Ama's in het nauw

136 Pages·2005·0.65 MB·Dutch

Ama’s in het nauw

Een onderzoek naar:

De Rechtspositie van Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen in het
Nederlandse Vreemdelingenbeleid in het licht van het Internationaal
Verdrag voor de Rechten van het Kind en artikel 3 van het Europees
Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Afstudeerscriptie Staats- en bestuursrecht/ Internationaal Publiekrecht
Auteur: Daan Beltman
Studentnummer: 0991910
Begeleider: Dr. H.B. Winter
Datum: 08/2005
Mme. Geraldine van Bueren:
“D’abord l’enfant, et puis l’étranger”.
Voorwoord

Enkele berichten over het hardvochtige Nederlandse vreemdelingenbeleid hebben mij
bewogen het onderliggende onderzoek tot stand te brengen. Ik vroeg mij namelijk het
volgende af: ‘wanneer het beleid met betrekking tot volwassenen in sommige gevallen al
schrijnend is, hoe uit dit beleid zich dan ten opzichte van kinderen, die over het
algemeen een veel zwakkere positie bekleden in de maatschappij, met name wanneer het
gaat om alleenstaande kinderen die geen ouders hebben die voor ze zorgen, beschermen
en in rechte bijstaan’?
‘Vooral deze kwetsbare groep behoort toch te kunnen rekenen op extra waarborgen,
extra maatregelen en extra bescherming van de autoriteiten’?
Vanuit deze insteek heb ik geprobeerd de betekenis van het Internationaal
Verdrag voor de Rechten van het Kind en artikel 3 van het Europees Verdrag voor de
Rechten van de Mens voor het Nederlandse vreemdelingenbeleid en de Nederlandse
rechtspraak in relatie tot de positie van alleenstaande minderjarige vreemdelingen in
kaart te brengen. Tevens heb ik getracht de kritiek van verschillende organisaties,
commissies en deskundigen die in de laatste jaren geuit is op het Nederlandse
vreemdelingenbeleid, en welke in relatie staat tot de positie van alleenstaande
minderjarige vreemdelingen, op een rij te zetten. Op basis van de bevindingen die
daaruit zijn voortgevloeid, ben ik tot mijn conclusie gekomen.
Het onderzoek geeft niet alleen inzicht in de tekortkomingen van het ama-beleid,
maar laat ook een uitgebreide analyse van het Internationaal Verdrag voor de Rechten
van het Kind en artikel 3 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens zien
en hun relatie met het vreemdelingenrecht. Het gevolg is een omvangrijk onderzoek, dat
naar ik hoop, de advocatuur, de rechtswetenschap, het openbaar ministerie,
kinderrechtenorganisaties, maar vooral de Minister voor Vreemdelingenzaken en
Integratie zal inspireren om er gevolg aan te geven.
Voor de totstandkoming van het onderzoek wil ik graag de volgende personen
bedanken: de heer H.B. Winter voor de begeleiding en mevrouw G.C.A.M. Ruitenberg,
de heer T.P. Spijkerboer, de heer R. Bruin en de heer S. Essakkili voor hun snelle
reacties op enkele prangende vragen.

Groningen, 17 augustus 2005

Daan Beltman
I
Inhoudsopgave

VOORWOORD-------------------------------------------------------------------------------------------------------I
INHOUDSOPGAVE-------------------------------------------------------------------------------------------------II

1. INLEIDING---------------------------------------------------------------------------------------------------------1
2. HET AMA-BELEID-----------------------------------------------------------------------------------------------3
§ 2.1 INLEIDING ------------------------------------------------------------------------------------------------------3
§ 2.2 DEFINITIE-------------------------------------------------------------------------------------------------------3
§ 2.3 ASIELPROCEDURE ---------------------------------------------------------------------------------------------5
§ 2.3.1 De Leeftijdsverificatie----------------------------------------------------------------------------------5
§ 2.3.2 Het Herhaalde leeftijdsonderzoek--------------------------------------------------------------------7
§ 2.4 AANVRAAGPROCEDURE VERBLIJFSVERGUNNING ASIEL VOOR BEPAALDE TIJD-------------------------8
§ 2.4.1 De Beslistermijnen--------------------------------------------------------------------------------------8
§ 2.4.2 De ‘eerste fase’------------------------------------------------------------------------------------------9
§ 2.4.3 De ‘tweede fase’---------------------------------------------------------------------------------------11
§ 2.4.4 De Voornemenprocedure AC------------------------------------------------------------------------12
§ 2.4.5 De OC-procedure--------------------------------------------------------------------------------------12
§ 2.4.6 De Voornemenprocedure OC-----------------------------------------------------------------------13
§ 2.4.7 De Beschikkingsgronden ----------------------------------------------------------------------------14
§ 2.5 BEROEP EN HERHAALDE AANVRAAG----------------------------------------------------------------------16
§ 2.6 VERBLIJF ALS ALLEENSTAANDE MINDERJARIGE VREEMDELING ---------------------------------------18
§ 2.6.1 De Uitgangspunten -----------------------------------------------------------------------------------19
§ 2.6.2 Het Onderzoek naar adequate opvang-------------------------------------------------------------19
§ 2.6.3 Het gebruik van ambtsberichten--------------------------------------------------------------------20
§ 2.6.4 Het Herhaalde onderzoek naar adequate opvang------------------------------------------------21
§ 2.6.5 De Geldigheidsduur en verlenging-----------------------------------------------------------------21
§ 2.6.6 De Kennisgeving van het voornemen en de beschikking ---------------------------------------21
§ 2.7 VOORTGEZET VERBLIJF-------------------------------------------------------------------------------------22
§ 2.8 VERBLIJFSVERGUNNING ONBEPAALDE TIJD--------------------------------------------------------------23
§ 2.9 OPVANG IN NEDERLAND------------------------------------------------------------------------------------23
§ 2.10 VERTREKPROCEDURE--------------------------------------------------------------------------------------24
§ 2.11 SAMENVATTING--------------------------------------------------------------------------------------------24
3. HET IVRK EN ARTIKEL 3 EVRM-------------------------------------------------------------------------26
§ 3.1 INLEIDING ----------------------------------------------------------------------------------------------------26
§ 3.2 INTERNATIONAAL VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN HET KIND--------------------------------------26
§ 3.2.1 Het historisch perspectief----------------------------------------------------------------------------26
§ 3.2.2 Het doel en de inhoud van het Verdrag------------------------------------------------------------27
§ 3.2.3 Het IVRK en de Nederlandse wetgeving-----------------------------------------------------------28
§ 3.2.4 De werkingssfeer--------------------------------------------------------------------------------------29
§ 3.2.5 De implementatie--------------------------------------------------------------------------------------31
§ 3.2.6 De betekenis van het IVRK voor het Vreemdelingenbeleid-------------------------------------32
§ 3.2.7 De relevante bepalingen van het IVRK voor het Vreemdelingenbeleid ----------------------34
§ 3.2.8 Het effect van het IVRK op alleenstaande minderjarige vreemdelingen---------------------37
§ 3.2.9 De ‘General Comment’ over alleenstaande minderjarige vreemdelingen--------------------38
§ 3.2.10 Het IVRK en de Nederlandse vreemdelingenrechtspraak-------------------------------------40
§ 3.3 ARTIKEL 3 VAN HET EUROPEES VERDRAG VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS-----------------------41
§ 3.3.1 Het historisch perspectief----------------------------------------------------------------------------42
§ 3.3.2 De Nederlandse wetgeving en de werking van het EVRM--------------------------------------42
§ 3.3.3 De implementatie van het EVRM-------------------------------------------------------------------44
II
§ 3.3.4 De inhoud van artikel 3 EVRM---------------------------------------------------------------------45
§ 3.3.5 De positieve verplichtingen inzake artikel 3 EVRM---------------------------------------------46
§ 3.3.6 De toetsing en het bewijs inzake artikel 3 EVRM------------------------------------------------47
§ 3.3.7 Het (extra)territoriale effect van artikel 3 EVRM------------------------------------------------48
§ 3.3.8 Het refoulementverbod-------------------------------------------------------------------------------49
§ 3.3.9 Het refoulementverbod en artikel 3 EVRM-------------------------------------------------------50
§ 3.3.10 Het Vilvarajah arrest--------------------------------------------------------------------------------51
§ 3.3.11 De Nederlandse rechtspraak en artikel 3 EVRM-----------------------------------------------53
§ 3.3.12 De alleenstaande minderjarige vreemdelingen en artikel 3 EVRM-------------------------54
§ 3.3.13 De zaak Nsona vs. Nederland----------------------------------------------------------------------56
§ 3.3.14 De overige jurisprudentie ten aanzien van Ama’s----------------------------------------------57
§ 3.4 RELATIE IVRK EN EVRM----------------------------------------------------------------------------------58
§ 3.5 SAMENVATTING----------------------------------------------------------------------------------------------59
4. HET AMA-BELEID VS. IVRK EN ARTIKEL 3 EVRM------------------------------------------------62
§ 4.1 INLEIDING ----------------------------------------------------------------------------------------------------62
§ 4.2 KRITIEKEN----------------------------------------------------------------------------------------------------63
§ 4.2.1 Het rapport van Human Rights Watch inzake de AC-procedure------------------------------63
§ 4.2.2 Het rapport van Human Rights Watch inzake de rechtspositie van kinderen---------------66
§ 4.2.3 Het rapport van het Kinderrechtencollectief------------------------------------------------------69
§ 4.2.4 Het NJCM-commentaar op het (periodieke) rapport van Nederland-------------------------75
§ 4.2.5 Het UNHCR-commentaar op het Vreemdelingenbeleid----------------------------------------77
§ 4.2.6 Het ACVZ-rapport inzake kinderen in de asielpraktijk-----------------------------------------78
§ 4.2.7 Het NJCM-commentaar op de AC-procedure----------------------------------------------------82
§ 4.2.8 Het NJCM-commentaar op de positie van kinderen in de AC-procedure--------------------86
§ 4.2.9 Het rapport van het Comité voor de Rechten van het Kind-------------------------------------88
§ 4.2.10 Het ACVZ-rapport inzake de AC-procedure----------------------------------------------------89
§ 4.3 KRITIEKEN AMNESTY INTERNATIONAL EN HET CENTRUM VOOR MIGRATIERECHT------------------90
§ 4.3.1 De bundel: ‘Wederzijds wantrouwen’--------------------------------------------------------------90
§ 4.3.2 De bundel: ‘Binnen 48 uur?’-----------------------------------------------------------------------94
§ 4.4 REACTIE VAN DE MINISTER --------------------------------------------------------------------------------96
§ 4.5 VERANDERINGEN IN RELATIE TOT HET AMA-BELEID----------------------------------------------------98
§ 4.6 SAMENVATTING----------------------------------------------------------------------------------------------99
5. CONCLUSIE-----------------------------------------------------------------------------------------------------107
§ 5.1 INLEIDING ---------------------------------------------------------------------------------------------------107
§ 5.2 ALGEMENE BEVINDINGEN---------------------------------------------------------------------------------107
§ 5.3 RELATIVERING----------------------------------------------------------------------------------------------108
§ 5.4 CONCLUSIES TEN AANZIEN VAN HET IVRK -------------------------------------------------------------108
§ 5.5 CONCLUSIES TEN AANZIEN VAN ARTIKEL 3 EVRM-----------------------------------------------------109
§ 5.6 CONCLUSIES MET BETREKKING TOT DE AFDELING BESTUURSRECHTSPRAAK -----------------------109
§ 5.7 CONCLUSIES MET BETREKKING TOT ‘DADERLOZE’ SCHENDING VAN ARTIKEL 3 EVRM-----------110
§ 5.8 ANTWOORDEN OP DE OPGEWORPEN VRAGEN------------------------------------------------------------112
§ 5.9 EINDCONCLUSIE--------------------------------------------------------------------------------------------113

LIJSTEN VAN RAADPLEGING--------------------------------------------------------------------------------IV
LITERATUUR, PUBLICATIES EN RAPPORTEN--------------------------------------------------------------------IV
REGELGEVING EN BELEIDSSTUKKEN---------------------------------------------------------------------------XIII
JURISPRUDENTIE --------------------------------------------------------------------------------------------------XV
KRANTEN ---------------------------------------------------------------------------------------------------------XIX
WEBSITES---------------------------------------------------------------------------------------------------------XIX

III
Ama’s in het nauw Inleiding
1. Inleiding

De Democratische Republiek Congo: Negen VN-soldaten doodgeschoten, bijna vier
miljoen doden door onlusten, dagelijks honderden brute kinderverkrachtingen, jatten,
roven en bedriegen, kortom een wettenloze anarchistische samenleving geregeerd door
het grondrecht: ‘Débrouillez-vouz’, oftewel zoek het maar uit.1 Het lijkt mij geen
geschikte plek voor kinderen.
De Nederlandse overheid is het kennelijk niet mij eens. Het ambtsbericht over
Congo concludeert weliswaar dat de mensenrechtensituatie onveranderd slecht is, maar
de Inlichtingen- en Naturalisatiedienst (hierna: IND) en de Minister voor
Vreemdelingenzaken en Integratie, Verdonk stellen dat Congo veilig genoeg is. Dit
brengt mee dat de rechters op basis van een controversiële conclusie, die aan het
ambtsbericht is gegeven door de minister en de IND, moeten oordelen op de aanname
dat Congo veilig is.
Mieke Rang van informatiecentrum Docu Congo zegt het volgende: ‘Wie wordt
uitgezet, wacht een onzeker lot. De Congolezen worden in het vliegtuig begeleid door
escorts en geboeid aangeleverd. Het is niet zo vreemd dat ze in hun eigen land daardoor
als criminelen worden gezien, en behandeld. Ze worden gemarteld, beroofd van hun
bezittingen en gevangen gezet’.2
Is dit het lot dat Ngudi te wachten staat? Ngudi werd negen jaar geleden
geboren in een asielzoekerscentrum. Haar Congolese moeder bleek niet in staat haar
kind op te voeden en werd uit de ouderlijke macht ontheven.3 Ngudi valt, doordat ze
‘begeleid’ door haar moeder het land binnenkwam, in beginsel niet onder het beleid
voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Vanwege het feit dat de moeder van
Ngudi uit de ouderlijke macht werd ontheven, wordt Ngudi beschouwd als een
alleenstaande minderjarige vreemdeling (zie hoofdstuk 2.2).
Ngudi is volgens haar pleegvader op-en-top Hollands. Ze spreek de Nederlandse
taal met Rotterdamse tongval. Ze houdt van barbies en tekenen. Bovendien horen
Sinterklaas en Sesamstraat bij haar leven. Helaas voor Ngudi en tot afgrijzen van haar
pleegouders kreeg zij een brief van de IND, dat ze niet in aanmerking komt voor een
verblijfsvergunning, onder de beperking ‘verblijf als alleenstaande minderjarige
vreemdeling’(toev. D.B.). Kennelijk hebben de autoriteiten in het ‘veilige’ Congo
familie van Ngudi getraceerd of adequate opvang geregeld (zie hoofdstuk 2.6). Ngudi
moet dus ‘terug’ naar Congo, een land waar ze nog nooit is geweest.4

Nederland heeft zich gebonden aan verscheidene internationale verdragen die de rechten
waarborgen van asielzoekers, kinderen en mensen die resulteren onder haar
rechtsmacht. Het verhaal van Ngudi roept echter de vraag op of Nederland zich aan de
bepalingen van de betreffende verdragen houdt.

In dit onderzoek wil ik mij toeleggen op het Nederlandse vreemdelingenbeleid voor
minderjarige vreemdelingen en me voor wat betreft de toetsing beperken tot het
Internationaal Verdrag voor de Rechten van het Kind en artikel 3 van het Europees

1 Kennedy, 2005, p. 5-6.
2 Kennedy, 2005, p. 5-6.
3 Kennedy, 2005, p. 5.
4 Kennedy, 2005, p. 5.
1
Ama’s in het nauw Inleiding
Verdrag voor de Rechten van de Mens. Ook beperk ik me aangaande het beleid ten
aanzien van minderjarigen tot enkele vreemdelingrechtelijk gerelateerde thema’s. Dit
zijn: de AC-procedure, het leeftijdsonderzoek, het horen, de beoordeling van de
asielaanvraag, de ambtsberichten, de terugkeer, de nova en de marginale toetsing.

De onderzoeksvraag luidt: ‘In hoeverre riskeert Nederland schending van het IVRK en
artikel 3 EVRM bij toepassing van haar vreemdelingenbeleid ten aanzien van
alleenstaande minderjarige vreemdelingen’?

Het onderzoek is onderverdeeld in drie kaders: het kader waarin het ama-beleid ter
sprake komt, het juridische kader waarin het IVRK en artikel 3 EVRM uitgelicht
worden en het kader waarin de praktijk getoetst wordt aan de relevante bepalingen uit
het IVRK en artikel 3 EVRM.

In hoofdstuk twee bespreek ik het Nederlandse vreemdelingenbeleid ten aanzien van
ama’s. De vraag is: ‘Welk vreemdelingenbeleid hanteert de Nederlandse overheid ten
aanzien van ama’s’?

Vervolgens behandel ik in hoofdstuk drie het IVRK en artikel 3 EVRM.
De vraag is: ‘In hoeverre zijn het IVRK en artikel 3 EVRM van toepassing op het
Nederlandse vreemdelingenbeleid’?

Ten slotte staat hoofdstuk vier in het teken van de toetsing van de praktijk ten aanzien
van alleenstaande minderjarige vreemdelingen aan de relevante bepalingen uit het
IVRK en artikel 3 EVRM, aan de hand van een aantal rapporten, commentaren en twee
bundels. De bepalingen uit het IVRK die van belang zijn voor dit onderzoek zijn: artikel
2, 3, 12, 20, 22 en 37 onder a IVRK. Dit sluit overigens niet uit dat ook een aantal
andere bepalingen uit het IVRK in het onderzoek de revue passeren.
De vragen die van belang zijn bij de toetsing van de praktijk zijn:

- ‘In hoeverre is er sprake van schending van artikel 3 IVRK in samenhang met
artikel 12 IVRK’?

- ‘In hoeverre is er sprake van schending van artikel 3 IVRK in samenhang met
artikel 20 IVRK’?

- ‘In hoeverre is er sprake van schending van artikel 3 IVRK in samenhang met
artikel 22 IVRK’?

- ‘In hoeverre is er sprake van schending van artikel 3 IVRK in samenhang met
artikel 37 onder a IVRK’?

- ‘In hoeverre speelt artikel 2 IVRK (als assessoir recht) daarbij een rol’?

- ‘In hoeverre is er sprake van een risico op schending van artikel 3 EVRM’?

Uiteindelijk geef ik in hoofdstuk vijf (conclusie) mijn eigen mening weer en formuleer
ik een antwoord op de onderzoeksvraag.
2
Ama’s in het nauw Het Ama-beleid
2. Het Ama-beleid

§ 2.1 Inleiding
Vele duizenden kinderen zijn jaarlijks op weg naar een veilig en beter bestaan elders in
de wereld. Voor velen is West Europa een veilige bestemming.5 Nederland krijgt een
groot aantal aanvragen tot toelating van asielzoekers alhoewel dat aantal de laatste jaren
sterk is gedaald. Zo waren er in het jaar 2000 6.705 alleenstaande minderjarige
vreemdelingen die zich hebben aangemeld. In 2004 waren dat er slechts 594.6
Het asielbeleid ten aanzien van alleenstaande minderjarigen volgt het algemeen
asielbeleid maar houdt, volgens de minister, daarbinnen rekening met de
minderjarigheid van de asielaanvrager. Vanwege het aspect minderjarigheid rust op de
overheid een extra verantwoordelijkheid om bescherming te bieden waar dat nodig is.
Om deze verantwoordelijkheid kracht bij te zetten heeft Nederland het Verdrag inzake
de Rechten van het Kind van de Verenigde Naties ondertekend. Daarnaast worden de
richtlijnen van de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) voor
beleid en procedures met betrekking tot alleenstaande minderjarige asielzoekers
gevolgd. De beleidsnota stelt verder dat Nederland een terughoudend toelatingsbeleid
voert. Voor de vluchtelingen die toegelaten worden wil Nederland echter een gastvrij
land zijn. Om een dergelijk beleid te kunnen blijven uitvoeren gelden er strikte regels
voor toelating.7
Een asielzoeker wordt in Nederland als vluchteling erkend op grond van het
Vluchtelingenverdrag van Genève uit 1951. Een vluchteling is daarmee iemand die
gegronde redenen heeft te vrezen voor vervolging op grond van zijn ras, godsdienst,
politieke overtuiging, nationaliteit of het behoren tot een sociale groep. Deze bepaling is
in de Nederlandse Vreemdelingenwet opgenomen. Een asielzoeker kan ook in
Nederland toegelaten worden op grond van artikel 3 van het Europees Verdrag voor de
Rechten van de Mens (EVRM).8 Dit komt later in dit onderzoek aan de orde.
In dit hoofdstuk zet ik uiteen welk beleid de Nederlandse overheid hanteert ten
aanzien van alleenstaande minderjarige asielzoekers. Daarbij behandel ik de
asielprocedure in hoofdlijnen en ga ik uitgebreid in op het beleid ten aanzien van
alleenstaande minderjarige asielzoekers. Voor deze uiteenzetting maak ik overwegend
gebruik van het handboek Vluchtelingenrecht (2005) van Spijkerboer en Vermeulen en
in iets mindere mate van het handboek Nederlands Vreemdelingenrecht (2002) van
Kuijer en Steenbergen, alsmede de Vreemdelingencirculaire 2000 en de Beleidsnota
Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen.9

§ 2.2 Definitie
Volgens de richtlijnen van de UNHCR wordt onder een alleenstaand kind verstaan:
‘Een persoon onder de 18 jaar, tenzij op basis van de op het kind van toepassing zijnde

5 Beleidsnota alleenstaande minderjarige asielzoekers, 2000, p. 3.
6 Rapportage vreemdelingenketen over de periode september t/m december 2004 tevens jaarrapportage
2004, 2005, p. 29.
7 Beleidsnota alleenstaande minderjarige asielzoekers, 2000, p. 6-7. Ten tijde van het opstellen van de
Nota was er overigens nog geen Minister van Vreemdelingenzaken en Integratie. Het
vreemdelingenbeleid was toentertijd nog de verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van Justitie. In
dit onderzoek gebruik ik echter gemakshalve de term ‘Minister’ i.p.v. ‘Staatssecretaris’.
8 Beleidsnota alleenstaande minderjarige asielzoekers, 2000, p. 7.
9 Inmiddels is er een vernieuwd handboek (2005) van Kuijer en Steenbergen beschikbaar.
3
Ama’s in het nauw Het Ama-beleid
wet de meerderjarigheid eerder bereikt wordt, die gescheiden is van beide ouders en die
niet wordt verzorgd door een volwassene, die daarvoor op grond van wet of gewoonte
de verantwoordelijkheid heeft.10 De Nederlandse overheid hanteert in haar beleid een
vergelijkbare omschrijving. De vreemdelingencirculaire over alleenstaande
minderjarige asielzoekers en vreemdelingen definieert het begrip als volgt in paragraaf
1.3: ‘Een minderjarige asielzoeker of vreemdeling wordt in het kader van het bijzondere
beleid voor alleenstaande minderjarige asielzoekers en vreemdelingen als alleenstaand
beschouwd als hij niet wordt begeleid door zijn meerderjarige ouder(s) of een reeds in
het buitenland toegewezen voogd’.11,12 Een minderjarige asielzoeker of vreemdeling die
enkel wordt begeleid door een minderjarige ouder valt ook onder dit beleid.13 Dit is ook
het geval als de minderjarige wordt begeleid door een ouder of voogd en wanneer
bijvoorbeeld blijkt dat de ouder(s) of voogd niet (meer) in staat is (zijn) het kind te
verzorgen. De minderjarige moet dan (alsnog) als alleenstaand worden aangemerkt.14
De minderjarigheid wordt beoordeeld naar Nederlands recht. Artikel 1:233
Burgerlijk Wetboek (BW) luidt: ‘Minderjarigen zijn zij, die de ouderdom van achttien
jaren niet hebben bereikt en niet gehuwd of geregistreerd zijn dan wel gehuwd of
geregistreerd zijn geweest of met toepassing van artikel 253ha BW meerderjarig zijn
verklaard’.15
Ter verduidelijking: in dit onderzoek worden verschillende termen voor
alleenstaande minderjarige vreemdelingen gebruikt vanwege het feit dat ook in de
gebruikte literatuur, publicaties, kamerstukken en rapporten geen duidelijke lijn te
vinden is in de wijze van het benoemen van deze groep. Nota bene, strikt genomen kan
sinds de Vreemdelingenwet 2000 niet meer gesproken worden van ‘ama’s’ maar alleen
van ‘alleenstaande minderjarige vreemdelingen’.16 De term ‘ama’s’ is echter dusdanig
ingeburgerd dat ze ook in dit onderzoek wordt gebruikt.

10 Guidelines on Policies and Procedures in dealing with Unaccompanied Children seeking Asylum 1997,
p. 1.
11 C2/7.1.3 Vc 2000 en zie ook: Wijziging Vreemdelingencirculaire 2000, Stcrt. 1 april 2005, nr. 63, p.
18.
12 Rapportage vreemdelingenketen over de periode september t/m december 2004 tevens jaarrapportage
2004, 2005, p. 21: ‘Op 20 juli 2004 is het bijzondere beleid inzake begeleide minderjarige vreemdelingen
beëindigd. Vreemdelingen van wie de asielaanvraag is afgewezen, is op dezelfde datum aangegeven dat
zij een nieuwe aanvraag kunnen indienen. Tot op heden hebben zich geen vreemdelingen gemeld voor
een nieuwe aanvraag. Het voornemen is om deze gelegenheid, om een nieuwe aanvraag te doen, in stand
te houden tot april 2005. Hiertoe zullen nog afspraken worden gemaakt met de IND’. Zie ook:
Kamerstukken II 2003/04, 19637, nr. 844.
13 Wijziging vreemdelingencirculaire 2000, Stcrt. 1 april 2005, nr. 63, p. 18 en zie C2/7.1.3 Vc 2000.
14 C5/24.3.1 Vc 2000 (oud) jo. C2/7.10.1 Vc 2000 (oud) en vgl. ook artikel 20 IVRK waarin wordt
gesteld dat de autoriteiten bijzondere bescherming en bijstand moeten verlenen, wanneer een kind
tijdelijk of blijvend niet kan leven in het gezin waartoe het behoort (zie hoofdstuk 3.2.7). N.B. in de meest
recente versie van de Vreemdelingencirculaire, na de wijziging vreemdelingencirculaire 2000 van april
2005 in relatie tot het afschaffen van het bama-beleid, is deze regeling niet opgenomen. Ik ben naar
aanleiding van emailcorrespondentie met mr. S. Essakkili van de Vrije Universiteit Amsterdam met hem
eens dat er waarschijnlijk niet over deze situatie is nagedacht en het beleid alsnog zal worden aangepast.
15 C2/7.1.2 Vc 2000.
16 Vgl. Winter 2000, p. 393: de auteur is van mening dat de term ‘alleenstaande minderjarige
vreemdeling’ een betere is dan ‘alleenstaande minderjarige asielzoeker’, omdat met de laatste
vreemdelingen met uiteenlopende achtergronden wordt aangeduid, waarbij lang niet altijd deze
achtergronden tot asielmotieven kunnen worden herleid.
4
Ama’s in het nauw Het Ama-beleid
§ 2.3 Asielprocedure
Alleenstaande minderjarige vreemdelingen kunnen in Nederland asiel aanvragen.17
Sinds september 1992 geldt voor alleenstaande minderjarige asielzoekers een apart
beleid in Nederland.18 In maart 2000 verscheen de Beleidsnota ‘alleenstaande
minderjarige asielzoekers’. Naar aanleiding van deze nota is in overleg met de Tweede
Kamer een nieuw beleidskader voor de toelating van alleenstaande minderjarige
asielzoekers vastgesteld.19 Voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen die een
aanvraag om een verblijfsvergunning asiel willen indienen, geldt grotendeels dezelfde
regelgeving als voor andere asielzoekers.20
Een belangrijke rol in de asielprocedure voor de alleenstaande minderjarige
asielzoeker speelt een eventueel leeftijdsonderzoek. Om vast te stellen of de gestelde
minderjarige ook daadwerkelijk onder de regelgeving met betrekking tot alleenstaande
minderjarige asielzoekers valt, wordt er reeds bij de eerste aanmelding van de
vreemdeling bezien of er sprake is van twijfel aan de opgegeven leeftijd van de
betrokkene.21 Deze redenering geldt ook voor de in hoofdstuk 2.6 besproken bijzondere
procedure met betrekking tot alleenstaande minderjarige asielzoekers. Het uitgangspunt
is namelijk dat aan alleenstaande minderjarige vreemdelingen geen verstrekkingen
worden onthouden. Op grond van de ‘Regeling verstrekkingen asielzoekers en andere
categorieën vreemdelingen 2005’ wordt aan alleenstaande minderjarige asielzoekers,
wier asielaanvraag binnen 48 procesuren is afgewezen, in afwijking van de hoofdregel,
opvang geboden.22 In die zin is het voor de toepassing van het bijzondere beleid van
belang de leeftijd (de minderjarigheid dan wel de meerderjarigheid) van de betrokkene
vast te stellen.

§ 2.3.1 De Leeftijdsverificatie
Gedurende of na de aanmeldprocedure kan een leeftijdsonderzoek worden uitgevoerd.23
Het leeftijdsonderzoek houdt in dat de onderzoeker de leeftijd van de betrokkene
bepaalt aan de hand van röntgenfoto’s van het sleutelbeen en/of van de hand/pols. Het is
langs deze weg mogelijk te bepalen of iemand zestien jaar of ouder is en of iemand de
één en twintig jarige leeftijd heeft bereikt. Het onderzoek gaat derhalve niet alleen om
de vraag of de betrokken vreemdeling minderjarig of ruimschoots meerderjarig is, maar
ook over de vraag of betrokkene vijftien jaar of ouder is, dan wel de opgegeven leeftijd
juist is.24 Het laatste is van belang ten aanzien van het bijzondere beleid voor ama’s,
waarin kinderen die jonger zijn dan vijftien jaar uitzicht hebben op een permanent
verblijf in Nederland en in die zin op een andere wijze worden opgevangen, dan
kinderen die ouder zijn dan vijftien jaar (zie hoofdstuk 2.6).25 In elk geval staat vast dat
bij een volledig uitgerijpt sleutelbeen een minimumleeftijd van twintig jaar wordt
gehanteerd.26

17 C2/7.2 Vc 2000.
18 Olde Monnikhof en Van den Tillaart 2003, p. 19.
19 Olde Monnikhof en Van den Tillaart 2003, p.25-26.
20 Kuijer en Steenbergen 2002, p. 265-266.
21 C5/24.3.2 Vc 2000.
22 Art. 3 lid 3 onder b Rva 2005 en zie ook: C5/24.9.1 Vc 2000.
23 C5/24.3.2 Vc 2000.
24 Beleidsnota alleenstaande minderjarige asielzoekers, 2000, p. 16.
25 Spijkerboer en Vermeulen 2005, p. 144.
26 C5/24.5.3 Vc 2000, zie ook: Aanhangsel Handelingen II 2000/01, nr. 844.
5