Albert Einstein – Fiziğin Evrimi

266 Pages·2014·5.94 MB·Turkish

FÎZİĞÎN EVRİMİ
TT.K KAVRAMLARDAN ILIŞKINLIĞE VE KUANTUMLARA
A. EINSTEIN-L. INFELD

FİZİĞİN EVRİMİ
ILK KAVRAMLARDAN ILIŞKINLIĞE VE KUANTUMLARA
A. EINSTEIN - L. INFELD
ÇEVİREN
ÖNER ÜN ALAN
Albert Einstein ve Leopold Infeld'in birlikte yazdıkları The Evolu­
tion of Physics, from Early Concepts to Relativity and Quanta (A
Clarion Book, Published by Simon and Schuster, New York 1960)
adlı yapıtı, İngilizce aslından, Öner Ünalan dilimize çevirmiş ve
kitap, Fiziğin Evrimi -İlk Kavramlardan llişkinliğe ve Kuantumla-
ra- adı ile, Onur Yayınları tarafından, Kasım 1994 (Birinci Baskı:
Nisan 1972; ikinci Baskı: Eylül 1976) tarihinde, Ankara'da,
Kurtuluş Basımevi'ı\de bastırılmıştır.
ISBN 975-351-006-3
İÇİNDEKİLER
9 Yeni baskıya giriş, Leopold Infeld
13 Önsöz
15 I. MEKANİKÇİ GÖRÜŞÜN DOĞUŞU
15 Gizlerlo Dolu Ünlii Öykü
17 İlk İpucu
22 Vektörler
28 Hareket Bilmecesi
40 Artakalan İpucu
43 Isı Bir Töz müdür?
50 lndiçıklı
53 Değişim Oranı
57 Felsefi Taban
60 Maddenin Kinetik Teorisi
68 II. MEKANİKÇİ GÖRÜŞÜN DEĞERDEN DÜŞMESİ
68 İki Elektrik Akışkanı
77 Magnetik Akışkanlar
81 İlk Büyük Güçlük
86 Işık Hızı
88 , Töz Olarak Işık
91 Renk Bilmecesi
94 Dalga Nedir?
98 Işığın Dalga Teorisi
107 Işık Dalgalan Enine midir, Yoksa Boyuna mıdır?
109 Esir ve Mekanikçi Görüş
112 III. Al AN VE İLİŞKİN LİK {RELATIVITY)
112 Tanımlama Olarak Alan
122 Alan Teorisinin İki Dayanağı
127 Alanın Gerçekliği
133 Alan ve Esir
136 Mekanik Yapı İskelesi
145 Esir ve Hareket
155 Zaman, Uzaklık, Şişkinlik (Relativity) '
168 Şişkinlik (Relativity) ve Mekanik
173 Uzay-Zaman Süreklisi
181 Genel Şişkinlik (Relativity)
185 Yükselecin İçi ve Dışı
192 Geometri ve Deney
202 Genel Şişkinlik (Relativity) ve Doğrulanması
207 Alan ve Madde
211 IV. KUANTUMLAR
211 Süreklilik-Sürcksizlik
213 Maddenin ve Elektriğin Temel Kuantumlan
218 Işık Kuantumlan
223 Işık Tayflan
228 Madde Dalgalan
235 Olasdık Dalgalan
246 Fizik ve Gerçeklik
250 Konu ve Adlar Dizini
254 Terimler Dizini
ALBERT EINSTEIN
Albert Einstein, 1879'da Ulm’da doğdu. Akademik mesleğine 1909'da, İsviç­
re'de başladı vc orada, Zürih Üniversitesi teorik fizik profesörü olarak, 15
yıl kaldı. 1914'te Berlin'e, Kaiser-Wilhelm Enstitüsü (şimdi Göttingen'deki
Max Planck Enstitüsü) fizik bölümü başkanlığına çağrıldı. Aynı zamanda
Prusya Bilim Akademisi ye Devlet Fizik-Teknik Kurumu yönetim kurulu
üyesi oldu, 1933'te Nazi baskısı karşısında önce İsviçre'ye, sonra ABD'ye göç
etti. Princeton'da yaşadı, öğretim üyeliği yaptı ve 1955 yılı başlarında öldü.
Einstein, daha İsviçre'deyken, 1905'te, "özel ilişkinlik (relativity) teorisi”nin
temelini atan çalışmalarını açıkladı ve bu teoriyi genişleterek. 1916'da, "ge­
nel ilişkinlik (relativity) teorisi"ne ulaştı. Planck'ın "kuantum varsavımTm
daha da ileri götürerek çağdaş atom fiziğinin kurulmasına büyük katkıda
bulundu. En önemli bilimsel başarılarından biri de, "Brown hareketi"nin ay­
dınlanmasından yararlanarak "kinetik ısı teorisi"nin doğruluğunu kesinlik­
le göstermesidir. 1921'de, kuantum teorisi ile ilgili çalışmalarından ötürü,
Nobel fizik ödülü Einstein'a verildi. İkinci Dünya savaşı sırasında, çok bü­
yük bir havaya uçurma gücünün bulunmasına yol açan Amerikan Atom
Enerjisi Tasarısı, Einstein in onayından geçtikten sonra, zamanın cumhur­
başkanı olan Roosevelt'e gönderildi.
En önemli yapıtları şunlardır: Theorie der Brownschen Bewegung (Brown
Hareketi Teorisi), Üher die spezielle und allgemeine Relativitâtstheorie (Özel
ve Genel ilişkinlik Teorisi Üzerine), Geomelrie und Erfahrung (Geometri ve
Deney), The World as I see il (Benim Gözümle Dünya).
LEOPOLDINFELD
1898'de doğan PolonyalI fizikçi Leopold Infeld, Krakovi ve Berlin Üniversite­
lerinde yetişti. 1933'tc önce Ingiltere'ye, sonra ABD’ye göç etti. Orada çeşitli
üniversitelerde ve o arada Princeton'daki Institute for Advanced Study'de,
Albert Einstein'ın yanıbaşında çalıştı. 1950.'den sonra Varşova Üniversite-
si'nde öğretim üyeliği yaptı. Infeld, özellikle ilişkinlik (relativity) teorisi ve
kuantum teorisi alanlarındaki buluşları ile tanınmıştır. Max Born ile de or­
taklaşa bilimsel yayınları vardır. Infeld, 1968’de Varşova'da öldü.
En önemli yapıtları şunlardır: The New Field Theory (Yeni Alan Teorisi),
Max Born ile birlikte; The Problem of Motion (Hareket Problemi), Albert
Einstein ile birlikte; The World in Modem Science (Çağdaş Bilimde Evren);
The Evolution of Physics (Fiziğin Evrimi), Albert Einstein ile birlikte.
Bu kitabın hazırlanmasında bize seve seve yardım eden herke­
se, özellikle:
III. tablodaki fotoğraflar için profesör A. G. Shenstone’a (Prin­
ceton, ABD) ve St. Loria’ya (Lwow Polonya);
Çizdiği şekiller için I. N. Stienberg’e;
Elyazmasım gözden geçirdiği için ve dostça yardımı için Dr. M.
Phillips’e teşekkür etmek isteriz.
A. E. ve L. I.

YENİ BASKIYA GİRİŞ
BU KİTABIN ilk baskısı yirmi yılı aşkın bir süre önce çık­
tı. O zamandan beri, kitabın baş yazarı ve belki en büyük bi­
lim adamı ve gelmiş geçmiş insanlann en seveceni olan Eins­
tein öldü. Gene o zamandan beri, fizikte eşsiz bir gelişme
oldu. Çekirdek fiziğindeki ilerlemeyi, temel tanecikler (par­
ticles) teorisini ve kozmik uzayın araştmlmasmı anmak ye--
ter. Bununla birlikte, bu kitapta değiştirilmesi gereken pek
az şey var; çünkü bu kitap, yalnızca, asbnda aynı kalmış
olan en önemli fizik kavramlarını ele almıştır. Benim göre­
bildiğim kadarı ile, yalnız birkaç küçük düzeltme gereklidir.
Birincisi: kitap, düşüncelerin evrimini ele almıştır ve ta­
rihsel bir döküm değildir. Bundan dolayı, tarihler çoğu za­
man yaklaşık olarak ve "... birçok yıl önce” biçiminde veril­
miştir. Örneğin, Dördüncü Bölümde, "Kuantumlar”, "Işık
Kuantumlan" kesiminde Bohr’u sözkonusu ederken, "yirmi
9