Van dezelfde auteur Dans met een engel Roep uit de verte Een vreemd gezicht Tot in eeuwigheid De hemel is een plek op aarde Een zeil van steen Kamer nr. 10 Een vlucht vooruit Nog niet dood De laatste winter Bezoek onze internetsite www.awbruna.nl voor informatie over al onze boeken en dvd’s. Åke Edwardson Allen die gestorven zijn e-bookeditie, augustus 2011 A.W. Bruna Uitgevers B.V., Utrecht Oorspronkelijke titel Till allt som varit dött © 1995 Åke Edwardson Vertaling © Corry van Bree Omslagbeeld Claire Morgan/Trevillion Images Omslagontwerp Wil Immink Design © 2011 A.W. Bruna Uitgevers B.V., Utrecht ISBN e-book 978 90 449 6519 3 NUR 305 Behoudens de in of krachtens de Auteurswet van 1912 gestelde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Voor zover het maken van reprografische verveelvoudigingen uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 h Auteurswet 1912 dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.reprorecht.nl). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) kan men zich wenden tot de Stichting PRO (Stichting Publicatie-en Reproductierechten Organisatie, Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp, www.cedar.nl/pro). Er hing iets eindeloos aan de hemel, een vreemde spanning. Ver weg in het zuiden… – John Fante: Vraag het aan het stof 0 Seconden voordat het gezang opsteeg tegen de muren van de kapel dacht hij aan de dood. Vijfentwintig kinderen trilden van opwinding terwijl ze opstonden van de banken, naar voren liepen en onder de kansel gingen staan. Zijn dochter, het blonde haar in twee vlechten, zat in groep vijf van de school die de beste van Europa zou worden. Ze droeg een jurk die hij niet eerder had gezien, blauw zoals de hemel op een vroege zomerochtend. Blauw, de kleur van verwachting. Ze was lang en tenger zoals ze daar stond, de vierde van links, er was zoveel gebeurd het afgelopen jaar. Hij zou na de viering meegaan naar de groene heuvel achter de school, zoals vorige jaren, voor koffie en broodjes en veilige gesprekken met leerkrachten en andere ouders. Iemand zou accordeon spelen en hij zou een tijdje blijven en daarna overeind komen en de heuvel aflopen en tussen de mooie huizen verdwijnen: niet dronken dit jaar, maar de scheiding deed pijn en die pijn wilde niet verdwijnen. Het was een soort dood, en het was alsof die in leven werd gehouden en krachtiger werd op het moment dat de natuur een krachtige comeback maakte gedurende de dagen voor deze laatste schooldag. Hij zong mee met Den blomstertid nu kommer en zag hoe het groen bewoog en voorzichtig tegen de glas-in-loodramen sloeg. Zijn dochter zag er vrolijk uit, med lust och fägring stor, ze wist dat er een hele zomer op haar wachtte als het lied en de toespraken en de bijeenkomst hierbinnen voorbij waren. Hij wist hoe ze ernaar verlangde, du nalkas ljuva sommar, en hij moest zijn koude hart in warme kompressen wikkelen en het verder dragen als hij gedurende de komende tijd, då gräs och gröda gror, dicht bij de familie die hij nog steeds had wilde zijn. Hij had kinderen. Jonathan Wide hield zijn hoofd een beetje schuin naar links om het beter te kunnen zien; hij stond helemaal achteraan in de Sankta Birgitta-kapel in West- Göteborg en het was druk. Het was zo vertrouwd, de kleine ruimte onder het hoge plafond, de knikjes en glimlachjes en alle bekende gezichten als volwassenen en kinderen naar binnenstroomden voor die bijzondere combinatie van stilte en gezang tijdens de schoolafsluiting. Ernst en blijdschap, voorzichtig applaus in het huis van God.