Table Of Content

Το παρόν τεύχος υλοποιείται με τπν ευγενική υποστήριξα του Ιδρύματος Παπαγεωργίου II Ι Δ Ρ Υ Μ Α ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Β. Ελλάδος ΕΚΔΟΤΗΣ Σταύρος Ανδρεάδης ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Κώστας Δ. Μπλιάτκας ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Γιώργος Αναστασιάδης Σοφία Καρακώστα, Κώστας Δ. Μπλιάτκας Γιώργος Σκαμπαρδώνης Ελευθερία Στόικου, ΣτέλλιναΤρωιάνου, Αλίκη Τσιρλιάγκου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΕΥΧΟΥΣ ΓιώργοςΤσάρας "ΠΥΛΕΣ" 2001 Γιώργος Αναστασιάδης Γιάννης Βανίδης Αρις Γεωργίου, Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού, Γιάννης Γκροσδάνης Δημήτρης Καλοκύρης Δήμητρα Καμαράκη, Θεσσαλονίκης Γιώργος Καρακαΐσης Σοφία Καρακώστα Γιάννης Κεσσόπουλος χρωματισμένος χάλυβας Φωτ: Άρις Γιώργος Κορδομενίδης Λίζα Μαμακούκα, Δημοσθένης Μουντράκης Γεωργίου Κώστας Δ. Μπλιάτκας Λίνα Μυλωνάκη, Λέων Α. Νάρ, Μανόλης Ξεξάκης Ηρακλής Παπαϊωάννου, Ντίνος Παπασπύρου, Πάρις Πετρίδης Ντάρα Ρίζου, Παντελής Σαββίδης Σάκης Σερέφας Γιώργος Σκαμπαρδώνης ΑλεξίαΤζιώνα, ΜικέλεΤροϊάνι, ΣτέλλιναΤρωιάνου, ΣτέργιοςΤσιούμας Αλίκη Τσιρλιάγκου, Ευάγγελος Χεκίμογλου, Victoria Hislop ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣΆρις Γεωργίου, Ελένη Τσιτσιμπίκου ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ / PRE-PRESS ΒαλεριάνοΤροΐάνι ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ / ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ανθή Καλταπανίδου 2310 551754 ΔΙΟΡΘΩΣΕΙΣ / ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Γιώργος Κορδομενίδης ΕΚΤΥΠΩΣΗ Σκορδόπουλος ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΑΘΕΣΗ Κέντρο του βιβλίου Λασσάνη 3,546 22 Θεσσαλονίκη 2310 237463 ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΘΕΣΗ ΠΑΛΑΙΩΝ ΤΟΜΩΝ Παραγγελίες 2310 551754 www.peebe.gr Τιμή τεύχους 8 € Ετήσια συνδρομή: εσωτερικού 30 € Ευρώπης 50 € / λοιπών χωρών 60 € ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΩΝ ΠΟΛΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΩΝ Β. ΕΛΛΑΔΟΣ Φράγκων 6-8,546 26 Θεσσαλονίκη Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2310 551754 Fax: 2310 551748 e-mai: [email protected] www.peebe.gr t ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ Πό 20ί7| 3 Θ ΕΣΣΑ ΛΟ Ν ΙΚΗ ΠόΛΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ 61 E D I T O R I A L Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η : Α Ν Τ Ι Γ Ρ Α Φ Η - 5 Οι άνθρωποί είναι παράξενοι Ε Π Ι Κ Ο Λ Λ Η Σ Η 4 του Κώστα Δ. Μπλιότκα 72 Περί «Τραμ» - Το Χρονικό Ο Σ Α Δ Ε Ν Λ Ε Ε Ι του Δημήτρη Καλοκύρη Η Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Κ Λ Ε Ι Σ Τ Ε Σ Σ Τ Ρ Ο Φ Ε Σ 6 κείμενα των Αρι Γεωργίου, Μανόλη Ξεξάκη, Γιάννης Καλατζής, μια γλυκιά ψυχή Κώστα Δ. Μπλιότκα του Γιώργου Σκαμπαρδώνη Φθινόπωρο Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Κ Α Κ Α Ι Κ Α Λ Λ Ι Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α του Στέργιου Τσιούμα Π Ο Ρ Τ Ρ Ε Τ Α Πρώτη μέρα σχολείο και η σημειολογία των παπουτσιών Β α σ ί λ η ς Π α π α ζ ά χ ο ς ΙΟ Ο ρόλος του επιστήμονα σε κρίσιμες στιγμές της Στελλίνας Τ ρωιάνου του Παντελή Σαββίδη Ν Ε Α Ε Κ Φ Ρ Α Σ Η 15 Δουλεύοντας με τον καθηγητή Βασίλη Παπαζάχο Εύη Σαρμή: «Η τέχνη είναι ένα μικρό παιδί, η μήτρα του Γιώργου Καρακαϊση του η κοινωνία 18 Π ροσωπικότητα, επιστημονική παρουσία, προσφορά και το γάλα του η φαντασία» Συνέντευξη στην Αλεξία Τζιώνα του Δημοσθένη Μ. Μουντράκη Σταύρος Κιουτσιούκης: «Μυθομανία, Α Φ Η Γ Η Σ Ε Ι Σ Α Π Ο Μ Ι Α παρατηρητικότητα και λίγη ικανότητα στο σχέδιο» Λ Η Σ Μ Ο Ν Η Μ Ε Ν Η Π Ο Λ Η Επιμέλεια: Σοφία Καρακώστα 20 Η εξαφανισθείσα συνοικία της Αγίας Φωτεινής Δ Ρ Ο Μ Ο Ι Π Α Λ Ι Ο Ι του Ευάγγελου Χεκίμογλου 90 Στο Αίθριο, στην ακρόπολη Θεσσαλονίκης Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η του Ντίνου Παπασπύρου 30 Ο Θάνατος και η Καιόμενη Βάτος Κ Ι Ν Η Μ Α Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ο Σ Ο Γιώργος Τσάρας προσεγγίζει το "αισθητικό 92 Αντιφεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης κύρος" της γλυπτικής 1977:40 χρόνια μετά Συνέντευξη στον Κώστα Δ. Μπλιότκα της Λίνας Μυλωνάκη ΕΝ Θ Ε Σ Σ Α Λ Ο Ν Ι Κ Η Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α 38 Πάρε το λεωφορείο 10: Στάση «Αγίας Σοφίας» 98 Το βλέμμα του επαγγελματία της γειτονιάς του Γιώργου Σκαμπαρδώνη 42 Ο Μπόρχες και ο παράδεισος των παλιών του Πάρι Πετρίδη βιβλιοπωλείων Θ Ε Α Τ Ρ Ο του Λέων Ναρ 10Ο Μελίνα Μερκούρη: «Εγώ την Μήδεια θα την παίξω, 46 Το Πατάρι της Τσιμισκή με κεφαλαίο Π. ό,τι κι αν κάνουν...» της Ντάρας Ρίζου του Γιάννη Θ. Κεσσόπουλου Τ Ο Τ Ε Κ Α Ι Τ Ω Ρ Α Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Α 50 Ο γουρσούζης και η βία της φθοράς 1990 -2017 106 Η ενχρώμασι Γραφή διαχειρός... Νάγιας του Αρι Γεωργίου Καπλανίδου Θ Ε Μ Α Συνέντευξη στην Σοφία Καρακώστα 52 6η ΜΠΙΕΝΑΛΕ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣΤΕΧΝΗΣ ΙΙΟ Ε Ν Τ Ο Σ Σ Χ Ε Δ Ι Ο Υ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ «Imagined Homes / Φαντασιακές Εστίες» Π Ο Λ Ε Ω Σ του Ηρακλή Παπαϊωάννου Συνέντευξη της επιμελήτριας ΣυραγώςΤσιάρα στην Αλίκη Τσιρλιάγκου Γ Ρ Α Μ Μ Α Τ Α Ε Ι Κ Α Σ Τ Ι Κ Α 111 Ποιήματα ξένων για τη Θεσσαλονίκη HOME 58 Στέργιος Δελιαλής. Πώς να κλέψετε μία καρέκλα του Peter Balakian, μετ. Σάκη Σερέφα Συνέντευξη στον Γιάννη Γκροσδάνη 114 Πολυξένη Αδάμ - Βελένη Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α του Γιώργου Κορδομενίδη 116 Η Στέλλα τουρίστρια στην πόλη της 66 Έμαθα στο σχολείο για την πυρκαγιά της Λίζας Μαμακούκα της Victoria Hislop 69 «Ήταν μέρες φοβερές...» Β Ι Β Λ Ι Α του Σάκη Σερέφα 117 Επιλογές του Γιώργου Αναστασιάδη 4 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ Πό 2οη\ Ε D Τ Ο R I A L νθρωποι ν π ράξενοι Ψιθυρίζοντας το παλιό απόκοσμο τραγούδι των Doors «Οι άνθρωποι είναι παράξενοι», κατεβαίνω τη Δημητρίου Γούναρη γεμάτος χαρά που είμαι ένα με το πολύχρωμο πλήθος. Φοιτήτριες και φοιτητές από κάθε γωνιά της Ελλάδας αλλά και από γειτονικές χώρες επέστρεψαν χαρ ίζοντας πάλι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης την εικόνα μιας εύρωστης νεαρούπολης, που δεν έχει να φοβηθε ί τ ίποτα από την οικονομική κρ ίση και από την ανεργία. Η ζωή άλλαξε δ ίχως να κοιτάξει τη δίκιά μας μελαγχολία Τα παιδιά μας κυνηγούν το μέλλον μέσα κι έξω από τη χώρα έχουν φ ίλους παντού ρωτάνε τα πάντα μαθα ίνουν τα πάντα Ξέρουν ότι δεν θα έχουν τις “ευκολίες” της γενιάς των γονιών τους Όποιος από εμάς τους μεγαλύτερους ισχυρ ίζεται ότι ξέρει πώς κυλάει η ζωή της σημερινής νεολαίας στη Θεσσαλονίκη απλώς δεν ε ίναι εδώ. Φοιτητής γιος συγγενή μου που σπουδάζει με κόπους στη Θεσσαλονίκη (σερβιτόρος “ιδιαίτερα” κ.ά έμαθε κιθάρα δωρεάν από το διαδ ίκτυο. Έπαιζα κι εγώ ερασιτεχνικά κιθάρα που έμαθα στον περ ίφημο ΦΟΘΚ, τη δεκαετ ία του ’70, αλλά τώρα που παρακολουθώ τον φοβερό αυτό κιθαρ ίστα δεν προλαβαίνω να δω πού πάνε τα δάχτυλά του, με την ταχύτητα που παίζει. Κάτι κατάλαβε και μου λέει: «Τι το θέλω το διδακτορικό και την πιστοπο ίηση; Ας πα ίξω εγώ ένα σόλο όπως ο Έρικ Κλάπτον και σου λέω...» Τα τελευταία χρόνια απελευθερώθηκε η δημιουργικότητα Βλέπω ότι άνθρωποι κάθε ηλικ ίας και επαγγέλματος ασχολούνται με το γράψιμο με το τραγούδι, με τα εικαστικά με το θέατρο αφήνοντας κατά μέρος το παλιό στερεότυπο που έλεγε «από πού κι ώς πού εσύ.». Πανεπιστημιακο ί έκαναν ροκ μπάντα και πα ίζουν σε μπαράκι της πόλης, γιατρο ί ζωγραφ ίζουν και εκθέτουν, δημοσιογράφοι και μουσικο ί γράφουν λογοτεχν ία δικηγόροι παίζουν ρεμπέτικα τόσο όμορφα που ίσως να τους “ενέκρινε” και ο Τσιτσάνης Φ ίλη καθηγήτρια πήγε τώρα κοντά στα εξήντα και γράφτηκε στα ΙΕΚ για την ειδικότητα “υποκριτική τέχνη θεάτρου και κινηματογράφου” και, όπως έγραψε στη σελίδα της «μετρώ τις ώρες μέχρι τις αρχές Οκτωβρ ίου που αρχ ίζω μαθήματα»! Πράγματα αδιανόητα δηλαδή πριν από δέκα χρόνια. Ο Ρώσος καλλιτέχνης Wassily y έλεγε «εκφράστε τον εσωτερικό σας κόσμο και όχι τις τελευτα ίες καλλιτεχνικές τάσεις» Ο ίδιος επέμενε πως «ένα αντικε ίμενο μπορε ί νομι'μως να θεωρηθεί τέχνη μόνο αν ε ίναι μ ία αναλλο ίωτη έκφραση αυθεντικών σκέψεων και συναισθημάτων». Η θεωρ ία ήρθε μετά και όχι πριν από την αληθινή καλλιτεχνική δημιουργ ία Αυτό ακριβώς συμβα ίνει τώρα. ■ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ Πό 2οη\ 5 Ο Σ Α Δ Ε Ν Λ Ε Ε Ι Η Φ Ω Τ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Εξ αριστερών εμβάλλει οτο ορθογώνιο της φωτογραφίας το Μεγάλο Έμβολο. Η εισβολή του αναχαιτίζεται από τον κατακόρυφο μεσιανό άξονα της εικόνας. Που συμπίπτει και με τη μεσοκάθετο επί της απόστασης ανάμεσα οτο παγκάκι και οτο παρεκκλήσι. Που συνδέει τον φακό της μηχανής με το άκρο του Εμβόλου. Ακριβώς στο κεντρικό σημείο φυγής των ορίων του χωματόδρομου. Πού ακριβώς βρίσκεται ο φωτογράφος; 6 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ Πό 2οη\ Πού ακριβώς βρίσκεται οφωτο ράφος; Έξι ισαπέχουσες μεταξύ τους οριζόντιες στοιχειοθετούν τον χαμηλό όγκο του γκρίζου κτιρίου. Αναχαιτ ίζονται δεξιόθεν από τον κατακορύφως υψηλότερο πλην όχι ακριβώς υψ ίκορμο, γκρίζο πυργίσκο. Στο κέντρο του συνολικού αναπτύγματος του περιστοιχισμένου από λιθόστρωτο ισογείου, κλειστή απαγορεύει την έξοδο η καφέ πόρτα εισόδου. Ενός επ ί τέλους πανταχόθεν ελεύθερου κτ ίσματος —και όθεν ευανάγνωστης αρχιτεκτονικής— του κέντρου της πόλης. Πού ακριβώς βρίσκεται ο φωτογράφος; ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚέΩΝ Πό ιοη\ 7 Αν μας επιτρέπουν τη γνώμη Ο ι ζωγράφοι αντιγράφουν έργα για εξάσκηση. Γίνεται και με στίχους. αχ Διονύσιος Σολωμός βράχου μαύρο. Η ταπεινότης μας: Στις πόλεις μας γελάς κι είσ’ όμορφο, σκυλάκι των πεζοδρομίων. Πάει κι έτσι: Γελάς στις πόλεις όμορφο, σκυλάκι των πεζοδρομίων. Κι είναι και πιο κοντά στον Σολωμό αν μας επιτρέπουν τη γνώμη οι επαγγελματίες Μανόλης Ξεξάκης 8 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ Πό 2οη\ Με το μ να σ πάζει το ένα μάτι, σαντ ρόν Ωραία, μοιραία.. Όπως το ήθελε το πασίγνωστο τραγουδάκι του ελαφρού ρεπερτορίου στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Η εντυ πωσιακή έφηθη Σαλονικιά ήταν γειτονοπούλα του Γιάννη Δαλιανίδη. Μητροπάλεως αυτός Καρόλου Ντιλ εκε ίνη Ζωή Λάσκαρη. Ιδού πώς τη θυμόταν ο Θεσσαλονικιός σκηνοθέτης (απόσπασμα από τη βιογραφ ία του), ο οπο ίος της έδωσε την πρώτη ευκαιρ ία για καριέρα στο σινεμά: «Την έβλεπα κάθε μέρα να περνάει μπροστά απ’ το σπίτι μου Ξανθιά κοπέλα πανέμορφη... Με το μαλλί να σκεπάζει το ένα μάτι, σαν τη Βερόνικα Λέικ [: παλιά σταρ του Χόλιγουντ]». Στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» καλοκαίρι του 2012, σε μια απρόσμενη συνάντηση με τη Ζωή Λάσκαρα της μ ί- λησα γι’ αυτήν τη μοναδική φωτογραφ ία την οπο ία θέλαμε με την Αθηνά Κυριακ ίδου, να συμπεριλάθουμε στο λεύκωμα με κε ίμενα και φωτογραφ ίες του Γιάννη Κυριακ ίδη που καλύπτουν ένα φάσμα έξι δεκαετιών. Η λαμπερή ηθοποιός θυμήθηκε τη φωτογραφία της (έφηθη σε επίδειξη κομμώσεων το 1959) και περισσότερο θυμήθηκε τις συνεργασ ίες και τη φιλία που τη συνέδεε με τον κορυφαίο φωτορεπόρτερ της πόλης. Μας λε ίπουν και οι δύο πια. Κώστας Δ Μπλιάτκας ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΝ Πό 2οη\ 9