Al Imaamu Al Xasan iyo Al Imaamu Al Xusayn اﻟﺣﺳﯾن اﻹﻣﺎم اﻹﻣﺎم اﻟﺣﺳن و Nabi Muxammad

153 Pages·2014·2.24 MB·Somali

1

Al Imaamu Al Xasan iyo Al Imaamu Al Xusayn
نيسحلا ماملإاو نسحلا ماملإا
Calayhimassalaamu

Labada wiil ee

Nabi Muxammad
Sallaa Allaahu Calyhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam
ملسو هلآ ىلعو هيلع الله ىلص

Waxaa dhigay

Dr. Xasanwali Sheekh Xuseen Cismaan, DVM
2

Tusmada Kitaabka

Mawduuca Bogga

1. Tusmada kitaabka 2
2. Al Xasanu\نسحلا iyo Al Xusaynu\نيسحلا 3
3. Al Imaamu Al Xasanنسحلا 50
4. Al Imaamu Al Xusaynنيسحلا 80
3

ميحرلا نمحرلا الله مسب

هل كيرشلا هدحو الله لاإ هلإلا نأ دهشأو ،هيلإ بوتأو هرفغتسأ و ،هيدهتسأو هنيعتسأ ،لله ءانثلاو ،نيملاعلا بر لله دمحلا
يلص مهللا ،نولفاغلا هركذ نع لفغو نوركاذلا هركذ املك اريثك اميلست ملسو هلع الله ىلص هلوسرو هدبع ادمحم نأ دهشأو
لآ ىلعو دمحم انديس ىلع كرابو ميهاربإ انديس ىلعو ميهاربإ انديس ىلع تيلص امك دمحم انديس لآ ىلعو دمحم انديس ىلع
،دعب امأ ،ديجم ديمح كنإ نيملاعلا يف ميهاربإ انديس لآ ىلعو ميهاربإ انديس ىلع تكراب امك دمحم انديس

Al Xasan\نسحلا iyo Al Xusayn\نيسحلا Calayhimassalaamu

Al Xasan\نسحلا iyo Al Xusayn\نيسحلا Calayhimassalaamu waa labada wiil ee Nabi Muxammad
Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam, hooyadoodna waa gabadhiisa Faadhimah
Al Zahraa’, Sayidda haweenka caalamiinta oo ah jinniga iyo insigaba, ahna Sayidda haweenka
jannada Calayhassalaamu. Aabohooda dhalayna waa Calii bin Abii Dhaalib bin Cabdu Al Mudh-
dhalib bin Haashim Al Qurashiyyi Al Haashimiyyi مشاه نب بلطملا دبع نب بلاط يبأ نب يلع
\نيبطبسلاوبأ نسحلا وبأ يمشاهلا يشرقلا.
Al Xasan\نسحلا iyo Al Xusayn\نيسحلا Calayhimassalaamu waxaa ka farcamay Ashraafta, meel
kasta adduunkaan ha ka joogaane ilaa maalinta qiyaame, sidaan kitaabkaan ku arki doonno
hadduu Alle noo idmo.

Kitaabka ibnu Al Athiir\ريثلأا نبإ

Al Imaamu al muxaddath Calii bin Muxammad bin Cabdu Al Kariimi bin Cabdu Al Waaxid Al
Jazarii, Al Shaybaanii, Abuu Al Xasan ,ينابيشلا ،يرزجلا دحاولا دبع نب ميركلا دبع نب يلع ثدحملا ماملإا
\نسحلاوبأ, koofaartiisuna Cizzu Al Ddiiniنيدلازع tahay, loona yaqaanno Ibnu Al Athiir\ريثلأا نبإ,
wuxuu ku dhashay Jaziiratu ibnu Cumar\رمع نبإ ةريزج, ee waqooyiga Ciraaq\قارع ku taalla
sanadka shan boqol shan iyo konton, una dhigantah kun boqol iyo lixdan ee miilaadiga ah,
wuxuuna ku dhintay Al Muusil\لصوملا ee waqooyiga dalka Ciraaq\قارع sanadka lix boqol iyo
soddon Hijrada una dhiganta kun laba boqol saddex iyo soddon miilaadiga ah.
Wuxuu ahaa caalin ku xeel dheer taariikhda iyo nasabka iyo adabta suugaanta ah. Kutubbaduu
allifay waxaa ka mid ah kitaabka Al Kaamilu\لماكلا oo laba iyo toban mujallad ka kooban kuna
saabsan taariikhda ilaa sanadka lix boqol sagaal iyo labaatan, oo uu Al Ziriklii\يلكرزلا yiri: "inta
badan ee culummada taariikhda oo isaga ka dambeeyey waxay ciyaal u yihiin oo ka barteen
kitaabkiisaan".
Wuxuu kaloo dhigay kitaabkaan la yiraahdo Usudu Al Ghaabah fii macrifati al ssaxaabah دسأ
\ةباحصلا ةفرعم يف ةباغلا. Imaamkaanu wuxuu kitaabkiisa, oo xuruufta hijaa'iga u nidaamsan, wuxuu
ka yiri Al Imaamu Al Xusayny\نيسحلا ماملإا, wiilka Nabi Muxammad, Sallaa Allaahu Calayhi
Wasallam, waxaa ka mid ah inta soo socota.

Al Xasanuu bin Caliyyi bin Abii Dhaalib bin Cabdu Al Mudh-dhalib bin Haashim bin Cabdu
Manaaf, Al Qurashiyyi Al Haashimiyyi, Abuu MUxammad دبع نب بلاط يبأ نب يلع نب نسحلا
\فانم دبع نب مشاه نب بلطملا, reexaanada Nabiga, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, una ekaa
laabta ilaa inta ka hooseysa.
4

Markuu dhashay Nabigu, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, wuxuu uga aathaamay dhegtiisa.
Isaagana ah sayyidka hoggaamiya shabaabta ehelu jannada ah, isagaana ah kan afaraad ee ehelu
al kisaa'i\ءاسكلا لهأ.

Hooyadiis waa Faadhimah bintu Rasuuli Allaahi\الله لوسر تنب ةمطاف, Sallaa Allaahu Calayhi
Wasallam, sayyidda haweenka caalamiinta, intaan ahayn Maryama\ميرم calayhimassalaamu.

Calii bin Abii Dhaalib\بلاط يبأ نب يلع, Allaha raalli ka noqdee, wuxuu yiri:
"markuu Al Xasan\نسحلا dhashay waxaan u bixiyay Xarb\برح -waa dagaal-. Markaasaa waxaa
yimid Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, oo yiri:

"؟هومتيمس ام ،ينبإ ينورأ"

"Aruunii ibnii! Maa sammaytumuuhu?"
oo macnihiisu yahay:

"I tusa wiilkayga! Maxaadna u bixiseen?"
Waxaan niri:
"Xarb\برح."
Wuxuu, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, yiri:

". نسح وه لب"

"Bal huwa Xasan"
oo macnihiisu yahay:

"Bal magaciisu waa Xasan\نسح."

Markaasuu markuu Al Xusaynu\نيسحلا dhashay waxaan u bixiyay Xarb\برح.

Markaasaa waxaa yimid Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, oo yiri:

"؟هومتيمس ام ،ينبإ ينورأ

"Aruunii ibnii! Maa sammaytumuuhu?"
oo macnihiisu yahay:
"I tusa wiilkayga! Maxaadna u bixiseen?"
Waxaan niri:
"Xarb\برح."
5

Wuxuu, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, yiri:

".نيسح وه لب"

"Bal huwa Xusayn"
oo macnihiisu yahay:
"Bal magaciisu waa Xusayn."

Markaasaan markuu wiilka saddexaad dhashay waxaan u bixiyay Xarb\برح.
Markaasaa waxaa yimid Rasuulka Ilaahay, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, oo yiri:

"؟هومتيمس ام ،ينبإ ينورأ "

"Aruunii ibnii! Maa sammaytumuuhu?"
oo macnihiisu yahay:
"I tusa wiilkayga! Maxaadna u bixiseen?"
Waxaan niri:
"Xarb\برح."
Wuxuu, Sallaa Allaahu Calayhi Wasallam, yiri:

".نسحم وه لب"

"Bal huwa Muxassin"
oo macnihiisu yahay:

"Bal magaciisu waa Muxassin."
Kaddibna wuxuu yiri:

".ربشمو ريبشو ربش نوراه دلو ءامسأب مهتيمس لب"

"Bal sammaytuhum bi asmaa'i waladi Haaruuna: Shabbar wa Shabiir wa Mushabbir",
oo macnihiisu yahay:

"Bal waxaan ku sammiyay oo u bixiyay magacda wiilasha Haaruun\نوراه -waana Nabi Haaruun
ibnu Cimraana, Nabi Muuse walaalkiis ay isku hooyo iyo isku aabe yihiin, Calayhimussalaamu-
oo magacdoodu yihiin Shabbar\ربش wa Shabiir\ريبش wa Mushabbir\ربشم".

Kitaabka “Taraajumu Aali Bayti Rasuuli Allaahi Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa
Sallam Thakhaa’iri Al Cuqbaa Fii Manaaqibi Thawii Al Qurbaa هيلع الله ىلص الله لوسر تيب لآ مجارت
\ىبرقلا يوذ بقانم يف ىبقعلا رئاخذ ملسو”
Waxaa allifay Al Imaam Al Xaafith Al Muxaddith Al Mu’arrikh Muxibbu Al Ddinii Abii Al
Cabbaas Axmad bin Cabdu Allaahi bin Muxammad Al Dhabarii Al Makkii (615 – 694
Hijrii) 694 – 615( يكملا يربطلا دمحم نب الله دبع نب دمحأ سابعلا يبأ نيدلا بحم خرؤملا ثدحملا ظفاحلا ماملإا
.)يرجه
6

Wuxuu boogga laba boqol iyo shan ku yiri:
“Al Xasan\نسحلا wuxuu dhashay nuska bisha Ramadaan\ناضمر ee sanadka saddexaad ee
Hijrada.
Abuu Cumar\رمعوبأ (ibnu Cabdu Al Barr\ربلا دبع نبإ caalinka leh kitaabka taraajimta ee “Al
Istiicaabu fii Macrifati Al Saxaabah\ةباحصلا ةفرعم يف باعيتسلإا”) wuxuu yiri:
“Taasaa ugu saxsan inta taariikhood oo la wariyay.”
Waxaan iri: Culummada intooda bandanna taas ayay wariyeen.

Wuxuu yiri:
“Cabdu Allaahi ibnu Cabbaas\سابع نبإ الله دبع Allaha labadoodaba raalli ka ahaadee waxaa laga
wariyay inuu yiri:

".اشبك اشبك نيسحلاو نسحلا نع قع ملسو هلآ لعو هيلع الله ىلص الله لوسر نأ
:لاقو يئاسنلا هجرخو ،دوادوبأ هجرخ
".نيشبك نيشبك"

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:
“Rasuulka Ilaahay Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam wuxuu Al Xasanu\نسحلا
iyo Al Xusaynu\نيسحلا midkiiba ugu walqalay wan.”
Xaiithka waxaa wariyay Abuu Daauud\دوادوبأ. Waxaa kaloo wariyay Al Nasaa’ii\يئاسنلا oo yiri:
“Midkiiba laba wan.”

Axmad\دمحأ wuxuu Abuu Raafic\عفاروبأ (Mawlaha Nabiga Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa
Aalihi Wa Sallam) ka wariyay inuu yiri:

:ملسو هيلع الله ىلص الله لوسر لاقف ،نيشبكب هنع قعت نا همأ تدارأ دلو امل يلع نب نسح نأ"

".قرولا نم هنزوب يقدصتف هسأر رعش يقلحا نكلو ،هنع يقعت لا"

.كلذ لثم تعنصف ننيسحلا دلو مث

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:
“Xasan bin Calii\يلع نب نسح markuu dhashay ayay hooyadiis waxay damacday inay laba wan
ugu walqasho, markaasuu Rasuulka Ilaahay Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam
wuxuu yiri:
“Ha u wanqalin, laakiin waxaad xiirtaa timaha madaxiisa oo miisaankooda oo qalin ah
sadaqayso.”
Kaddibna waxaa dhashay Al Xusaynu\نيسحلا, oo ay markaas sidaasoo kale yeeshay.”
7

Sababtuu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam ugu diiday inay u wanqasho
waxay ahayd isagoo doonayay inuu isaga laftiisu u walqalo, ee ma ahayn ka tegid walqalka,
waxaana inay sidaas tahay u daliil ah Xadiithka Calii\يلع Calayhissalaamu uu ku yiri:

:لاقو ةاشب نسحلا نع ملسو هيلع الله ىلص الله لوسر قع"

".ةضف هرعش ةنزب يقدصتو هسأر يقلحا ةمطاف اي"

".مهرد ضعب وأ امهرد هنزو ناكف هانزوف

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Rasuulka Ilaahay Sallaa Allaahu Calayhi Wa Sallam wuxuu Al Xasan\نسحلا ugu walqalay
neef ari ah, wuxuuna yiri:
“Faadumoyةمطاف madaxiisa xiir waxaadna sadaqaysataa culyska timihiisa oo fiddo ah (fiddo iyo
qalin waa laba magac oo isla qalinka sheegayaa).”
Markaasaa timihiisa la miizaamay waxayna noqdee culayska hal dirmam ama dirham qaarkiis.”
Waxaa wariyay Al Tirmithii\يذمرتلا.

Markuu Rasuulka Ilaahay Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam u walqalay, ayay
Faadhimahةمطاف waxay umulisadeeda siisay lugta neefkaas iyo hal diinaar, siduu u wariyay Al
Imaam Calii bin Muusaa Al Ridaa\اضرلا ىسوم نب يلع.

Wuxuu yiri:
“Inay sidaas tahay waxaa u daliil ah Xadiithka Asmaa’ bintu Cumays\سيمع انب ءامسأ oo tiri:

قدصتو هسأر قلحو ،ذخفلا ةلباقلا ىطعأو ،نيحلمأ نيشبكب هعباس موي نسحلا نع ملسو هيلع الله ىلص الله لوسر قع"
:لاق مث قولخلاب ةكرابملا هديب هسأر ىلط مث ،رعشلا ةنزب

".ةيلهاجلا لعف نم مدلا !ءامسأ اي"

".لولأا لثم لعفف ملسو هيلع الله ىلص يبنلا ءاجف ،نيسحلا دلو لوح دعب ناك املف
:تلاق
:تلقف .ملسو هيلع الله ىلص ىكبف ،هرجح يف هلعجو"
"؟كؤاكب مم يمأو يبأ كادف"
:لاقف
اهنإف ةمطاف يربخت لا ءامسأ اي .يتعافش الله مهلانأ لا ،يتمأ نم ةيغابلا ةئفلا هلتقت هنإ ،ءامسأ اي اذه ينبا:
".ةدلاوب دهع ةبيرق

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:
“Rasuulka Ilaahay Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam wuxuu Al Xasan\نسحلا
ugu walqalay maalintiisa toddobaad laba wan oo midabkoodu caddaan saafi ah yahay oo
amlaxayni\نيحلمأ wuxuu Al Nawawii\يوونلا yiri: “Waa caddaan saafi ah.” - , wuxuuna umulisada
siiyay lug (waxaana siisay Faadhimah\ةمطاف Calayhassalaamu), madixiisa ayuuna xiiray oo uu
8

culayska timihiisa marka la miisaamay sadaqaystay, kaddibna wuxuu gacantiisa barakaysan
madaxa wiilka kula mariyay cadar, kaddibna uu yiri:
“Asmaa’ey\ءامسأ اي! Dhiiggu waa ficilka jaahiliyada.”

Markay hal sano kasoo wareegatay ayaa waxaa dhashay Al Xusayn\نيسحلا, markaasaa waxaa
yimid Nabiga Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam, markaasuu wuxuu sameeyey
wuxuu sanadkii hore sameeyey oo kale.”

Waxay tiri:
“Markaasuu (Al Xusaynuنيسحلا) dhabtiisa saaray oo uu markaas Sallaa Allaahu Calayhi Wa
Calaa Aalihi Wa Sallam booyay. Markaasaan waxaan iri:
“Aabahay iyo hooyaday ayaan kugu furanayaaye maxaad la booyeysaa?”
Markaasuu wuxuu yiri:
“Asmaa’eyءامسأ اي wiilkaygaan waxaa dilaysa kooxda fallaagowday ee ummaddayda ka midka
ah, kuwaasna Ilaahay shafeecadayda ma siiyo! Asmaa’eyءامسأ اي (oo wuu habaarayaa Sallaa
Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam) warkaan ha u sheegin Faadhimahةمطاف oo mar
dhow ayay dhashaye.”
Waxaa wariyay Al Imaam Calii bin Muusaa Al Ridaa\اضرلا ىسوم نب يلع.
(Al Imaam Calii bin Muusaa Al Ridaa waa Calii bin Muusaa bin Jacfar Al Saadiq bin
Muxammad Al Baaqir bin Calii Zaynu Al Caabidiina bin Al Shahiid Al Xusayn bin Al Imaam
Calii bin Abii Dhaalib Calayhissalaam نب رقابلا دمحم نب قداصلا رفعج نب اضرلا ىسوم نب يلع
\ملاسلا هيلع بلاط يبأ نب يلع ماملإا نب نيسحلا ديهشلا نب نيدباعلا نيز يلع, wuxuuna noolaa 148-
203 Hijrii)

Gudniinkooda

Wuxuu yiri:
“Jaabir\رباج Allaha raalli ka noqdee wuxuu wariyay:

".مايأ ةعبسل امهنتخو ،نيسحلاو نسحلا نع قع ملسو هيلع الله ىلص يبنلا نأ"

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Nabigu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam wuxuu u walqalay Al Xasan\نسحلا
iyo Al Xusayn\نيسحلا, wuxuuna labadoodaba guday markay taddoba maalmood jirsadeen.”
Waxaa wariyay Xadiithka Al Dhabraanii\يناربطلا.

Al Dawlaabii\يبلاودلا wuxuu Muxammad Al Munkadir\ردكنملا دمحم ka wariyay inuu yiri:

".مايأ ةعبسل نيسحلا نتخ ملسو هلآ ىلعو هيلع الله ىلص يبنلا نأ"

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Nabigu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam wuxuu Al Xusaynuنيسحلا guday
maalintiisa toddobaad.”
9

Magac bixintooda

Wuxuu yiri:
Jacfar bin Muxammad\دمحم نب رفعج wuxuu aabihiis (Muxammad Al Baaqir bin Zaynu Al
Caabidiina bin Al Xusayn bin Calii bin Abii Dhaalib Calayhimussalaamu نيز يلع نب رقابلا دمحم
ملاسلا مهيلع بلاط يبأ نب يلع نب نيسحلا ديهشلا نب نيدباعلا) ka wariyay inuu yiri:

موي انيسح و انسح ىمسو ،نسح نم نيسح مسا قتشا ملسو هلآ ىلعو هيلع الله ىلص يبنلا نأ"
".امهعباس

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Nabigu Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam wuxuu magaca Xusaynنيسحلا
kasoo gooyay Xasan\نسحلا (oo macnihiisu waa Xasan Yare) wuxuuna Xasan\نسح iyo Xusayn
\نيسح magacda u bixiyay maalintooda toddobaad.”

Al Dawlaabii\يبلاودلا wuxuu Cimraan bin Sulaymaan\ناميلس نب نارمع ka wariyay inuu yiri:

".ةيلهاجلا يف انوكي مل ةنجلا ءامسأ نم نامسا نيسحلاو نسحلا"

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Al Xasanنسحلا iyo Al Xusaynنيسحلا waa laba magac oo magacda dadka jannada ku jira ka
midka ah, mana jiri jirin zamanka jaahiliyada islaamka ka horreeyey.”

Wuxuu Asmaa’u bintu Cumays\سيمع تنب ءامسأ ka wariyay inay tiri:

:لاقف ملسو هيلع الله ىلص يبنلا ءاجف ،نسحلاب ةمطاف تلبق"

".ينبا يمله !ءامسأ اي"

:لائاق هنع اهاقلأف ،ءارفص ةقرخ يف هيلإ هتعفدف

"؟ءارفص ةقرخب ادولوم اوفلت لا نأ نكيلإ دهعأ ملأ"

:يلعل لاق مث ىرسيلا يف ماقأو ىنميلا هنذأ يف نذأو هذخأف ،ءاضيب ةقرخب هتففلف

"؟هب تيمس ءيش يأ"

:لاق

".كلذب كقبسلأ تنك ام"
10

:لاق

".يبر قباسأ انأ لا و"

:لاقف ملاسلا هيلع ليربج طبهف
:كل لوقيو ملاسلا كئرقي كبر نإ !دمحم اي"
".نوراه دلو مساب اذه كنبا مسف ،كدعب يبن لا نكل ىسوم نم نوراه ةلزنمب كنم يلع"

:لاقف

"؟ليربج اي نوراه نبا مسا ناك ام و"

:لاق
".ربش"
:ملسو هيلع الله ىلص لاقف

".يبرع يناسل نإ"

:لاقف

".نسحلا همس"

".ملسو هيلع الله ىلص لعفف

نأو لولأا لثم ةيمستلا ةصق تقاسو ،لولأا لثم تركذو ملسو هيلع الله ىلص الله يبن ءاجف ،نيسحلا دلو لوح دعب ناك املف
:لاقف ،لولأا لثم ملسو هيلع الله ىلص يبنلا لاقف ،ريبش نوراه دلو مساب هيمسي نأ هرمأ – ملاسلا هيلع – ليربج
".انيسح هيمس"
.اضرلا ىسوم نب يلع ماملأا هجرخأ

Xadiithka macnihiisu waxaa weeye:

“Anigaa umuliso u ahaa Faadhimah\ةمطاف markay Al Xasan\نسحلا dhashay oo aniga
gacnahayguu kusoo dhacay. Markaasaa waxaa yimid Nabiga Sallaa Allaahu Calayhi Wa Calaa
Aalihi Wa Sallam, wuxuuna yiri:
“Asmaa’ey\ءامسأ اي! Ii keemn wiilkayga.”
Markaasaan u dhiibay isagoo go’ mara ah oo hurdi ah ku duuban. Markaasuu Sallaa Allaahu
Calayhi Wa Calaa Aalihi Wa Sallam go’a ka tuuray, uuna yiri:
“Soo hore iddinkulama ballamin inaydnaan cunug dhashay go’ maro ah oo hurdi aydnaan ku
duubin?”
Markaasaan waxaan ku duubay go’ maro ah oo cad. Markaasuu qaatay oo uu dhegta midig uga
addimay, midda bidixna uga iqaamay, kaddibna uu Calii\يلع ku yiri:
“Maxaad wiilkayga u bixisay?”
Wuxuu yiri:
“Anigu ma ahayn midka taas adiga kaaga hormaraya.”