Table Of Content

Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi BİR DƏRSİN İCMALI Pərvanə Həsənova Saatlı şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbin fizika müəllimi Kurikulumda fizika üzrə qarşıya qoyu- rəzi vasitəsi ilə ölçülür. lan vəzifələrin həcmi elədir ki, onları uğurla  Kütlənin BS-dəki vahidi digər va- yerinə yetirmək üçün həm sinif, dərs məş- hidlərlə əvəz edilir. ğələlərindən, həm də sinifdənxaric işlərin  Mövzuya aid məsələlər həll edilir. müxtəlif formalarından kompleks şəkildə İnteqrasiya istifadə olunmalıdır. Bəzən dərsliklərin,  H. – b. – 1.1.1 proq ramların ağırlığı, çətinliyi ilə rastlaşsaq İş forması da bu hal müəllimə haqq qazandırmır ki, şa-  Bütün siniflə iş, qruplarla iş girdin sualı cavabsız qalsın. Müəllim hər Üsullar dər sini elə qurmalıdır ki, şagird dilemma  Beyin həmləsi, müzakirə, müşahidə qarşısında qalmasın. Dərsdə bir məqsəd var Resurslar ki, mövzu, şərhlər müəllimin səviyyəsinə Dərslik (6-cı sinfin “Fizika” dərsliyi) enməsin, əksinə, müəllimin səviyyəsi fənnin  İşçi vərəqləri ucalığına istiqamətlənsin. Respublikamızda  Qollu tərəzi uğurla hə yata keçirilən təhsil islahatının  Elektron tərəzi indiki mər hələsində digər fənlərlə yanaşı  Müxtəlif kütləli cisimlər fizika üzrə də müasir dərsliklər, şagirdlər  Çəki daşları üçün iş dəftərləri və müəllimlər üçün me-  Sxem todik vəsaitlər ha zırlanmışdır. Lakin konkret  Cədvəl hər bir dərsdə müəllimin öz dəsti-xətti  Ensiklopediya olmalıdır. Bu məq sədlə bir dərsin nümunəsi-  İKT vasitələri ni oxuculara təqdim etməyi lazım bildim. Dərsin gedişi VI sinifdə fizika dərsi. Motivasiya Mövzu: Kütlə və onun ölçülməsi.  Masanın üzərində olan cisimləri Standartlar ağırlığına görə necə sıralamaq olar?  1. Maddələr quruluşuna (aqreqat Tədqiqat sualı hallarına) görə fərqləndirilir. Bəs cisimlərin ağırlığını necə müəy-  2. Materiyanın formaları fərqləndiri- yən etmək olar? lir. Yönəldici suallar  3. Maddənin quruluşuna (aqreqat Hər şagirdin öz masasının üstündəki hallarına) dair məsələlər həll edilir. kitabın, qələmin, dəftərin, vərəqin ağırlığına  4. Sadə ölçü cihazlarından istifadə görə sıralanması edilir. Bütün bunlar keçəcəyimiz Kütlə və Məqsəd onun ölçülməsinə xidmət edir.  Kütlənin maddənin əsas xassəsi Tədqiqatın aparılması olduğu şərh olunur və onun mahiyyəti açılır. Müəllim tədqiqat işini aparmaq üçün  Cismin kütləsi qollu və elektron tə- şagirdləri üç qrupa ayırıb, onlara işçi vərəq- 64 “Azərbaycan məktəbi” 2014/4 ləri paylayır. daha ağır olar.  Vaxt təyin edib, tapşırıqları işləmək Beynəlxalq Vahidlər sistemində (BS) üçün dərslikdən səh. 61-də 15-ci mövzudan kütlə vahidi 1 kq qəbul olunmuşdur. Kütlə istifadə edərək işçi vərəqlərindəki tapşırıqla- vahidi olaraq Platin və İridiumdan hazırlan- rı yerinə yetirmələrini tapşırır. mış xüsusi ölçülü silindrin kütləsi qəbul Günəş qrupu edilmişdir. Bu vahid kiloqram (1 kq) adlanır. 1.15-ci mövzudan istifadə etməklə Həmin etalon Paris şəhəri yaxınlığında kütlə nədir? sualına cavab yazın. yerləşən Sevr şəhərində saxlanılır. Başqa 2. BS-də kütlə vahidi? ölkələrdə bu etalonun nömrələnmiş surətləri 3. Kütlə hansı cihazla ölçülür? vardır. 4. Məsələ: filin kütləsi 1.32 tondur. Praktikada kq-dan böyük və kiçik Onu kq-a çevirin. vahidlərdən də istifadə olunur; Ulduz qrupu Ton – 1(t) ; qram – 1 (q) ; milliqram – 1. Qollu tərəzidən istifadə qaydalarına 1 (mq) ; əməl edərək cisimlərin tək – tək çəki və küt- Ümumiləşdirmə və nəticə lələrini təyin edin.  Şagirdin cavabı ümumiləşdirilir və 2. Qiymətlərin nəticələrini cədvələ istiqamətləndirici suallarla aşağıdakı nəticə- qeyd edin. lər çıxarılır: 3. Məsələ: verilən kütlələri kiçikdən  Eyni həcmli və formalı müxtəlif bö yüyə olmaqla ardıcıl sıralayın: m1= 0,2 kq; cisimlərin kütlələri də müxtəlif ola bilər. m2=0,002 t; m3=400 q; m4=359 q.  Eyni materialdan olan müxtəlif Ay qrupu həcmli cisimlərin kütlələri də müxtəlifdir. 1. Elektron tərəzidən istifadə etməklə,  Cismin kütləsi müxtəlif vahidlərlə mayelərin kütlələrini təyin edin. müxtəlif qiymətlər alır. 2. Nəticəni işçi vərəqində qeyd etdiyi- Beləliklə, şagirdlər axtarış fəaliyyəti niz cədvəldə qeyd edin. prosesində bilik əldə etməyi öyrənir, təlim 3. Məsələ: Tarazlıqda olan tərəzinin tapşırıqlarını yaradıcı həll etməyə imkan sağ gözündə 1 ədəd 50 q-lıq ; 2 ədəd 10 q-lıq qazanır. Məlumdur ki, uğurlu təlimin arxa- və 4 ədəd 2q-lıq çəki daşı qoyulmuşdur. Sol sında şagirdin yaradıcı təxəyyül və təfəkkü- gözdəki cismin kütləsi nə qədərdir? rə yiyələnməsi məqsədi durur. Tədqiqatın aparılması Hansı fənnin tədrisindən asılı olmaya- Məlumat mübadiləsi və müzakirə raq müəllim təlimin təşkilinə verilən tələblə-  Hər qrup lideri öz işini təqdim edir. ri nəzərə almalıdır. O, pedaqoji prosesin Əldə etdikləri məlumatları digər şagirdlərlə tamlığını diqqətdə saxlamalı, təlimdə bəra- bölüşdürürlər. Qiymətləndirmə aparılır və bər imkanların yaradılmasına, onun şagird- nəticə sonda deyilir. yönümlü, inkişafyönümlü olmasına çalışma- Müəllim hər təqdimata öz əlavələrini lıdır. Həmçinin təlim zamanı şagirdlərin fəa- edir. Əlavə: kütlə cismin ağırlıq dərəcəsini liyyətləri stimullaşdırılmalı, sinifdə dəstək- ifadə edir. Cismin ağırlığı ondakı maddənin ləyici mühit yaradılmalıdır. Fizika üzrə miqdarından asılıdır. Belə ki, cisimdəki bütün dərsliklərin rəngarəng tədrisi o fənni maddənin miqdarı nə qədər çox olarsa, o şagirdlərə sevdirir. ___________________________ 65 * 5 “Azərbaycan məktəbi” № 4