumda çok farklı ayrımcılık türü ve olduğu varsayılan sözcüklerle aşağılama ya önyargı olabileceği düşüncesinden da küçümseme içerecek şekilde hareketle, nefret söylemlerine dair yapılan saldırılmasıdır. Bir insanın ırkından, tanımlamaların çok geniş kapsamlı milliyetinden, cinsiyetinden ya da göçmen olabileceği belirtilmelidir. Nefret söylemini olma durumundan dolayı “hırsız”, geniş bir spektruma yayılmış olumsuz bir “yalancı”, “ahlaki değerlerden yoksun”, söylem olarak değerlendiren Tarloch “tembel” gibi kalıp yargılarla işaret McGonagle (2001: 23)’a göre, nefret edilmesi, aynı zamanda nefret söyleminin söylemi, “nefretten yola çıkarak nefreti özcü bir temellendirmeyle kurgulandığını teşvik etmeye varabilen, suistimale, göstermektedir. aşağılamaya, hakarete, yermeye dayanan kelimeler ve sıfatlardan oluşan öte yandan Söylemlerin içeriğinde ayrımcılık ve da aşırı önyargılardan bağımsız olmayan bir önyargı belirgin biçimde görünse de, söylem” dir. Nefret söylemini barındıran bireylerin değişmez ve sabit kimlikler sözcükler de bu durumda ırkçı, cinsiyetçi, içinden tanımlanarak nefret söylemlerine aşırı milliyetçi zihniyetlerin sonuçları maruz bırakılması ifade özgürlüğü olarak görülmelidir. Nefret söyleminin suça bağlamında da değerlendirilebilmektedir. teşvik edici yanı bir kenara bırakılmadan Keyman (2013: 9)’ın da belirttiği gibi söylemin kendisinin bir sembolik şiddet nefret söyleminde bulunanlar, söylemin olduğunu vurgulamak gerekmektedir muğlaklığını bir zırh olarak kullanarak (Özarslan, 2014: 66). eylemlerine meşruiyet kazandırmaya çalışabilirler. Nefret söylemini ifade Bireyleri şiddete maruz bırakarak tehditkâr özgürlüğü bağlamında düşünmeye çalışmak bir ortamda yaşamaya sürükleyen nefret da böylesi bir anlayışın ürünü olarak ortaya söylemlerini toplumdaki ayrımcılık çıkmaktadır. biçimlerini düşünerek belli sınıflandırmalar altında incelenebilir. Siyasal bir düşünceyi Literatürde ifade özgürlüğü bağlamında da ve bu düşüncenin takipçilerini hedef alan kimi zaman tartışılan ve popüler kültürde nefret söylemi olarak “siyasal nefret nefret söylemini meşrulaştırmak için söylemi”; kadınların cinsiyetlerinden dolayı kullanılan bu ikilem demokrasinin ikincilleştirilip ötekileştirildiği “cinsiyetçi uygulanabilirliği açısından tehlikeli nefret söylemi”; farklı etnik grupları sonuçlara işaret edebilir. İfade özgürlüğü, toplumun ötekisi, “düşman” olarak demokrasinin işleyişini hedef aldığında damgalayan “yabancılara ve göçmenlere özgürlük kavramını da yok edecek ölçüde yönelik nefret söylemi”; heteroseksüel kullanılır ve bu durumda nefret söyleminin kimlikler dışındaki LGBTİ kimlikleri hedef oluşmasına neden olur (Fidaner, 2010: 8). alan ve onları toplumda “sapkın” olarak Tarlach McGonagle’a göre, ifade özgürlüğü nitelendiren “cinsel kimlik temelli nefret ve nefret söylemi bağlamında yapılan söylemi”; toplumdaki egemen inançların tartışmalar, nefret söyleminin ortaya çıktığı dışındaki inançlara yönelik gerçekleştirilen koşulları çözümlenerek yapılmalıdır. 2212 C.22, Kayfor15 Özel Sayısı Amerikan Sosyal Medyasında Göçmen İfadenin özünü, konuşmacının niyetini, barındıran oyunların tasarlanması, video ve ifadenin ortaya çıkışının toplumsal ve podcast yayınlarının yapılması; e-posta sosyo-kültürel bağlamını sorgulayan sorular gruplarının kurulması ve nefret söyleminin sormak gerektiğini belirtmektedir. bu yolla yaygınlaştırılması” olarak tanımlanabilir (Kuş, 2016: 102). Anti- Nefret söylemi kavramı literatürde uzun Defamation League tarafından yapılan siber zamandır tartışılan bir kavramken yeni nefret tanımı ise “Yahudi karşıtı, ırkçı, medyanın da etkisiyle dijital nefret söylemi, bağnaz ve aşırı görüşleri içerek mesajları online nefret, çevrimiçi nefret, siber nefret yaymak için herhangi bir elektronik iletişim gibi kavramlar oluşarak nefret söylemi yeni teknolojisini kullanmak” şeklindedir. medya bağlamında da tartışılmaya başlanmıştır. Yeni medyanın nefret dilinin UNESCO (2015) yaptığı dijital nefret geleneksel medyaya göre farklılaşan yönleri söylemi tanımıyla dijital nefretin diğer ve bu söylemleri ortaya çıkaran toplumsal nefret söylemlerinden farkını “kalıcılık ve siyasal belirlenimleri tanımlama çabası, (permanence)”, “gezginlik (itinerancy)”, içinde bulunduğumuz dijital çağı anlama “anonimlik (anonymity) ve “ulusötesilik noktasında da yol gösterici olacaktır. (transnationality) özellikleri bağlamında tartışır (Jubany ve Roiha, T.Y.: 6-7). Dijital Chip Berlet (2000), 1983 yılında bir ilan nefret söyleminin bu özelliklerle afiş sistemiyle siyahiler ve Yahudilere tanımlanmasının nedeni; dijital ya da diğer yönelik suçlamalar içeren makaleler adıyla yeni medya teknolojilerinin yayınlanmasının ardından nefretin online geleneksel medyadan farklılaşan boyutları olduğunu belirtmektedir. Ancak Web 2.0'ın ile ilgilidir. ortaya çıkışıyla siber uzamdaki nefret, dijital nefret olarak artık daha sık karşılaştığımız bir olgu olarak belirmeye 3. ÖRNEKLEM başlamıştır. Web 2.0 ile birlikte dijital nefret söylemini üretenler artık Çalışmada, Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanıcılarının sitelerini ziyaret etmesini yükselen ırkçılık ve yabancı düşmanlığına beklemeksizin izleyicilerine çeşitli ve farklı paralel olarak Twitter’da yabancı ve yollardan ulaşmaya başlamışlardır. göçmenlere yönelik nefret söylemleri belirli etiketler üzerinden analiz edilmeye Dijital nefret söyleminin tarihselliğine çalışılacaktır. Çalışmada eleştirel söylem değin farklı bir görüş de Margaret Duffy’e analizi yöntemiyle incelenecek olan aittir. Duffy (2003:292), 1985'te bir grubun tweetler başkanlık seçimleri sürecinde ve Commodore 64 bilgisayarı ve telefon Donald Trump’ın ABD başkanı modemi aracılığıyla Neo Naziler gibi ırkçı seçilmesinin ardından Twitter’da kullanılan grupların elektronik ilan afişlerinden göçmen karşıtı ve yabancı düşmanlığı mesajlar indirerek üyeleriyle iletişime içeren etiketlerden seçilmiştir. Çalışmanın geçtiğini ve böylece nefret söylemini örneklemi, #MAGA (Make America Great internet üzerinden ilk kez yaymaya Again), #BuildTheWall, #DeportThemAll, başladıklarını belirtmektedir. Teknolojik #NoRefugees, #AmericansFirst, olarak çok sofistike olmayan bu eylemi, #GodBlessPresidentTrump etiketlerinden 1995’te ilk Neo Nazi grubunun web seçilen 5 tweetten oluşmaktadır. Seçilen sitesinin oluşturulması izlemektedir. 1998’e etiket ve örnek metinler yapılan ön gelindiğindeyse 200’den fazla aktif nefret araştırmalar sonucunda belirlenmiş, söz grubunun olduğu tespit edilmiştir. konusu etiketleri kullanarak paylaşım yapan Yeni medya aracılığıyla yaygınlık kazanan herkese açık hesaplardan seçilmiştir. çevrimiçi nefret, “belirli bir gruba Yabancı karşıtlığı içeren bu etiketler ile yöneltilmiş nefret içerikli ve ayrımcı birlikte pek çok paylaşım yapılmış, yabancı mesajların sosyal ağlarda veya bu amaçlarla düşmanlığına tepki gösteren kişiler de bu kurulmuş web sitelerinde paylaşılması; etiketleri kullanmıştır. Sadece etiketin ayrımcı ve hedef gösteren içerikler kullanılması da nefret söyleminin yeniden 2213 KALAV – CERTEL FIRAT 2017 üretilmesine neden olduğu için söz konusu çıkabilecek bir “tehdit” unsuruna dönüştüğü etiketler uzun süre Twitter gündeminde halen görülmektedir. Popülizmi kendisine yer bulmuştur tanımlamanın güçlüğü halen devam etse de, popülizmin içinde yaşanılan çağı etkileyen ABD’de özellikle 2017 başkanlık seçimleri bir söylem, ideoloji ya da hareket olduğu sürecinde artan nefret söylemleri; düşüncesi sağ popülist partilerin yükselişte yabancıları sınır dışı etme, Meksika sınırına olduğu günümüzde etkinliğini duvar örülmesi, beyaz ırkın üstünlüğü gibi sürdürmektedir. Trump’ın Meksika sınırına ırkçı ve yabancı düşmanlığı içeren etiketler duvar örülmesi (#BuildTheWall) aracılığıyla yayılmıştır. Twitter üzerinden göçmenlerin sayılarının sürekli arttığı belirtilen etiketler üzerinden üretilen düşüncesinden hareketle göçmen sayısının söylemin iktidarla ilişkisini kurmak azaltılması ve hatta hiç olmaması amacıyla eleştirel söylem analizi yöntemi (#NoRefugees) ve böylelikle ülkenin kullanılacaktır. Söylemin toplumsal sınırlarının “geri alınması” söylemleri bağlamından ayrı tutulamayacağı göz üzerinden geliştirilen popülist tarzın önünde bulundurulduğunda, özellikle Trump’ın söylemlerinin temelini Trump’ın başkan seçilmesiyle gelişen oluşturduğu görülebilir. ABD başkanının tarihselliğin de söylem, iktidar ve ideoloji Amerika’yı yeniden büyük bir ülke yapma ilişkilerinin kurulmasında öneminin olduğu arzusu aynı sözcüklerden oluşan Make anlaşılacaktır. Söylemin yalnızca metinden America Great Again (#MAGA) etiketinin ibaret olmadığını; bağlamı da dikkate almak oluşmasını etkileyebilmiştir. Vaat gerektiğini belirten van Dijk’ın (2008: 4) ettikleriyle göçmen karşıtlığını ve görüşünden hareketle, artan nefret İslamafobiyi kışkırtan Trump, “tüm söylemlerine meşruiyet kazandıran ve bu Müslümanları kayıt altına alma” ve “yasa söylemleri yeniden üreten Trump’ın seçim dışı göçmenleri sınır dışı etme” zaferiyle gelen başkanlık dönemi üzerinde (#DeportThemAll) söylemlerinde de durulması anlamlı olacaktır. bulunmuştur. Homojen ve değişmez bir Trump’ın seçim vaatleri ve seçim zaferi toplum yapısı tasavvur eden bu söylemsel sonrasındaki konuşmaları dikkate inşada (Taggart, 2004: 274) göçmenleri, alındığında, “göçmen karşıtı ve yabancı yabancıları, Meksikalıları ve Müslümanları düşmanı” söylemlerinin göz ardı dışlayan bir saf Amerikalılık öne çıkarılır edilemeyeceği açıktır. Göçmenlerin ve (#AmericansFirst). Literatürde popülizmin yabancıların “düşman” olarak kimi zaman da, karizmatik bir lider damgalanmasıyla yaratılan “öteki” tarafından kitleleri harekete geçirmek için kimlikler, “elitler ve saf halk” gibi homojen kullanılan bir strateji olduğu olduğu düşünülen kategoriler üzerinden vurgulanmaktadır. Başkan Trump’ın bir inşa edilen dikotomiler ve geçmişe duyulan lider olarak kutlandığı ve kutsandığı özlem gibi belirleyici özelliklerle tartışılan popülist retoriğinin bir tezahürü olarak popülizm kavramı üzerinden bu dönem #GodBlessPresidentTrump etiketi anlamlandırılabilir. Popülizme dair görülmektedir. kuramsal anlamda yapılmış ilk çalışma, 1967’de Londra Ekonomi Okulu’nda “Popülizmi Tanımlamak” (To Define 4. YÖNTEM Populism) adıyla yapılan konferansta Yeni medya araçlarından biri olan Twitter sunulmuş bildirilerdir. Konferanstan iki yıl adlı sosyal ağda, nefret söyleminin hangi sonra Ghita Ionescu ve Ernest Gellner söylemsel pratiklerle yeniden üretildiğini tarafından derlenen kitapta popülizm ortaya çıkarmayı amaçlayan bu çalışmada, “dünyaya dadanmış bir hayalet” olarak söylem çözümlemelerinin kavramsal tasvir edilmiştir (Müller, 2016: 7-10). çerçevesini daha anlaşılır kılmak için Yaklaşık yarım asır önce bu şekilde öncelikle medya, iktidar ve dil ilişkilerine betimlenen kavramın belki de ilk kez bu kısaca değinmek gerekecektir. İktidarın dil kadar canlı ve dünyanın her yerince ortaya 2214 C.22, Kayfor15 Özel Sayısı Amerikan Sosyal Medyasında Göçmen ile olan ilişkisini temel bir önerme kabul gruplar, vb.) çıkarlarını ifadelendirmekte eden dilbilimci Teun van Dijk’ın eleştirel yetersiz kalan belirli söylem biçimlerini söylem analizinden yola çıkılarak ırkçılık, temsil eder.” (Purvis ve Hunt, 2014: 20). göçmen karşıtlığı ve yabancı düşmanlığı Althusser’in ideoloji çözümlemesinin temaları etrafında, genelleme, söyleme doğru bir açılım gerçekleştirdiği normalleştirme ve ötekileştirme gibi nefret söylenebilir. söyleminin belli işlevleri aracılığıyla yeni Twitterde dolaşıma giren nefret hakikat rejimleri inşa edildiğine dikkat söylemlerinin oluşturduğu hakikat rejimini çekilecektir. anlayabilmek için, Fransız düşünür Michel Althusser ideoloji ve iktidar ilişkilerinin Foucault’nun söylem ve iktidar çözümlemesini yapmakta, “ebedi” olarak kavrayışlarından yararlanmak gerekecektir. nitelendirdiği ideolojinin nasıl bu kadar İdeoloji kavramını eleştirerek, ideolojinin kuşatıcı, günlük hayatın bu denli içinde karşısına söylem kavramını koyan olduğunu ortaya çıkarmaya yönelmektedir. Foucault,ideoloji kavramına ihtiyatlı Toplumsal formasyonun yeniden yaklaşılması gerektiğini belirtmekte, üç üretilmesini sağlayan ideoloji, zora nedenden dolayı bu kavramı başvurmayan, ikna süreçlerini içeren bir eleştirmektedir. Bu nedenler; “…ideoloji kavramdır. Ekonomik yapı meşruiyetini ve nosyonu hakikat olduğu varsayılan başka sürekliliğini sağlamak için bir hukuki bir şeyle daima potansiyel bir karşıtlık düzene ve siyasal yapıya ihtiyaç duyar. durumunda yer alır. …ideoloji kavramının, Siyasal yapı devlete karşılık gelir ve bu sanırım kaçınılmaz olarak, bir tür özneye noktada Althusser devletin iki unsurunu göndermede bulunmasıdır. …ideoloji onun belirler: Devletin Baskı Aygıtları (DBA) ve altyapısı, maddi, ekonomik belirleyicisi, vb. Devletin İdeolojik Aygıtları (DİA). işlevi gören bir şey karşısında ikincil “İdeolojik yapı”yı oluşturan DİA ise, ayrı düzeydeki bir konumda yer alır.” (Foucault, ayrı ve çok sayıdadırlar. İdeolojik yapı; 2005: 69). Belli hakikat rejimlerini dini, öğretimsel, ailevi, hukuki, siyasal, sürdürülebilir kılmak için iktidara ihtiyaç sendikal, kültürel DİA’ları ve haberleşme duyulduğunu belirten Foucault, iktidarı (medya) DİA’larını içerir (Althusser, 1994: oluşturmanın en önemli yapı taşının bilgi 18-27). Doğduğu andan itibaren, hatta üretimi olduğunu belirtir; öznenin merkeze doğumundan önce, bireyi kuşatan DİA’ların alındığı bir iktidar analizi değil; belli tek ve ortak amacı sömürü ilişkilerinin öznellik biçimlerini ortaya çıkaran yeniden üretimini ve sürekliliğini söylemlerin incelenmesi yoluyla yapılacak sağlamaktır. İdeolojilerin günlük hayatın bir analizi önemser. Çünkü söylem olmadan içine bu kadar yerleşmesi, gündelik öznellik üretilemez. Bir metin olarak pratiklerin vazgeçilmez unsurları haline baktığımız Twitterda çok farklı öznellikler gelmeleri ve “maddileşmeleri” DİA’lar olduğu ve esasında bu öznellikleri mümkün yoluyla gerçekleşmektedir. Geleneksel kılan söylemsel inşaya bakmak gerektiği medyada ideolojiyi taşıyan haber iken, yeni noktasında Foucault’nun medyada kullanıcıların üretip paylaştıkları kavramsallaştırmalarından yararlanılacaktır. içeriklerdir. Althusser’in ideoloji Göçmen karşıtı, yabancı düşmanı tweetler çözümlemesinde “özne kategorisi” önemli atan kullanıcılar, bu bağlamda bir öznelliğe bir yerde durur. Somut bireyleri öznelere işaret edecektir. Bu öznelliklerin ürettiği dönüştüren her ideoloji, onlara seslenerek hakikatler de, Foucaultcu bir iktidar onları şekillendirir. Althusser’in “öteki” anlayışı ile sorgulanacaktır. Hakikat, tarafından “seslenilerek” konumlandırılan “doğru kabul edilebilecek sözceleri her an özneleri ile söylem kavramı arasında bir ve herkesin dile getirmesini sağlayan ilişki söz konusudur. “Bireyler, söylem prosedürler bütünü” olarak vasıtasıyla özneler olarak çağırılırlar; tanımlandığında, hakikat üretimlerinin ideoloji, söz konusu söylemler vasıtasıyla iktidar mekanizmalarından ayrı kurulan toplumsal kategorilerin (sınıflar, düşünülemeyeceği görülecektir (Foucault, 2215 KALAV – CERTEL FIRAT 2017 2007: 176). Foucault, burada bir televizyon yapısı, Foucault’un deyişiyle çoklu, mikro spikeri ya da radyo sunucusunu örnek verir. iktidar ağlarına yol açabilir. Ortalama bir Bu kişilerin ilettiği herhangi bir bilgi, başka kullanıcıya da içerik üretebilme/yaratabilme kişiler tarafından duyulduğu anda hakikat (user generated content-user created olarak işlemeye başlar. Yabancılara ve content) imkânı veren yeni medya göçmenlere yönelik ayrımcı söylemlerin aracılığıyla (Çomu, 2010: 147) her birey sürekli üretildiği yeni medya ortamında, bu kendi iktidar alanını da böylelikle iletiler hakikat olarak işlemeye ve bir kurgulamış olmaktadır. yerden sonra da normalleştirilerek kabul edilmeye başlar. Bilginin içselleştirilmesi ya da normalleştirilmesi, söylemin rıza 5. ÖRNEK METİNLERİN ANALİZİ üretme işleyişiyle ilgilidir. Dışlama, Çalışmada göçmen karşıtlığı içeren altı adet sınırlama ya da uyumlu hale getirme etiket Twitter arama çubuğuna yazılmış, yöntemleriyle söylemsel bir inşa hazırlanır. söz konusu etiketlerle yapılan paylaşımlar Bu söylemsellikleri mümkün kılan iktidarın içerisinden seçilen beş tweet van Dijk’in daha doğru bir ifadeyle iktidar tekniklerinin eleştirel söylem analizi yöntemiyle nasıl tanımlandığı önemlidir. Foucault’nun incelenmiştir. Örnek tweetler mikro ve iktidar anlayışında, “devlet aygıtının makro olmak üzere iki aşamalı analiz işleyişine bağlı tahakküm etkilerinden”, “ya edilmiştir. Mikro yapıda alt başlıklar olarak bunu yaparsın ya da seni öldürürüm.” “kaba sözcük seçimi, cümle yapıları, cümleler tahakkümünden” başka mikro alanlara arasındaki nedensellik ilişkisi ve retorik işaret eden hayatın kılcal damarlarına dek çözümlemelere; makro yapıda ise tematik işlemiş başka iktidar biçimleri, iktidar ve şematik yapıların analizine yer ağları mevcuttur (2005: 32). Yeni medyanın verilmiştir. “Dilin kullanımı, söylem, sözlü özgürlükçü yanını vurgulamak için etkileşim ve iletişim toplumsal düzenin belirtilen adem-i merkeziyetçi iletişim mikro düzeyine aittir. İktidar, tahakküm ve yapısı, diğer taraftan internetin online toplumsal sınıflar arasındaki eşitsizlik tipik nefretin hüküm sürebileceği kötücül bir olarak analizin makro düzeyine ait mekana (hostile space) nasıl terimlerdir” (van Dijk, 2001: 354). Örnek dönüşebileceğinin de işaretlerini gösterir metinlerin önce tablo formatı gösterilmiş, (Keats Citron, 2014). Nefret söylemlerinin ardından mikro ve makro düzey analizlerine rahat, denetimsiz ve serbestçe yer verilmiştir. dolaşmalarına imkân sağlayan bu iletişim Tablo 1: Örnek 1 Etiketler #norefugees #BuildTheWall #everify İçerik You can't bring uncivilized 3rd World ppl to a civilized 1st world. The 1st world will quickly collapse. #norefugees #BuildTheWall #everify Yanıt 0 Retweet 0 Beğeni 0 Takipçi sayısı 7.829 (29.10.2017 tarihinde mevcut olan takipçi sayısı) Mikro Yapı Analizi: Örnek tweette bağlamında kurulmuş; uygar olmayan sözcükler kelime anlamıyla kullanılmış, üçüncü dünya ülkelerinden gelecek herhangi bir metafora yer verilmemiştir. İki insanların uygar birinci dünyayı yıkacağı cümleden oluşan iletide cümleler arası düşüncesi belirtilmiştir. İletide üçüncü nedensellik ilişkisi uygar olup olmama dünya ülkelerinde yaşayan insanların neden 2216 C.22, Kayfor15 Özel Sayısı Amerikan Sosyal Medyasında Göçmen uygar olmadığına ilişkin herhangi bir kanıt çıkmaktadır. Az gelişmiş ülkeler ve bu sunulmamaktadır. ülkelerin yurttaşları ile ilgili kalıplaşmış önyargılar ve örtük ırkçılık uygar-uygar Makro Yapı Analizi: 22 Eylül 2017 tarihli olmayan ayrımında kendini göstermektedir. iletiye #norefugees etiketinin aranması sonucu ulaşılmıştır. Kullanılan diğer Gelişmiş-gelişmemiş, uygar-ilkel gibi etiketler de göçmen karşıtlarının Twitter’da önceden belirlenmiş dikotomiler üzerinden üretip dolaşıma soktuğu ve binlerce kişi söylem inşa etmek aynı zamanda, popülist tarafından kullanılan göçmen karşıtı, ırkçı retorikle de uyumludur. Karmaşık söylemlerdir. İleti “üçüncü dünya meseleler, tüm yapısal, sosyal, kültürel ve ülkelerinin” uygarlıktan yoksun olduğu, siyasal boyutları önemsizleştirilerek “birinci dünya” uygarlığının göçmenler basitleştirilir. Uygar olmayan ülkelerden tarafından yıkılacağı şeklindeki “olumlu gelen insanlar yüzünden, Amerika’nın canlı kendini sunma- olumsuz ötekini sunma”nın ekonomisinin birden düşüşe geçeceği, abartılı bir şekilde ifade edilmesini ülkenin sefaletle yüz yüze geleceği gibi içermektedir (Van Dijk, 2003: 93). korku unsurlarını da barındıran bu söylem, gizil biçimde “ihtişamlı, geçmişin parıltısını İletinin şematik yapısına bakıldığı zaman barındıran bir Amerika” özlemine ve bu kullanılan anlatım dilinin aşağılayıcı olduğu nostaljik duyguya seslenir. Göçmenler görülmektedir. Uygarlık “birinci dünya olmazsa, bu ülkenin “esas sahipleri”yle ülkelerinde” yaşayan insanlara Amerika’nın yeniden eski günlerine özgülenmekte, geri kalan insanlar “uygar döneceğinin müjdesi örtük biçimde bir olamayan ötekiler” olarak karşımıza mesaj olarak iletilir. Tablo 2: Örnek 2 Etiketler #DeportThemAll İçerik We Need To STOP Importing Trash..They Come To OUR Country And Sue For Being Offended #DeportThemAll (İlişik haber: MUSLIMS DEMAND ANONYMITY AS THEY SUE CALIFORNIA CAFÉ) Yanıt 1 Retweet 4 Beğeni 4 Takipçi sayısı 6.375 (29.10.2017 tarihinde mevcut olan takipçi sayısı) Mikro Yapı Analizi: İkinci örnekte hepsinin sınır dışı edilmesi istenmektedir. göçmenler “çöp” olarak nitelendirilmekte, İleti tüm göçmenlere karşı hakaret ve sınır göçmenlere hakaret edilmektedir. Bazı dışı talebi içerdiği için nefret söylemi sözcüklerin büyük harflerle ve koyu renkle olarak değerlendirilmektedir. yazılması cümlelerin vurgusunu bu İletinin dili hakaret edici ve ötekileştiricidir. kelimelere çekmektedir. İki cümleden Büyük harfle yazılan “our (bizim)” oluşan iletide cümleler arasında nedensellik sözcüğü, biz-onlar kutuplaşmasını açıkça ilişkisi bulunmamaktadır. Göçmenlerin ifade etmekte, göçmenleri neden “çöp” olduğu belirtilmemiştir. ötekileştirmektedir. İleti içerdiği “bizim Makro Yapı Analizi: 11 Eylül 2017 ülkemize gelip bize dava açıyorlar” tarihinde paylaşılan iletiye anlamıyla “biz”i kurbanlaştırmaktadır. #DeportThemAll etiketinin aratılmasıyla Temel insan haklarından biri olarak dava ulaşılmıştır. İletiye ilişik olarak paylaşılan açmak, göçmenlere “bahşedilmemesi” haber üzerine ilgili tweet paylaşılmıştır. Söz gereken bir hak olarak anlaşılmaktadır. konusu haberde Müslüman kadınların Müslüman bir kimliğe sahip göçmen bir kafeyi dava etmesine duyulan öfke açıkça bireyin Kaliforniya’daki bir kafeye dava görülmekte, tüm göçmenler hedef alınarak açması, ülkedeki çoğunluğun “tahammül” 2217 KALAV – CERTEL FIRAT 2017 sınırlarını aşmış bir eylem olarak meşrulaştırmakla birlikte onları değerlendirilmektedir. Göçmenlerin “çöp” e edilginleştirmekte ve onları işe yaramaz benzetilmesi, onların temel insan herhangi bir nesne olarak damgalamaktadır. haklarından mahrum olmalarını Tablo 3: Örnek 3 Etiketler #BuildTheWall #NoDACA #NoAmnesty #DeportThemAll İçerik We are importing men who are raping & assaulting our women. #BuildTheWall #NoDACA #NoAmnesty #DeportThemAll (İlişik haber: Teens charged with kidnapping, raping classmate) Yanıt 9 Retweet 38 Beğeni 33 Takipçi sayısı 15.996 (29.10.2017 tarihinde mevcut olan takipçi sayısı) Mikro Yapı Analizi: Üçüncü örnekte gerekliliğinden kaçınılmıştır. Kadınlar sözcükler anlamı dışında kullanılmamış, sözcüğünün önüne bizim sahiplik zamirinin herhangi bir metafora yer verilmemiştir. eklenmesi ise korumacı ataerkil zihniyetin Ancak bazı sözcüklerin koyu renkle bir ürünü olarak karşımıza çıkmaktadır. yazılması vurguyu cümlenin o kısmına İletide kullanılan etiketlerden çekmektedir. Tek cümleden oluşan iletide #BuildTheWall ilk olarak Donald Trump’ın nedensellik ilişkisi bulunmamaktadır. ABD-Meksika sınırına duvar örülmesi İletiye ilişik olarak paylaşılan haber, iletiyi söylemleriyle gündeme gelmiş, 2016 paylaşan kişi tarafından önermesine kanıt başkanlık seçimlerinde yürüttüğü seçim olarak gösterilmektedir. kampanyasında da kullandığı bu söylem Makro Yapı Analizi: 22 Eylül 2017 tarihli Twitter gündeminde söz konusu etiketle iletiye #BuildTheWall etiketi aratılarak kendine yer bulmuştur. Ağırlıklı olarak ulaşılmıştır. İlişikteki haber üzerine göçmen karşıtlığı, yabancı düşmanlığı ve paylaşılan ileti, tüm göçmenleri hedef ırkçılık içeren iletiler bu etiket altında alarak “tecavüzcü” olarak nitelendirmekte toplanmıştır. Benzer şekilde #NoDACA ve hepsinin sınır dışı edilmesini etiketi kullanılarak nefret söylemi içeren istemektedir. iletiler paylaşılmaktadır. Barack Obama’nın başkanlığı döneminde uygulanan DACA İletinin dili suçlayıcı ve ötekileştiricidir. (Deferred Action for Childhood Arrivals) ABD içerisindeki tüm erkek göçmenler göçmen politikası eleştirilerek göçmenlere tecavüzcü olarak damgalanmaktadır. “Our karşı saldırgan ifadeler kullanılmaktadır. women” sözcük grubu ile kadınlar DACA’dan yararlanan bu bireyler ülkedeki kurbanlaştırılıp, biz-onlar ayrımı cinayet, tecavüz ve insanlığa karşı işlenen pekiştirilmektedir. Kadınların tecavüze, tüm suçlardan sorumlu tutulmakta ve cinsel saldırıya uğradığı ataerkil düzen göz tehditkâr bir söylemle aşağılanmaktadır. ardı edilerek, kadınların yaşadığı Aynı etikette bir kullanıcının ayrımcılığın failleri olarak bir grup göçmen #DACAnimales olarak göçmenleri erkek sorumlu tutulmuştur. Cinsiyet hayvanlaştırdığı ve dolayısıyla kötü ayrımcılığının bir etnisiteye muameleye maruz kalmalarını kışkırttığını özgülenemeyecek kadar politik bir mesele ve mevcut durumlarını da böylelikle olduğu, eril iktidar ağlarının sorgulanması meşrulaştırdığı görülmektedir. 2218
Description:The list of books you might like
