ambule idyopatik parkinson hastalığında kemik yoğunluğu ve vitamin d düzeyi

64 Pages·2009·0.41 MB·Turkish

T.C.
SAĞLIK BAKANLIĞI İSTANBUL FİZİK TEDAVİ
REHABİLİTASYON EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
2. KLİNİK
Klinik Şefi Doç. Dr. Nurdan PAKER

AMBULE İDYOPATİK PARKİNSON HASTALIĞINDA
KEMİK YOĞUNLUĞU VE VİTAMİN D DÜZEYİ:
KONTROLLÜ ÇALIŞMA

Uzmanlık Tezi
Dr. Muhammet Kürşat TOPAL
İSTANBUL 2009

T.C
SAĞLIK BAKANLIĞI İSTANBUL FİZİK TEDAVİ REHABİLİTASYON
EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
2. KLİNİK
Klinik Şefi Doç. Dr. Nurdan PAKER

AMBULE İDYOPATİK PARKİNSON HASTALIĞINDA KEMİK
YOĞUNLUĞU VE VİTAMİN D DÜZEYİ: KONTROLLÜ ÇALIŞMA

UZMANLIK TEZİ
Dr. Muhammet Kürşat TOPAL
Tez Danışmanı
Doç. Dr. Nurdan PAKER

İSTANBUL 2009
Asistanlık eğitimim süresince her konuda destek ve yardımlarını gördüğüm, kendisini
her zaman yanımda hissettiğim, engin bilgi ve deneyimlerinden faydalanma fırsatı bulduğum
değerli Klinik Şefim Doç.Dr.Nurdan PAKER ve Klinik Şef Muavinim Dr. Derya SOY’a
teşekkür ederim.
Eğitim sürecinde çalışma fırsatı bulduğum ve bilgilerinden istifade ettiğim1. klinik şefi
Doç.Dr.Belgin ERHAN’a hastane başhekim ve 3. klinik şefi Doç.Dr.Kadriye ÖNEŞ’e,
tezimin yapım aşamasında katkılarından dolayı Haseki E.A.H nöroloji klinik şefi
Doç.Dr.F.Feriha ÖZER’e, Dr.Mithat BEDİR’e ve nöroloji kliniği asistan doktorlarına, beraber
çalıştığım asistan arkadaşlarıma ve tüm hastane personeline teşekkür ederim.
Hayatımın her anımda yanımda olan, beni her konuda sabır ve anlayışla destekleyen,
değerli aileme sonsuz teşekkür ederim.
Dr. M. KÜRŞAT TOPAL
İÇİNDEKİLER

1. GİRİŞ VE AMAÇ 1
2. GENEL BULGULAR 2-27
3. GEREÇ VE YÖNTEMLER 28-29
4. BULGULAR 30-35
5. TARTIŞMA 36-41
6. SONUÇ 42-43
7. ÖZET 44-45
8. İNGİLİZCE ÖZET 46-47
9. KAYNAKLAR 48-57
KISALTMALAR

İPH:…………………….İdyopatik Parkinson Hastalığı
MPTP…………………..1-metil-4-fenil1,2,3,6 tetrahidropiridin
PET……………………..Pozitron emisyon tomografi
UCH-L1……………......Ubiquitin karboksi terminal hidrolaz L1
SNc.…….……………...Substansiya Nigra Pars Kompakta
LC………………………Lewy cisimciği
SN……………………...Substansiya Nigra
BG……………………. Bazal ganglionlar
GPi…………………….Globus pallidus internus
SNr…………………….Substansiya Nigra Pars Retikülata
GPe…………………… Globus Pallidus Eksternus
STN……………………Subtalamik Nukleus
PTH…………………….Paratroid Hormon
GH……………………..Growth Hormon
DEXA………………….Dual Enerji X-Ray Absorbsiyometre
KMY…………………...Kemik Mineral Yoğunluğu
BMC…………………...Kemik Mineral İçeriği
SS……………………...Standart Sapma
BUN……………………Kan Üre Azotu
FSH……………………..Folikül Stimulan Hormon
LH……………………....Luteinize Hormon
KOAH………………….Kronik Obstriktif Akciğer Hastalığı
MEDOS………………..Mediterranean Osteoporosis Study
EVOS………………….European Vertebral Osteoporosis Study
DKK …………………Doruk Kemik Kitlesi
25(OH) D ……….…...25 Hidroksi D
ACTH………………..Adrenokortikotropik Hormon
VKİ…………………..Vücut Kitle İndeksi
L1-4…………………..Lomber 1. ve 4. omurga
F.B.O…………..……..Femur Boyun ortalama
HPTH…………………Hiper Paratroidi
• GİRİŞ VE AMAÇ

Parkinson hastalığı daha çok ileri yaşta görülen, tremor, rijidite, akinezi,
postural reflekslerde kayıp, immobilite ve düşmelerle karakterize nörodejeneratif bir
hastalıktır. Bu hastalık hareketlerde azalmaya ve immobilizasyona neden
olabilmektedir. Bu durum kemiğe yüklenmeyi azaltır böylece kemik mineral
yoğunluğunda kayıplar oluşabilir. Hareket azlığından ötürü hastalar ev dışına
yeterince çıkmamakta ve vitamin D’nin sentezi için gerekli olan güneş ışığından
yeterince faydalanamamaktadırlar.
Vitamin D yetmezliği, kemik mineral yoğunluğunda azalma, immobilizasyon
ve düşmeler; kırık için önemli risk faktörleridir. Kırık hastaların; hastanede kalış
sürelerini uzatmakta, ambulasyon durumlarını etkilemekte, ciddi mali yük
oluşturmakta, morbidite ve mortalite artışına neden olabilmektedir. Bu nedenlerden
ötürü Parkinsonlu hasta grubunda hastalığın erken dönemlerinde oluşabilecek riskleri
değerlendirmek ve gerekli önlemleri almak gereklidir.
Bu çalışmanın amacı İdyopatik Parkinsonu olan ambule hastalarda kemik
yoğunluğu ile vitamin D düzeylerini ölçerek sonuçların kontrol grubu ile
karşılaştırılmasıdır.

1
GENEL BİLGİLER

İDYOPATİK PARKİNSON HASTALIĞI

İdyopatik Parkinson Hastalığı (İPH) en sık rastlanılan nörodejeneratif
hastalıklardan biridir. İlk olarak 1987 yılında İngiliz hekim James Parkinson
tarafından “shaking palsy” (titrek felç) olarak gözlemlenmiş; istirahat tremoru,hafif
kambur postur, ayakları sürüyerek yürüme, arkaya düşme eğilimi tarif ederek
hastalığı tanımlamıştır (1). Fransız hekim Jean Marie Charcot tarafından rijidite,
mikrografi ve duysal değişiklikleri de ekleyerek orijinal hastalığın tarifini yapmış ve
hastalığa onu ilk tarif eden hekimin adını vermiştir (2).
Parkinson hastalığı daha çok yaşlı populasyonu etkilemekte olup, klinik
olarak; istirahat tremoru, dişli çark belirtisi, rijidite,akinezi, postural reflekslerde
kayıp ve bunun sonucunda immobilite ve düşmelerle karakterize progresif bir
hareket sistem hastalığıdır (3,4). Hastalığın tanısı kardinal semptom ve bulguların
oluşturduğu klinik tabloya göre konulmaktadır (1).
İdyopatik Parkinson hastalığı, hareket bozukluğu grubunda yer alan hastalıklar
içinde esansiyel tremordan sonra en sık görülen, diğer tüm dejeneratif ve
semptomatik parkinsonizm tabloları arasında en sık (%80 )görülen hastalıktır (5).
İPH tüm dünyada, tüm etnik gruplar ve ırklarda görüldüğü bilinmektedir. Hastalık
tipik olarak orta-ileri yaş grubunun hastalığı olup ortalama 50-60 yaşlarında başlar.
Yaklaşık olarak 10-20 yıllık süreçte progresif seyreder (6,7). Hastalık nadir olarak
genç yaş grubunda da görülebilmektedir, tüm hastaların %5 inde 40 yaş altında
başlangıç görülmekte olup; erken başlangıçlı Parkinson hastalığı olarak
tanımlanmaktadır (7). İnsidans ve prevalans yaşla birlikte yükselir. 65 yaş üzeri
populasyonun %1 ini etkiler.Erkeklerde biraz daha sıktır. 20 yaşından önce başlangıç
“juvenil Parkinson” olarak tanımlanır (7). Hastalığın prevelansı değişkenlik
göstermekte olup, daha önce yapılan bir çalışmada 80,6-187/100000 olarak
bildirilmiştir (8). Çeşitli çalışmalarda farklı sonuçlar bildirilse de yıllık insidansın
4,5-21/100000 arasında değiştiği bilinmektedir (6,7). Eskişehir’de yapılan bir
çalışmada Türkiye için prevelansı 111/100000 olarak bildirilmiştir (19).
2
Parkinsonizm, tek bir etyolojiden çok klinik bir antitedir, belli bir hastalıktan
çok bir dizi belirtilerle giden bir tabloyu anlatmak için kullanılır (1). İPH’nın klinik
parkinsonizmin diğer nedenlerinden, özellikle parkinson plus sendromlarından ayırt
edilmesi, bunlara tedaviye yanıtın kötü olması ve progresyonun daha hızlı olması
nedeniyle önemlidir (10).

PARKİNSON HASTALIĞINDA ETYOLOJİ
İdyopatik parkinson hastalığının etyolojisi ve hücre kaybına neden olan
patofizyolojik süreç tam olarak bilinmemektedir. Son zamanlarda yapılan birçok
klinik araştırmalar göstermiştir ki, İPH’da çevresel faktörlerin yanı sıra kalıtımsal
özelliklerin de oldukça önemli rolü vardır (11). Genetik ve biyokimyasal veriler
ışığında genetik ve/veya çevresel nedenlerle hasara uğrayan ubiquitin-proteozom
sisteminin İPH’nın patogenezinden sorumlu ana mekanizma olduğu düşünülmektedir
(12).
Küçük bir protein olan ve dopaminerjik, kortikal ve noradrenerjik nöronlarda,
endotelyal hücrelerde ve trombositlerde bulunan alfa-synukleinin fizyolojik
fonksiyonunun sinaptik terminallerde dopamin depolanması ve düzenlenmesi olduğu
deneysel olarak gösterilmiştir (13). Aynı zamanda nondopaminerjik sinaptik vezikül
fonksiyonunda rol oynuyor olabilir (14). Alfa-synukleinin belki de en önemli
etkileşimi ubuquitin-proteozom ile olur (15). Hatalı veya anormal alfa-synukleinin
defektif katabolizması, alfa-sybuklein agregasyonu ve patolojisindeki temel olaydır.
Alfa-synuklein agregatları proteozomun proteolitik özelliklerini bozabilir.
Proteozomun deneysel inhibisyonu alfa-synuklein agregasyonuna yol açmakta ve
hücreyi proteozom inhibitörleriyle hasarlanmaya hassas hale getirmektedir. Bu
şekilde İPH’da bir kısır döngü ortaya çıkmakta, alfa-synuklein agregasyonuna yol
açmakta ve nöronu diğer hatalı proteinlerin hasarlayıcı etkilerine karşı duyarlı hale
getirmektedir (15-17).
İdyopatik Parkinson Hastalığı, 40 yaşından önce oldukça ender olmasına
rağmen yaşla birlikte insidansta artma görülür. İlerleyen yaşla beraber İPH’nın artan
prevalansı arasındaki ilişki için olası açıklamalar, nöronal zayıflamanın yaşla ilgisini
ve zaman dilimine bağlı bir etyolojik mekanizmanın varlığını kapsamaktadır (18).
3