Ambientes virtuales de aprendizaje

198 Pages·2016·4.23 MB·Spanish

3
(cid:0)(cid:1)(cid:2)(cid:3)(cid:4)(cid:2)(cid:5)(cid:6)(cid:1)
A(cid:7)(cid:8)(cid:9)(cid:10)(cid:11)(cid:12)(cid:10)(cid:13) (cid:14)(cid:9)(cid:15)(cid:12)(cid:16)A(cid:17)(cid:10)(cid:13)
DE APRENDIZAJE INNOVADORES:
UNA APROXIMACIÓN

(cid:30)(cid:31) !"#$%#&% ’()
(cid:6)(cid:1116)(cid:1113)(cid:1113)(cid:1126)(cid:561)(cid:24)(cid:1102)(cid:1119)(cid:1108)(cid:1102)(cid:1120)(cid:561)(cid:9)(cid:1102)(cid:1119)(cid:1104)(cid:1164)(cid:1102)
(cid:12)(cid:1116)(cid:1120)(cid:1148)(cid:561)(cid:8)(cid:1106)(cid:1119)(cid:1115)(cid:1102)(cid:1115)(cid:1105)(cid:1116)(cid:561)(cid:15)(cid:1106)(cid:1111)(cid:1164)(cid:1102)(cid:561)(cid:5)(cid:1116)(cid:1119)(cid:1119)(cid:1106)(cid:1102)
(cid:6)(cid:1110)(cid:1106)(cid:1108)(cid:1116)(cid:561)(cid:21)(cid:1102)(cid:1114)(cid:1110)(cid:1119)(cid:561)(cid:15)(cid:1106)(cid:1113)(cid:1116)(cid:561)(cid:21)(cid:1116)(cid:1113)(cid:1102)(cid:1119)(cid:1121)(cid:1106)
(cid:5)(cid:1110)(cid:1119)(cid:1116)(cid:561)(cid:3)(cid:1113)(cid:1107)(cid:1116)(cid:1115)(cid:1120)(cid:1116)(cid:561)(cid:21)(cid:1106)(cid:1119)(cid:1115)(cid:1102)(cid:561)(cid:15)(cid:1106)(cid:1115)(cid:1105)(cid:1116)(cid:1127)(cid:1102)
(cid:18)(cid:19)(cid:20)(cid:21)(cid:22)(cid:23)(cid:24)(cid:22)(cid:25) (cid:26)(cid:21)(cid:27)(cid:24)(cid:28)(cid:18)(cid:29)(cid:22)(cid:25)
DE APRENDIZAJE INNOVADORES:
UNA APROXIMACIÓN
6
*+,-.,/0+
Ambientes virtuales de aprendizaje innovadores : una aproximación/
Omar Antonio Vega y otros. -- Bogotá : Uniediciones, 2016.
200 páginas : gráficos ; 23 cm.
Incluye bibliografía.
ISBN 978-958-9314-91-3
1. Enseñanza con ayuda de computadores 2. Innovaciones
educativas 3. Tecnología educativa I. Vega, Omar Antonio, autor.
371.334 cd 21 ed.
A1517621
CEP-Banco de la República-Biblioteca Luis Ángel Arango
(cid:3)(cid:36)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3)(cid:57)(cid:3454)(cid:3456)(cid:3450)
1 2345
© (cid:3)(cid:57)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3456)(cid:3450)(cid:3468)(cid:3)(cid:42)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3452)(cid:3495)(cid:3450)
67889
(cid:3)(cid:41)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3459)(cid:3495)(cid:3450)(cid:3)(cid:38)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3450)
' :7;< (cid:3)(cid:54)(cid:3450)(cid:3462)(cid:3458)(cid:3467)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3)(cid:54)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3469)(cid:3454)
' 6=>?7
(cid:3)(cid:36)(cid:3461)(cid:3455)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3464)(cid:3)(cid:54)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3475)(cid:3450)
' @=57
(cid:56)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3454)(cid:3468)
'
Carrera 69 Bis Nº 36-20 Sur
Teléfonos: 2300731 - 2386035
Bogotá, D.C. - Colombia
www.grupoeditorialibanez.com
Queda prohibida la reproducción parcial o total de este libro por cualquier proceso
(cid:85)(cid:72)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:105)(cid:191)(cid:70)(cid:82)(cid:3)(cid:82)(cid:3)(cid:73)(cid:121)(cid:81)(cid:76)(cid:70)(cid:82)(cid:15)(cid:3)(cid:72)(cid:86)(cid:83)(cid:72)(cid:70)(cid:76)(cid:68)(cid:79)(cid:80)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:3)(cid:73)(cid:82)(cid:87)(cid:82)(cid:70)(cid:82)(cid:83)(cid:76)(cid:68)(cid:15)(cid:3)(cid:80)(cid:76)(cid:70)(cid:85)(cid:82)(cid:191)(cid:79)(cid:80)(cid:72)(cid:15)(cid:3)(cid:82)(cid:73)(cid:73)(cid:86)(cid:72)(cid:87)(cid:3)(cid:82)(cid:3)(cid:80)(cid:76)(cid:80)(cid:72)(cid:121)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:73)(cid:82)(cid:17)
Ley 23 de 1982
ISBN: 978-958-9314-91-3
Diagramación electrónica: Deissy Alejandra Rodriguez P.
fi BCDE
7
FGHIJHKLG
CONTENIDO
PRESENTACIÓN ........................................................................................11
(cid:51)(cid:53)(cid:207)(cid:47)(cid:50)(cid:42)(cid:50) ....................................................................................................13
EDUCACIÓN PARA EL DESARROLLO
HUMANO Y EL TRABAJO DIRIGIDO
A JÓVENES ESCOLARIZADOS DEL
SECTOR RURAL: UNA EXPERIENCIA
CON EL APOYO DE LA INCLUSIÓN DIGITAL
[(cid:40)(cid:3453)(cid:3470)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)(cid:3455)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3)(cid:3457)(cid:3470)(cid:3462)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3471)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3465)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)
(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3)(cid:3472)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3460)(cid:3)(cid:3464)(cid:3455)(cid:3)(cid:3467)(cid:3470)(cid:3467)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)(cid:3474)(cid:3464)(cid:3470)(cid:3469)(cid:3457)(cid:3)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3470)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3468):
(cid:3450)(cid:3463)(cid:3)(cid:3454)(cid:3473)(cid:3465)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3452)(cid:3454)(cid:3)(cid:3472)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3457)(cid:3)(cid:3469)(cid:3457)(cid:3454)(cid:3)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3465)(cid:3465)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3469)(cid:3)
(cid:3464)(cid:3455)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3452)(cid:3461)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:64)
(cid:50)(cid:3462)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3)(cid:36)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3)(cid:57)(cid:3454)(cid:3456)(cid:3450)
1. INTRODUCCIÓN .....................................................................................18
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:51)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3451)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3450) ........................................................................................19
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:50)(cid:3451)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3464)(cid:3468) ........................................................................................21
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3) (cid:45)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3455)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) ..................................................................................22
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:23)(cid:17)(cid:3) (cid:40)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3)(cid:3455)(cid:3470)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3468) ......................................................................22
2. SOPORTE TEÓRICO................................................................................23
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:37)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3457)(cid:3450)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461) ..............................................................................23
2.1.1. Tipos de Brecha Digital .......................................................24
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:44)(cid:3463)(cid:3452)(cid:3461)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461) ..........................................................................26
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3) (cid:40)(cid:3453)(cid:3470)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3)(cid:3468)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3)(cid:3467)(cid:3470)(cid:3467)(cid:3450)(cid:3461) ....................................................29
2.3.1. Educación no formal ...........................................................29
2.3.2. Educación formal ................................................................32
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:23)(cid:17)(cid:3) (cid:40)(cid:3453)(cid:3470)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3474)(cid:3)(cid:55)(cid:44)(cid:38) ............................................................................34
3. (cid:48)(cid:40)(cid:55)(cid:50)(cid:39)(cid:50)(cid:47)(cid:50)(cid:42)(cid:203)(cid:36) ......................................................................................36
4. RESULTADOS Y DISCUSIÓN ................................................................38
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3467)(cid:3458)(cid:3465)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ..........................................................38
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ..............................................................46
5. CONCLUSIONES .....................................................................................48
6. (cid:36)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:39)(cid:40)(cid:38)(cid:44)(cid:48)(cid:44)(cid:40)(cid:49)(cid:55)(cid:50)(cid:54) .............................................................................49
7. (cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:200)(cid:41)(cid:44)(cid:36) .......................................................................................49
8
MNOPQORSN
TECNOLOGÍAS
DE LA INFORMACIÓN Y LA COMUNICACIÓN
COMO MEDIACIÓN PEDAGÓGICA:
PERSPECTIVAS DE RECONOCIMIENTO
Y ATENCIÓN A LA DIVERSIDAD
[(cid:44)(cid:3463)(cid:3455)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3462)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3462)(cid:3462)(cid:3470)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)
(cid:3469)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3457)(cid:3463)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3)(cid:3450)(cid:3468)(cid:3)(cid:3450)(cid:3)(cid:3465)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3456)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:29)(cid:3)(cid:3465)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3468)(cid:3465)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3469)(cid:3)
(cid:3455)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3469)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3474)(cid:64)
(cid:39)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3461)(cid:3474)(cid:3)(cid:57)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3456)(cid:3450)(cid:3468)(cid:3)(cid:42)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3452)(cid:3495)(cid:3450)
1. INTRODUCCIÓN .....................................................................................58
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:51)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3451)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3450) ........................................................................................59
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:50)(cid:3451)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3464)(cid:3468) ........................................................................................62
1.2.1. Objetivo general ..................................................................62
(cid:3) (cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:50)(cid:69)(cid:77)(cid:72)(cid:87)(cid:76)(cid:89)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:86)(cid:83)(cid:72)(cid:70)(cid:116)(cid:191)(cid:70)(cid:82)(cid:86) ...........................................................63
2. SOPORTE TEÓRICO................................................................................63
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:51)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3456)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3495)(cid:3450)(cid:3)(cid:3452)(cid:3467)(cid:3495)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3)(cid:3474)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3453) ..................................................63
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:40)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3454)(cid:3498)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3475)(cid:3450)(cid:3)(cid:3450)(cid:3465)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3475)(cid:3450)(cid:3459)(cid:3454) ...............................................................65
(cid:3) (cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:36)(cid:83)(cid:85)(cid:72)(cid:81)(cid:71)(cid:76)(cid:93)(cid:68)(cid:77)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:76)(cid:74)(cid:81)(cid:76)(cid:191)(cid:70)(cid:68)(cid:87)(cid:76)(cid:89)(cid:82) .....................................................65
2.2.2. Aprendizaje autónomo .........................................................66
2.2.3. Aprendizaje colaborativo ....................................................67
2.2.4. Otras estrategias .................................................................68
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:22)(cid:3) (cid:55)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3463)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3495)(cid:3450)(cid:3)(cid:3454)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3452)(cid:3461)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461) ..................................................69

3. (cid:3)(cid:48)(cid:40)(cid:55)(cid:50)(cid:39)(cid:50)(cid:47)(cid:50)(cid:42)(cid:203)(cid:36) ......................................................................................71
4. RESULTADOS Y DISCUSIÓN ................................................................72
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3467)(cid:3458)(cid:3465)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ..........................................................72
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ..............................................................81
5. CONCLUSIONES .....................................................................................90
6. (cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:200)(cid:41)(cid:44)(cid:36) .......................................................................................93
MODELO DE CALIDAD
DE E-LEARNING PARA INSTITUCIONES
DE EDUCACIÓN SUPERIOR EN COLOMBIA

[(cid:40)(cid:16)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3456)(cid:3)(cid:3466)(cid:3470)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3474)(cid:3)(cid:3462)(cid:3464)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3)
(cid:3455)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3)(cid:3457)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3457)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3470)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3469)(cid:3470)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3)(cid:38)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3462)(cid:3451)(cid:3458)(cid:3450)(cid:64)
(cid:45)(cid:3464)(cid:3468)(cid:3491)(cid:3)(cid:41)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3459)(cid:3495)(cid:3450)(cid:3)(cid:38)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3450)
1. INTRODUCCIÓN ...................................................................................100
9
TUVWXVYZU
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:51)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3451)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3450) ......................................................................................102
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:50)(cid:3451)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3464)(cid:3468) ......................................................................................103
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3) (cid:45)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3455)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) ................................................................................104
2. SOPORTE TEÓRICO..............................................................................105
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3)(cid:3)(cid:48)(cid:3464)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3468)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3458)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3)(cid:3454)(cid:16)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3456) ........................................105
2.1.1. Enfoques de Evaluación de la Calidad .............................107
2.1.2. Comparación entre los modelos
de e-learning estudiados ...................................................107
(cid:3) (cid:21)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3)(cid:3)(cid:40)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3468)(cid:3)(cid:3465)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3450)(cid:3)(cid:3461)(cid:3450)(cid:3)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3467)(cid:3470)(cid:3452)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3470)(cid:3463)(cid:3)(cid:3462)(cid:3464)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3)
(cid:3) (cid:3) (cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3458)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3)(cid:3454)(cid:16)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3456)(cid:3) .......................................................111
2.2.1. Interoperabilidad y Calidad ..............................................112
2.2.2. Aplicación de un modelo genérico de estándares .............112
2.2.3. Adaptación y adopción de un modelo genérico
de estándares .....................................................................112
2.2.4. Sistema de Aseguramiento de la Calidad en Colombia ....113
3. MODELO DE CALIDAD PROPUESTO .................................................113
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:48)(cid:3464)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3)(cid:50)(cid:3467)(cid:3456)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3475)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3461) ...........................................................114
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:49)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3462)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3458)(cid:3475)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3474)(cid:3)(cid:36)(cid:3467)(cid:3462)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3475)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) ...............................................114
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3)(cid:3)(cid:40)(cid:3471)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3470)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) ...................................................................................114
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:23)(cid:17)(cid:3) (cid:48)(cid:3454)(cid:3459)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3450)(cid:3462)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3)(cid:38)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3505)(cid:3464) ...........................................................115
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:24)(cid:17)(cid:3) (cid:53)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3464)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3462)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3464) ..........................................................................107
4. VALIDACIÓN DEL MODELO PROPUESTO .........................................115
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3) (cid:48)(cid:3454)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3456)(cid:3495)(cid:3450)(cid:3) ..............................................................................116
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:53)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3452)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3474)(cid:3)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3484)(cid:3461)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3461)(cid:3450)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3455)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3462)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) .............................116
(cid:3) (cid:23)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3468)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) .....................................................121
5. (cid:36)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:39)(cid:40)(cid:38)(cid:44)(cid:48)(cid:44)(cid:40)(cid:49)(cid:55)(cid:50)(cid:54) ...........................................................................123
6. (cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:41)(cid:203)(cid:36) .....................................................................................123
INTERFACES WEB ORIENTADAS
A ESTIMULAR Y CONTROLAR LOS PROCESOS
ACADÉMICOS DE PROGRAMAS OFERTADOS
EN LA MODALIDAD DE EDUCACIÓN A DISTANCIA
[(cid:58)(cid:3454)(cid:3451)(cid:3)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3455)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3456)(cid:3463)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3)
(cid:3469)(cid:3464)(cid:3)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3462)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3450)(cid:3469)(cid:3454)(cid:3)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3)(cid:3452)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3)(cid:3465)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3452)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3468)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3)
(cid:3458)(cid:3463)(cid:3)(cid:3471)(cid:3458)(cid:3467)(cid:3469)(cid:3470)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3456)(cid:3)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3471)(cid:3458)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3468)(cid:64)
(cid:39)(cid:3458)(cid:3454)(cid:3456)(cid:3464)(cid:3)(cid:54)(cid:3450)(cid:3462)(cid:3458)(cid:3467)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3)(cid:54)(cid:3464)(cid:3461)(cid:3450)(cid:3467)(cid:3469)(cid:3454)
1. INTRODUCCIÓN ...................................................................................128
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3)(cid:3) (cid:51)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3451)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3462)(cid:3450) ......................................................................................129
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3)(cid:3)(cid:50)(cid:3451)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3471)(cid:3464)(cid:3468) ......................................................................................130
10
[\]^_]‘a\
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:22)(cid:17)(cid:3) (cid:45)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3455)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463) ................................................................................131
(cid:3) (cid:20)(cid:17)(cid:23)(cid:17)(cid:3) (cid:40)(cid:3459)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3)(cid:3455)(cid:3470)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3450)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3468) ....................................................................133
1.4.1. Sistemas Colaborativos .....................................................133
1.4.2. Awareness en sistemas colaborativos ...............................135
1.4.3. Metodologías ágiles ...........................................................137
1.4.4. Método de articulación de problemas ...............................138
1.4.5. Aprendizaje afectivo ..........................................................143
2. (cid:48)(cid:40)(cid:55)(cid:50)(cid:39)(cid:50)(cid:47)(cid:50)(cid:42)(cid:203)(cid:36) ....................................................................................147
3. RESULTADOS Y DISCUSIÓN ..............................................................148
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:20)(cid:17)(cid:3)(cid:3) (cid:39)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3467)(cid:3458)(cid:3465)(cid:3452)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ........................................................149
3.1.1. Activadores motivacionales ..............................................149
3.1.2. Entornos virtuales KaVa Tutor y KaVa Estudiante ...........157
(cid:3) (cid:22)(cid:17)(cid:21)(cid:17)(cid:3) (cid:39)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3452)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3458)(cid:3500)(cid:3463)(cid:3)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3)(cid:3467)(cid:3454)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3468) ............................................................159
3.2.1. Evaluación de KaVa Tutor ................................................159
3.2.2. Evaluación de KaVa Estudiante .......................................161
4. CONCLUSIONES ...................................................................................169
5. (cid:36)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:39)(cid:40)(cid:38)(cid:44)(cid:48)(cid:44)(cid:40)(cid:49)(cid:55)(cid:50)(cid:54) ...........................................................................170
6. (cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:200)(cid:41)(cid:44)(cid:36)(cid:54) ..................................................................................170
7. (cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:41)(cid:203)(cid:36)(cid:3)(cid:38)(cid:50)(cid:48)(cid:51)(cid:47)(cid:40)(cid:48)(cid:40)(cid:49)(cid:55)(cid:36)(cid:53)(cid:44)(cid:36) ................................................173
VYGOTSKY: ENFOQUE
HISTÓRICO CULTURAL, TIC
Y DESARROLLO SOSTENIBLE
[(cid:57)(cid:3474)(cid:3456)(cid:3464)(cid:3469)(cid:3468)(cid:3460)(cid:3474)(cid:29)(cid:3)(cid:3457)(cid:3458)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3464)(cid:3467)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)(cid:3452)(cid:3470)(cid:3461)(cid:3469)(cid:3470)(cid:3467)(cid:3450)(cid:3461)(cid:3)
(cid:3450)(cid:3465)(cid:3465)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3450)(cid:3452)(cid:3457)(cid:15)(cid:3)(cid:3469)(cid:3458)(cid:3452)(cid:3)(cid:3450)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3)(cid:3468)(cid:3470)(cid:3468)(cid:3469)(cid:3450)(cid:3458)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3451)(cid:3461)(cid:3454)(cid:3453)(cid:3454)(cid:3471)(cid:3454)(cid:3461)(cid:3464)(cid:3465)(cid:3462)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3469)(cid:64)
(cid:38)(cid:3458)(cid:3467)(cid:3464)(cid:3)(cid:36)(cid:3461)(cid:3455)(cid:3464)(cid:3463)(cid:3468)(cid:3464)(cid:3)(cid:54)(cid:3454)(cid:3467)(cid:3463)(cid:3450)(cid:3)(cid:48)(cid:3454)(cid:3463)(cid:3453)(cid:3464)(cid:3475)(cid:3450)
1. INTRODUCCIÓN ...................................................................................176
2. (cid:53)(cid:40)(cid:41)(cid:47)(cid:40)(cid:59)(cid:44)(cid:207)(cid:49) ..........................................................................................177
3. (cid:36)(cid:42)(cid:53)(cid:36)(cid:39)(cid:40)(cid:38)(cid:44)(cid:48)(cid:44)(cid:40)(cid:49)(cid:55)(cid:50)(cid:54) ...........................................................................187
4. (cid:53)(cid:40)(cid:41)(cid:40)(cid:53)(cid:40)(cid:49)(cid:38)(cid:44)(cid:36)(cid:54)(cid:3)(cid:37)(cid:44)(cid:37)(cid:47)(cid:44)(cid:50)(cid:42)(cid:53)(cid:200)(cid:41)(cid:44)(cid:38)(cid:36)(cid:54) .....................................................187
11
bcdedfghijkf
PRESENTACIÓN
La universidad moderna tiene la doble obligación de formar
para la investigación, que generalmente se le conoce como la
investigación formativa, y la realización de investigación en
sentido estricto, es decir, aquella que genera nuevo conocimiento
para una comunidad académica y la sociedad en general, cuya
(cid:191)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:76)(cid:71)(cid:68)(cid:71)(cid:3)(cid:87)(cid:85)(cid:68)(cid:86)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:87)(cid:72)(cid:85)(cid:112)(cid:86)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:71)(cid:76)(cid:89)(cid:76)(cid:71)(cid:88)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:70)(cid:82)(cid:81)(cid:82)(cid:70)(cid:72)(cid:85)(cid:15)(cid:3)(cid:92)(cid:68)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:3)(cid:86)(cid:116)(cid:3)
importante en el ámbito intelectual, para convertirse en fuente de
solución de problemas sociales.
(cid:40)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:3)(cid:87)(cid:76)(cid:83)(cid:82)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:89)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:74)(cid:68)(cid:70)(cid:76)(cid:121)(cid:81)(cid:15)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:87)(cid:112)(cid:85)(cid:80)(cid:76)(cid:81)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:42)(cid:76)(cid:69)(cid:69)(cid:82)(cid:81)(cid:86)(cid:3)(cid:92)(cid:3)(cid:82)(cid:87)(cid:85)(cid:82)(cid:86)(cid:15)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:69)(cid:72)(cid:3)
responder tanto al rigor académico propio de las disciplinas como a
la pertinencia social; para ello es indispensable que el conocimiento
sea producido en el contexto de aplicación y que se lleve a cabo
bajo principios de transdisciplinariedad, en consecuencia, deberá
considerar impactos sobre el interés social y público e incorporar
opciones para la aplicación de soluciones.
El presente libro es producto de un programa de investigación
enmarcado en los anteriores parámetros. El programa que da vida
a este producto académico es fruto de una unión temporal entre la
Central Hidroeléctrica de Caldas CHEC-EPM y la Universidad de
(cid:48)(cid:68)(cid:81)(cid:76)(cid:93)(cid:68)(cid:79)(cid:72)(cid:86)(cid:15)(cid:3)(cid:191)(cid:81)(cid:68)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:68)(cid:71)(cid:82)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:3)(cid:38)(cid:82)(cid:79)(cid:70)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:70)(cid:76)(cid:68)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:80)(cid:68)(cid:85)(cid:70)(cid:82)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:51)(cid:85)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:3)
(cid:49)(cid:68)(cid:70)(cid:76)(cid:82)(cid:81)(cid:68)(cid:79)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:40)(cid:86)(cid:87)(cid:88)(cid:71)(cid:76)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:38)(cid:76)(cid:72)(cid:81)(cid:87)(cid:116)(cid:191)(cid:70)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:40)(cid:71)(cid:88)(cid:70)(cid:68)(cid:70)(cid:76)(cid:121)(cid:81)(cid:17)(cid:3)(cid:41)(cid:88)(cid:72)(cid:3)(cid:85)(cid:72)(cid:68)(cid:79)(cid:76)(cid:93)(cid:68)(cid:71)(cid:82)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:3)
(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:72)(cid:86)(cid:82)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:16)(cid:76)(cid:81)(cid:89)(cid:72)(cid:86)(cid:87)(cid:76)(cid:74)(cid:68)(cid:71)(cid:82)(cid:85)(cid:72)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:70)(cid:68)(cid:80)(cid:83)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:74)(cid:72)(cid:81)(cid:76)(cid:72)(cid:85)(cid:116)(cid:68)(cid:3)(cid:71)(cid:72)(cid:3)(cid:86)(cid:76)(cid:86)(cid:87)(cid:72)(cid:80)(cid:68)(cid:86)(cid:3)
y de la educación con el objetivo de construir ambientes inclusivos
innovadores que permitan mejorar la calidad de la educación en
(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:74)(cid:85)(cid:68)(cid:80)(cid:68)(cid:86)(cid:3)(cid:92)(cid:18)(cid:82)(cid:3)(cid:70)(cid:88)(cid:85)(cid:86)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:72)(cid:81)(cid:3)(cid:79)(cid:68)(cid:3)(cid:80)(cid:72)(cid:87)(cid:82)(cid:71)(cid:82)(cid:79)(cid:82)(cid:74)(cid:116)(cid:68)(cid:3)(cid:89)(cid:76)(cid:85)(cid:87)(cid:88)(cid:68)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:71)(cid:76)(cid:85)(cid:76)(cid:74)(cid:76)(cid:71)(cid:82)(cid:86)(cid:3)(cid:68)(cid:3)(cid:77)(cid:121)(cid:89)(cid:72)(cid:81)(cid:72)(cid:86)(cid:3)
escolarizados, habitantes de comunidades rurales, a partir del modelo
de calidad propuesto para las instituciones de educación superior.
(cid:40)(cid:79)(cid:3)(cid:70)(cid:68)(cid:83)(cid:116)(cid:87)(cid:88)(cid:79)(cid:82)(cid:3)(cid:76)(cid:81)(cid:76)(cid:70)(cid:76)(cid:68)(cid:79)(cid:15)(cid:3)(cid:72)(cid:86)(cid:70)(cid:85)(cid:76)(cid:87)(cid:82)(cid:3)(cid:83)(cid:82)(cid:85)(cid:3)(cid:72)(cid:79)(cid:3)(cid:83)(cid:85)(cid:82)(cid:73)(cid:72)(cid:86)(cid:82)(cid:85)(cid:3)(cid:50)(cid:80)(cid:68)(cid:85)(cid:3)(cid:36)(cid:81)(cid:87)(cid:82)(cid:81)(cid:76)(cid:82)(cid:3)(cid:57)(cid:3454)(cid:3456)(cid:3450),
responde a la necesidad de diseñar e implementar estrategias
de inclusión digital, desde la perspectiva de la formación para